STIJLVOLLE DIENST IN WESTERKERK
hartewens vervuld
„Uw
Na rumoerige rit door Raadhuisstraat
Druilerige
regen
DONDERDAG 10 MAART 1966
LEIDSCH DAGBLAD
Het burgerlijk huwelijk is gesloten. Als de gasten uit de raadszaal
naar buiten schuifelen, waar het zacht begint te regenen,
klinkt achter de gesloten deuren van de ontvankamer naast de
zaal, geroezemoes van stemmen. Er wordt gelachen, druk ge
praat. Glazen klinken. Er wordt champagne gedronken op het
jonge bruidspaar, dat onzichtbaar voor buitenstaanders in
tieme kring, eindelijk de gelukwensen in ontvangst mag nemen.
Even zijn Prinses Beatrix en Prins Clans uitsluitend omringd door
ouders, familieleden en naaste kennissen. Slechts vijf minuten mogen
zij zich volgens het draaiboek ontspannen, zonder dat de altijd aanwezige
t.v.-camera's het oog op hen gericht hebben. In deze kleine zaal omhelst
Koningin Juliana haar dochter en schoonzoon. Spoedig daarna geeft op-
percenemoniemeester baron Van Lynden, een nauwelijks opgemerkt
téken. De tijd is gekomen voor het vertrek naar een andere plechtig
heid, naar de Westerkerk.
5- j Als de 800 meter lange formatie
,'weer op gang is gekomen heeft lui-
irtenant-kolonel W. F. K. Bischoff van
Heemskerck eerste stalmeester en
als zodanig leider van de bruidsstoet
een moeilijk karwei achter de rug.
Tijdens de plechtigheid in de raad
zaal heeft hij namelijk de stoet over
de zeer smallen O. Z. Achterburgwal
moeten leiden om deze geheel te kun
nen „parkeren".
f Pas als de brug over de Klove
niersburgwal met de daaropvolgende
scherpe draai naar rechts door de
Gouden Koets goed is genomen, zijn
de grootste problemen voor de op zijn
lit schimmel heen en weer galopperende
stalmeester voorbij en klaart zijn ge
licht wat op.
Het bruidspjaar i:
toets wuift lachend i
dat
de
plaatsen nog gering i
de sprookjes-
iar het publiek,
smalle opstel-
Geen gedrang
Nog steeds kijken de bijna 1900 al
aanwezige gasten naar de televisie in
een kerkgebouw, dat na maanden
van werken voor korte tijd tot een
luisterrijk interieur verheven is, uit
een staat van bijna verval. Op het
mosgroene tapijt wijzen vlijtige kamer
heren plaatsen aan laatkomers. Blin
kend gepoetste kronen hangen fon
kelend boven de pracht van gala
tunieken en japonnen in allerlei tin
ten. Simon C. Jansen is prompt om
elf uur begonnen met zijn inleidende
muziek, die in machtige golven langs
het hoge tongewelf davert. Kardinaal
Alfrink in scharlakenrode mantel,
neemt zqn plaats in. Hij vormt een
kleurrijk accent op het uiterst koele
van het voor de kerkgenootschappen
gereserveerde vak.
Versiering j
die een statenbijbel op een kussen
voor zich uit draagt, de beide pre- i
dikanten. de bruidskinderen en de
bruidsmeisjes schrijdt het bruidspaar
naar de beide stoelen uit het Rijks-
museum, die recht voor de knielbank
staan opgesteld.
Bede om geluk
r" Na het passeren van de Halve-
Jlshiaansbrug, als de rijtoer via de Bin-
^"ben-Amstel naar de Munt gaat, krijgt luster
>e?men eerst een duidelijk overzicht van j
«Et door de vele Weunflke uniformen ,Marl* del piï"\ °m t,e"
llr half twaalf eraan rlo tnAcrancrcHf
^"indrukwekkende geheel. Waar het
5e"pruidspaar passeert presenteren de
eenvoud. Langs de betimmering van
de pilaren en langs de kansel steken
de decoraties melkblank af tegen het
tedere grijs van de zandstenen zuilen.
