Indonesië waarheen?
il f
Beter een totale breuk
dan politiek verdrag
POTPOURRI VAN NIET MEER
TE ONTWARREN BERICHTEN
Heet vuur
ROOLVINK
„DOORGAAN"
SCHEVENINGEN DENKT AAN „HOLLANDSE NIEUWE"
Vissersschepen in de verf
Oost-Duitsland
niet in V.N.
Paus op bezoek bij
Italiaanse president
TIEN MAANDEN
GEËIST TEGEN
„GOUDVISSER"
17 MAART 1966
LEIDSCH DAGBLAD
(Van onze reisredacteur mr. Leffelaar)
Uit de dagelijks onoverzichtelijker wordende potpourri van be
lichten uit het ontredderde Indonesië is met zekerheid slechts een
conclusie te trekken. Deze: niet sinds Indonesië's onafhankelijkheid
In 1919 tecf* het lund een belangrijker politieke periode meege-
cnsskt dan deze, die begon met de nachtelijke staatsgreep van ko
lonel Oentoeng op 30 september 1965.
keuzen. Men kon zich ontdoen van
de president en op die manier de
linkse terugkeer voorkomen, of men
kon proberen hetzelfde doel te be
reiken door de president politiek on
schadelijk te maken.
Om goede redenen verkoos het le
ger het laatste. In de eerste plaats
blijft president Soekarno ondanks al
les voor de gemiddelde Indonesiër de
grote vader, die met een wenk van
zyn toverstaf alle problemen kan op
lossen. In de tweede plaats zou het
leger zich met een weliswaar poli
tiek krachteloze, maar toch symbo
lisch nog steeds niet weg te cijfe
ren president Soekarno, verzeke
ren van de steun van vrijwel de
gehele bevolking. Deze steun zou bij
een totale uitschakeling van de pre
sident vermoedelijk niet te verkrij
gen zjjn.
1 prefldent Soekarno heeft ln het
mfeden meer dan eens voor hete vu
ren gestaan en zich steeds met on
betwistbare kundigheid weten te
handhaven. Een van de ernstigste
bedreigingen van zijn gezag was de
opstand van 1959, toen een aantal
Tooraanstaande Indonesiërs onder
leiding van professor Sjafroeddin een
tegenregering vormden op Sumatra.
De opstand faalde omdat het leger,
de enige bindende kracht in het uit-
Vlli gestrekte eilandenrijk naast het
- Uymbolische magnetisme van presl-
Soekarno zelf, trouw bleef aan
'Djakarta.
Strijd
strijd tussen haar opperfiguren, zo
als de generaals Soeharto en Nasoe-
tion, en de president. De eerste ron
de werd gewonnen door president
Soekarno met het ontslag van ge
neraal Nasoetion als minister van
Defensie. De tweede ronde ls nu be
gonnen. Hoe vaag de berichten ook
zijn, hoe onbetrouwbaar ook, het ls
duidelijk dat er een conflict ls tussen
generaal Soeharto en president Soe
karno.
Wie deze ronde wint is evenmin te
voorspellen als de volgende uit
barsting van de Krakatau. Maar zelfs
wanneer de uitkomst wel ls te voor
zien, ook dan heeft men ook geen
betrouwbare gegevens omtrent de
derde eh vierde ronde die ongetwij
feld nog zullen volgen. Men kan met
vrij grote zekerheid vaststellen dat
het leger zijn machtspositie niet zal
laten verzwakken, men kan desnoods
een gissing op lange termijn ma-
ken en zeggen dat dr. Soebandrio op
den duur zal verdwijnen, en dat ge
neraal Nasoetion opnieuw een be
langrijke functie zal gaan innemen,
Maar ook deze mogelijkheden leve
ren niet meer op dan wat fiches voor
het eindeloze politieke gokspel aan de
evenaar.
Voor het Westen, ongeacht wie er
tenslotte in Indonesië de lakens gaat
uitdelen, is de belangrijkste vraag,
welke rol dit strategisch gelegen land
gaat spelen in de Oost-Westverhou
ding.
