„The Impulse
Gé Hofenk
Losse
verkering van
Friese boeren
- TOPPERS
„Blitz"
Variatie
Repeteren
>,.pr<Usr 19 februari 1966 L.D.-EXTRA 5
se meisjes met nieuw idee
(Van onze speciale
verslaggever)
MAAR OOK
UNIEKE
MANTGUM (Fr.) - Op
het weggetje naar het gehucht
Fons bonken de banden door
de kuilen en de stenen sprin
gen tegen het chasis. Het is
een anachronisme in het wel
varende Friese land. We zijn
hier midden in het oude ter-
penland, dich bij de voormalige
Middelzee, waarvan de dijken
nog in het land liggen. Maar
ok hier heeft de boer zijn
problemen.
H\J ervaart ze iedere dag en de
dringende vertogen vanuit het
Landbouwhuis in Leeuwarden
drukken hem er onophoudelijk met
de neus op. Samenwerking, luidt
de boodschap, opvoering van de
produktiviteit. dynamische aanpas
sing aan de maatschappelijke ont
wikkeling. integratie en nog veel
meer vreemde woorden voor begrip
pen. die weinig geleerdheid noch een
wazig idealisme vragen om te worden
toegepast, doch veeleer een portie
gezond boerenverstand. De boeren
in deze contreien hebben het aan
gedurfd vergaand samen te wer
ken. Zij worden de „pioniers van
Mantgum" genoemd, maar hun
idealisme heeft reeds een veel
groter gebied aangestoken.
Dat weggetje leidt naar de boer
derij van de veehouder W. B. Hyl-
kema. voorz. van de Coöperatie
ve Boerenhulpverleningsdienst Wei-
dum. De boerderij dateert uit de
achttiende eeuw, is daarna enkele
malen verbouwd. In de voorka
mer hangt een bord aan de wand
met de Friese spreuk „It is mei
sizzen net to dwaen", wat in Rot
terdams betekent: geen woorden
maar daden. Wie daarnaar niet
leeft, durft zo iets niet aan de
muur te hangen.
Hylkema vertelt ons van het ex
periment van Mantgum. Hij noemt
de dingen bij de naam. is zakelijk
in zijn beoordeling, kritisch, maar
ook een man, die idealen heeft. De
heren W. Hoorns tra die volgens
Hylkema de geestelijke vader is
van deze samen werkingsgedach
te en Bruin van de Friese
Landbouwmaatschappij belichten
de achtergrond van dit experiment
ln de veehouderij.
Achttien boeren waren aanvan
kelijk bereid om hun schouders on
der dit experiment te zetten. Nu
zijn er 85 die meedoen. Zij wo
nen in Mantgum-Baard, Jelsum-
Beers. Oosterlittena, Huins-Llons.
Jorwerd. Bozum en Wleuwerd-
Brltswerd. Hun unieke coöperatie
heeft mensen en machines in een
„pool" verenigd, met behoud van
ieders zelfstandigheid en eigendom
'geen kolchos dus. zoals vroege cri-.
tici meenden). Zij hebben ervaren
dat de produktiviteit kan worden
opgevoerd, dat hier en daar het lo
pende bandwerk kon worden geor
ganiseerd.
Olievlek
Deze samenwerking is voortge
komen uit een boerenhuiporgani-
satie, waarvan de eerste in 1958 in
Oldeboom werd gesticht en die in
1960 goed begon te draaien. De be
doeling was om boeren, die hun taak
om verschillende redenen niet kon
den uitoefenen ziekte, ongeval,
vakantie enz te verzekeren van
mankracht op de boerderij.
Zeven boeren stelden een hulp
kracht aan, in dit geval een boe
renarbeider, die inviel waar zulks
nodig was. De ervaringen waren
gunstig. Nu zijn er 34 verspreid
over Friesland. Ook in andere pro
vincies is dit hulpwerk ter hand
genomen, zy het dan het uitgangs
punt anders ligt en o.a. van ker
kelijke of maatschappelijke aard
ls.
De Coöperatieve Hulpverlenings
dienst Weidum, een van deze hulp
verleningsdiensten, had zo dacht
men in het Friese landbouwhoofd-
kwartier duidelijk mogelijkhe
den tot verdere groei. De Weidum-
se boeren liepen warm voor de sa-
If erkverdeler
-fa In dit gebied speelt zich
het experiment van fyjantgum
af.
menwerkingsgedachte. de ad
ministratie was er prima voor el
kaar. de geesten waren rijp voor
een verdergaande samenwerking.
Het resultaat is geweest een ge
zamenlijke bewerking mesten,
hooien, inkuilen, onderhoud van
grasland en sloten van hun be
drijven.