De uniform dragenden zijn zeer in
de minderheid. Het kabinet is in grote
trekken aanwezig en draagt jacquet.
Maar bij de diplomaten schittert hier
daar veel gouddraad van epaulet-
en galons. De Aga Khan zit al
studerend in de liturgie op zijn plaats
het eind van de tweede rij, even
als Prins Michael van Kent en de
de paanse kroonpreten-
De televisielampen hebben al merk
baar aan een temperatuurverhoging
bijgedragen en de Prinses kijkt een
enkel moment ogenknipperend om
hoog naar de batterijen schijnwer
pers.
Na het votum en de groet, uitge
sproken door ds. Kater, klinkt in drie
talen het oude gezang 149, „Grote
God, wij loven U".
Het gebed: een moment van ver
stilling, waarin alle gedachten aan
tegenstellingen wegvallen, omdat
hierbij geen sprake is van politieke
standpunten, maar van een bede om
geluk voor twee mensen. Ds. Kater
staat ook enkele ogenblikken stil bq
hen, die de vreugde van deze dag niet
kunnen delen, omdat in hun hart nog
droefheid heerst over het verleden.
Met vaste stem zet ds. Kater de
schriftlezing in. Psalm 121, „Ik hef
mijn cgen op naar de bergen Een
enkele maal blikt Prinses Beatrix
opzij naar haar man, die in wettelijke
zin reeds haar echtgenoot is, terwijl
het 45 man sterke Bachkoor zingt
„Was mein Gott- willuit de Mat-
theus Pasion. Het was een omstreden
keuze, dit koraal, maar het past won
derwel.
i Het tweede deel van de schriftle
zing is der traditie getrouw 1 Co-
I rinth 13. „Al ware het, dat ik met
doeltreffende
ware schallend koper of een rinke
lende cymbaal."
Op het Rokin, waar veel belang-
verwacht, blijkt het pu-
n te hebben. Men
onbelemmerd uitzicht op de
in een druilerige regen pas-
Van gedrang is geen sprake,
de twee a drie rijen publiek is
met de vlaggemasten op de
gjlrottoirs ruimschoots plaats.
Via de Dam, waar de deputaties
.«roor de tweede maal het voorbijtrek
keen van de stoet kunnen zien, na
dert het bruidspaar het iets uit-bun-
tiger versierde deel van de route, de
Onrust
ets
de
<je Hoe uitbundig die versiering ook
er.Hag zqn, zü kan nauwelijks een fleu
rige aanblik bieden, want steeds nog
(Hjttlt de druilerige regen, en er is
dit gedeelte van de route nog
paneer. Toch nog meer. zou men moe-
.^en zeggen. Ondanks alle voorzorgs
maatregelen hebben tegenstanders
re^|an het huwelijk en onruststokers
^Jansen gekregen. Er worden van tijd
jgJjt tqd dikke rookwolken tussen de
^nensenhaag naar de rijbaan gestuwd.
fen heeft rookbommen geworpen.
Het is trouwens al geruime tijd on-
ustig in de stad. Dat is direct langs
Ie route niet zo duidelijk te merken,
HlllU^iaar in de straten er
leeft de politie diverse malen moeten
—optreden, arrestaties moeten verrich-
en, versterkingen laten aanrukken.
Koningin en Prins verlaten het
half twaalf gaan de toegangsdeuren
open; de eerste koninklijke gasten
komen binnen, Boudewijn en Fabiola
voorop. Dat breekt de spanning
eens even en er wordt gesproken op
iets luider toon. Veel sfeer is er eigen
lijk niet, omdat nieuwsgierigheid bij
de hier aanwezigen overheerst: zij
vermaken zich dan ook met met het
passen van namen bij gezichten
Temperatuur
De temperatuur is nog te dragen,
omdat de televisielampen, met hun
alles-verpletterende licht nog maar
kort hebben geschenen. Niettemin zijn
de 22 schoolkinderen ter linkerzijde
van de ingang wat onrustig. Deze
huwelijksdag is hun verjaardag. Zij
vertegenwoordigen de jeugd, maar
kennelijk wat lang achter elkaar
Een klein kwartier nog. Hier en
daar is een toch niet van nervositeit
gespeend beweeg merkbaar van func
tionarissen, die maandenlang de
voorbereidingen voor deze dienst
hebben getroffen. Veel mensen bla
deren nog eens in de liturgie en som
migen, voor wie de Franse taal nog
geheimen kent, bekijken voorzichtig
de tekst van het inkomstlied „A Toi
la glorie" dat destijds het diep ont
roerend afscheid begeleidde van
vorstin Wilhelmina.
