Presentatie
Televisie
„Versieren"
Gering
Bevriezen
Angst
i
„WAT IK u nu vertel, durven
andere artiesten alleen maar
binnenskamers te zeggen". Aldus
de zanger Gert Timmerman, die
al eerder misstanden in de pla-
tenbusiness heeft gehekeld. „Alle
t.v.-regisseurs schrijven liedjes.
Als ik voor de televisie wil met
een nieuw nummer, moet min
stens het B-kantje van de plaat
d-oor de regisseur worden ge
schreven", vertelt hy, en ook:
„Philips regeert alles in Neder
land", waarmee hij vooral be
doelt, dat Phonogram-artlesten
de vaderlandse beeldbuis beheer
sen.
„LOGISCH", zeggen Rolf ten
Kate en Jan Corduwener jr. van
Phonogram, „we hebben vyftig
procent van de Nederlandse pla-
tenartiesten onder contract".
„VIJFTIG procent? Een zeer
ongezonde situatie. Op die ma
nier kun je niet voldoende aan
dacht aan iedere artiest afzon
derlijk besteden, alleen aan de
genen die het goed doen. De
maatschappij komt dan wel aan
z'n cmzet, maar menige artiest
niet", zo reageert een man, die
enkele jaren bij een concurre
rende platenfirma heeft gewerkt
en om begrijpelijke redenen zijn
naam niet in de krant wil zien.
GENOEMDE heren en die ene
ongenoemde komen in onder
staand artikel uitvoerig aan het
woord, evenals de 23-jarige Mar
tin Kuiper, assistent-manager
van Margie Ball („ik kryg alleen
m'n onkosten vergoed, maar ik
doe dit uit idealisme en het is
een kans om vooruit te komen"),
die in korte tyd wel dit heeft er
varen: „In de showbusiness kom
je zonder kruiwagen niet ver."
-<4I Zo wordt volgens tekenaar Daan Jippes
een ster gemaakt: na het tekenen van het con
tract (1) naar de kapper (2) en de couturier
(3), les in make-up (4). de proefopname (5) en
dan .als hoogtepunt, een optreden voor de tele
visie (6).
ATEN WE HAAR Treesje noemen. Tresje is een tiener
die, wanneer zij bij de afwas de nieuwste tophits kweelt,
J droomt van een roemvolle carrière in de showbusiness,
die haar voorgoed zal verlossen van de vuile vaat. En
zet, aangemoedigd door opgetogen familieleden, haar prille
htje niet onder de korenmaat, integendeel: op schoolavonden,
uiloften en partijen zingt zij het hoogste lied. Applausjes,
ïouderklopjes en vriendelijke woorden zijn voor haar een
mulans om tenslotte de grote sprong te wagen en deel te
ibeii nen aan een talentenjacht, georganiseerd door het muziek-
id, dat zij elke maand trouw leest en de platenmaatschappij.
zo goed in haar discotheek is vertegenwoordigd. En zie, het
pder gebeurt: Treesje wint! Haar schoonste droom gaat in
vulling: zij krijgt een contract. En op het moment dat zij haar
|idtekening op dat fascinerende formulier zet, droomt zij al-
er, ziet zichzelf middenin het Grote, het Eigenlijke Leven
an, omringd door driftig flitsende persfotografen, bedrijvig
irrende tv-camera's en juichende fans.
Rij!
Maar dromen zijn bedrog,
lurlijk, het ls niet uitgesloten,
onze Trees inderdaad een
htterende carrière tegemoet
t als vertolkster van het lichte
L Maar ook in dat geval zal zy
eeü totaal andere sfeer moeten
•ken dan waarvan zij als roman-
he bakvis in moeders keuken
lomde. Want de platenbusiness
keihard. De romantiek zit alleen
de buitenkant, de glinsteren-
fasade die is opgetrokken om
grote publiek te verblinden,
terlijk en figuurlijk.
Iterren worden niet gebo-
niet in het wereldje van de
te Muze althans. Ze worden
laakt. Door mannen die kunnen
2||Bken en breken, omdat zij het
hebben, de middelen, de rela-
de ervaring. Ze opereren op de
tergrond, het licht van de
jnwerpers zorgvuldig mijdend,
hele showbusiness is net een
irionettentheater, maar het pu-
ek ziet alleen de poppen, niet
touwtjes en zeker niet de men-
aan trekken.
