Demonstraties jongeren
In koffiehuizen en kerken
EXPERIMENTEEL TONEEL IN NEW YORK
Veel interessante I
experimenten
II
Bloemen bij de Dokwerker
LEIDSCH DAGBLAD DONDERDAG 10 UtiJ
In Amsterdam hebben zich tijdens het huwelijk demonstraties
van voornamelijk jongeren voorgedaan. Maar hiervan hebben de
televisiekijkers betrekkelijk weinig gemerkt, doordat de demonstra
ties zich voornamelijk afspeelden in straten buiten de route die door
de t.v.-camera's werd bestreken.
Politie voerde
charges uit
De door Amsterdamse jongeren
aangekondigde demonstratie by de
dokwerker het monument dat her
innert aan de februaristaking in 1942
begon vanochtend om half tien.
Ruim tweehonderd meest jonge men-
se hadden zich toen reeds verzameld
rond het monument.
Slechts twee agenten bekeken van
enige afstand de -ïog zeer rustige be
toging. Hun optreden beperkte zich
tot het van de straat oprapen van
enige pamfletten, waarop de leuze
„Dood aan het fascisme leve de re
publiek" was gedrukt.
Onder de aanwezigen waren o.m.
Jan Hein Donner en Ed Hoornik.
Enige mensen droegen bloemen aan,
die aan de voet van het monument
werden neergelegd. Steeds nadat
iemand bloemen had neergelegd
steeg een luid applaus op.
Om tien uur zette de menigte zich
in beweging. Na enige aarzeling liep
men naar het Waterlooplein en ver
volgens in de richting van het
Rembrand tplein. Bij het passeren
van de Blauwbrug ontplofte een rook
bom. Dit was het sein voor het mas
saal zingen van „Oranje boven
leve de republiek". Een agent van
politie schatte de menigte op meer
dan 2000 man. Hoewel voor een der
gelijke demonstratie een vergunning
van de burgemeester nodig is, bleef
de politie passief.
Tien over tien gaf de vak comman
dant van de Munt aan zes politierui
ters opdracht zich tussen de stoet
demonstranten te begeven. En zo
trok deze luid zingende met de po
litie de Kalverstraat in.
Rookgordijn
Om kwart over tien was het geduld
van de politie kennelijk uitgeput. De
flinke menigte wilde het Spui passe
ren. Men ontmoette hier echter agen
ten, die gum mi latten trokken en een
charge uitvoerden. De situatie werd
even onoverzichtelijk doordat enige
demonstranten rookbommen wierpen,
waardoor een kortstondig rookgordijn
ontstond.
Vele betogers kozen eieren voor
hun geld en keerden in de Kalver
straat op hun schreden terug. Ande
ren vluchtten over het Spui in de
richting van het Lieverdje Er deed
zioh hier nog een korte schermutse
ling voor, waarbij een agent zijn
hoofddeksel verspeelde.
De overgeblevenen, circa duizend
man, trokken over de N.Z. Voorburg
wal in de richting van het paleis. De
politie was paraat: ijlings werden
hekken dwars over de rijweg ge
plaatst ter hoogte van het gebouw
van de Telegraaf. Toen enige beto
gers de hekken wilden omverwerpen
traden de agenten met harde hand
op. De menigte werd uiteengejaagd
en verspreid.
bliek". De politie, inmiddels versterkt,
nam een strategische positie in: op
de brug over de Keizersgracht. Toen
de groep de brug wilde passeren,
werd een korte, maar krachtige char
ge uitgevoerd, die de meeste betogers
de vlucht deed nemen naar de Kei
zersgracht.
Om half twaalf werd het weer rus
tig in de Raadhuisstraat, waar de po
litie opdracht kreeg met ruiters een
groep van enige tientallen provo's te
verjagen, die zich ter hoogte van
huisnummer 51 hadden verzameld.
Tegelijkertijd bewoog zich by het
Centraal Station een grot^ groep op
gewonden jongelui in de richting van
de Westermarkt.
Vijf minuten latei*: enige rookbom
men ontploften in de Raadhuisstraat,
oostzijde, vlak bij de galerij. Bereden
agenten stormden het. trottoir op en
joegen het provo-publiek en ook toe
schouwers. hardhandig uiteen.
