LD EXTRA
zenuwsloper
van de
Ë&wntigste
eeuw
rw o langzamerhand bestaat in de buurt van
W ieder vliegveld wel een actiecomité dat
"f Jop velerlei manieren protesteert tegen
de overlast van het straaljagerlawaai.
mensen die klachten hebben over storingen
Sr het lawaai van brommers en auto's hebben
i over het algemeen niet verenigd in com-
ijissies en acties, maar daarom is hun aantal
jg niet minder groot. Om dan nog maar te
Rijgen van het grote aantal mensen dat in hun
Jgen woning geen stilte kan vinden, omdat, ze
Tijwei voortdurend kunnen ..meegenieten" van
Rl radio en televisie van de buren. Voor al die
lensen zal het niet onmiddellijk aanvaardbaar
zijn, maar geluid is nuttig. Geluid is noodzakelijk
voor de meest elementaire vorm van communi
catie: het gesprek. En bovendien is het duidelijk
dat geluid een vorm van recreatie kan inhouden
van het zingen in de badkamer tot het be
luisteren van een concert. En toch kunnen
andere vormen van recreatie verstoord worden
door lawaai. Op een zodanige manier zelfs dat
onherstelbare schade kan worden aangericht en
niet voor niets spreekt men in dat geval van
geluidshinder. Een vorm van overlast waarvan
de schadelijke gevolgen meestal niet in cijfers
kunnen worden uitgedrukt.
stille uren. Zij zullen dan over het alge
meen niet meer gestoord worden door
geluiden van huishoudelijke aard, maar
het is mogelijk dat men geconfronteerd
wordt met „privé-geluiden" van mede
flatbewoners. Woorden en zeker zinnen
zijn over het algemeen niet te verstaan,
maar het is voorstelbaar dat men toch
een bepaald ongewild inzicht krijgt in
het leven van de buren. De angst, dat
dit omgekeerd ook zou kunnen gebeuren,
werkt op vele mensen remmend.
Populair gezegd: wat is de betekenis
van een eigen huis, als men er niet eens
ruzie kan maken, zonder dat de buren
daarvan „meegenieten"? Veel hangt hier
bij af van de nieuwsgierigheid. Er zijn
zelfs flatbewoners, die in hun slaap
kamer waterglazen voorradig hebben om
een twistgesprek bij de buren letterlijk
te kunnen volgen. De remmende factor
van deze vorm van geluidshinder is voor
sommige vrouwen zelfs zo groot dat
frigiditeit optreedt, een verschijnsel, dat
ook bij inwoning niet onbekend is.
ruimte alleen maken nog geen goede
woning. Net als in de warmte-isolatie
zal ook in de geluidsisolatie moeten wor
den voorzien.
De overgang van het propellervliegtuig
naar het straalvliegtuig is eigenlijk een
natuurlijke gang van zaken. In de mili
taire luchtvaart zocht men naar snellere
vliegtuigen en de oplossing werd ge
vonden in de straaljagers. In de burger
luchtvaart werd gezocht naar goed
koper vliegen en ook hier gaf de straal
aandrijving uitkomst
Voor de burgerluchtvaart heeft straal
aandrijving grote voordelen. De produk-
tiviteit is hoger, dat wil zeggen dat
over een per uur afgelegde afstand meer
nuttige lading kan worden vervoerd.
Wat niet te berekenen is, zijn de econo
mische consequenties van verstoorde
nachtrust geschrokken kinderen, ver
stoorde lesuren enz. Het is onmogelijk
om bij het berekenen van de exploitatie
kosten van een straalverkeersvliegtuig
rekening te houden met dergelijke na
delen.
Toch kan het een en ander worden ge
daan om het lawaai van straalvlieg
tuigen te beperken. Men kan de vliegers
bepaalde procedures voorschrijven bij
starten en landen en tegenwoordig wordt
ook gebruik gemaakt van geluiddempers
bij het starten van vliegtuigen, waarbij
het meeste lawaai ontstaat
Afgezien van alle technische mogelijk
heden, die de bouwers daartoe ten
dienste staan, zijn er een aantal betrek
kelijk eenvoudige maatregelen tegen
geluidshinder, die al bij het maken van
een ontwerp moeten worden genomen.
Het aanbrengen van geluidisolerende
middelen in een gereedgekomen en al
bewoond huis zal in de meeste gevallen
hoge kosten met zich mee brengen.
Een woonhuis kan onderverdeeld wor
den in een rustbehoevend gedeelte (zoals
de woonkamer en vooral de slaap
kamers) en rumoer veroorzakende ge
deelten zoals de keuken, de badkamer,
het toilet en het trappenhuis. Geluids
hinder zal aanzienlijk minder voorkomen
in die huizencomplexen waar het rust-
behoevende gedeelte van het ene huis
grenst aan hetzelfde deel van de buren.
