LAARZEN
MEE VOOR
WANDELING OVER j j
j TORQUAY
DE
VENEN
WONDERLIJK
GEBIED
VLAK OVER
DE GRENS
Tekst en
foto's
Wim J. F. Zandvoort
de boswachterijeit rnn
De duinen zyn een geschikte zoetwaterscherm onder de dui- over een lengte van maar liefst
plaats om er uit de wind in de nen op peil te houden. Sinds negen kilometer ten noorden van
zon te liggen zo denken de men daarmee is begonnen, zijn deze badplaats uitstrekt en ove-
meeste mensen over onze na- er ook veel meer vogels: mantel- rigens het gemakkelijkst te be-
tuuriyke zeewering, en daarmee meeuwen, meerkoeten, wilde reiken ls via Noardwykerhout.
doen ze enorme brokken na- eenden, kieviten en futen. Voor wandelaars is dit gebied
tuurschoon langs de vaderland- Staaitsbosbeftieer heeft in dit een waar dorado, want duin en
se kust schromelijk tekort Na- &ebled vÜf wandelroutes uitge- bos (voornamelijk loofbomen)
luurlUk. luieren In een duinpan ,twe *Lbu1?rt„van„?che- ;™rdtn doorben door tiental-
i. veningen en drie bxj het Wasse- len paadjes.
J? ding, maar de unieke slag. Uit eigen ervaring Ook hier heeft Staatsboebe-
duingebieden tussen bchevemn- kunnen wij de Ganzenhoekwan- heer wandelroutes uitgezetdrie
gen en Noordwtfkerhout b.v. ver- deling aanbevelen, waarvan het stuks. De mee6te variatie biedt
dienen wel wat actiever bezoek: beginpunt tegenover het Was- de Houwaardenduuiwandelmg
ze zijn het waard te voet èn uit- senaarse hotel Duinoord ligt. De (waarvoor men als beginpunt
voerig te worden verkend. Ganzenhoek is een sterk bebost het parkeerterrein aan het eind
duingebied. De route, aangege- van de Duindamseweg in N'hout
Zulke verkenningstochten ven door paaltjes met gekleurde kan nemen): bossen, duin, een
kunnen onverwachte taferelen koppen, voert de wandelaar over grote recreatieplaats met zand-
opleveren. Zoals dit: grillig ge- pittoreske zandpaadjes door een duinen voor de jeugd, picknick-
vormde meertjes in lage duin- „wildernis" van dennen en loof- banken en zelfs een schuilhut
kommen, omringd door riet, met bomen. Er zijn meer soorten vo- Het is een ruim vyf kilometer
in de naaste omgeving een be- gels dan elders in de duinen: lange wandeling, die ook no<*
groeiing van struiken en boom- ook nachtegalen, roodborstjes, langs de rand van duin en veld
pjes die men normaal in der- vinken, houtsnippen en een en- voert, met inbegrip van een fan-
gelijke ooi-den niet aantreft, kele wielewaal. Verder zijn er tastisch gelegen uitziohtduin
Tientallen van dergelijke water- veel eekhoorns. Op z'n drie kilo- Wie graag wat meer wil we-
partyen vindt men in de bo6- meter lange tocht komt de wan- ten over de beide boswachte-
wachterij Wassenaar, 1317 hec- delaar ook nog een uitzichtduin rijen, kan zich het beste de
tare duin tussen Soheveningen en picknickbanken tegen. Voetspoorkaar ten 13 en 14 aan-
w [deete vrij toegan- Geheel vrij toegankelijk (en schaffen Dat zijn gedetailleerde
kelUk). Ze hebben hun ontstaan daarom voor velen waarschijn- plattegronden met beschrijving
te danken aan water uit de ri- lijk aantrekkelijker) is de bos- verkrijgbaar by de ANWB en de
vier de Lek, dat naar dit gebied wachterij Noordwyk. een 690 VW S in Wassenaar en Noord-
wordt gepompt om het zgn. hectare groot gebied, dat zich wijk.
r en noordwijk
Het Kruis der verloofden
aan het voetpad naar Hockai, waar in 1871 twee jonge
mensen de dood 'vonden in een sneeuwstorm.