Na een duidelijke uitspraak van
drs. Schmelzer, fractievoorzitter van
de KVP over de noodzakelijkheid
tot doorgaan van de belastingverla
ging, heeft zijn collega van de AR.
er het zijne over gezegd. „We hebben
ons er tot dusver nog niet concreet
over uitgesproken, maar ik kan u
wel zegen, dot de tweede-kamer
fractie van de Anti-Revolutionaire
Partij op het standpunt staat: de
belastingverlaging moet doorgaan
en niet slkkeneuren".
Dit veiMaarde de heer B. Rooi vink
gistermiddag in Utrecht tijdens een
bijeenkomst van enkele honderden
anti-revolutionaire vrouwen.
Het desbetreffende wetsvoorstel,
aldus de heer Rooi vink, is destijds
bijna unaniem aangenomen en bo-
vend'ien maakte de vermindering
van de directe belastingdruk een
van de punten uit, waarover bij de
kabinetsformatie concrete uitspraken
zijn gedaan, evenals trouwens in de
troonrede 1965. De heer Roolvlnk
noemde het realiseren van het twee
de deel van de belastingverlaging
ook een kwestie van rechtvaardig
heid. Gewekte verwachtingen mogen
niet worden beschaamd, zo zei de
heer Roolvink, dat zou het vertrou
wen in de overheid ondermijnen.
Dr. J. Linthorst Homan over EEG
Analyse
ïki
SOEKARNO
magische figuur
De rollen zijn nu omgekeerd, en
fearom onverzichtelijk en gecompil
eerd. Het leger is in opstand ge-
bmen, maar zonder in feite ontrouw
te worden aan de president. Het ver-
iet van het leger begon in eerste in
tentie als een wraakneming op de
communistische groeperingen, die 6
ials in koelen bloede vermoord-
een greep naar de macht de
le, wanneer deze geslaagd was,
i koste van het leger was gegaan.
Steun
[Met de verijdeling van de staats-
ep meende het leger te kunnen re-
op de steun van president
en aanvankelijk leek het
inderdaad op dat deze ver-
atingen niet werden teleurgesteld,
'dent Soekarno benoemde de al-
gerespecteerde generaal Soe-
tot chefstaf van de strijd-
titen in de plaats van de ver-
generaal Jani, en ook leek
president zich niet direct te men-
gen ln de grootscheepse razzia's op
nunisten in de hele archipel.
'Maar president Soekarno's tij-
'*li)ke afwachtende houding, die
nvankelijk werd geïnterpreteerd als
MO stilzwijgende instemming met de
uprtctles, bleek met het verstrijken
un de maanden sinds de staats-
k greep ln september andere bedoelin-
1 gen te verbergen. Deze bedoelingen
'wrden nooit door de president ge
formuleerd, maar zij waren af te le-
i aan de hand van een aantal rei-
Het zich niet lenen voor een
^Terbod van de Indonesische commu-
fche partij. Als minister van
dïrwljs en Cultuur benoemde hij
mirdjo, die bekend stond als een
lun de adviseurs van de vermoede-
H]k geëxecuteerde communistische
Ipirtjjlelder Aldit. Bovendien hand
lede hij, ondanks grote' pressie,
minister van Buitenlandse Za-
l tan, dr. 8oebandrlo, terwijl deze al-
peen wordt beschouwd als Peking-
pftthiaant.
Twee leuzen
i Vit dwe feiten kon het leger geen
ïttdere conclusie trekken dan dat
I jmlflent Soekarno bezig was aan
een .terugkeer' van de linkse vleugel
b ie Indonesische politiek. Op dit
P®nt gekomen, had het leger twee
IJ V.s., Engeland en Frankrijk
Jwben gisteren verklaard, dat Oost-
WUWand geen lid kan worden van
volkerenorganisatie omdat het
wn staat is.
eidsraad, zeggen de drie lan-
de pogingen om Oost-Duits-
taM6011 afzonderlijke staat er-
hinn k^gen slechts kunnen ver-
poeren dat het Duitse volk zijn
!rn bekomst bepaalt en een vreed-
regeling in Europa moeilijker
Cen toeken. Oost-Duitsland heeft
lit v m i geleden gevraagd lid van
•N' te mogen worden.