Drie vergaderingen waren vol
doende om met het experiment te
beg-nnen. Dat. ..sizzen" geschiedde
in de winter 1963-64. Het „dwaen"
in mei toen het werk op de boer
derij begon. Achttien boeren deden
mee, onder supervisie van de Boe
renhulpverleningsdienst. Het pro
vinciaal orgaan nam de vergelder-
kosten voor zijn rekening maar
gesubsidieerd wordt het werk niet.
Ieder van de achttien deelnemers
werd persoonlijk bezocht om dui
delijk te maken waarom het ging.
Er werd een inventaris opgemaakt
van het bu deze achttien boeren
aanwezige materiaal en man
kracht.
Idee I isme
„Begrijp goed", zegt de heer
Hoornstraèè, als je iets niet wilt.
dan zijn er duizend en één bezwa
ren op te noemen waarvan de
meeste nog steekhouden ook. Maar
wie bereid is om mee te doen,
brengt zoveel mogelijk de goede
kanten naar voren".
De heer Hylkema voegt hieraan
toe: „We hebben in onze bespre
kingen de typisch Friese eigen
scheppen aangetroffen: mensen die
fanatiek tegen waren en fanatiek
voor".
De heer Bruin zegt „Hier heb je
veel meer idealisme dan elders".
„De bereidheid om samen te wer
ken. dat is het", zegt de heer Hyl
kema. die overigens gelooft, dat er
wel boeren zijn geweest die er des
nachts niet van hebben kunnen
slapen. Toen die achttien boeren
met hun experiment begonnen,
kwamen de ideeën los. Twee weten
er meer dan een, achttien nog meer.
Klaas Bosnia opperde het denk
beeld om bij het inkuilen van gras
een „kuiltrein" te maken, een soort
lopende band. waarbij al het ma
teriaal en alle mensen continu in
bedrijf waren, van de plaats waar
het gras moest worden opgeladen
tot de plaats waar het werd inge
kuild. Hier werkte een groep van
acht man, die als materiaal tot
hun beschikking hadden een trek
ker. grasoplader. transporteur en
wagens. De tijdbesparing trad al
spoedig aan het licht
Een centraal punt in deze or
ganisatie is de werkverdeler, die
opgave krijgt van het werk dat
iedere boer wil laten verrichten.
De boeren bepalen zelf wat er moet
gebeuren. De werkverdeler telefo
neert met de boeren of zij bereid
zijn mee te doen. Soms blUkt dat
de een niet kan. ook is het moge
lijk dat een boer niet zo best kan
opschieten met degeen. bij wie een
taak moet worden verricht. Er zijn
er nu genoeg, die aan het experi
ment meedoen en de samenstelling
van een ploeg levert dan ook geen
moeiiy heden op.
„Ik noem het een losse ver
kering". zegt de heer Hoomstra.
„Niemand is verplicht aan het ex
periment te blijven meedoen. Hij
kan uitstappen wanneer hij wil en
dat is met een paar boeren ook ge
beurd. Maar in het algemeen
blijft de animo groot. Iedere boer
behoudt volledig zijn zelfstandig
heid, hij blijft baas op zijn erf".
Even afrekenen
De financiële afwikkeling van de
ze gezamenlijke inzet van mensen
en materiaal is van een landelijke
eenvoud. Iedere boer heeft een
werkboekje en vult de uren in, die
hij bij een ander heeft gewerkt
De tarieven zijn vier gulden per
man per uur, voor het gebruik van
machines is een tarief vastgesteld
op advies van het Instituut voor
Landbouwtechniek en -rationali
satie te Wageningen en dat verder
is getoetst aan de praktijk in Fries
land. Op een zeker ogenblik wordt
uitgerekend wat deze boeren te
goed hebben 'omdat zij bij de an
deren hebben gewerkt) of wat ze
moeten betalen 'omdat de anderen
bij hen werk hebben gedaan.
„We leven als vrienden, rekenen
als vijanden" zegt de heer Hoorn
stra. De boer blijft volledig vrij
wat de aanschaffing van machi
nes betreft. Als er onder de 85 boe
ren voldoende grasopladers zijn bij
voorbeeld. en er is iemand die er
toch een wil aanschaffen, dan ia
dat zijn eigen verantwoordelijkheid
Wie hulp vraagt, mag zelf weten
welke machines hi) wil hebben".
„Maar", zegt de heer Hoornstra.
„ideaal zou het zijn. als de coöpe
ratie dat bepaalt. De boeren is ge
adviseerd om niets te kopen zon
der overleg".