Het „maken van een ster" is een
k apart. Het begint al met de
eeentatie. Een zangeresje dat
et „oogt", begint een zaaloptre-
Q al met een achterstand, die zij
een kan wegwerken door heel
»t meer te presteren dan mooiere
Dllega's. Nog erger wordt het, als
voor de televisie-camera komt,
haar levensgroot in de hjiiska-
ers brengt, waar de onbarmhar-
critici zitten.
Phonogram, de reus onder onze
J., fcderlandse platenmaatschappijen,
eelt een speciale afdeling Artists
itions, die geleid wordt door
ap Stam er. Een van diens mede
erkers, Jan Corduwener jr.,
Ntelt: „Er wordt tegenwoordig
^schrikkelijk veel zorg besteed
de presentatie. Een meisje, dat
kersvers uit de provincie by ons
Nöt, wordt hier volledig ge-
letrueerd". Zichtbaar effect sor-
ert reeds de eerste ronde: het be
kken van een couturier, een kap
en een schoonheidssalon. Dan
»n4 ordt haar verteld hoe zy met
moet omspringen, hoe
I) zich op het toneel dient te be-
^en, zy krijgt zonodig (en vaak
het nodig) zangles en in een en-
1 geval spraakles, terwyl het
oorbladeren van een etiquet-
f! teboekje soms ook nuttig blijkt,
►ortom, er wordt druk aan het
.toeisje geschaafd en getimmerd:
en alles bij elkaar is dat géén
kwestie van een paar dagen. „Trea
Dobbs heeft nog een hele tijd
zangles gehad in Eindhoven", al
dus Jan Corduwener, „en nu krygt
zij Engelse conversatielessen en
eens in de veertien dagen een uur
bewegingsleer".
Byzondere aandacht besteedt de
afdeling Artists Relations aan ar
tiesten, voor wie Phonogram zelf
als manager optreedt: Trea Dobbs.
Anneke GrönJoh, Jeannette van
Zutfen, Rob de Nijs en Ronnie To-
ber. „Wy hebben de agenda van
deze artiesten en regelen alle af
spraken. Een week tevoren krijgen
ze steeds een werklijst". In de
uren dat er niet hoeft te worden
gewerkt, wil de maatschappij niet
temin graag weten waar haar pu
pillen zich ophouden: „Als ze een
middag willen gaan winkelen, moe
ten ze ons even waarschuwen". On
verminderd blijft intussen de zorg
voor de presentatie (een tover
woord dat Heman Stok in staat
stelde een Pop-Studio te beginnen,
waar Phonograms Karin Kent
heeft geleerd „hoe ze met journalis
ten moet praten"). Jan Corduwener
vertelt, dat hij eens in de week
een zaaloptreden van een van de
genoemde artiesten bijwoont om
achteraf „eventueel te corrigeren".
Terug nu naar onze pas gecon
tracteerde Trees. Als zij eenmaal
mooi is gemaakt voor Jan Publiek,
wordt het ook tijd dat het publiek
haar leert kennen. Met een zorg
vuldig opgemaakt gezichtje, getooid
met een modern kapsel en gekleed
in een modieus jurkje of kwiek
pakje trekt zij dagenlang met fo
tografen rond: op het Waterloo-
plein, bij moeder thuis, op de
zeilboot, in de Kalverstraat
enz. Hele series worden er gemaakt
en er zijn klanten voor. „Er ko
men hier geregeld redacteuren van
muziekbladen over de vloer", zegt
Rolf ten Kate, chef van de pers
dienst van Phonogram. Soms zeg
gen de heren al van tevoren ,wat
voor soort fotoserie ze graag willen
hebben. Verder wordt er geadver
teerd (vooral in muziekbladen) en
komt er gedrukte reclame in de
platenwinkels.
Maar er gebeurt nog meer. Want
zelfs met foto's en advertenties in
alle Nederlandse muziekbladen
en vriendjespolitiek. Het is voor
een beginnend artiest erg moeilijk
om er in te komen, maar is 't hem
eenmaal gelukt, dan gaat alles daar
na als vanzelf." Dat is ook wel ge
bleken: Margie Ball, die in maart
haar eerste plaatje maakte, stond
onlangs al voor de achtste of ne
gende keer voor de tv-camera's.
De zanger Gert Timmerman
(Blumen van Tahiti, Grijze ha
ren, Schommelstoel, Een moe
derhart) zegt: „Het is voor Pho
nogram nogal makkelijk om van
iemand een tieneridool te ma
ken. Geld speelt geen rol en
iedereen is afhankelijk van Phi
lips. Ze hebben de radio in han
den. Ze hebben de televisie in
handen, ledereen bij Phonogram
had, heeft of krijgt een eigen
televisie-show: Conny van den
Bosch, Corry Brokken, Rob de
Nijs, Anneke Grönloh, de Alber-
ti's, Ronnie Tober. En ze spelen
elkaar het balletje toe. Maar er
zijn honderden anderen in Ne
derland die niet aan bod ko
men".
