Moeilijke kunst: kort verhaal
kunst
kaleiöosQg9P STERK VOOR GVC
KYC-DAMES TE
Vorstelijke feesten
in hoeken en prenten
Chauffeur niet naast
politiecommissaris
Hans Tiemijer sprak
over „modern toneel"! Ut-.
PAGINA 4
ZATERDAG 5 FEBRUARI 1968
Het korte verhaal is een heel speciale vorm van proza en
moeilijke, dat dient nadriLkkelijk gezegd. Moeilijk voor de schrijver
tenminste. Het literaire korte verhaal, dat men niet moet verwarren
met het „verhaaltje"het vertelsel, heeft aan bepaalde wetten te
gehoorzamen.
De eerste ligt voor de hand, maar is desalniettemin belangrijk: het
moet niet te lang worden. De auteur moet dus van te voren weten
hoever hij kan gaan, hij moet zich beperken. Toch zal hij tot volle
digheid moeten raken. Zijn intrige zal aanvang, top en slot moeten
hebben: deze volgorde is niet noodzakelijk. Het begrip intrige is
natuurlijk uitermate rekbaar en reikt van een duidelijke gang van
zaken zoals bij De Maupassant tot en met de stemming of sfeer waar
het Tsjechof om te doen is.
Ik noem hier deze twee schrijvers,
omdat deze nog altijd gelden als
toonbeelden van korte verhalen
schrijvers. Of dat juist is. laat ik
daar. Vervolgens moeten binnen het
„II n'y a pas d'amour heureux".
I zingt George Brassens en zo is het
i ook in de verhalen van Eisenreich.
Geen bizarre situaties, geen lucht-
I ledig, maar mensen te midden van
I anderen, even aangehouden door de
rschrilver en weer losgelaten, maar
I moeilijk te vergeten.
Schetsen
vaste bestek de karakters afgerond
zijn. De lezer moet de karakters resp.
de gedramatiseerde stemming, leren
kennen. En wanneer het om karak
ters gaat de moderne lezer vraagt
in de eerste plaats om innerlijke
beweegredenen en wil niet alleen van
handelingen op de hoogte gebracht
worden. Op dit stramien kan de
auteur dan net zo onverwacht, ver
anderlijk, inconsequent zijn als het
leven zelf, indien hy datzelfde le
ven maai niet copieert. Doet hij dat
laatste, dan gaat het onherroepelijk
mis, want een kort verhaal moet een
ding van de verbeelding zijn geba
seerd op het leven of de mens als
ongevormd materiaal.
thema zijn vele, maar iedere keer
zijn er binnen het korte bestek van
het verhaal andere wezens zichtbaar,
waarvan men de roerselen kent en
die een eigen gezicht hebben.
Johan van der Woude heeft voor
zover ik weet niet eerder een bun
del verhalen gepubliceerd. Als ro
manschrijver is hij echter bekend
genoeg. Hel proza in deze bundel zou
ik liever geen verhalen noemen maar
schetsen. Schetsen van jeugdinpres-
sies, waarschijnlijk, want de „hij" die
ook wel Jochem wordt genoemd, is
evident dezelfde. In die „hij" zit het
hem; indien dit werkelijk korte
verhalen waren, dan zou de lezer
van deze figuur een duidelijk beeld
moeten krijgen. Dat beeld is er niet.
Er is een vage gestalte die door
de anderen afgewezen wordt. Hij
doet denken aan Chamisso's Peter
Schlemil, maar er valt niet te be
speuren waarom hij zijn schaduw
aan de duivel verkocht heeft. Die
anderen zijn evenwel gewoonlijk ge
tekend als minder aangename su
jetten, zodat men aan zou kunnen
nemen dat deze „hy" een miskende
is. Dat is niet voldoende. Wanneer
men op zijn minst vijfmaal met een
wezen geconfronteerd wordt dan
mag de lezer wel de eis stellen te
horen te krijgen met wie hij eigen
lijk te maken heeft. Het titelverhaal,
„Een truck uit de Hemel" is, althans
na de eerste vijf bladzijden, van veel
beter kaliber. Het kleine drama van
de ouders met hun zieke baby in de
verwoeste stad is treffend en zuiver,
een goed voorbeeld van wat men
„understatement" pleegt te noemen.