Een beekje in het bos tussen Baraque Michel en Hockai.
MEET the sun in Torquay" is een slagzin, waarmee de bad
plaats Torquay aan de Engelse zuidkust vakantiegangers
probeert te trekken. De opstellers ervan appelleren daarmee
aan het verlangen van de toerist naar zon en warmte. En in het als
kil, nat en winderig bekend staande Engeland neemt deze bad
plaats dan ook een bevoorrechte positie in. Torquay ligt namelijk
in een beschutte baai de Torbay en het vrij hoge heuvelland
schap van Cornwall en Devon zorgt er voor, dat maar weinig de
pressies van uit de Atlantische Oceaan kunnen doordringen. Dat
levert voor Torquay en een groot gedeelte van de kust in die buurt
een wat gunstiger klimaat op dan voor de rest van de Engelse
zuidkust en met een beetje goede wil kan men het zelfs als sub
tropisch omschrijven.
Dat subtropische beeld wordt door
de plaatselijke VW's en hotelex
ploitanten langs dit deel van de
kust. maar al te graag aangegre
pen voor advertentiecampagnes. De
spaarzame palmbomen worden met
veel zorg in leven gehouden, want
naast het vaak heel mooie weer,
kan het langs het oostelijke deel
van de zuidkust ook aardig „spo
ken" Torquay is een mooie stad
in1 een prachtig landschap. De
smalle kronkelende, maar uitste
kend berydbare wegen verrassen de
toerist in haast elke bocht met een
prachtig vergezicht. Een van de
meest opvallende verschijnselen
gedurende de zomermaanden in
Torquay is de afwezigheid van
buitenlanders. Dit gedeelte van En
geland sclnjnt vrywel onontdekt
door de schare vakantiegangers, die
elk seizoen Europa tot in de verste
uithoeken overspoelt. Dat is om ver
schillende redenen erg plezierig.
De prijzen zijn in Torquay zelfs
in de duurdere hotels redelijk
aangepast aan de niet zo ruime
Engeise beurs. Van een echte „toe-
risteneultuur" is nauweiyks sprake.
De stad is duidelijk ingesteld op
bezoekers uit het eigen land en dat
demonstreert zich onder meer in de
uitgebreide mogeiykheid tot het be
oetenen van de meest uiteenlopen
de gokspelletjes.
Torquay geeft een heel oud ha
ventje dat by eb bijna droogvalt
en dat voornamelijk wordt ge-
bruikr voor de pleziervaart. De ha
ven ligt helemaal vol met jachten
We zijn nu al weer enkele jaren heel gelukkig
met de vrije zaterdag. Van de extra ochtend wordt
een goed gebruik gemaakt, al is het maar om wat bij
te verdienen. We hebben niet de indruk, dat veel
welvaartgenieters het lange weekeinde zien als een
korte vakantie. Maar waarom de deur vrijdagmid
dag niet op slot voor een trip, die niet meer dan
zestig uren kan duren? Reisdoelen als Deltawerken
Waddeneilanden. Maastricht, Veluwe en Twente
zijn ook buiten de zomermaanden de moeite van
een reis meer dan waard.
Heel bijzonder zijn maar even over de grens,
op 50 km van Maastricht de Hoge Venen in
België. Een zeer wonderlijk stuk natuurschoon en
dat nog wel naast de deur. Een Frans gedicht prijst
dit stukje aarde aan. In houterig Nederlands:
Of de lente hen wekt met zijn groenende loten,
of de zomer hen zengt met koperen zon,
of de herfst hen kleurt met gloed van okers,
of de winter hen laat inslapen onder zijn grote
witte mantel,
mooi zijn de Venen altijd.