Bij deze ontwikkeling komen de
loonbedrijven in een bijzondere po
sitie te staan. Sommige zullen moe
ten verdwijnen, maar er is ook een
loonbedrijf dat zich heeft ingescha
keld bij de coöperatie. De verdere
mechanisering van het boerenbe
drijf en de daarmee verbonden ho
ge investeringen maken het waar
schijnlijk, dat de verschuiving van
het grote materiaal naar de loon
bedrijven een nog duidelijker ac
cent krijgt. In de toekomst zal men
waarschijnlijk deze ontwikkeling
zien, dat loonbedrijven en coöpe
raties verder naar elkaar toegroei
en. Tot dusver hebben zich hier
wat dit betreft nog geen problemen
voorgedaan.
Behalve de mechanische ontwik
keling is nog belangrijker het groei
proces dat deze Friese boeren men
taal doormaken. De bereidheid om
voor elkaar te werken en het wen
nen om met elkaar iet* te doen.
Het experiment van Mantgum is
nog niet ten einde. De pioniers van
deze samenwerking en heel agra
risch Nederland zien er met be
langstelling naar uit op welke wij
ze deze coöperatie zal kristalliseren.
Friese boerderij bij Wei-
DE ZAAK VOOR LEI
Muziek- en
grammofoonplatenhandel
HAARLEMMERSTRAAT 6«
Sylvia van Dijk wordt helemaal
enthousiast als ze over haar dans
groep praat. De laatste weken staat
haar hele doen en laten in het te
ken van The Impulse. Oefenen,
oefenen en nog eens oefenen is het
devies, want vindt Sylvia als
ze straks voor een groter publiek
moeten gaan optreden, moet het &f
zijn. Dan moeten de bewegin
gen volkomen gelijk gaan, dan moet
de choreografie van elk nummer er
stevig in zitten en dan moet ook
ue kieding van de groep in orde
zijn. Dat laatste maakt namelijk
een belangrijk deel van hun op
treden uit. The Impulse verschijnt
in eigen hypermoderne Mondriaan-
creaties op toneel, compleet met
bijbehorende korte kapseltjes. „We
gaan ook zwarte laktassen aan
schaffen. Daar plakken we onze
naam „The Impulse" op. Dan nog
een zwart-wit geblokt lakpetje, dan
is de „blitz" compleet", aldus de
rap babbelende Sylvia. „Blitz" is
tienertaai en wil zoveel zeggen als
„show, presentatie".
Sylvia, Monique. Nuschka, I
Hanneke en Stanne brengen een j
aantal moderne dansnummers op
beat- en jazzmuziek, die ze zelf
voornamelijk zien als een variatie
in het doorgaans nogal eentonige
menu van de meeste avonden, die
voor de jeugd worden georga
niseerd. Hun programma is be
doeld als een onderbreking van het
traditionele dansen, een soort
adempauze in de vaak ononderbro
ken beat-stortvloed. Dat het in de
smaak valt weten ze al: op 16 en
23 januari hebben de vijf meisjes
bij wijze van proef een paar dans-
nummertjes gebracht in de Sche-
veningse Beat-club. Het werd een
groot succes en daarom besloten
Sylvia, Monique en Nuschka die
toen nog met z'n drieën optraden
de groep uit te breiden tot vijf.
Toen deden Hanneke en Stanne
van Dijk hun intrede. De naam
van Dijk is overigens zuiver toe
val: de twee stellen zusjes zijn geen
familie van elkaar.
Favoriete muziek van het vijf
tal: Kinks, The Who, Golden
Ear-rings en The Haigs. Favo
riete lectuur: Hitweek. Favorie
te mode: pop-art en Mondriaan.
Aon die voorkeur voor de hyper
moderne mode hebben de meis
jes een recent optreden als
mannequin te danken. Voor een
Haagse firma poseerden zij in
de superstreepbroeken, die zij
daar kochten. Die foto is levens
groot te bewonderen in de eta
lage van het Haagse bedrijf en
vormt een bewijs voor de leven
dige. jeugdige stijl van „The Im
pulse".
Marius van Rijn
In de hockey-kantine van
het sportpark Roomburg in
Leiden organiseert de Jazz
Society Folk Beat 14 van
avond een jazz-avond, waar
„The Stablemate 5" gaat op
treden. Bezetting: Martin
Verlinden, piano; Huub van
der Reijden, tenorsax; Wim
Minnaar, trompetBenny
Engels, bas en Frans Bekers,
drums. Aanvang acht uur.
„Hu and the Hilltops"
een succesvolle Nederlandse
beat-groep, die vorige week
een plaat uitbracht zijn
vanavond te beluisteren in de
Jacobazaal van Den Burcht
in Leiden. „Cry me a river"
heet hun plaatje, dat. zoals
op het ogenblik gebruikelijk
is, in Engeland werd opgeno
men. Morgenavond spelen in
de Jacobazaal „The Demons"
uit Leiden.
