Wisselstroomgenerator wint
het van gelijkstroomdynamo
Situatie van nu vereist
geleide loonpolitiek
Waclitenop goedkope
produktiemethode
Proeven met nieuwe
waarschuwingsdienst
H MORGEN
NAAR TïffiE
@fS3 GARANT
BMW-SPORTCOUPE
Goed voor 200 km per uur
DAF betaalt deel van
omzetbelasting zelf
Bejaarden 2 procent
LEIDSCH DAGBLAD DONDERDAG 25 NOVEMBER 1965 ACHTSTE BLAD
Van wegen, wagenswielen en wal - er - zo - bij - komt
Op verscheidene fronten van de automobieltechniek wordt op het
tgenblik hevige strijd gevoerd. De Wankel-motor en de turbine-
lotor hebben voorhoedegevechten geopend met de conventionele
uigermotor. De viertaktmotor is bezig de tweetaktmotor de strop
>m te doen. De dwarsgeplaatste motor heeft al heel wat terrein
eroverd op de in langsrichting geplaatste krachtbron. De V-
lotor ligt in de clinch met de lijnmotor.
De automatische koppeling belaagt het derde pedaal. De vol-
utomatische wisselbak heeft een nieuw offensief ontketend tegen
e versnellingshandel.
De benzine-inspuitmotor doet een schuchtere poging om de
arburateur in de ban te doen. De voorwielaandrijving is in op-
lars tegen de achterwielaandrijving.
De schijfrem begint victorie te kraaien over de trommelrem. De
Ddiumlamp heeft het offensief ingezet tegen de conventionele
•plamp.
En de wisselstroom-generator heeft de dood gezworen aan de
elijkstroomdynamo.
Genoeg activiteiten dus op tal
ponten. Van diverse van deze scher-
lUtsellngen Is de uitslag nog
izeker, maar wat de wisselstroom
merator betreft Is het niet moeilijk
voorspellen, dat deze het tenslotte
j winnen van de geiykstroomdy-
uno, omdat deze niet meer capa-
ral blilken om aan de steeds
ogcre eisen te voldoen.
Het is nog niet zo heel lang ge-
den, dat Chrysler de wisselstroom-
snerator voor het eerst op de markt
•acht. Dat was ter gelegenheid
i introductie van de Valiant c
ict-car. Sindsdien heeft de wissel-
room generator de Amerikaanse
i B-sonenwagens er reeds mee uitge-
SIP*,
de
Amerika
3a
a^Het Is geen toeval, dat Juist in
lefcncrika de geUjkstroomdynamo het
het loodje heeft moeten leggen,
grotere luxe die men in de Ame-
personenwagens aantreft,
ten dele ook stroomverbruiken-
accessoires.
Het is geen uitzondering dat in
Amerikaanse slee, behalve door
normale stroomverbruikers, zoals
lichten, waarschuwings-
pjes, ruitenwissers, clignoteurs,
Jager enz., ook nog tot de elek-
iteitsafname bijdragen een radio,
tweede verwarmingssysteem,
ibbele koplampen, kofferruimte-
motorcompartimentverlichting,
en bcrmlampen een lampje in
It handschoenenkastje, sigaretten-
isteker, parkeerlichten, achteruit
lampen, dubbele leeslampen, een
'fiejokje. elektrisch bediende ruiten en
Iplaatsen, en wat niet al. Kortom
hoeveelheid elektrische klanten
onmogelijk door een gelyk-
mdynamo met zjjn beperkte ca-
tclteit zouden kunnen worden he
iend.
Jd>ok bij een minder opgetuigde
liropese wagen kunnen er zich om-
andigheden voordoen, dat de ge-
kstroomdynamo het niet kan bij
benen. Dat behoeft nog allerminst
aanleiding tot narigheden te geven,
want de auto beschikt in de vorm
van een accu over een voorraad
schuur van elektrische energie, die
In geval van nood kan worden aan
gesproken. Als de dynamo dan later
gelegenheid krijgt tydens langere
ritten met behoorlijke snelheid de
verbruikte voorraad weer aan te vul
len, Is er geen vuiltje aan de lucht.
Maar bil diverse auto's die hoofd
zakelijk voor korte ritten worden ge
bruikt en dan veelal nog ln stads
verkeer met veel oponthoud voor
stoplichten en in fileverkeer, krijgt
de geUjkstroomdynamo deze kans
niet, zodat het uiteindelijk gevolg
een lege accu is.