Frankrijk heeft bij het com
promis van Luxemburg met veel
minder genoegen genomen dan
de vaak gestelde eisen, dat de
institutionele verdragsmethoden
een grondige herziening zouden
verlangen en dat er een politiek
verdrag zou worden gesloten.
Anderzijds namen de vijf genoe
gen met een Franse verklaring,
dat Frankrijk zich niet zou hou
den aan de in het verdrag van de
E.E.G. vastgelegde procedure
van meerderheidsbeslissingen in
de raad. Blijkbaar konden de vijf
deze oplossing aanvaarden om
dat aldus verder werken mogelijk
werd gemaakt. Dit was begrijpe
lijk en in de gegeven omstandig
heden juist, mits er geen verdere
concessies worden gedaan, noch
in de richting van verdere ver
zwakking van de institutionele
methode, noch in de richting van
een politieke unie met het hui
dige Frankrijk.
Verdere verzwakking van de insti
tutionele bestel zou maken dat het
niet zou zyn opgewassen tegen de
sociaal-economische verdragstaken.
Het enige bestaansrecht van de groep
van Zes is gelegen in het feit, dat de
zes landen institutionele pioniers
wegen wilden banen. Deze opmerkin
gen werden gemaakt door dr. J. Lint
horst Homan, lid van de Hoge Auto
riteit van de Europese gemeenschap
voor kolen en staal, tijdens een in
leiding voor de Kamer van Koop
handel voor Twente en Salland.
Onze gemeenschappen hebben, al
dus de heer Linthorst Homan, eco
nomisch de wind mee gehad, behalve
op het gebied van de steenkool. ZU
z(jn nog nimmer echt op de proef
gesteld in een economische crisis,
welke middelpuntvliedend zou wer
ken, doordat zij het nationalisme zou
aanwakkeren. Zij zijn ook nog niet
toegekomen aan de hoofdzaak van
het verdragswerk, namelijk de struc
tuurpolitiek, behalve misschien in de
agrarische sector.
Het Europa dat wij willen schep
pen bestaat op de kaart, maar moet
in realiteit zijn vorm nog vinden. Bij
alles wat tot heden is gedaan, heb
ben de nationale grenzen tussen de
verdragslanden wel aan betekenis
verloren, want commercieel zijn de
barrières lager geworden, maar «U
hebben nog heel veel van hun be
lemmerende werking behouden. Er
zijn talloze andere belemmeringen
dan die der douane alleen.
Dit betekent, dat men bij het ver
dere werk, ook wanneer een econo
mische crisis uitblijft, nu gaat stui
ten op hetgeen aan de betrokken na
tionale huishoudingen het meest eigen
is, namelijk intern bestel, wetgeving,
beleid en gewoonten. De verdragen
wilden, dat de benadering van die
moeilijkheden er een zou zijn in de
dimensies van het gebied als geheel,
en gericht zou zijn op de moderni
sering ervan voor de toekomst.
Nieuwe visie
de totale visie en de individuele en
gezamenlijke nationale belangen in
de raden kunnen de lidstaten hun
invloed doen gelden.
Met nog zwakkere commissiebe
voegdheden en nog sterkere raads-
macht dan nu na Luxemburg be
staan, zouden de gegeven enorme
verdragsbeloften niet te verwerkelij
ken zijn. De heer Linthorst Homan
zei het zelfs utopistisch te achten in
dergelijke omstandigheden die moge
lijkheid zelfs maar te veronderstellen.
Wat zou dan aan de Zes nog het
recht geven een sociaal-economische
weg te willen gaan, welke afwijkt van
die der andere Westeuropese landen?
Wanneer de verdragsbeloften niet
kunnen worden nagekomen, dan is
het veel beter daarvan ook niet de
schijn op te houden, doch gezamenlijk
met een wijder West-Europa opnieuw
te beginnen.
Dat nieuwe zou heel wat minder
zijn dan in 19611963 mogelijk zou
zijn geweest. Het zou een teleurstel
lende anti-climax zijn. Geprobeerd
moet worden die anti-climax te voor
komen. Wij kunnen hem echter stel
lig niet voorkomen door nu nog ver
dere concessies te gaan doen aaneen
Frans verlangen naar een totaal
„terugdraaien" van het in 1952 en
1958 begonnen groeiproces.