In de Leidse Stadsgehoor
zaal wordt morgenavond een
jazz-concert georganiseerd
door Wim Mul uit Sassen-
heim in samenwerking met
Wim Kuiper uit Heemstede.
Het trio Pim Jacobs bege
leidt de Amerikaanse tenor
saxofonist Booker Ervin. Het
trio Pim Jacobs treedt op in
een iets gewijzigde samen
stelling: Pim Jacobs, piano;
Ruud Jacobs, bas en Han
Bennink 'van Misja Mengel
berg» aan de drums.
Binnenkort verschijnt het
nieuwste plaatje van Margie
Ball. En het gerucht doet de
ronde, dat ook het Leidse li
teraire tijdschrift Kaf-t weer
gaat verschijnen.
Na een lange periode van
stilstand heropent de socië
teit voor jongens en meisjes
van 15 tot 18 jaar in het
Leidse Volkshuis, „The Roc
king Society", morgenmiddag
met een bal haar activiteiten.
Daar zullen optreden „The
Archers". „The Rocking So
ciety" zal voortaan elke zon
dagmiddag van 4 tot 7 uur
open zijn. Goede bands zul
len dan voor de dansmuziek
zorgen.
JWTOPTIENJWTOPTIENJWTOPTIEN
0, I. Michelle (Beatles)
2. That day (Golden Ear-rings)
3. Een glaasje madeira my dear? (Ted de Braak)
4. To whom It concerns (Chris Andrews)
5. Midnight to six man (Pretty Things)
y 6. As tears goes by (Rolling Stones) tT)
7. Till the end of the day (Kinks)
- N3Ild0J,MlN3IId01MlN3IId01Ml
eat pop-art jazzdancers.,
staat' er op het rose
kaartje, dat vijf kordate
es uit Noordwijk vorige
hebben laten drukken. Ou
de naam „The Impulse"
de meisjes in Leiden en
jeving een vorm van ballet
oducerendie iedereen van
levisie wel kent, maar die
Nederland nauwelijks wordt
'.fend. Ze zijn overbekend:
springerige figuurtjes van
beeldscherm, die op moder-
uziek hun dansbeivegingen
\eren. Maar tot nu toe werd
.dansvorm alleen maar beoe-
«d door mensen met een klas-
:e dansopleidingdie met dit
•k iets bijverdienen of door
iaal in het vak opgeleide
lelse dajisers en danseressen.
Impulse" uit Noordwijk is
eerste Nederlandse ballet-
oep, die zich in het bijzonder
ptmoderne dansen gaat toeleg-
i«m.
zijn net begonnen Sylvia
Dijk, Monique van Dijk,
:hka van der Linden, Hanneke
Dijk en Stanne van Dijk
hun repertoire is nog niet zo
ibreid, maar hun enthousiasme
lorm. Het eerste optreden heb-
ze pa# achter de rug: op een
pt van de Leidse Studentenvak-
^eging maakten de meisjes
debuut en het succes„dat zij
Jge week in het Prytaneum
is een flinke stimulans
%eest. Ze hebben er bovendien al
Ver staan de vyf vrolijke danse
resjes van „The Impulse" in con
tact met de Haagse Theater Festi
viteiten Centrale, die er voorzorgt,
dat ze op 5 maart met de Scarlets
gaan optreden in De Drie Stoepen
in Den Haag. Het ziet er dus naar
uit dat het maandenlang stug
repeteren binnenkort zijn vruchten
gaat afwerpen. Stuwende kracht
achter alle activiteiten van The
Impuls is 19-jarige typiste Sylvia
van Dijk.
„We zijn eigenlijk op het idee ge
komen een moderne dansgroep op
te richten, toen we werden ge
vraagd een dansje te ontwerpen bU
een cabaretprogramma, dat in
Sc heven in gen zou gaan draaien.
„Dramatische injectie" heette dat,
maar het is nooit doorgegaan. Het
idee was wel leuk en met mijn zus
je Monique en mijn vriendinnetje
Nuschka zijn we daarom in oktober
Van het vorige jaar begonnen een
aantal moderne dansen in te stu-
een aantal plezierige contacten aan
over gehouden: de bekende Haag
se beat-groep The Haigs heeft de
meisjes aangeboden vast te komen
optreden in hun programma. He
lemaal zeker is dat nog niet, maar
als het doorgaat is de Noordwijkse
balletgroep de komende maan
den driemaal op de televisie te zien.
The Haigs gaan namelijk in een
serie tienerprogramma's optreden.