Deze charge duurde kort. De bere
den agenten werden spoedig afgelost
door agenten met politiehonden. De
Finkeliers in de Raadhuisstraat, be
nauwd schade op te lopen bij de rel
letjes, waren toen begonnen met hun
etalages te ontruimen.
Om half 12 reeds besloot de politie
de Westermarkt hermetisch af te
sluiten, hoewel hier nog voor duizen
den kijkers een plaats zou zijn ge-
gewond
By de schermutselingen is één van
de demonstranten gewond geraakt.
Hij is met een vermoedelijke hersen
schudding per ambulance naar het
Binnengasthuis vervoerd.
Om elf uur wist de zich weer tot
meer dan duizend man aangegroeide
menigte de met slechts weinig publiek
bezette Raadhuisstraat binnen te
gaan. Over het vrij brede trottoir aan
de oostzijde van de met hekken afge
zette straat werd getracht door te
dringen tot de Westermarkt, onder
het schreeuwen van „republiek, repu-
De bruidsjapon van Prinses
Beatrix is gemaakt van satijn
met fluweel motievenwaar
van het patroon is geïnspi
reerd op het diadeem. De te
keningen hiervoor zijn ge
maakt door het Huis Staron
in St.-Etienne. Dit huis heeft
eveneens de zijde speciaal
vervaardigd.
De motieven op de stof zijn
verkregen door het uitrekken
van kleine draadjes uit de
satijn. Daardoor werd het ef
fect van fluweel bereikt.
De sleep, die vanaf het
middel valt, is vijf meter lang
en twee meter twintig breed.
De vorstelijke bruid droeg
een korte tulle sluier en een
diadeem van parels en bril-
janten. Die diadeem is ook
t gedragen door Koningin Wil-
helmina tijdens haar bruids-
dagen tussen 31 januari en 5
februari 1900 en op de inhul-
diging op 6 september 1898.
Het bruidsboeket bestond
tlit eugarisbloemen.
De Koningin droeg een ja-
pon van donker turquoise-
i kleurige kant met lange mou-
i wen. Hierover een lange flu-
i welen mantel in een lichtere
i kleur turqouise met een klei-
i ne nerz-kraag. De hoed is ge-
i maakt van kleine genuan-
i ceerde blaadjes.
i De bruidskinderen, die aan
i de bruidsstoet voorafgaan,
droegen lange rechte jurkjes,
gemaakt van dezelfde zijde
als de bruidsjapon, echter
zonder fluwelen motieven.
Kransjes in het haar van
witte veertjes en bloemen
mandjes completeren de toi
letjes.
De 6 bruidsmeisjes waren
gekleed in japonnen van flu
weel met kanten bolero's in
de kleuren groen, turquoise
en lichtblauw. Op de mofjes
werden witte bloemen, orchi
deeën gedragen. Kleine veer
tjes in de kleuren van de ja
ponnen vormen de hoofdtooi.
(Foto Max Koot)
king naar de Raadhuisstraat, die
elders kon worden gemist. Het was
inmiddels zeer onrustig van het
koninklijk paleis tot aan de Wester
markt toe.
Kort nadat de stoet in de Raad
huisstraat was gearriveerd werden
de televisiekijkers in de 18 Europese,
op het Eurovisienet aangesloten t.v.-
kjjkers pas op de hoogte gesteld van
de ongeregeldheden. De commenta
toren konden er niet meer onderuit
en de cameraman kon het niet hel
pen: naast de glazen koets in het
beeld schoot een grijze rookkolom
omhoog. Het was de eerste van een
serie rookbommen, die door demon
stranten, die onder de winkelgalerij
stonden, werden geworpen.
De politie trad snel op. maar stond
machteloos tegen het grote aantal
mensen aan wie nauwelijks was te
zien of ze waren gekomen om te
juichen of om de orde te verstoren.
Een tot wanhoop geraakte recher
cheur loste een pistoolschot in de
lucht. Het mocht niet baten. Toen
de gouden koets de brug van de
Keizersgracht passeerde klonk een
spreekkoor uit honderden kelen
„Republiek, republiek, republiek"
De politie schoot onmiddellijk met
gum mi latten toe om de betogers te
verjagen.