In Scheveningen is men thans druk
bezig de vissersschepen
nieuwe verflaag te voorzien. Zo
heerst daar overal drukke bevryvig-
heid opdat de schepen volledig uit
gericht de jacht op de „Hollandse
Nieuwe" kunnen beginnen.
De heer Linhorst Homan gaf de
volgende samenvattende analyse van
de toestand:
Het compromis van Luxemburg
biedt de kans, dat er enige jaren
volgen gedurende welke een sa
menvoegende commissie en een
samenvoegende raad kunnen bij
dragen tot een voltooiing van de
douane-unie, een verdere ontwik
keling van de sociaal-economische
unie en verdere nuttige arbeid;
9 het hiaat in de politieke controle
door 't Europese parlement wordt
steeds gevaarlijker;
9 verdere verzwakking van het in
stitutionele bestel moet blijvend
worden afgewezen;
9 in de gerezen omstandigheden
moeten eisen tot een politiek ver
drag worden afgewezen
9 wordt aan eisen tot verdere insti
tutionele verzwakking of tot een
politiek verdrag het dreigement
verbonden van een totale breuk,
dan verdient die totale breuk de
voorkeur
9 de toetreding van andere West
europese partners is noodzakelijk.
Daar dit een geheel nieuwe visie
en houding vereist, werden Hoge
Autoriteit en commissies belast met
het aanbrengen der nieuwe proporties
en vrijgemaakt van de Invloed der
lidstaten. Pas in de dialoog tussen
Kerkelijk Leveu
NED. IIERV. KERK
Beroepen te Zeist (vac. A. H. Lentz
- toez.) J. v. Winterswijk te Zeven
bergen te Jaarsveld P. v. d. Heuvel,
kand. te Bde te Hoogeveen (5e
pred.pl. - toez.) E. J. C. Hamminga te
's Heer Abtskerke. Aangenomen naar
Veenendaal (vac. D. v. d. Berg) H.
Jongerden te Schoonhoven.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Kampen E. Th. Thijs te
FLnsterwolde te Zoutkamp H. To
renbeek, kand. te Den Ham (O.). Be
dankt voor Alblasserdam (2e pred.pl.)
G. de Vries te Capelle aan den IJssel.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Nieuwe Pekela B. B1J-
leveld te Bussum. Aangenomen
Assen A. C. Noort te Groningen.
GEREF. GEMEENTEN
GEREF. GEMEENTEN IN NEDERLAND
Bedankt voor Leerdam F. Mallan V
Veenendaal voor Rhenen M. van
Beek te Alblasserdam.
Concilie Ned. r. k.
kerkprovincie
(Van onze correspondent)
Op 27 november, de eerste zon
dag van de advent, begint de eerste
fase van het concilie der Nederlands
rooms katholieke kerkprovincie. Dit
„pastorale concilie" zoals men het
beraad het liefst aanduidt zal
voornamelijk een allen omvattend be
raad zyn van de hele r.k. samenle
ving. Dat beraad is op vele plaat
sen al op gang, maar zal verder
worden gemobiliseerd. Het episcopaat
wil naast de priesters en gelovigen
ook deskundigen hun bijdrage laten
leveren en tevens vanaf het begin
de christenen der andere kerken en
de niet-christenen in Nederland aan
vragen en verwachtingen van de r.k.
het woord laten komen over hun
kerk.
Een centrale commissie onder voor
zitterschap van kardinaal Alfrink
alle reacties verzamelen en ad
viezen aan de kerkelijke leiding sa
menstellen.
DERTIG PRIESTERS
UIT HET AMBT
(Van onze Romeinse correspondent)
Op 21 maart zal Paus Paulus een staatsbezoek brengen aan het
Italiaanse staatshoofd Giuseppe Saragat. Hij zetelt in het quirinaal
als niet-r.-katholieke president, althans politiek de vertegenwoor
diger van een „lekenpartij", de sociaal-democratische. Maar de be
trekkingen tussen Vaticaan en quirinaal zijn veel beter dan zij se
dert de eenwording van Italië ooit zijn geweest.