Bezwaar
Een der hoofdbezwaren van de ge
lijkstroomdynamo Is namelijk, dat
hij bij lagere toerentallen niet in
slaat is voldoende stroom te leveren.
Maar de wisselstroomdynamo levert
bij een laag toerental al een zeer
behoorlijke hoeveelheid elektrische
energie.
BIJ een gelijkstroomdynamo ma
ken <Je kwetsbare wikkelingen een
roterende beweging, maar bij de wis
selstroomgenerator is het juist
andersom. Daar zijn deze wikkelin
gen aangebracht in het stilstaande
deel, de stator.
Het draaiende deel, de rotor, kan
daarom een veel hogere snelheid ver
dragen dan bij de gelijkstroomdy
namo. Hij verdraagt zelfs een dubbe
le snelheid als die van de motor en
daardoor kan hij zelfs bij stationair
Dat de wisselstroomgenerator met
zijn vele voordelen nog maar een
betrekkelijk korte tijd toepassing in
de auto heeft gevonden, is vooral te
wijten aan het probleem om de wis
selstroom voor het opladen van de
accu om te zetten in gelijkstroom.
De opkomst van de zg. halfgeleiders,
waartoe ook de transistors behoren,
hebben deze problemen echter opge
lost. liet wachten is nu nog op een
even goedkope produktiemethode en
dan staat de zege van de wissel-
stroomgenerator niets meer ln de
weg.
Telefunken experimenteert
op de snelweg bij Hannover
Ingenieurs van Telefunken ne
thans op de autoweg in de buurt
Hannover proeven met een nieuw
beveiligingssysteem voor snelwegen.
De waarschuwingsdienst voor Auto
banen is op het ogenblik verre van
toereikend, vindt men bij het radio
concern. „Wat heb je eraan om over
de autoradio te horen, dat de wegen
in dc buurt van Hamburg glad zijn,
als Je in de buurt van Frankfurt zit.
Of dat er een opstopping is ontstaan
bij Stuttgart, wanneer je onderweg
bent van Keulen naar Düsseldorf".
Het plan van Telefunken voorziet
ir. een waarscshuwingssysteem, dat
alleen in werking treedt op dat ge
deelte van de snelweg dat zich vlak
voor het kritieke punt bevindt.
Het hele wegennet in de Bonds
republiek zou in 800 „blokken" moe
ten worden verdeeld (zoals ook de
Spoorwegen die kennen), die ieder
afzonderlijk door een zendertje moe
ten worden bediend, dat per band
opnameapparaat 24 boodschappen
kan uitzenden. Wanneer een derge
lijke boodschap wordt uitgezonden,
valt de normale radio-ontvangst op
de autoradio weg en hoort de chauf
feur alleen nog de boodschap. Het
Telefunken-systeem berust op het
zogenaamde effect van Faraday en
zijn ontdekkingen op het gebied van
de elektromagnetische inductiever
schijnselen. Door een kabel-systeem,
dat drie kilometer langs de snelweg
meeloopt, dan onder de weg door
gaat tot de middenberm en dan weer
terugkeert tot er een gesloten cir
cuit Js ontstaan, beperkt de zendca-
paciteit van het waarschuwingssys
teem tot deze rechthoek. Door de in
werkingstelling van het inductie-
systeem dringen buiten het blok op
gestelde zenders niet meer naar bin
nen door.
Zo'n 56 miljoen mark zou volgens
de scliatting van Telefunken het
hele project kosten. Dat is evenveel
als de ranleg van 11 kilometer snel
weg. Maar afgezien van het feit, dat
het ministerie voor Verkeer tot nu
toe maar lauw op de plannen rea
geerde. is voor het succes van het
systeem een handicap, dat de huidi
ge autoradio's er niet voor geschikt
zijn. Telefunken ontwierp twee moge
lijkheden: een apparaat, dat uitslui
tend voor de ontvangst van de waar
schuwingen is bestemd en een voor
zet-apparaatje voor de autoradio, die
beide tussen de 50 en de 70 mark
zullen moeten kosten.
Een van de partijen zal als eerste
een risico moeten nemen: Telefun
ken. die durft te wachten op de ko
pers van de apparaatjes, of de auto
bezitter, die met kopen wacht tot het
beveiligingssysteem er is.