T.v.-kabels
Vóór de televisieploegen vanoch
tend om half tien hun activiteiten
begonnen voor het beeldverslag van
de plechtigheden en rijtoer in Am
sterdam, hebben zich op drie plaat
sen moeilijkheden voorgedaan.
De eerste melding kwam gister
avond. toen één van de kabels voor
hotel Krasnapolsky defect raakte.
Bij onderzoek bleek deze te zijn ge
broken onder de hoef van een paard
van de bereden politie.
inillllllllllillllllHIIIIIIIIHimfHIlHilllllllllllllllllllllllllllllllllllHlllllillHIIIIII 1
Twee arrestaties
Hoofdinspecteur. K. Heyink.
de woordvoerder van de Amster-
damse politie heeft in het pers-
centrum Krasnapolsky een sum- j
miere samenvatting gegeven van I
de wanordelijkheden. Er zijn
twee arrestaties verricht.
Er is tot kwart voor twaalf
op de route geen rookbom ge
worpen. aldus de hoofdinspec
teur. Kort na twaalf uur werd
op de t.v -schermen juist op het
moment dat de gouden koets
van achteren bezien in het beeld
was. rook waarneembaar. Op
het hoofdbureau van politie had
men de indruk dat dit rook was
van een achter de afzetting ont
stoken rookbom die door de
wind op de route werd gedreven.
Op het J. D. Meijerplein bij
de Dokwerker is vanochtend
een rustig verlopen demonstratie
gehouden, waaraan ongeveer 300
mensen hebben deelgenomen.
Nadat men bij het monument
bijeen was geweest verwijderde
het publiek zich rustig, aldus
de hoofdinspecteur.
itttiHIHIUIilillllflIIHHIIIlIHliilllllHIIIHIIHItlllllllllllillimtlllltllllllHtHHIlHi
De tweede melding kwam vanoch
tend uit de Westerkerk. Eén van de
tientallen voedingskabels, die op de
Westermarkt zijn uitgelegd bleek te
zijn doorgesneden. Het euvel werd
spoedig hersteld.
Op de Kloveniersburgwal nabij het
Doelenhotel is een poging gedaan om
de t.v.-kabel onklaar te maken. De
daders konden niet worden achter
haald.
j
HET „koffiehuistoneel" heeft zijn ontstaan te
danken aan Joe Cino, de eigenaar van Caffé Cino
in de Cornelia Street inliet hartje van New York
Greenwich Village. Zeven jaar geleden begon inen
in dit café op Joe Ciuo's initiatief verzen voor te
lezen en weldra ging dit over naar toneel spelen.
Een bewerking van Voltaires „Candide" legde
de grondslag voor de theatercarrière van het Caffé
Cino. Nu zijn er zes avonden van de week uitvoe
ringen in het nauwe cafeetje, waar men knie aan
knie zit aan gammele tafeltjes en waar geen entree
geheven wordt, waar men minstens voor een dol
lar moet drinken, terwijl bovendien een hoed rond
gaat.
Joe Cino een uit Buffalo N.Y. af- i de stukken, die in lijn koffiehuis
komstige levendige jongeman, wiens worden opgevoerd. Dat is nog een
Zuideuropeae afkomst hem op het ge- heel werk, want gemiddeld 30 manus-
zicht geschreven staat, selecteert zelfcripten komen by hem (en bfl xjjn
collega's) per maand binnen, afkom
stig soms uit alle delen van de we
reld. Een podium is er nauwelijks in
z(jn café en het publiek zit in een
halve cirkel om de plaats heen waar
gespeeld wordt. Niemand moet dan
ook verbaasd zijn als plotseling een
acteur of actrice in zyn schoot rolt
of als de décorstukken hem om de
oren vliegen.
Veel
-- ;;V« -
Het publiek in een toneelkoffiehuis
als dat van Joe Cino bestaat voor een
groot deel uit stamgasten: meren
deels intellectuelen. Zij komen min of
meer op goed geluk, want Caffé Cino
noch één van de andere koffiehuis-
theaters maakt in de grote pers be
kend wat er gespeeld wordt. Hoog
stens kan men een aankondiging vin
den in Village Voice, het wijkblaadje
voor Greenwich Village en de Lower
East Side. In Caffé Cino wordt
's avonds meestal tweemaal gespeeld:
één keer om negen en één keer om
elf uur. In het weekeinde zyn er soms
ook nachtvoors teling en om één uur.