Nieuwe kerkelijke
In 1965 hebben 30 r.k. priesters
hun ambt verlaten. Ongeveer de
helft van hen was kapelaan. De leef
tijd van allen was beneden de 50
jaar. Drs. G. Toussaint van het
pastoraal instituut van de Neder
landse kerkprovincie legde er giste'
ren ln Breda de nadruk op, dat er I
indeling in Italië?
Voor het eerst zal een eska
dron kurassiers (de lijfwacht
van de president) te paard de
pauselijke stoet vergezellen van
de grenzen van Vaticaanstad
(op het Pietersplein) tot het
quirinaal. dwars door heel de
oude stad.
Waarschijnlijk het belangrijk
ste onderwerp van gesprek tus
sen de Paus en het Italiaanse
staatshoofd zal zijn de nieuwe
kerkelijke indeling van Italië.
De geschiedenis van dit land, een
maal onderverdeeld in tal van kleine
staatjes, is altijd ten nauwste sa-
mengeweven geweest met die van de
kerk.
Vandaar dat men in Italië niet min
der dan327 bisdommen vindt.
Sommige daarvan zijn zo klein, dat
menige parochie in ons land groter
iis. Reeds bij het concordaat van
1929 werd vastgesteld, dat dit aan
tal geleidelijk zou worden terugge
bracht. Er zijn ook enkele bisdom
men opgeheven. Dat gaat altijd met
grote moeilijkheden gepaard. Reeds
in 1929 werden twee kleine diocesen,
Sarzena en Brugnato, in Ligurië op
geheven en ingelijfd bij La Spezia.
Om gevoeligheden te ontzien werd
aan het nieuwe bisdom niet de
naam van La Spezia gegeven, maar
die van Luni, dat is de antiek-Ro
meinse naam van Spezia, met de bij
voeging „of tewel La Spezia -Sarzana -
Brugnato". Maar de gelovigen van
Sarzana zijn tot op deze dag over
tuigd, dat dit een maatregel ls ge
weest van de fascistische regering
om hun stad te vernederen, die ln
1921 heldhaftig weerstand had ge
boden aan Mussolini's zwarthemden.
teld hebben, dat wanneer u uw
kromstaf laat vallen deze in het
bisdom van uw buurman terecht
komt1"?
De grenzen van die bisdommetJ es
zijn ook heel zonderling: er zijn
dorpen en ook huizen en kamers, die
van twee verschillende bisdommen
deel uitmaken. In theorie zou het
Vaticaan er naar streven het aantal
bisdommen terug te brengen tot dat
der Italiaanse provincies en ook de
grenzen met die der provincies wil
len doen samenvallen. Die provin
cies zijn 93 in getal. Zelfs de grootste
optimisten zijn overtuigd, dat dit
nooit zal lukken. Als men binnen
een jaar of tien zou kunnen geraken
tot 120 of 130 bisdommen zou men
al heel blij zijn. Er zijn nu voor de
327 bisdomen 280 bisschoppen.
Voor de staat heeft dit alles be
tekenis. De bisschoppen en leden
van elk diocesen-kapittel hebben
inkomsten uit de staatskas. Door de
bank kost elk bisdom aan de staat
per jaar tenminste twintig miljoen
lire. Het Vaticaan dringt er op aan,
dat die gelden ook na de opheffing
van het bisdom zullen worden be
taald.
Wanneer er een bisschop van één
dier lilliput-diocesen sterft, pleegt
het Vaticaan te dralen met het be
noemen van een opvolger, waar-
geen exacte vegende c«,ers 'er "„U
beschikking staan, over priesterover-
deugdelijke statistiek g JjW*
"axeM toLTSoNe5: hun hcoek
derlandse priesters, waarvan er 8915
ln ons land waren.
•fa In de door een pyromaan
bedreigde buurt in Amsterdam
worden door leerlingen van tech
nische scholen, nieuwe, gratis ter
beschikking gestelde sloten op de
deuren geplaatst. Na herhaalde
brandstichtingen hopen de be
woners nu beter beveiligd te zijn.
Hier leerlingen met montage be
zig in de Nieuwe Hoogstraat.