BLIJVEN
TELLEN...
Van tijd tot tijd telt u uw geld. Is het nog geen tijd om
het bij de N.M.B. te brengen? Sparen is er nu nóg inte
ressanter geworden: beleggingsboekjes en spaarrekening
met een rente van 3HVt. termijnboekjes nu met een rente
van 4H°/o. Zo blijft u teilen. Bijtellen!
NEDERLANDSCHE
MIDDENSTANDSBANK
De bank waar u zich thuis voelt!
Lelden: Breestraat 61-63. Sassenheim: Postwflkkade 1
Doezaslraat 5 - leiden
•MWlïïTFiTOipïD'»'
LliXU 1.1 li' o'a
EflSBI-
Fllmin-
Werkgeversvoorzitter ir. J. Bosnia
Het nieuwe raspaard van de de 1800 TI/SA, waaruit dit sier-
BAIW-stal (de BMW-2000), welke
reeds op de diverse autoshotvs van
dit najaar in het buitenland was
te zien, is deze week ook bij de
Nederlandse dealers geïntrodu
ceerd. Zij konden er kennis mee
maken in het Rotterdamse Hil-
ton-hotel. Ze mochten met een
proefritje mee. Ze konden ze aan
hun klanten tonen, maar ze kun
nen deze luxe-sportcoupé nog niet
leveren. Het wordt volgend jaar
voor deze nieuwe BMW op de Ne
derlandse wegen zal verschijnen.
De prijs is nog niet eens bekend.
Maar wanneer men bedenkt dat
persoonlijke
hoe een sportwagen er
uit te zien. is neer ge-
de golvende lijn van dit
koetswerk.
Het is een tweepersoons cou-
op basis van de Alfa Romeo
MA iu/ja Sport. De bovenbouw
-n: rtoont grote glasoppervlakken.
snelheid van dit exclusieve
3 m xlel moet boven de 200 km/u
]gen.
Advertentie
1 Ptem# .ymwKér.ti(n«/ür óaJy
(Van onze Haagse correspondent)
Tweederde deel van de op 1 Ja
nuari ingaande verhoging van de
omzetbelasting op auto's zal tijdelijk
door DAF en zijn dealers worden be
taald, zodat allen, die vóór 1 januari
een DAF kopen en deze pas na deze
datum geleverd krijgen slechts f 135
zelf aan deze belastingverhoging be
hoeven te betalen.
DAF is de eerste en blijft waar
schijnlijk ook wel de enige autoleve
rancier, die een dergelijke voor de
autokoper verheugende maatregel
neemt. Als de Tweede Kamer het
voorstel van minister Vondeling aan
neemt (en niets wijst er op, dat dit
niet zal gebeuren) dan gaat de om
zetbelasting op auto's omhoog van 18
naar 25 procent.
De nieuwe regeling van DAF en
zijn dealers is genomen, omdat de
vraag naar de produkten van onze
nationale automobielindustrie zo
groot is, dat verscheidene dealers al
niet meer voor het einde van het
Deze grote vraag geldt vrijwel voor
alle soorten auto's in de lagere en
midden-klasse en de meeste dealers
spreken dan ook over een aanzien
lijk grotere verkoop dan in de ver
gelijkbare periode van het vorige
Jaar.
Wat men voor enige populaire
auto's volgend Jaar méér zal moeten
gaan betalen, blijkt uit de volgende
cijfers.
Ciitroen 2CV kost nu f 4190, na 1
januari f 4525.
Daffodil gaat van f 4995 naar
f 5400.
VL 1300 van f5290 naar f5715.
De mini's met hydrolastic vering
van f 5395 naar f 5825.
De Fiat 1100 van f 5555 naar
f 6000.
De Opel Rekord van f 7660 naar
f 8275.
De Taunus 17M van f 7985 naar
f 8600.
Verbeteringen
Wartburg 1000
De Wartburg 1000 heeft voor 1966
uiterlijk nagenoeg geen verandering
ondergaan. Maar onder de carrosse
rie gaan verbeteringen schuil aan de
50 pk (SAE) drie-cilinder 2-takt mo
tor, aan de voorwielaandrijving, aan
de vering en aan de onafhankelijke
ophanging van de 13 inch wielen.
