Een kerkvader is
heengegaan
A.R. wil graag
weer een lijst
Automatisering ve rkeer slichten
bij de De Gijselaarsbank
Bij komende raadsverkiezing
Brief naar
de C.H.U.
LEIDSE RAAD VRAAGT, COLLEGE ANTWOORDT
In Noordeinde komt
een stopverbod
LEIDSCH DAGBLAD VRIJDAG 1? NOVEMBER 1965 TWEEDE BLAD
In rniemoriami prof. dir. H. Kraemer
Advertentie
In het dorpje Süderwick. juist over de grens bij Dinxperlo. is
Hendrik Kraemer op 17 mei 1888 geboren. Later verhuisde het ge
zin naar Amsterdam. Zijn vader stierf toen'Kraemer nog slechts
zes jaar oud was. Zes jaar later stierf ook zijn moeder. Onkerkelijk
is zijn jeugd geweest, anarchistisch-socialistisch de kring waarin
hij als jongen is opgegroeid.
Nog geen dertien jaar oud kwam hij in het grote Amsterdamse
Diaconie-weeshuis terecht, een eenzame jongen temidden van ze
venhonderd weeskinderen".
C.
Ster-
de verhouding tussen het Evangelie
en de niet-christeiyke godsdiensten,
welke studie aan de conferentie-deel
nemers als voorbereidend materiaal
zou worden toegezonden. Het was een
bijna onmogelijke opdracht om in een
jaar tyd naast 50 spreekbeurten in
Amerika dit boek voor te bereiden en
te schrijven. Eigenlijk is het een
Wonder dat het Kraemer gelukt is in
een strenge afzondering in zeven we
ken „The Christian message in a
non-christian world" te schrijven.
Het ging Kraemer niet om het chris
tendom zoals de aanvankelijke op
dracht luidde, maar om de Bood
schap, om het Evangelie, in een niet-
christelijke wereld. Daarbij dacht hij
niet slechts aan de religies van het
Oosten, maar ook aan het ontkersten
de Westen, waar allerlei moderne
vormen van heidendom zichtbaar
werden. Het was vanwege dit laatste,
dat verschillende afgevaardigden uit
Amerika hem in Tambaram vroegen:
..Bent U de schrijver van dat vrese
lijke boek?" Het is thans na bijna
dertig jaar nog steeds het handboek
voor ieder, die zendingswetenschap
studeert! Wat hij in dit boek gezegd
heeft, heeft in de zending en de
oecumene in de gehele wereld een be
slissende invloed gehad.
Kerk wees Kerk
MAN MET EEN
PROFETISCHE BLIK
Op zijn zeventigste verjaardag
zei hij in een grote kring van
vrienden in het Zendingshuis te
Oegstgeest: „in dat iveeshuis hen
ik de bijbel gaan lezen, vooral het.
boek „de Handelingen der Apos
telen" fascineerde me. Tientallen
malen heb ik in die jaren dat
boekje van Lucas van a tot z ge
lezen". Bij diezelfde gelegenheid
zei hij ook: „ik kan nog de brug
aanwijzen in Amsterdam waar he'.
me opeens duidelijk iverd: ik word
gouden verlovingsringen
Constant, Love. Anjer, Desiree.
Juwelier v. d. WATER heeft ze
Haarlemmerstraat 181.
Zeer grote keuze. Op het
graveren kunt U wachten en
zonder kostenverhoging.
ALTIJD VOORDELIG.
BURGERLIJKE STAND
VAN LEIDEN
G P. Gordijn. Marijtje. d.v. T.
- Duljn. Itske S„
C. Schoema-
WUfJc
ker. Petronella J. M.. d.v. P. M.
E. S. Terhal. Lou wrens.
A. G. J. Huijbens en H. E. Bergman.
G. M. Bavelaar en J. E. M. Koster. W.
A. Pardon en R. H. Marck. A. Jansen
en A. van der Keur. W. Treur en M.
C. Verheul B. Hillebrand en W. F.
Leupe. J. A. Offerman en A. Robbers.
H. j. van Emmerik en H. M. G. Levelt.
H. J Kerkvliet en S. E Podszun. J. A.
de Haas en M. C. G. Lagerberg.
Niesthoven eri J. W. M. de Bruin.
A. J. m. van Roessel en H. Stuart. W.
M. Luijt en J. M. W. V. Verhelj. R.
W. Veldhuizen en I. G. Lijbers. O. J.
Roseleur en C. O. van WinkelJ. A. A.
i Biezen en L. Altenhoff. J. C. Nij-
A. W. Koudijs en E. Massaar. J. Koet
i E A. Immink. G. J. Boeff en E. Y.
van Kempen. J. Suurland en A. M.