Maar hier is dan ook iets „to un
derstate". Goed schrijven kan Van
der Woude, daar is geen twijfel aan.
maar om een werkelijk kort ver
haal te schrijven de omslag
spreekt zelfs van novellen zal hij
dieper op de menselijke verhoudingen
in moeten en durven gaan. Voorlo
pig geef ik de voorkeur aan zijn ro
mans met name aan „De Erfdoch
ter".
CLARA EGGINK
ti .1 i i; i y -
Volleyba Icom peti tie
Voorbeeld
De schrijver Herbert Eisenreich is
een voorbeeld van een korte verha
lenschrijver. Zijn verhalen voldoen
aan de theoretische eisen terwijl men
toch het gevoel krijgt met „echte"
mensen te doen te hebben. Bij hem
kan men zich voorstellen, dat hij de
mannen en de vrouwen die hij laat
optreden alleen maar heeft zien
staan of zitten en dat dit voldcence
is geweest om zijn creativiteit op ,te
wekken. De creativiteit die uit het
conglomeraat van indrukken stukken
leven maakt. Min of meer Liefdes
verhalen. Op een enkele uitzondering
na zoals „Wereld met dubbele Bo
dem", een met grote intensiteit ge
schreven oorlogsverhaal, zijn deze
verhalen liefdesverhalen, hoewel niet
in de geijkte betekenis. Wat Eisen
reich gewoonlijk geeft is de man
vrouwsituatie daar waar die misgaat
of mis dreigt te gaan.
Het zijn de aloude ondergrondse
wryvingen tussen mens en mens; de
vergissingen, de verkeerde conclu
sies. de misverstanden tegenover de
eigen beweegredenen en ten opzich
te van die van de ander, de desillu
sies. de hebzucht, de jaloezie en de
onverschilligheid. Grote en kleine
drama's, een enkele tragi-komedie.
elle navrant en volledig van men
selijkheid. Zijn variaties op het
Expositie in Den Haag
Ter gelegenheid van het a.s.
huwelijk van Prinses Beatrix
Een kleine honderd ..feestboeken" en een aantal losse afbeel
dingen zullen van 17 februari t/m 19 maart onder de titel ..Vor
stelijke feesten worden geëxposeerd in het museum Meermanno-
Westreenianummuseum van het boek aan de Prinsessegracht in
Den Haag.
De tentoonstelling wordt georganiseerd ter gelegenheid van en
rond de feestelijkheden van het a.s. huwelijk van Prinses Beatrix
en de heer Claus von Amsberg.
Van onze volleybalmedewerker i
De dames van KVC hebben gis
teravond in de Militaire Sporthal een
verrassende zege behaald op GVC. De
zege was volkomen verdiend, zy het
dat de eerste set op misschien wat
gelukkige wijze tot stand kwam.
De laatste smash van GVC bij de
stand 14—13 voor KVC. was een du
bieuze „uitbal". Arbiter Van Dam. die
overigens op een prima wedstrijd
kan terugzien, wees echter gedeci
deerd „set voor KVC". Teleurstellend
voor GVC, dat met 136 had voor
gestaan. De Katwijkse dames hadden
de eerste; set met 15—13 gewonnen
en bleven duidelijk in de meerder
heid: 15—9 en 15—11.
Wii
de
Dikwijls heeft men getracht,
meermalen van officiële zijde, fees
telijkheden, waarvan vorstelijke per
sonen het middelpunt vormden, vast
te leggen in boekvorm, of in de
vorm van schilderij, gravure of fo
to. De directie van het „Museum
van het boek" putte uit de eigen
museumcollectie en uit de Kon. Bi
bliotheek. het Kon. Huisarchief en
„Van alles wat".
Zo zou men de expositie kunnen
noemen, welke gisteravond door
burgemeester mr. G. C. van der
Willigen geopend is in „Galerie
Cartouche" aan de Lange Brug
67.