By de motor heeft men thans een
gesloten koelsysteem toegepast, zodat
aan het begin van de winter geen
voorzieningen behoeven te worden
getroffen. Nieuw is ook het uitlaat
systeem. waarbij de hoofddemper
dwars onder de motor ligt en de an
dere dempers zo ver mogelijk aan de
achterzyde van de wagen trillingvry
zyn opgehangen.
Er is een geheel ander chassis
ontworpen, dat slechts om de 50.000
kilometer een controlebeurt nodig
heeft. De vering zowel voor als ach
ter ls onafhankeiyk geworden, wat
de rycapoclteiten van de wagen ten
goede ls gekomen. De stuurinrichting
is aan deze onafhankeiyke vering
aangepast. Daarby kon de draaicir-
kel worden teruggebracht op 10.2
meter. De gehele stuurinrichting is
\Ty van smeernippels en vraagt dus
weinig onderhoud.
(Van onze Haagse correspondent)
Ir. J. Bosma, voorzitter van het Centraal Sociaal Werkgevers
Verbond heeft vandaag op de ledenvergadering van het Verbond
in het Kurhaus in Scheveningen gesuggereerd, dat de overheid zou
moeten besluiten om. gezien de lasten die haar vooruitstrevende
regeringsprogramma met zich mee brengt, een vrijere loonpolitiek
naar een later tijdstip te verschuiven. Daarvoor in de plaats zou
voorlopig een geleide loonpolitiek moeten komen.
De heer Bosma zei: „Een versnel
de uitvoering van een programma,
dat ten doel heeft ons dichtbevolkte
land ook in de komende generaties
leefbaar te houden, verdient naar
myn mening een positieve benade
ring. Als men daarby stelt, dat de
hogere lasten naar draagkracht die-
i te worden verdeeld over de Ne
derlandse bevolking, dan kunnen
daar ook moeilyk bezwaren tegen
worden gemaakt, mits er een ga
rantie ls dat deze lastenbedeling
ook in de praktyk dusdanig plaats
heeft als door de overheid wordt
bepaald". Dit laatste betwyfelde
de CSWV-voorzitter, gezien al het
feit dat minister Vondeling gedeel-
j teiyk looncompensaties van de in
directe belast ingen niet uitsluit.
Dat opent zyn inziens de weg tot
een inflatoire werking van de ver
hoging der indirecte belastingen.
Bovendien zal naar de mening
van de heer Bosma by een loon
vorming zoals deze de overheid thans
voor ogen staat, moeilyk minister
Vondelings idee dat belastingen aan
de particuliere sector koopkracht
ontnemen ten behoeve van de over
heid, kunnen worden waargemaakt.
Hy zei: „Van de zyde van de vak
beweging is duidelijk gesteld, dat
lastenverzwaring, zoals by voorbeeld
door het invoeren of verhogen van
indirecte belastingen, gecompenseerd
moeten worden boven en behalve de
verbetering van het reële inkomen.
Men aanvaardt derhalve niet zonder
meer een eventuele lastenverdeling,
zoals deze door de overheid wordt
bepaald".
lijke sportieve model is ontwik
keld reeds om en nabij de 18 mille
ligt, dan kan men wel weten, dat
de 2000 voor velen onbereikbaar
zal blijven. De gracieuze wagen
(met voor een coupé (verrassend
veel ruimte achterinivordt in
twee typen geleverd: de BMW
2000 C (met automatische bak, 100
pk bij 5500 omwentelingen per
minuut, topsnelheid 172 km/u) en
de 2000 CS (vier versnellingen.
120 pk bij 5500 omwentelingen per
minuut, topsnelheid 185 km/u).
Zelfs een snelle blik op en in de
wagen ontdekt de luxe, waarmee
de chauffeur wordt omringd en
een kort ritje doet het beste ver
wachten van de rijcapaciteiten
van deze felle, snelle en soepele
coupé.
Het is niet het enige nieuwtje,
dat in Rotterdam ivas te zien. Er
stond ook een BMW-1800 met
automatische transmissie. We
zeiden het al meer: de automati
sche bak is aan een nieuwe op
mars begonnen. Ditmaal lijkf de
kans van slagen groter dan ooit.