De meeste mensen, die theatertjes
als Caffé Cino bezoeken, rekenen er
niet op een meesterwerk te zien. Zij
verwachten hoogstens aan een boei
end en levend toneelexperiment deel
te nemen, dat misschien bewonde
renswaardig. maar misschien ook
vervelend of zelfs stuitend is. Zeker
kunnen zij alleen maar zijn van één
ding: dat zij geen glad stuk com
mercieel amusement te zien zullen
krygen, zoals zo vaak gebeurt in de
theaters op en off-Broadway.
La Mama: belangrijk
Het belangrijkste toneelcafé naast
Caffé Cino Is La Mama, dat in de
j Lower East Side is op Second Ave-
I nue bij de Zevende Straat. De of
ficiële naam ervan luidt La Mama
Experimental Theater Club en het is
gevestigd op een duistere eerste éta
ge van een weinig aantrekkelijk win-
1 kelpand. De koffie of warme choco
lade, die men in La Mama te drin-
ben krijgt, is gratis, maar daar staat
J tegenover dat men lid moet worden
I van de La Mama Club, wat niet
meer dan één dollar kost. plus één
dollar voor elke voorstelling, die men
er komt zien.
Een lucratieve zaak is dit zeker
niet en geld wordt er in La Mama
bepaald niet verdiend. Eerder moet
j er by worden gelegd om het theater
tje op gang te houden door de to
neelschrijvers zelf, de acteurs die de
i stukken spelen en door de dynami-
mische, charmante en idealistische
vrouw, die La Mama dryft: Ellen
Stewart. Overdag ontwerpt zy bad
pakken, maar 's avonds is zy leid
ster en inspiratrice van het jonge to
neel, dat zy meestal met haar wat
hese stem en een onmiskenbaar
j Louisiana-Frans accent inleidt.
I La Mama werkt nauw samen met
„Open Theatre", een groep acteurs,
1 toneelschrijvers, dansers en schil-
ders, die zich toeleggen op abstract
j toneel en die (ik zag „Open Theatre"
aan het werk in het stuk „Soon Jack
November" van Sharon Thie) een
hoge kwaliteit bereikt hebben, vooral
by het uitbeelden van de „Universal
man", zoals de leider van de groep,
Joseph Chaikin, de personages in ab
stracte stukken noemt.
La Mama heeft bovendien allerlei
internationale contacten weten te
leggen. In Parijs en Kopenhagen kan
1 Dit is het tweede artikel
1 van onze correspondent in de
1 Ver. Staten, drs. André Spoor,
1 over het experimentele toneel
1 in Hew York. Hierin wordt
1 speciaal aandacht besteed
1 aan de verschillende café's
en kerken, die hun deuren
1 voor het jonge theater heb-
1 ben geopend en die door de
1 kwaliteit van hun opvoerin-
gen reeds de aandacht héb
ben getrokken van toonaan
gevende critici van bladen
als de New York Times en de
New York Herald Tribine.
men nu in zusterclubs drie korte
stukken zien, die van La Mama's
planken afkomstig zyn: Paul Forsters
„Recluse", Jean Claude van Italies
„Pavane" en Sam Shephards „Chi
cago". In de afgelopen jaren heeft
La Mama deelgenomen aan interna
tionale festivals voor experimenteel
toneel, byv. in Arhus, Erlangen en
Botoga. Dit jaar gaat men naar
Zagreb.
Ellen Stewart is verder in War
schau geweest, waar zy contact heeft
gelegd met de experimentele
groep van Grotoski, die waarschijn
lijk zelf in de loop van 1966 naar
New York zal komen om in La Ma
ma te werken.
Het koffiehuistheater in de Lower
East Side staat trouwens ook open
voor buitenlandse toneelschrijvers.
Men hoopt binnenkort Deense stuk
ken te brengen en nog voor deze
winter staat „The Dumb Dancer" op
het programma, dat geschreven is
door Asif Currimbhoy, een Indiase
employé van de Shell, die al een aan
tal van zyn stukken in Engeland
en Amerika zag opvoeren.
Happenings'
Naast de cafés hebben een aan
tal kerken hun deuren gastvry ge
opend voor het experimentele toneel.