De officier van Justitie bij de
rechtbank in Amsterdam, mr. L. van
der Berge, geloofde niet erg, dat een
24-jarige loonslachter, die zich voor
diefstal van gouden sieraden uit een
hoofdstedelijke juwelierszaak had te
verantwoorden, onder invloed van
sterke drank had gehandeld. Volgens
hem was het zuiver berekening ge
weest. „Verdachte sloeg een gat in
de etalageruit, liep een half uurtje
om en keerde vervolgens terug om
zyn slag te slaan. Niet met de
beverige hand van een dronkeman
maar met vaste hand hengelde hij
door het hekwerk voor een waarde
van f. 25.000 aan ringen, horloges,
halskettingen enz. uit de etalage",
aldus mr. Van den Berge, die tegen
de verdachte een jaar gevangenis
straf waarvan twee maanden voor
waardelljk en aftrek van voorlopige
hechtenis eiste.
Uitspraak 80 maart.
BACH WORDT NIET
ZALIG VERKLAARD
Het Vatikaanse weekblad
l'Osservatore della Domenica
heeft op vragen van drie lezers
geantwoord, dat de componist
Johann Sebastian Bach niet zalig
verklaard kan worden, omdat hij
protestant was.
Dit sluit niet uit, aldus het week
blad., dat de dlep-religieuze ziel van
Back niet getroffen was door de r.-
katholieke liturgie en vroomheid.
„Als we luisteren naar het magni
ficat, het sanctus, de drie korte mis
sen en bovenal naar de plechtige mis
in b mineur, bemerken we een diepe
en nauwe verwantschap met de li
turgische tekst. We herkennen de
oecumene van de godsdienstige ge
voelens In Bach's muzikale uitdruk
kingswijze, maar wij begrijpen niet
wat de waarde of de gelegenheid is
van een verzoek om een proces tot
zaligverklaring".
Toch, zo gaat het blad verder, zijn
de werken van Bach het erfdeel van
de gehele christenheid.
Zondagsarbeid
De intercommunie
De generale synode der Geref.
Kerken heeft zich gisteren te Lun-
teren bezig gehouden met een rap
port handelende over de intercom
munie. In de discussie spitste de
zaak zich toe op de gemeenschap
pelijke avondmaalviering met de
N.H. Kerk. In het licht daarvan hield
de synode zich bezig met de uitspra
ken van haar voorgangster in Apel
doorn 1961 over de gemeenschappe
lijke kerkdienst.
Verschillende sprekers konden zich
in de door de commissie voorgestel
de conclusie toch niet helemaal vin
den. Anderen waren van gevoelens,
dat de uitspraken van de synode van
Apeldoorn toch wel enige herziening
behoeven. Het feit dat in de N.H.
Kerk vrijzinnige predikanten legi
tiem plaats hebben en dat de kwestie
van het functioneren van de belijde
nis hier al eveneens een woord mee
spreekt, maakte een van de voor
naamste bestanddelen van het debat
uit. De commissie stelde aan de
synode voor om deputaten te benoe
men voor interkerkelijke toenade
ring. De discussie werd afgebroken I verzocht om principiële bezinning óp
om in de zitting van donderdagmid- de vragen van zondagarbeid en zon
dag te worden voortgezet. 'dagsheiliging.
De generale synode der Geref.
Kerken heeft gisteren in Lunte-
ren een aantal richtlijnen over de
zondagsheiliging opgesteld,
waarin o.m. staat dat zondags-
arbeid als zodanig niet kan wor
den verboden of zondig ge
noemd op grond van de bijbel.
Sociale, economische en technische
factoren kunnen zondagsarbeid wen
selijk, misschien wel noodzakelijk
maken, aldus de richtlijnen. Maar
wel is overleg met werknemers nood
zakelijk en dient hun welzijn in
overweging te worden genomen. Ook
moet worden overwogen of de sa
menleving met zondagsarbeid wordt
gediend. Gemeenteleden mogen zich
uit solidariteit niet aan noodzake
lijke zondagarbeid onttrekken. De
synode stelde de 18 richtlijnen op
„voor nadere bezinning" en in ant
woord op een verzoek van het CHV
dat aan de Nederlandse kerken heeft