Graaf.
OVERLEDEN:
Koning. 85 Jr.,
J. Sttkkelorum.
Prof. dr. H. KRAEMER
ój een christen óf 'n socialist: La
ter heb ik begrepen dat je heel
goed beide tegelijk kunt zijn".
Op 17-jarige leeftijd mocht hij naar
de zendingsschool, toentertijd nog in
Botterdam. Daar ontdekte men reeds
spoedig zijn taalkundige begaafdheid,
die hem na een universitaire studie
uitermate geschikt zou maken voor
het werk der bijbelvertaling in In
donesië. Het is het Nederlands Bij
belgenootschap geweest, dat deze stu
die heeft mogelijk gemaakt. Bijna
tien jaar lang heeft hij aan de Leid-
se Universiteit gestudeerd. Niet
slechts oriëntalistiek onder de leiding
van Prof. Snouck Hurgronje, bij wie
hij cum laude promoveerde, ook in
wijsbegeerte, theologie en Europese
cultuur heeft hij zich in die jaren
grondig verdiept. Na vervolgens nog
vier maanden in Cairo aan de Azkar,
de oudste Moslimse universiteit, te
hebben vertoefd, was hij gereed voor
zijn arbeid in Indonesië.
Radicaal
Als student heeft Kraemer een
groot deel van zijn tijd gegeven aan
het werk der Nederlandse Christen
Studenten Vereniging. Daarin is hij
gevormd, in deze kring ook heeft hij
op vele confraters een voor hun hele
leven beslissende invloed uitgeoefend.
Voor alles volstrekt en loyaal aan
Christus gebonden was hy aan de an
dere kant een radicale en dikwijls
rebelse Amsterdammer gebleven, niet
bereid zich aan allerlei geijkte chris
telijkheid te conformeren, maar altijd
bereid nieuwe wegen te gaan. Ondc
zijn leiding werd de piëtistische kring
der NCSV een stoottroep van jonge
christenen in de studentenwereld Te
ken", die zich aan Christus gebonden
wisten, maar die midden in de mo
derne wereld wilden staan met eer
biedige aandacht voor ieders eerlijke
overtuiging.
Zo was Kraemer later in Indo
nesië werkzaam. Het opkomend
nationalisme, door de regering
met argwaan bekeken en terugge
drongen, had zijn volle aandacht
Met de nieuwe Indonesische men
sen wilde hij in contact komen
Hij begreep dat het er om ging di*
nieuive Indonesië, waaraan de
toekomst zou zijn, met het Evan
gelie te confronteren.
Maar dan moesten er in Indonesië
ock zelfstandige kerken zijn, die zelf
verantwoordelijk zouden zijn, voor de
voortgang van het Evangelie in het
eigen volk. Daarom moest er ook een
Hogere Theologische School worden
gesticht, opdat die zelfstandige ker
ken over goed-gevormde theologen
zouden kunnen beschikken. Met pro
fetische blik heeft Kraemer dit .alles
reeds in de twintiger jaren gezien en
met een radicale vasthoudendheid
heeft hij de ogen van de zendingslei
ding in Nederland en van de zen
dingsarbeiders ln Indonesië hiervoor
geopend.
In 1935 verliet Kraemer Indonesië.
Hij was er gegroeid tot een van de
grote leiders der internationale zen
dingsbeweging. Daarom werd hem ge
vraagd ter voorbereiding van de we-
reldzendingsconferentie, die eind
1938 in Tambaram gehouden zou
worden, een studie te schrijven over
Collecte-opbrengst
De huis-aan-huis-collecte, die vo
rige week in Leiden ten bate van het
gehandicapte kind werd gehouden
heeft f 3570,21 opgebracht. De straat
collecte voor hetzelfde doel bracht
f 1345,97 op, zodat in het totaal
f 4916,19 bijeen werd gebracht.
Wij stellen er prijs op om ook bij
de volgend jaar te houden gemeen
teraadsverkiezingen met een gecom
bineerde, prot.-christelijke lijst uit Ic
komen.
Tot verrassing van velen heeft
Kraemer kort voor de oorlog aan
de Leidse Universiteit een profes-
j soraat in de godsdienst phaeno-
melogie aanvaard. Het heeft ge
maaktdat hij in de bezettingstijd
in Nederland was waar.hij reeds
in de zomer van 1940 een der
meest gezaghebbende leiders werd
in het verzet der Kerk, tegen de
boze machtendie met het Duitse
nationaal socialisme over ons volk
gekomen waren. Wat hij zei icas
eigenlijk eenvoudig: Kerk wees
Kerk.