Het gebied via Breda en Has
selt maar 200 km van Rotterdam
is vooral uitgestrekt en verlaten,
woest en ook uitdagend. Goed uit
gangspunt voor avontuurlijke ont
dekkingstochten in Eupen, dicht bij
een forse stuwdam. Het Wener
congres wees de kleine stad in 1815
toe aan Pruisen. Na de Eerste We
reldoorlog werd het Belgische
grondgebied er mee uitgebreid. De
inwoners spreken Duits. Westelijk
van Eupen ligt de Vesder-vallei,
oostelijk het grote geheimzinnige
Hertogenwald, waar tussen
eeuwenoude bomen everzwijnen en
troepen herten zwerven. De laatste
wolven werden uitgeroeid in 1870.
Zuidelijk, tussen het vermaarde
Spa en de Duitse grens strekken
de Hoge Venen zich uit. Hoogste
punten zyn Baraque Michel <675
m) en Signal de Botrange (694 m).
langzame glooiingen verbergen het
hoogteverschil voor het grootste
deel. Elk Jaargetyde verandert het
gezicht van de verlaten streek. Ho
ge dennen, niet buigend onder de
striemende storm, schynen in het
najaar Grieg te spelen, 's Winters
ongerepte zuiverheid door een dik
ke laag sneeuw zonder sporen, die
moesrassen en gaten verraderlijk
toedekt. Het voorjaar legt een ta
pijt van kleine bloempjes. En in
de zomer kleurt de heide donker.
Gelend gras en hooischelven ver
zachten de woestheid.
KRUISEN
MOERASSEN
Nu reizen de Belgen uit deze
streek met de buurtbus, maar vroe
ger moest men by gebrek aan
goede wegen zich wel te voet
verplaatsen. Hier en daar vertel
len sobere houten kruizen, dat
vroeger een verdwaalde reiziger de
dood vond.
Aan een voetpad naar Hockai
staat het Kruis der verloofden.
Januari 1871 doodde een sneeuw
storm Francois Reiff van Baston ge
en Marie Solheid van Xhoffrais.
Bij de ontdekking van het lijk van
het meisje zag men in haar japon
een hriefje gestoken: Marie is
zoeven gestorven en mijn einde is
nafcy".
en zeilschepen, maar het biykt heel
moeiiyk er eentje te huren.
Wel ls or de mogelijkheid om per
kleine rondvaartboot een tocht door
de baai te maken, te vissen op
haaien of over te steken naar het
kleine vissersdorpje Brixham aan
de andere zyde van de Torbay. Een
overtocht, die u beslist moet ma
ken, want Brixham is een byzon-
der scniiderachtig plaatsje, waar
Nederlanders steeds worden ver
rast door het aantreffen van een
standbeeld van Prins Willem III.
stadhouder van Nederland en ko
ning van Engeland, die in dit
haventje in 1680 aan land ging om
binnenlandse moeilijkheden op te
lossen. Ir de haven ligt een ge
trouwde kopie van het schip, waar
mee Prins Willem destijds de over
tocht maakte. Verder kunt u in
Brixham zoals langs by na de
geheie zuidkust genieten van
oesters, mosselen, vis en garnalen,
die in tientallen kraampjes vers
worden aangeboden.
Van Torquay naar Brixham
kunt u ook over land. Langs de
baai loopt een kronkelende, vry
brede weg met aardige dorpjes,
waarvan er één Paignton een
aantal uitstekende campings heeft.
Torquay heeft zelf geen camping
en voer tent- of caravanbezitters is
er maar één oplossing: naar Paign
ton. Maar daar staan ze dan ook
voortreffeiyk op slechte vyf kilo
meter afstand van Torquay. Eén
van de beroemdste bezienswaardig
De Engelse zuidkust heeft geen stranden. Op deze
foto is duidelijk de rotsachtige structuur te zien, die
overigens het baden niet verhindert.
heden van deze stad ligt even bui
ten het centrum op een hoge heu
vel. In dc steile rotswand langs de
kust hebben oermensen duizenden
jaren geleden gangen en gewelven
uitgehakt en tekens nagelaten. Elk
uur kan men voor een ryksdaalder
rondgeleid worden in deze „caves"
die de moeite van een bezoek be
slist waard zyn.