D. Westenburg v. d. Grient ex
poseert een aantal nog wat
schools aandoende figuratieve
portretten, landschappen en
bloem- en andere stillevens. Ger-
da en Marcus zijn vertegenwoor
digd met een aantal plastieken
(dieren, nemen daarin een voor
name plaats in en ze zijn natura
listisch uitgebeeld)Tom Wentink
trekt de aandacht met enige ori
ginele, bizarre en bijzonder fraai
uitgevoerde kleuretsen en tenslot
te is er een grote hoeveelheid ka
rakteristieken, rijk-uitgedoste
poppen en marionetten van Co-
rinka Bakker, wier inventieve
geest voor talrijke geestige vond
sten heeft gezorgd. Er is beslist
veel op deze expositie te zien.
Ook al is alles kunstzinnig niet
even waardevol, er valt toch een
aantrekkelijke keuze te maken
voor hem of haar, die, op welke
wijze dan ook, zijn huis wil ver
sieren. Hierbij een der poppen:
„De grijze koning".
het Haagse gemeente-archief het
materiaal vcor de expositie „vorste
lijke feesten". Een groot aantal boe
ken betreft vorstelijke huwelijken,
maar ook zijn werken vertegenwoor
digd met voorstellingen van optoch
ten. bals en versierde steden. Het
talrijkst zijn de werken, die betrek
king hebben op het Huis van
Oranje.
Handschriften uit de 14de en 15de
eeuw zün de oudste getoonde wer
ken. Het oudste gedrukte werk is
een wiegdruk uit circa 1493: een
lofdicht op het huwelijk van Keizer
Maximiliaan I en Bianca Sforza.
In de tweede helft van de lGde
eeuw neemt het aantal illustraties
en de pracht van de vorstelijke
feestboeken toe. Daarvan getuigen
het boekje, in octavo-formaat, van.
de intocht van Prins Willem I in
Brussel in 1578, en het veel groot
sere boekwerk van de intocht van
Anjou in Antwerpen in 1582. Zeer
kostbare feesten uit de 17de en 18de
eeuw werden in zeer kostbare en
fraaie boekwerken vereeuwigd.
De oudste prenten op de exposi-
j tie zijn die. waarop de intocht van
de Graaf van Leicester in Den Haag
I in 1586 wordt uitgebeeld. Toen bleek
lór Hofvijver een geschikt punt voor
het afsteken van grandioze vuurwer
ken. Ook op 16 februari, op de on
dertrouwdag van Prinses Beatrix
en de heer Von Amsberg, zal er
boven de Hofvijver een vuurwerk
worden ontstoken.
De „feesboeken" uit deze en de
vorige eeuw kunnen over het alge
meen niet in de schaduw staaru van
de oudere. De afgedrukte foto haalt
het niet bij de gravure. De uitgaven
in hun geheel missen allure. Aan
de oude boeken werkten de allerbes
te kunstenaars mee, wat later niet
het geval was.
De naam van de Stichting De expositie „Vorstelijke feesten"
„Utrechts Stedelijk Orkest" is met «ordt woensdag 16 februari met een
ingang van gisteren, na de goedkeu- inleidend woord van de Commissa-
ring van B. en W. Utrecht en van rj? der Koningin in de provincie
Ged. Staten van Utrecht, gewijzigd j Zuid-Holland, mr. J. Klaasesz, ge
in stichting „Utrechts Symfonie-Or- I 0pend.
kest". Door deze naamwüziging
is de periode van het orkest als I
Stedelijk Orkest", beginnend in
1895, hiermede afgesloten.
Tengevolge van de stijgende be
langstelling voor het USO buiten de
Utrechtse stadsgrenzen, waarmee ge
paard gaat een grotere bereidheid
tol financiële ondersteuning, zowel
van de Prov. Staten als van een
zeer groot aantal gemeenten van de
provincie Utrecht, werd steeds meer
de behoefte gevoeld in de naamge
ving deze sterkere binding met de
provincie Utrecht tot uitdrukking te
brengen.