Meneer X, die vroeger bij een
concurrerende platenmaatschappy
heeft gewerkt, bevestigt Timmer
mans verhaal: „Phonogram kan
alles uitproberen in de tv-shows
van Rob de Nys, de Alberti's en
zovoort. Dat zijn typisch van die
dingen die je niet kunt bewijzen,
maar de praktijk wijst het uit: het
zijn vrijwel uitsluitend Phono-
gram-artiesten die er in optreden.
„Hij voegt er aan toe, dat wat dat
betreft de meeste andere platen
maatschappijen geen haar beter
zijn, maar dat Phonogram door
zijn grootte nu eenmaal aan het
langste eind trekt.
In het „maken van een ster" spe
len radio en televisie een enorm
belangrijke rol. Als de maatschap
pij die ons tienertje Treesje heeft
gecontracteerd, inderdaad grote
plannen met het meisje heeft, zal
zy al haar invloed aanwenden om
het zangeresje voor de radio en tv
te krijgen, meent meneer X. „Vroe
ger ging het met centjes, dat kon
toen niet anders, maar nu zUn er
andere middelen". „Versieren" en
„plat maken" heet dat in vakjar
gon. „Het gaat allemaal op vriend
schapsbasis: als je dit voor my
doet, doe ik dat voor jou. Er zyn
enorm veel radio- en tv-mensen
die, vaak onder diverse pseudonie
men, teksten van liedjes schryven.
Die mensen hebben er natuuriyk
alle belang by, dat de juffrouw die
hur liedjes zingt, populair wordt of
biyft. Als er een nieuw plaatje
wordt gemaakt, mogen ze de tekst
van de B-kant schryven, dan kan
de maatschappy er op vertrouwen
dat de A-kant geregeld wordt ge
draaid. By radio Veronica zitten
een paar disc-jockeys die een ei
gen muziekuitgeverij hebben. Het
is met moeilyk te raden wat er
gebeurt als een maatschappy een
plaatkantje in hun uitgevery stopt
(wat de betreffende disc-jockey
vyf cent per verkocht plaat ople
vert)
REPORTAGE: FRITS KOFFIJBERG
Een artiest doet er verstandig
aan niet alleen op zijn maatschap
py te vertrouwen, maar te probe
ren ook zelf relaties te maken. „Het
is heel belangryk, hoe je tegen
over de mensen in de vakkringen
staat", vertelt Martin Kuiper. „Met
alleen een goeie stem kom je er
niet. Je moet weten, hoe je jezelf
moet verkopen. Je moet laten mer
ken, dat je iedereen belangrijk
vindt. Je carrière is van zoveel
mensen afhankelyk Over Mar
gie Ball: „zy maakt een lieve in
druk en heeft daar veel aan te
danken". By Veronica hebben ten
minste een paar disc-jockeys een
tydlang vergeefs geprobeerd haar
nieuwe plaat „Darling I love you"
in de Top Tien te praten,
Tot dusver zijn we er van uit
gegaan, dat onze Trees inder
daad is uitverkoren een van de
paradepaard)es van een platen
maatschappij te worden. Maar
die kans is heel wat geringer
dan dromerige tieners denken.
Het winnen van een talenten
jacht is allerminst een garantie
voor een carrière, net zo min
als een platencontract iets zegt
over de inspanning die de maat
schappij zich voor de artiest zal
getroosten.
Phonograms Rolf ten Kate over
de talentenjacht-hausse: „Het
aanbod is waanzinnig groot en voor
het merendeel van immens slechte
kwaliteit". Hy vertelt, dat er eens
in de veertien dagen in Hilver
sum een marketing- vergadering
van zyn maatschappy is, waar een
dozyn deskundigen alle bandjes
van pas opgenomen platen beluis
tert en daarna uitmaakt welke
daarvan met extra veel tamtam op
de markt zullen worden gebracht
(„promotion" noemt men dat; een
onberekenbare factor daarbij blijft
het publiek: soms reageert het ent
housiast op een plaat, die door de
deskundigen kansloos wordt ge
acht).