Torquay heeft een goea winkel
centrum. waar Nederlandse toeris
ten kunnen ontdekken dat het da
gelijkse leven in Engeland niet zo
heel duur is. Een goede warme
maaltyd hoeft niet meer te kosten
dan vyf of zes gulden,. Nationale
dranken: 's middags thee, 's avonds
bier (van 40 cent tot een gulden
per glas). Sterke drank is by na
twee maal zo duur als in Neder
land. Er zyn diverse dancings in
Torquay, waar men tot 's avonds
elf uur terecht kan. Na elven en
dat is typisch Engels is er geen
mogelijkheid meer voor vertier ten
zij men weet binnen te dringen in
een besloten club, waarvan er di
verse (goede) zyn. Dat „besloten"
valt e*-g mee: voor één of twee
shilling kan men zich aan de in
gang inschryven als lid en dan
Het gewelfde plateau ls bedekt
door een dikke laag klei. die het
water niet door laat sypelen. Hier
door ontstonden moerassen, ven
netjes en venen met heide, biezen
en pluis De wandelaar doet er goed
aan voor een tocht over de vaak
trillend golvende bodem laarzen
mee te nemen. Merkwaardig is het,
dat de grond in het dal vaak droog
is en op de hoogten kletsnat. Be
halve onafzienbare heidevelden
hebben de Hoge Venen vele kleine
en grote bossen met sparren, den
nen. beuken, eiken en berken. Tus
sen de hoge stammen glinstert het
heldere water van miniatuur
beekjes.
Herkenningspunten zyn er by-
na niet. Het enige wat men zon
der kompas verdwaald kan doen,
is naar het hoogste punt lopen.
Door het geringe verschil in ni
veau, de vele grote bossen en moe
rassen is dit bij nacht echter een
byzonder moeiiyke opgave.
Het kwyt raken van de goede
weg is bepaald niet een onmoge
lijkheid. Vooral els stormen en
regens de Venen somber en angst
aanjagend maken.
Gelukkiger was tegen het einde
van de achttiende eeuw Michel
Schmitz. Verdwaald in de eindeloze
donkerte beloofde hy terwijl
een herige storm door de dennen
gierde een schuilplaats te zul
len bouwen voor latere lotgenoten.
De man hield woord en liet een
schuurtje, een paar stallen en een
optrekje neerzetten. Sedert 1827
luidde er by onty zonder ophou
den de klok. Later werd een licht
sein aangelegd. Het boerderytje
brandde af, maar nakomelingen
bcuwden op dezelfde plaats de
gastvrye herberg Baraque Michel,
dicht by het kapelletje van Ftsch-
brxh. waarvan het klokje by
stormweer reddend roept. Men kan
er voor een billyke prijs uitgelezen
gerechten bestellen zoals „poulet
chasseur". De herberg is dan ook
een ontmoetingspunt van vele Ja
gers.
De Venen zyn niet alleen een
uiterst merkwaardig natuurgebied,
maar ook een uitdaging. De ge
lukkige mens, tevreden met de we
reld en zichzelf, zal rondwandelen
met een hart vol biyheid en dank
baarheid of ontroering.
kan men tot twee of drie uur
"s nachts dansen en consumpties
gebruiken tegen redelyke pryzen.
Tip voor automobilisten: de rit
Londen Torquay (ruim 500 ki
lometer) is in één dag te maken.
De wegen zyn goed, maar we ra
den u aan om niet 's nachts te rij
den. In de duisternis werkt het
linkse verkeer vaak verwarrend en
vooral als de vermoeidheid een rol
gaat spelen is er kans op brokken.
MARIUS VAN RIJN
DE „SUBTROPEN"
AAN ZUIDKUST
VAN ENGELAND J