VVS-reserves. In Alkmaar kregen I
deze, zonder Luc Klinkhamer en Co I
Carstens, een 0—3 nederlaag te in
casseren van het leidende Octopus.
„Die jongens waren sterker", al-1
dus Bram Favier „maar we moesten
wel onder voor ons erg ongunstige j
omstandigheden spelen". Niet alleen
begon de wedstrijd pas om 10.15
waardoor een eventuele vijfde set
niet meer gespeeld zou kunnen wor-
den, maar ook het slechte licht in
de Alkmaarse veilighal speelde de
Leidenaars (die vier brilledragers in
|de gelederen hebben) parten. De sco
re werd 15—10, 15—12 en 15—9.
De KVC-heren konden tegenVHH 't
gcede voorbeeld van de dames niet
volgen. Zender Piet van der Plas be
gan KVC met een veelbelovende
winst van de eerste set. 15—11. Na
revanche van de Amsterdammers.
515 in de tweede set. leek KVC met
J een 71 voorsprong in de derde set
I goede papieren te hebben. De voor
sprong werd evenwel door de gerou-
tineerde Amsterdammers teniet ge-
daan (15—13) en in de vierde set
hadden deze geen moeite meer de
j zege veilig te stellen.
BURGERLIJKE STAND
LEIDERDORP Geboren: Cornelia
van P. L.
KOUDEKERK AAN DEN RIJN j
Ondertrouwd: T. van der Meilden.
25 jr en J. Robbers. 22 jr: L V P M
Weeber. 25 jr en I. P Spruit. 21 ]r
Overleden: N. Kuiper. 88 jr. ev. N i
Er ligt heel wat sneeuw in de j de trappen van het Capitool om
Amerikaanse hoofdstad Wash- j sleetje te rijden en naar beneden
ington. zoveel zelfs, dat de jeugd te glijden,
bezit heeft kunnen nemen van J
G.S. van Noord-Holland:
beslissen in huizenkivestie
Staatssecretaris
U.F Roroiioiifs De
■- 0iiv/i(itk. 1 hedei
overleden
Schrijver Romain
Rolland herdacht
In de aula van de Rijksuniver
siteit in Utrecht is gisteravond de
100ste geboortedag van de Franse
schrijver Romain Rolland herdacht.
Deze bekènde auteur werd op 29
januari 1866 geboren in Clamecy.
Hij overleed december 1944 in Ve-
zelay. Mej. drs. W. Boissevain uit
Utrecht sprak een herdenkingsrede
uit. Zij heeft een biografie verzorgd
van Romain Rolland, die dezer da
gen in de reeks „Kopstukken uit de
20ste eeuw" is verschenen.
Ter gelegenheid van deze herden
king was er in een van de zalen
van het Universiteitsgebouw een ten
toonstelling ingericht die aan de
Franse schrijver was gewijd. De ex
positie bestond uit foto's, boeken en
handschriften van Rolland.
U.S.O. niet langer
„stedelijk orkest"
RI/NSBURG
Beiaardconcert
beiaardier J. v. d. Ende zal
hedenavond van 7 tot 8 u. een caril
lonconcert geven. Het programma
luidt als volgt: 1 Preludium II en
fuga. Matthias van den Gheyn (18e
eeuw»; 2 3 Melodieën van omstreeks
1200; 3. Nederlandse volksliedjes:
bewerkt voor beiaard: Waarvan
gaan de boeren. Het waren twee ko
ningskinderen. In Holland staat een
huis: 4. Oosterse fantasie. A. W.
Ketelby; 5. lie Sonatine (andante,
allegretto, adagio, allegro, andante)
Sjef van Balkom; 6. Es ist bestimmt
in Gottes rath. Mendelssohn: Wie
genlied. Brahms: De Nacht. Abt;
7. Sonata a Cymbalo solo (1690'. Sy-
brandus van Noordt.
ir Het kóstte de Newyorkse
politie heel wat moeite een col
lie. die op een ijsschots was af ge-
dreven in de Hudson, behouden I
op de vaste wal te brengen: er'
moest een helikopter aan te pas
het dier op te pikken.