Vakbeweging
In het optreden van de vakbewe
ging constateerde ir. Bosma, tegen
speler van de werknemers by het
centraal overleg in de Stichting van
de Arbeid, twee uitersten. Enerzijds
een gedreven worden naar „door
drukken" op centraal niveau vtin
eisen, die mede door de houding van
werkgevers in de bedrijfstakken wor
den ingewilligd. Anderzyds een stre
ven van de leiding van de vakbewe
ging naar zaken, die aan de voet
Uitkering-ineens
Zij, die
uit hoofde
genieten, zullen een uitkering-ineens
van twee procent ontvangen, wan
neer het daartoe btf de Tweede Ka
mer ingediende wetsontwerp wordt
aangenomen. Deze regeling zal ook wttaruver in i»oo or
gelden voor hen, die een bijslag ge- uitkering is genoten.
de memorie
pensioen of uitkering ontvangen een uitkering-ineens ten
de A.O.W. of A.W.W. oedragen van twee procent van het
over de maand december 1965 uit te
betalen bedrag vermenigvuldigd met
het aantal maanden onmlddeliyk
voorafgaande aan 1 januari 1966,
waarover ln 1965 onafgebroken een
hen, die
ingevolge de lnterimwet In
valid) teitsrentet rekkers, of een rente
of uitkering krachtens een der on
gevallenwetten, voor zover op die
rente cf uitkering een bepaalde wet
telijke bjjslag wordt genoten.
Zy. die op 1 devember 1965 aan
spraak hebben op een der genoem
de sociale verzekeringsuitkeringen,
toelichting
merken de beide ondertekenaars, de
ministers dr. G. M. J. Veldkamp
'Sociale Zaken en Volksgezondheid)
dr. ir. A. Vondeling (financien) op,
dat de7e uitkering wenseiyk wordt
geacht in verband met de toegesta
ne uitkering-ineens van twee pro
cent aan de werknemers over 1965.
niet leven. Als voorbeelden van dit
laatste noemde hy de kwesties over
medezeggenschap en v erm ogen aan-
wasdeling. Hy wil overigens de
ze eisen „uit de boezem van de be
sturen" niet ontwyken. „Mits een
aansluiting by de ontwikkeling van
de maatschappy de essentiele functie
van de ondernemer niet aantast. De
CSWV-voorzitter pleitte in dit ver
band voor „klimaatsverbetering" in
de onderneming, die tot betere sa
menwerking en meer voldoening in
het werk leidt. „Ik aarzel niet uit te
spreken, dat wy op dit punt als
werkgevers nog heel veel kunnen
doen", aldus de heer Bosma. „Ik
hoop, dat dit een van de onderwer
pen kan zyn, waarover in de Stich
ting van de Arbeid zal kunnen wor
den gesproken, zodra dit orgaan vai»
de last der loonpolitiek goeddeels zal
zyn bevryd".
Langer onderwijs
Behalve voor de overheid ziet hy
ook een taak voor de gezamenlyke
werkgevers- en werknemersorganisa
ties in iets, wat volgens hem in het
regeringsplan voor ontwikkelingen
op langer zicht ontbreekt. „Wy pra
ten over ruimteiyke ordening en ho
ger onderwys. maar wat doen wy
om de gemiddelde mens, die over
20-25 Jaar zyn plaats ln het dan zo
sterk veranderde arbeidsproces zal
moeten innemen, voor die taak ge
schikt te maken?" aldus ir. Bo6ma.
De jeugdigen, die thans de school
banken verlaten worden naar zyn
mening door de overspannen ar
beidsmarkt niet op de veranderingen
voorbereid: „De mogelijkheid als
jeugdige reeds een relatief hoog loon
te verdienen doet de animo om zelfs
het volledige vervolgonderwys voort
te zetten, verminderen. Laat staan,
dat de bereidheid zou toe nemen om
eventueel langer onderwys, op een
geheel nieuwe leest geschoeid, te
gaan volgen".
Rijdt veilig met melk
Neem vijf diepe teugen melk: om
innerlijk bij te tanken, energie in
te drinken zonder loom en zwaar
te worden. U wordt weer helder,
wakker, kwiek door vijf diepe
teugen melk!
Vraag per briefkaart aan Nederlands
Zuivelbureau, postbus 4575 te Rijswijk
(Z.H.) het zelfklevende M-embleem
(7x8 cm) voor de achterruit van uw
auto. Dan steunt u de aktie Rijdt veilig
met melk".