St. Mark's-in-the-Bowerie is er één
van, Good Shepherd-Faith Presbyte
rian Church een tweede. De bekend
ste is de Judson Memorial Church
aan de Washington Square in Green
wich Village, een kerk met een oude
traditie in gemeenschapswerk.
Een der twee predikanten van de
Judson-gemeente. Alvin Carmines,
die niet alleen een drijvende kracht
achter het nieuwe toneel is maar die
zelf daaraan meewerkt als musicus,
vertelde mij dat zyn kerk zo actief
is omdat zy probeert een wezenlijke
rol in de gemeenschap te vervul
len. In de dertiger jaren, na de cri
sis. betekende dit vooral: sociaal
werk. Nu houdt het, gezien het gro
te aantal kunstenaars in de Village,
artistiek engagement in.
De Judson Church begon diaarmee
aan het eind van de vijftiger jaren
door een kunstzaal in de kerk te
openen. Inmiddels beroemd geworden
pop-art schilders, zoals Claes Olden
burg, exposeerden er. Op hun voor
stel beperkte de kerk zich even
wel niet tot statische tentoonstellin
gen, maar men gaf ook de ruimte
aan „happenings". De eerste happe
nings in New York „gebeurden" in
de Judson Memorial Church, soms
wel tot verbazing of verontwaardi
ging van gemeenteleden, maar ook
tot vermaak van vele Village-bewo-
ners, die niet dagelijks in de kerk
kwamen.
Een van de drie reuzm
(anderhalf keer de /en^j
een mens), die .America P
van Jean Claude van III
tonele voert.
I1
Via de happeningsL
men op dansen en toneig
en er zyn nu vier vaste «L
elke week. waarop menf,
of moderne balletten inj
sonkerk zien kan. Del
nings zijn nu wat op der
grond geraakt, ook al hr
nog kort geleden een s#'
cessie voor het hele pubii"
de heren- en damestoilp
de kelderverdieping vanfci
waar twee cellisten sonoj
ken ten beste gaven. DeL
van het geheel was dat iL
zich weer naar zijn sto£j
haastte toen de cellist d
Duitse volkslied aanhieva*
De dansgroep van P
heeft een goede naam (j]
een der balletten kortte
in het nationale AmeJc
nieuws, omdat er een dar)
voorkwam die spiernaao
gewelven danste) maaiL,
neelvoorstellingen in delg
zijn in fijnproeverskringfe
beroemd. Niet voor ni|
kort geleden de prijs \L
beste toneel buiten B^p
aan de Judson toe. (tn
>§QêcHo§o
2 Hij won de race k!
en kreeg tocL
een boete! sur
Het is nu eenmaal r-
zelfs het allerbeste rö
niet mag deelnemen altl
race, als er geen jockey i
het dier berijdt. Deze rt
taire renbaanwaarheid -e
tuur lijk ook bekend aan)
1906 op zevenentachtig 1
leeftyd gestorven li
Watson, want hy was et
van renpaarden en bd
bestuurslid van de race-C
Eens had hy voor de Ir
le jaarlijkse Melbourrc
1 Race zijn paard Modest;™
1 scheidenheid") laten insti.
Toen het ogenblik van stf
zeer nabij was, bleek, rl.
jockey niet verschenen v
te doen? George Wats*®1
Hij besloot dan maar
jockey aan de race deel sti
men. e c
Zonder een ogenblik fen
zelen steeg hij in de zidt
en hij won met Modesty ópge
Dit betekende voor hem bi
en bovendien een aardlde
aan prijzengeld. Opgetop ir
hy na de ren terug nsbb
- medebestuursleden. Ddtre
vangst viel hem echter b*
gen. „George", zeiden Bge
hebt de race gewonnenfed
buiten kijf. Maar je Wi
ernstige wijze de regit?
- overtreden. Daarom rotud
f 50 boete betalen.kijk' V
i niet op de voorgeschrevdlt
gekleed. Een wit overbt va
herdersbroek, dat nat'
stijl op onze renbaan!" d
Nu, George Watson hllor
f 50 onmiddellijk betaalwrio
bestuursleden wensten Ival z
volgens hartelijk geluk
bijzondere, unieke renbsèn,
i tatie.