Deuren open
Eindelijk gaan de deuren open: de
pal achter Koningin, de Prins, Prinses Armgard,
Prins Aschwin en zqn vrouw, Prinses
Irene en haar man. Prinses Margriet,
en de heer Van Vollenhoven, drie
zusters van Claus, de laatsten wat
onzeker en zeer duidelijk onder de
indruk van de uiterlijke omstandig
heden. Het gezicht van de Koningin
is ernstig.
Het orgel vult de ruimte met mu
ziek. De aanwezigen zingen staande
het inkomst-lied. In de kleine pro-
de ouderling van dienst,
het raadhuis het
hun dochter bij te
Geen gehoorzaamheid
Vóór de predikatie zingt de ge-
meente nog een lied, dat de Prinses
zelf ontdekte tijdens haar reizen in I
de West, „Love divine" op de wijs
van „Wat de toekomst brenge moge".
Ds. J. H. Sillevis Smitt begint zijn
predikatie. Het deelnemen van een
gereformeerde predikant aan deze 1
hervormde kerkdienst is eveneens
onderwerp van discussie geweest
Maar de Prinses, die bovendien door
getrouwe katholieken gecomponeerde
muziek in de dienst wilde, heeft wil
len bewijzen, dat oecumene voor
haar meer is dan een woord.
Na de preek zingt sopraan Annette
de la Bye „Ich will dir mein Herze
schenken", eveneens uit de Mattheus
Passion.
Hét ogenblik
En dan is het grote ogenblik daar.
Ds. Kater leest het huwelijksformu
lier voor, aangepast bq zijn moderne
opvattingen. De Prinses behoeft geen
gehoorzaamheid te beloven, wèl, dat
zij haar man zal liefhebben en ter
zijde staan Claus legt de gelofte
af, dat hq zijn vrouw zal liefhebben
en beschermen.
Het bruidspaar bij het veria ten van het Paleis op de Dam.
De ringwisseling volgt en de
zegening, het plechtigste mom
van de dienst, die velen al diep heeft
aangegrepen.
„U zegene God, Hij stelle U tot
een zegen" zingt bevestigend de ge
meente als het bruidspaar weer is
gezeten. In een onwerkelijke menge
ling van talen klinkt terwijl dr
zware lui-klok beiert het Onze
Vader. Het Gloria in D van Vivaldi
sluit deze inzegening af.
Bijbel
De uitreiking van de huwelijksbij
bel. de moderne Mart Kemper-uit-
gave van het Nederlands Bijbelge
nootschap in ivoorkleurige perkamen
ten band naar ontwerp van de Rot
terdamse ontwerpster Karli Frigge.
Dit brengt een moment van voort
schrijdende ontspanning. De Prinses
lacht gelukkig nu.
De melodie van het Nederlands
volkslied klinkt op. Zq wordt gezon
gen als gezang 301 vers 6, „Mijn
schildt ende betrouwen
De zegen nog en dan verlaat het
bruidspaar, man en vrouw nu, de
kerk, waar iedereen plotseling be
merkt, dat het wel erg warm is ge
worden. Een uur en een kwartier
heeft de dienst geduurd. Het tweede
deel van de rijtour kan beginnen.