„De tijd die wij thans beleven, is
een tijd van oordelen en geruchten,
van lijden en loutering, van terugge
dreven worden tot de elementaire
dingen des levens. Het is inderdaal
ook een tijd van schuilkelders, stof
felijke en geestelijke. Zo rechtmatig
het echter is om in tijden van gevaar
de stoffelijke schuilkelders op te zoe
ken. zo onrechtmatig is het in vele
gevallen om tot geestelijke schuilkel
ders onze toevlicht te nemen. De eni
ge geestelijke schuilkelder, die een
christen past, is eigenlijk het ver
nachten in de schuilplaats des Aller -
hoogsten. Verder heeft God ons mid
den in de storm geplaats en vraagt
Hij van ons. dat wij niet zullen vluch
ten, noch voor de werkelijkheid noen
voor onszelf, maar dat wij ons in dn
storm door Hem zullen laten gezeg
gen en tot de orde roepen". Allerwege
heeft Kraemer in die jaren kerkera
den, gemeenteleden en predikanten
in Gods naam tot de orde geroepen.
Hij was het ook in die dagen een
ongehoord feit die de aartsbisschoo
bezocht en hem er toe bracht de
Rooms Katholieke Kerk met de re
formatorische kerken samen te doen
gaan in een gemeenschappelijk ver
zet.
Bezielend leider
In 1948 heeft Kraemer Nederland
opnieuw verlaten. Hij werd de eerste
directeur van Chateau de Bossey, het
oecumenische centrum van de We
reldraad van Kerken aan het meer
van Genève, waar voortdurende pre
dikanten, zendingsmensen en vooral
leken uit de gehele wereld elkander
in conferenties zouden ontmoetten
om zich samen te bezinnen op de
taak van de Kerk van Christus in de
wereld. Voor allen die er kwamen
werd hij een bezielend leider, voor ve
len ook een echte pastor.
Als hij in 1955 deze taak neerlegt ls
het nog niet om te gaan rusten. Twee
jaar zal hij nog gast-docent zijn aan
Amerikaanse universiteiten. Als hu
zich daarna in Driebergen vestigt,
waar hij rust hoopt te vinden, om
nog een aantal boeken te kunnen
schrijven, wordt hij naar Japan en
naar het Nabije Oosten geroepen om
de kerken daar te raden in de moei
lijke vragen waarvoor zij staan.
Rusteloos is hij bezig gebleven. Het
is eigenlijk onbegrijpelijk dat een
man, die zijn leven lang door slape
loosheid werd gekweld, in zijn leven
zo ontzettend veel heeft kunnen doen
Een kerkvader is van ons heen
gegaan. In alle werelddelen zul
len mensen ontroerd zijn wanneer
zij horen van zijn sterven, maar
ook in de komende generaties zul
len velen dankbaar zijn wanneer
ze ontdekken op wélke wijze dr
Hendrik Kraemer de Bijbelse
Boodschap aan de Wereldkerk
heeft mogen lateji zien en heeft
doorgegeven.
Ds. P J. MACKAAY.
De teraardebestelling van het stof
feiyk overschot vindt maandagmid
dag om 3 uur op de Nieuwe Algemene
Begraafplaats te Driebergen plaats
Vooraf wordt om half twee in de Her
vormde Kerk 'n rouwdienst gehouden
Dit zei de voorzitter van de Cen
trale A.R. Kiesvereniging, in Leiden,
mr. dr. N. G. Geelkerken, gisteravond
op een vergadering, die de kiesver
eniging in restaurant Van der Heij
den hield. De voorzitter deelde mee.
dat er een brief is uitgegaan naar het
plaatselijke C.H.U.-bestuur, waarin
deze wens tot uitdrukking is ge
Wanneer de C.H.U. van dezelfde
gedachte uitgaat is de Centrale A.R.
Kiesvereniging gaarne bereid om
over een voortzetting van de samen
werking in de Leidse gemeenteraad
met het C.H.U.-bestuur te praten.
Nadat op deze bijeenkomst enkele
huishoudelijke zaken waren afgehan
deld dr. Geelkerken werd als voor -
zitter herkozen sprak mr. W. Aan-
I tjes, lid van de Tweede Kamer, over
de praktijk van de christelijke pol' -
tiek. Mr. Aantjes ging er vanuit, dat
de roeping van de (christen) politicus
tweeërlei inhoudt: het stellen van een
beginsel en het toepassen van een
beginsel. Het getuigenis afleggen in
j de christelijke politiek moet niet al
j leen in het woord, maar ook in de be-
slissing, die genomen wordt tot uit
I drukking komen.