Het is meer dan hinderlijk als bijvoor
beeld de slaapkamer van de een grenst
aan de keuken van de ander. Men zou
dan verder moeten voorkomen dat water
aan- en afvoer wordt aangebracht tegen
scheidingsmuren. Dat geldt dan ook voor
lawaaiproducenten als kranen en stort
bakken.
ET is al geruime tijd bekend
dat geluiden van een be
paalde soort en bepaalde
fvigheid direct schade kunnen
'brengen aan de gehoororganen.
t bekendste voorbeeld hiervan
de zogenaamde beroepshard-
rendheidDeze kwaal zal over
t algemeen het eerst optreden
een hooggelegen toonhoogte-
i bied. In dat stadium zal de
tiënt zelf er nauwelijks iets van
trken, maar een arts kan die
)ofheid al wel constateren. Later
ordt die hardhorendheid dan uit
breid naar de lagere gebieden en
het dagelijks leven merkbaar,
verplaatsing uit de ruimte waar
t lawaai heerst geeft dan nog
uwelijks verlichting omdat dan
ak ook de ouder domshard-
rendheid een woordje gaat mee
reken.
Maar het is zeker niet zo dat men
alleen in eigen woning hinder kan
ondervinden van lawaai. Al ver voor
de tweede wereldoorlog waren er men
sen die zich bezig hielden met de lawaai
bestrijding in het verkeer. Een van de
bekendste anti-lawaaiers uit die tijd was
de Parijse politie-prefect Chiappe, die
kans heeft gezien van de lichtstad van
voor de oorlog een van de rustigste
steden van Europa te maken.
In 1932 begonnen ook in ons land de
acties tegen het lawaai. In Amsterdam
werd een anti-lawaai-campagne begon
nen en al een jaar later werd in de Am
sterdamse politieverordening verboden
geluidssignalen te geven anders dan
wanneer het verkeer in gevaar werd
gebracht. Weer een jaar later, dus in
1934, werd dat verbod ook opgenomen
in het motor- en rijwielreglement, dat
in het gehele land van toepassing was.
In dat jaar ook werd het eerste anti-
lawaai-congres gehouden, in 1936 gevolgd
door een tweede.
Tijdens dat congres werd gezegd dat
vermindering van het lawaai de ver
keersveiligheid op twee manieren ten
goede zou komen. In de eerste plaats
zou een weggebruiker oplettender moe
ten zijn omdat hij niet voor ieder wis
sewasje op zijn hoorn zou mogen druk
ken en in de tweede plaats zou men
voortdurend bedacht moeten zijn op
andere voertuigen, die hun komst niet
meer door lawaai zouden aankondigen.
In Rotterdam en Den Haag werden in
1936 zogenaamde stille weken gehouden
en werd in het motor- en rijwielregle
ment bepaald dat een autohoorn een niet
grotere geluidssterkte zou mogen heb
ben dan 85 decibel. Tot die tijd was
slechts een minimumsterkte voorge
schreven. Ook werd vastgesteld dat na
tien uur 's avonds niet meer geclaxo-
neerd zou mogen worden. Tegenwoordig
geldt de laatste bepaling voor de tijd
tussen een kwartier na zonsondergang
tot een kwartier voor zonsopgang.
Nadat de kwestie van het verkeers
lawaai in de oorlog vrijwel onaangeroerd
was gebleven werd in 1948 op initiatief
van de KNAC, geluidsstichting en tucht-
unie het Permanent Anti-Lawaai Comité
(PALC) opgericht. De PALC kwam al
spoedig in contact met de toen pas op
gerichte verkeerspolitiecommissie. Men
kwam onder meer tot de ontdekking dat
maatregelen van opvoedkundige en voor
lichtende aard nodig waren. Uit die tijd
stammen dan ook de volgende (nog
steeds gebruikte) slogans:
Veel claxoneren, matig chaufferen.
Bij groot geloei, verkeersgeknoei.
Geef geen signaal, los 't gaspedaal.
Bij alle latere verkeerswetgevingen is
men steeds verder gegaan met maat
regelen ter beperking van het lawaai.
Men heeft maximum toelaatbare geluid
sterkte voor uitlaat en hoorn vastge-
seld op respecievelijk 85 en 95 decibel.
T~ve eerste protestactie tegen overlast
van straaljagers heeft enkele jaren
geleden plaatsgevonden rond het New
Yorkse vliegveld Idlewild, dat aan de
Jamaica-baai ligt, maar verder aan drie
zijden wordt ingesloten door bebouwin
gen. De bevolking daar kreeg in de
eerste plaats gedqpn dat een nieuwe
startbaan werd aangelegd, waardoor de
kans op ongevallen kleiner werd. De
directe aanleiding tot de demonstraties
was namelijk een aantal ongelukken,
waarbij startende vliegtuigen op huizen
terecht kwamen. Maar ook was een toe
nemende ontevredenheid over lawaai
duidelijk naar voren gekomen.