Vechtpartij
Maar terwijl de kerkdienst zich vol
trekt, stijlvol, sfeervol, terwijl duizen
den in het land aan de televisietoe
stellen gekluisterd zitten, wordt rond
het Nationaal Monument op de Dam
gevochten. Tientallen jonge mensen
trekken op via zijstraten naar het
„nationale plein". Even ziet de poli
tie het aan, dan komt het tot vecht
partijen. De blanke sabel komt er aan
te pas. Uit alle hoeken en gaten stro
men agenten van allerlei korpsen toe
om de orde te proberen te handha
ven. Nog voordat de stoet van de
Westerkerk vertrekt is de Dam. het
eindpunt, vol rumoetige tonelen.
Ds. Sillevis Smitt in Westerkerk
„Uw hartewens is vervuld. Ik mag ook zeggen uw gebed is ver
hoord. De droom is werkelijkheid geworden. En waarschijnlijk is
de werkelijkheid nu beetje een droom. De pracht van vandaag en
van dit alles heeft een hele aparte schoonheid. God ziet ons liever
in overvloed dan in karigheid en armoe. Maar toch, als een ko
ningskind in de echt verbonden wordt, met haar prins-gemaal, dan
trouwen twee mensenkinderen. Dat is geen depreciatie". Aldus
ds. Sillevis Smitt tijdens zijn preek in de Westerkerk.
Voorbij
Om kwart over twee arriveert de
j stoet bij het paleis op de Dam. Tien
minuten later is het feest, voor zover
1 zich dat in het openbaar afspeelde
voorbü- Voorbij zijn ook de zorgen
van de honderden organisatoren, die
bij de maandenlange voorbereidingen
voor deze ene dag betrokken zijn ge-
In het paleis maken de gasten zich
gereed voor de lunch, die in de Bur
gerzaal wordt geserveerd. Op de Dam
groeit het aantal mensen, dat hier
reeds van 's morgens af heeft gestaan
met honderden, die tot dusver elders
achter hekken hadden moeten staan.
Zij wachten en hopen, dat het jonge
echtpaar zich op het balkon zal ver-
„Want wat is er hoger dan trou
wen en wat is er beter dan mensen
kind? Twee mensenkinderen. Dat wil
dus zeggen een innig, diep, verlangen
natuurgedreven en door God gewekt
om gelukkig te zijn. En om gelukkig
te maken. Een diep verlangen, na
tuurgedreven door God gewekt, om
liefde te ontvangen en misschien
meer nog liefde te geven. Nu zou het
natuurlijk zeer beleefd, vriendelijk
zijn, als ik zei, dat die drie hier ge
garandeerd zijn. Maar als kinderen
van de twintigste eeuw, die zo kri
tisch is ingesteld, geloof ik dat u meer
hecht aan werkelijkheidszin dan aan
romantiek. Daar is nu eenmaal in elk
mensenhart een klein verradertje.
Een klein verradertje, dat vele rol
len speelt. Nu eens bang, en dan weer
boos. Nu eens tiranniek en dan weer
lichtgeraakt. Nu eens een kruidje roer
me niet en een volgend ogenblik een
klein sadistje. En wie van ons heeft
niet bittere ervaring, dat hij soms
ook nolens volens wat hem het dier
baarst is nog kwetst en kwelt.
En daarom wilde u zelf, dat gele-
:n werd die prachtige woorden, die
uit het hart gegrepen zijn: „Mqn
hulp is in de naam des Heren". En
daarom wilde u uw huwelqk begin-
=n bij een open bijbel.
Open bijbel: wat moest ik kiezen?
Ik dacht het beste in dit zeer bijzon
der goede boek, dat is, dat zijn de
woorden van de Heer zelf. Van drie
woorden van den heer Jezus Uw Heer,
onze Heer, ben ik niet losgekomen.
En die wil ik u graag meegeven. Deze
zijn het: „Smal is de weg die ten
leven leidt, Ik ben de weg, volg mij",
zegt Jezus. Smal is de weg, dat klinkt
niet feestelijk, niet veelbelovend, en
dat klinkt ook niet erg uitnodigend.
Zou het dan toch waar zijn, dat die
bijbel een boek is dat beter op be-
grafenissen speelt dan op bruiloften?