(Van onze A'damse correspondent)
Gedeputeerde Staten van Noord-
Holland hebben zich met de Amster
damse bouwondernemer-makelaar
J. van Weelden op het standpunt ge
steld, dat het gezin van de 25-jarige
vrachtwagenchauffeur Hans Looy
niet in de woning Glorianlslraat 22
tweehoog mag omdat de status van
chauffeur niet in overeenstemming
Is met cie van de overige bewoners
van het huis. Dit zün onder anderen
een expediteur en een commissaris
van politie. Gedeputeerde Staten
hebben de vordering van de woning
voor het gezin Looy door de gemeen
te Amsterdam vernietigd.
De afdeling woonruimte van de
Amsterdamse Dienst Volksshuisves-
ting wees de woning (huur f 91.20
per maand» medio vorig jaar aan de
heer Looy. De eigenaar weigerde hem
en zijn gezin echter toegang tot de
woning en tekende tegen de vor
dering. die hierop volgde beroep aan.
Gedeputeerde Staten zeggen in
de argumentering van hun beslis
sing, dat de heer Van Weelden in
zijn recht staat als hij huurders
zijn woning uitzoekt, die bij de
tus van de overige bewoners passen.
De gemeente Amsterdam heeft hier-
bij niet voldoende rekening gehou-
den. Verder zeggen GS. dat de com-
j missaris en de expediteur het zeer
onprettig zouden vinden als het ge-
j zin Looy bij hen in huis kwam. De
1 twee betrokkenen hebben dit echter
ontkend.
De gemeente Amsterdam is veront
waardigd over de beslissing van G.S.
„Het is onbegrüpelijk", zegt de chef
van de dienst volkshuisvesting, mr.
J. de Vries. „Amsterdam houdt geen
rekening met standverschil. Als G.S.
van stand willen spreken moeten zy
zeggen dat een expediteur en een
commissaris van politie in deze wo
ningen met deze lage huren eigen-
lijk ver beneden hun stand wonen.
Verwachten zij. dat wij vcor de nu
leegstaande woning een tweede com-
zoeken?".
Marktberichten
brieksedammer 2 59. middelbare 2 64.
Goudse volvette 2.80. Handel kalm
BOSKOOP. 4 febr, Forsythea 1
50-51, ld.
komen
Na een ziekbed van enkele maan
den is in de afgelopen nacht in het
Sint Franciscus ziekenhuis in Rot
terdam op 55-jarige leeftRd overle
den de staatssecretaris J. J. F. Borg-
houts van Defensie (koninklyke
luchtmacht). Ridder Militaire Wil
lemsorde. in de tweede wereldoorlog
in de stryd tegen de bezetter bekend
als „Peter Zuid", o.m. gewestelyk
sabotagecommandant zuid en oprich-
ter van de stoottroepen.
Op 13 juli 1965 is hy door de j
Koningin als staatssecretaris beëdigd.
Hij volgde in die functie luitenant-
generaal W. den Toom op, die de
eerste staatssecretaris voor de Ko-
ninklijke Luchtmacht is geweest.
Avond voor K. en 0.
3 30-33, ld.
per bos 105, i_.
per tak. Mahoniablad 651
Wilgenkatjes 46 per bos, Cy-
5.10. Cl 3.20-4.50. C2 2.9 Hl
peen per kist 1.70, boerenkool 2C
gelekool 49. rodekool 45-79 spru
Al 126, A2 56-98. B2 20-31. knolseld
ld. 2 64-77, ld. stek 20-57. spruiten 21- h
76. andijvie 91 alles per'kilo, sla B 15- c
18. ld. C 6 p. St.. stoofsla 80-1.00 per
kist, spruiten export 89-1.05 per kilo.
RIJNSBURG, 4 febr. Am. Anjers: f'
wit gemiddeld 23-30.
v. 18-33 per 100. lange
Eerde 165.
50. Krelage 140-150. Copland 190-200.
I Apeldoorn 200-225. Star 80-115, Pre-
n 140-150. Kar.