De autoriteiten hebben toen een akoes
tisch adviesbureau opdracht gegeven de
volgende vraag te beantwoorden: „Hoe
kunnen wij voorkomen dat het begin
van het straaltijdperk voor ons nieuwe
moeilijkheden meebrengt voor onze
buren?" Het bureau adviseerde bepaalde
vliegprocedures voor te schrijven, zodat
op de grond onder de baan niet meer
geluidshinder werd ondervonden dan
door het meest luidruchtige propeller
vliegtuig, dat aan geen enkele lawaai-
beperking is onderworpen. Bovendien
zou aan het gebruik van bepaalde start
banen bepaalde beperkingen moeten
worden opgelegd. In die beide gevallen
was alles gedaan om geluidshinder te
beperken, uitgaande van een gegeven
ligging van een vliegveld en de gegeven
eigenschappen van een vliegtuig.
Later zijn ook elders soortgelijke, zij het
minder strenge maatregelen getroffen.
De luchthavens, waar een grote afstand
ligt tussen de einden van de startbanen
en het begin van de bebouwingen hoeft
men over het algemeen geen beperkingen
op te leggen. Nederland echter heeft te
weinig ruimte voor een dergelijk „stil"
vliegveld. Men zou namelijk een strook
met een lengte van negen en een breedte
van vier km. niet mogen gebruiken voor
stedebouw.
Men zal dus in ons land wel blijven
protesteren en meestal zonder al te veel
resultaat. Hoewel: Het verhaal gaat. dat
een belangrijk man geklaagd heeft bij
het ministerie van defensie, waarop een
NAVO-nachtvluchtoefening onmiddellijk
werd afgebroken.
ittlM
[NnMftU k
Mr 90-
IhttHI k
ba 150 tta r
|M?Tatt
150 cc» 80-
[Swl-Pw
sd». Sw# lat»
ba 15Ü«» 70-
TTet duidelijkst zal geluidshinder over
het algemeen worden ondervonden
in het rustpunt bij uitstek: de slaap
kamer. Een lange ongestoorde slaap
heeft iedereen nodig. Vooral bij jonge
kinderen kan dat vaak opgemerkt wor
den. De meeste medische onderzoekingen
die men in dit verband heeft gedaan (en
dat zijn er nog te weinig) hebben dan
ook betrekking op kinderen. In ons land
heeft behalve de TNO vooral de Rotter
damse huisarts dr. J. H. Lamberts zich
met deze problematiek bezig gehouden.
Zo een onderzoek is bijvoorbeeld gedaan
onder 173 kinderen uit volledige ge
zinnen (om de mogelijkheden van stoor
nissen door andere oorzaken zoveel
mogelijk te beperken) uit een binnen
stad met veel verkeer en een grote
woondichtheid en 408 kinderen uit een
buitenwijk, met uiteraard minder ver
keer en een aanzienlijk geringere woon
dichtheid. Enkele van de onderzochte
stoornissen bleken toen in de volgende
percentages op te treden:
408 kind. 173 kind.
buitenw. binnenst.
Moeilijk inslapen 11,5 o/o 19,6%
Eetluststoornissen 11% 14,4 °/o
Nachtelijk bedwateren 2,7 4.1
Steeds terugkerende
hoofdpijn 15,7 23.1
Steeds terugkerende
buikpijn 10.319.1
Duizelingen en
flauwvallen 3,4 5,2
Dr. Lamberts noemt deze getallen over
tuigend en zelfs beangstigend, maar hij
voegt er aan toe dat er teveel factoren
in het spel zijn om de eindconclusie
zonder meer te aanvaarden.
In een kindervakantie-oord heeft men
eigenlijk bij toeval het verband tussen
geluid en stoornissen bij kinderen kun
nen aantonen. Men was daar aan de ver
langens van de kinderen tegemoet ge
komen door luidsprekers aan te brengen
om vrijwel bij voortduring muziek ten
gehore te kunnen brengen. Toen de ge
luidsinstallatie echter onklaar raakte en
men enkele dagen de muziek moest mis
sen. viel het een attente arts op. dat de
kinderen nauwelijks meer klaagden over
hoofdpijn. Toen de installatie weer her
steld was. bleek dat de arts door het in-
en uitschakelen van de luidspreker bij
een groot aantal kinderen hoofdpijn kon
laten optreden. De kinderen zelf waren
zich niet bewust van het verband tus
sen muziek en hoofdpijn en ondervon
den bovendien de muziek niet als
storend.