Zou het dan toch waar zijn, dat dat
boek toch maar zeer bijzonder eigen
lijk voor mensen is met weinig cul
tuur, weinig levensaanvaarding, dat
de angst voor de hel groter is dan
de vreugde tot de hemel?
Mag ik een prealabele vraag stel
len? Is er überhaupt wel een weg?
Is er een weg voor u, man en vrouw,
samen?
„En terecht, smal is die weg. Op
honderd manieren kan huwelijks
geluk verspüd worden. En verspeeld
worden op honderd manieren. Er is
maar één manier om in die twee-
zaamheid diepte van geluk en volheid
van bestaan te beleven, dat elke dag
een verrassing is en een blijde ver
wondering. Smal is die weg. Die kam
pioenen op de schaats hebben erva
ren hoe uitermate smal die weg dan
wel is om aan de top te komen.
Smal is de weg die ten leven leidt.
Heel smal is die weg die ik u toewens
en ga die moedig en ga hem conse
quent, smal is die weg, waar de lief
de, die alles dekt, samengaat met de
waarheid, die alles in het licht zet.
Smal is die weg. Jezus zegt: ik ben de
weg, ik ben Gods communicatiemid
del via via, via my komt het je tot
een waarde. Ik ben communicatie
voor God tussen u beiden. Via Mij
kom je tot elkaar en blijft je bij el
kaar. Als je bq My bent ben je ook
bij elkander. Dit samenzijn is een ge
meenschap. Het is alsof de Heer zegt:
loop maar over Mq. Loop- maar over
Mij naar de vader toe. Loop maar over
Mij naar de ander, over Mij naar
haar toe. Het huwelijk is een ge
schenk en een opdracht. Nooit een
probleem. Als het een probleem wordt
is het gesohenk verloren en is de op
dracht vergeten"
Goede tekst daarvoor is dit, en dat
wens ik U toe. dat je met elkaar kunt
lachen. Nog beter dat je om elkaar
kunt blqven lachen. Maar als het
een probleem geworden is dan zegt
Jezus: „Ik ben de weg".
Bezqden Hem is er bestaan. Bezij
den Hem, waar Hy wordt losgelaten, j
is een huwelqksbestaan. gecamou
fleerd met make-up, is een huwelijks_
bestaan doen alsof, op sterven r.a
dood. Maar met Hem en in Hem is
het leven in overvloed. Mijn lieve
bruid en bruidegom, nu ligt dat leven
voor U open. Met onbegrensde mo-
geiykheden, verrukkelqke mogelijk
heden en met ontstellende onmoge-
ïykheden, want wq zyn maar zwakke
mensen.
En nu ls de vraag, is er voor U
m mogeiykheid? Daar is een moge-
ïykheid, geliefd tweetal, er is een
mogelqkheid, terwql U verslonden
wordt door duizend plichten en door
duizend en één verantwoordelqkhe-
den, opgeëist opgegeten wordt door
de gemeenschap, om toch helemaal
Je zelf te biyven. En helemaal en
voor elkaar te zyn.
Jezus zegt: Ik ben de weg. Is er
een weg om altyd by elkaar te zijn?
U is verbonden, levenslang, in de
goede zin. Is er een weg om levens
lang verveling en irritatie te kunnen
weerstaan en elkander in liefde
groeiend en verdiepend te dienen en
te eren? Er is een weg.
Is het mogelqk tot de diepte te
komen van harteloze kritiek, onheuse
bejegening en toch niet minder te
worden en niet boos te worden, ten
minste langer dan tot de zon onder
gaat en door alles heen te biyven
staan en blqven zeggen „Ik dien?"
Daar ls een weg. Smal is die weg,
Jezus zegt: „Ik ben de weg.
Volg mij, zo besloot ds. Sillevis Smit
zijn met aandacht gevolgde preek,
dat zegt Hq tot ieder van U persoon
lijk. Volg Mij wil zeggen, loop achter
Mq aan. Maar als U hem volgt wil
dat ook zeggen, dat Hij bij U is en
blqft tot aan het einde van Uw leven.
De huwelijksvoltrekking in het Amsterdamse stadh