Bellona 170-18
White Sail 150-165. Narcissen:
105-110. Golden Harvest 115, Insurpas-i
Om wereldtitel
zwaargewicht
Clay-Terrell
Het ziet er naar uit dat er toch
een gevecht gaat komen om de we
reldtitel in het zwaargewicht tussen
Cassius Clay en Ernie Terrell. De
promoters in Chicago hebben het
gevecht vastgesteld op 29 maart.
Ernie Terrell wordt door de Wereld
Boks Associatie als officiële kampioen
erkend, maar deze organisatie heeft
slechts in twee staten zegkracht. In
de overige staten staat Clay op de
hoogste trede in de bokssport. Een
gevecht tussen deze twee „kampioe
nen" zou definitief een einde maken
aan dit geschil.
Mr. H. Evelein opende gisteravond
de K. en O.-avond in „Irene" waar
voor grote belangstelling bestond. In
het byzonder waren veel jongeren
aanwezig. De bekende acteur Hans
Tiemeyer sprak over modern toneel,
in aansluiting waarop leerlingen van
de 2e klasse van de Arnhemse toneel
school. waaraan de heer Tiemeyer
als leraar verbonden Is, opvoerde „De
Verhuizing" geschreven door Lode-
wük de Boer.
„Kan men", aldus Hans Tiemeijer,
„wel spreken van modern toneel?".
Bij primitieve volken kwam de ge
hele gemeenschap bijeen. Enkelen
maakten zich los en gaven hun voor
stelling" en allen beleefden de strijd,
de overwinning en de nederlaag. In
het moderne toneel wordt die oer
vorm aangepast aan onze tijd. De
toeschouwers moeten in het spel ge
loven en een gevoel van bevrüding
krijgen. Of dit by de opvoering van
het stuk van de Boer het geval was
is twijfelachtig, daar men na ds vooc*
stelling uit de mond van toeschou
wers vernam dat er meer een geval
van „beklemming" dan van „bevrij
ding" sprake was. Tiemeüer meent
dat voor toneel eigenlyk geen schouw
burg nodig is. Het spel hoort thuis
midden in het publiek. „Modern" to
neel is het zoeken en experimenteren
tot een gezamenlijk beleven. Het op
gevoerde spel probeerde de toeschou
wers in een bepaalde ban te houden.
Af en toe was de zaal volkomen duis
ter als afsluiting van een scène en
overgang naar een andere.
De leerlingen van de Arnhemse to- j
neelschool lieten voortreffelijk spel
zien. Of deze vorm van toneel op den j
duur ingang zal vinden blijft een
vraag. Immers de regie hebben zij
zelf in handen. Dwang van één regis
seur blijft achterwege, omdat men
van de gedachte uit gaat dat naast
de auteur ook de acteur het publie'
iets te zeggen heeft. Over spel en tr
neelopvatting werd aan het eind ve
de avond gediscussieerd. Hans Ti
meijer ging uitvoerig op alle vragt
Groenteveiling: waspeen BI 41-43,
Al 36-40. A2 25.50-38, boerenkool 35-
63, spruiten 40 per 100 kg
Morgen in Leidse Hout
B0SL00F
BATAVEN
De Leidse vereniging De Bataven
opent morgen welhaast traditie
getrouw het atletiekseizoen in Lei
den met een bosloop in het Leidse
Hout. Het eerste startschot valt oir.
12.000 uur voor de meisjes A, die 85;
meter lopen. Het programma ziet ei
verder als volgt uit: 12.10 uur dame&
1260 meter; 12.20 uur jongens B
1260 meter; 12.35 uur jongens A 2355 1
meter: 12.55 uur heren 4275 meter.
Ie.
Geen internaat bij
Indonesische school
Van het plan om naast de Indo
nesische school, die in april a.s. vat
Scheveningen naar Wassenaar za
worden overgebracht, een groot in
ternaat voor de leerlingen te bouwen
zal moeten worden afgezien. B. er
W. van Wassenaar hebben op he:
verzoek om daartoe vergunning K
verlenen, afwijzend beschikt.