Niet alle platen krijgen dus die
„push". Maar volgens Gert Tim
merman gebeurt er ook nog wat
anders: „Philips houdt vele zin
gende tieners onder contract zon
der ze iets te doen te geven". De
reactie van Rolf ten Kate: „Dat
gebeurt by andere maatschappy-
en aanwysbaar, niet by ons. Maar
het zoeken naar voor een bepaalde
artiest geschikte liedjes duurt soms
maanden". Een andere insider:
.Het bevriezen van talent gebeuic
niet alleen by Phonogram, maar
ook by andere maatschappyen".
Het gebeurt dus, waar dan ook.
Gert Timmerman zegt: „Elke ta
lentenjacht levert op z'n minst één
artiest op. Hy krygt een contract
voor een proefopname en mag een
jaar lang niet ergens anders platen
maken. Goed, de opname gaat door,
maar het bandje verdwynt in een
archief, waar al honderden van die
bandjes zitten. Vliegt nu Anneke
tegen een boom of raakt Trea haar
stem kwyt, dan pluizen ze het
archief uit en dan pikken ze mis
schien Treesje en gaan ze een hele
boel geld uitgeven om die populair
te maken. Anders heeft ze pech ge
had en kan ze een Jaar lang niet
naar een firma lopen, die haar wel
een kans zou willen geven".
Waarom worden artiesten gecon
tracteerd. als men er toch niets mee
doet? „Uit angst dat een andere
maatschappy met die man of Juf
frouw wel een hit maakt" Meneer
X voegt er aan toe: „Als je een
talent binnenhaalt, moet je er een
hele planning voor hebben klaar
liggen, zowel wat de publiciteit als
de opnamen betreft. Zo zou het
moeten zyn". Zo is het vaak niet.
Verscheidene platenfirma's halen
meer „talent" binnen dan zy kun
nen of willen pouseren. Gert Tim
merman: „Uit zakeiyk oogpunt is
het voor de maatschappyen ren
dabeler vier of vyf artiesten naar
voren te schuiven dan tien of twin
tig. Ik kan u acuut tien Groningse
en Twentse artiesten noemen, die
zo op de Bühne kunnen, maar ze
worden weggedrukt door de pla
tenfirma's".
Al voordat er sprake is van een
contract, worden de aspirant-ar
tiesten gebonden. „Als Phonogram
een talentenjacht organiseert, moe
ten de deelnemers (of hun ouders)
een papier tekenen, waarop staat
dat zy drie maanden na afloop niet
elders een contract mogen sluiten.
De duur van de talentenjacht mee
gerekend leggen zy zich dus vast
voor ruim vier maanden". En dan
komt heel misschien een con
tract, dat doorgaans uitmunt in
slimme formulering. Zoals de clau
sule, dat per Jaar een bepaald aan
tal plaatkanten moesten worden
opgenomen.
Er staat niet, dat die pla
ten moeten worden uitgebracht!
„En ook al breng Je die plaat uit,
in een oplage van 150 byvoorbeeld,
zonder er verder iets aan te doen,
dan heeft dat nog geen zin".
Sterren worden gemaakt, af
en toe. maar nog vaker worden
ze voortijdig gedoofd. Dit ter
waarschuwing van alle Trees-
jes, die dromend een doffe te
leurstelling tegemoetgaan.
Week eind bij lage Leïdsch Dagblad
GERT TIMMERMAN
bevriezen
krygt Trees toch nog niet die gro
te bekendheid, die zy nodig heeft
om een ster te kunnen worden. Er
is één manier om op slag enkele
miljoenen Nederlanders met het
bestaan van Treesje op de hoogte
te brengen: juist, door haar voor
de televisie te laten optreden. Gaat
dat dan zo gemakkelyk? Nee, zeg
gen ze by Phonogram. Ja, zeggen
anderen, als je tenminste goede re
laties hebt.
Een van die anderen is Martin
Kuiper, de assistent van de Oegst-
geester leraar T. M. Joosten,, de
manager van Margie Ball. Hy
zegt: „Zonder kruiwagen kom je in
dit vak niet ver. Je hebt relaties
nodig. En voor Margie was het een
geluk, dat Joop Portengen (de com
ponist van Goodbye to love) die
had. Dank zy hem kwam zy in de
tv-programma's Rooster en Combo
van de AVRO. Dank zy relaties
van Artone (haar platenmaat
schappy) kwam zy tweemaal voor
de Belgische televisie.". Zyn oor
deel over de showbusiness is niet
erg vleiend: „Een hoop gekonkel
Zaterdag 15 januari 1966