iij extreem hoge lawaainiveaus, die ge
lukkig zelden voorkomen, kunnen de
l ihoororganen ook directer beschadigd
)rden. Het geluid van een voluit
'aaiende motor geeft ongeveer de grens
n waar het schadelijk lawaai begint,
at geluid heeft dan een sterkte van
chtig en negentig decibel. De pijngrens
gt bij ongeveer 130 decibel. Dat be
kent dat men nog sterkere geluiden
s pijn ervaart. Veel sterker nog is het
iluid van een startende straaljager: 180
Bcibel. De technici, die daarbij aan-
ezig moeten zijn, kunnen het geluid
et verdragen zonder oorkleppen,
tilte is absoluut noodzakelijk voor de
testelijke ontspanning, maar meestal
ordt die stilte voortdurend overstemd,
al van mensen zoeken bewust naar die
isolute stilte en vaak tevergeefs. Voor
ideren echter zijn geluiden van de
menleving zo met hun bestaan ver
even, dat zij menen het niet zonder te
unnen stellen. 'Zij nemen daarom hun
idio, grammofoon en tegenwoordig zelfs
V-toestel mee naar strand, bos en hei.
taf tuil dan allerminst zeggen, dat het
iaken van geluid en soms zelfs van veel
duid een teken van geestelijke onge-
vndheid is. Het is duidelijk dat hij, die
een voldoende gebruik kan maken van
Huid (bijvoorbeeld en vooral om zich
iet medemensen in verbinding te stel-
tn) geestelijk even ongezond is als hij,
lie de natuurlijke stilte niet kan ver
bagen. Wat niet wegneemt, dat stilte
p zijn tijd een pertinente noodzakelijk-
xid is.
lu ontstaat geluidshinder niet alleen
laar, waar behoefte gevoeld wordt aan
tilte zoals boven beschreven wordt. Er
ijn vele factoren die hun invloed uit
oefenen op het al dan niet ondervinden
van hinder. Het is niet altiid de hoeveel
heid geluid, die daarbij van belang is.
Sterkte en hoogte zijn van veel meer
belang, evenals duur en veelvuldigheid
van voorkomen. Om dan nog maar niet
te spreken van de verhouding tussen
Jawaaimaker" en luisteraar.
Het is ongetwijfeld een feit, dat geluids
hinder vaak zal optreden als veel men
iën op een klein oppervlak zijn samen
gebracht. Er zijn dan beslist meer wrij-
W»»R8tofTÉéef
K iimtK
(Mb «Hikt
[Sr MmhMM
Op duidelijke wijze werd in Duitsland het publiek attent gemaakt op de gevaren van
een teveel aan geluid. In decibels kon men aflezen, hoezeer bepaalde geluiden hun
invloed op geteisterde oren lieten gelden.
Het ziet er naar uit dat het brandende
vraagstuk van de geluidshinder niet
binnen korte tijd uit de wereld zal zijn.
Maar het zijn niet alleen overheidsmaat
regelen, die oplossing kunnen brengen.
Een ieder zal zich van tijd tot tijd nog
wel bepaalde beperkingen op moeten
leggen. Niet voor niets worden iedere
zomer via radio en TV verzoeken ge
richt om bij open ramen bij het beluis
teren van uw lievelingsprogramma reke
ning te houden met de buren.
ED HOOIRING.
vaak ook met lawaai gepaard gaan en
lopen baden vol en leeg. Als het zo is.
dat men slechts van rust verzekerd kan
zijn door rekening te houden met de
buren, die dat op hun beurt ook zouden
moeten doen, dan is het woongenot ver
te zoeken. Het huis moet een burcht zijn
waar men zijn eigen leven kan leiden
zonder daarbij door anderen tot bepaal
de levensgewoonten gedwongen te wor
den. Centrale verwarming, geisers, bad
kamers en voldoende berg- en leef-
vingspunten, maar de overlast door ge
luid is bepaald niet de onbelangrijkste.
Vooral in de woning zal men daarom
last ondervinden van geluiden veroor
zaakt door anderen. In die woning name
lijk hoopt men na een drukke werkdag
te kunnen genieten van de onontbeer
lijke rust.
TTit dit onvoorziene onderzoek bleek
opnieuw, dat men niet went aan ge
luid. De storende factor blijft. Dat geldt
ook voor de bewoners van rumoerige
flats.
De laatstgenoemden hebben vaak zelfs
nog geen rust tijdens de zogenaamde
TTet meest in het nieuws is tegenwoor-
-l! dig ongetwijfeld de geluidshinder in
de omgeving van vliegvelden. Hier zijn
het vooral de straalvliegtuigen die de
schuld krijgen en waartegen vele comi-
tees protesteren.
en hollen kinderen,
hun hobbies uit. die
i huizen spelen
leven mannen 1