I We moeten echter openstaan voor
de beweeglijkheid van de situatie, al
dus mr. Aantjes. Als de omstandig-
I heden veranderen zullen ook de be-
j slissingen veranderen. Mr. Aantjes
was van oordeel, dat dit laatste niets
te maken heeft met beginsel ver za-
I king.
Hij ging tot slot in op de vraag in
hoeverre het compromis in de chris-
I telijke politiek aanvaardbaar is. „Het
I aanvaarden van een compromis bete
kent zeker niet, dat wij het met het
beginsel op een akkoordje gooien", al-
I dus het Tweede Kamerlid. „Wezenlijk
behoort tot de christelijke politiek,
dat men zich in een bepaalde situatie
afvraagt welke mogelijkheden no*r
ezig zijn".
S. MENKEN 20 JAAR
WETHOUDER
In de kring van het College van
B. en W. is vandaag korte aandacht
besteed aan het feit, dat de heer S.
Menken twintig jaar geleden voor de
KVP zitting nam in de Leidse raad
en in diezelfde zitting tot wethoudpr
werd gekozen. Al deze jaren heeft
de heer Menken de portefeuille van
Soc. Zaken beheerd. Vele malen trad
hij ook op als loco-burgemeestc-.
Voor al deze werkzaamheden werd
hij onlangs Koninklijk onderschei-
,.Gud is anders"
In de zondagmorgenbijeenkomst
van het Bijzonder Kerkewerk in de
Stadsgehoorzaal antwoordt dr. J. J.
Buskes via een bandopname, die dr.
P. L. Schoonheim tijdens een bezoek
aan ds. Buskes, n.a.v. vragen van
bezoekers van deze bijeenkomsten
over het boek „God is anders" heeft
gemaakt.
Deze beantwoording zal worden af
gewisseld met vertoning van kleuren
dia's over Amsterdam.
AU Al). EXAMENS
Aan de Leidse,Universiteit is ge
slaagd voor het kerkelijk examen de
heer J. A. B. Jongeneel (Kockengem.
WAT HEEFT
Zie adv 4e pagina 2e blad.
Ds. H. Post doet
19 december intrede
Ds. H. Post. geref. predikant ln
De schrik van zijn leven kreeg
vanmorgen de heer N. Cornet.
broodbezorger bij de „Rijnland"
afdeling bakkerij, toen hij op de
Stille Rijn een klant had te-
Rijnsburg, zal zondag 19 december diend en naar zijn motorcarriër
in Leiden zijn intrede doen. waar hij wilde gaan om zijn weg voort te
',als predikant J zetten. Maar zijn vervoermiddel
voor de „Jeugdhaven
stond niet op de gebruikelijke
plaats. In plaats daarvan ontdek
te de heer Cornet zijn motorcar
riër in de Stille Rijn. De bakkers
wagen. die slechts gering be
schadigd werd. kon door een
hijskraan op het droge worden
gezet.
(Foto L.D. Holvast)
III
Nu een onlangs gehouden proef heeft uitgewezen, dat een vlot- j
tere doorstroming van het verkeer bij de De Gijselaarsbank kan 1
worden verkregen door automatisering van de verkeerslichten, kan
de raad binnenkort een voorstel venvachten, dat hierin voorziet. Dit I
heeft echter tot consequentie, dat er op het Noordeinde tussen
Rapenburg en Weddesteeg een algeheel stopverbod moet worden
ingevoerd.
WACHTVERBOD
APOTHEKERSDIJK
Verkeerslichten zullen thans ook
aangebracht worden op de kruising
Haarlemmerweg, Maresingel, War-
monderbrug en Trekvaartbrug. Over
wogen wordt verder om ook op het
kruispunt Zoeterwoudsesingel—Lam-
menschansweg verkeerslichten aan te
brengen.
Ten aanzien van de Apothekersdijk
zijn plannen ter verbetering van de
verkeerssituatie in studie. Waar
schijnlijk zal in eerste instantie
worden overgegaan tot het instellen
van een volledig wachtverbod aan de
bebouwde kant.
Openbaar vervoer
bevorderen
Gezien de problemen, welke de
stormachtige ontwikkeling van het
autobezit met zich brengt, zijn B. en
W. van oordeel, dat het in de toe
komst van het grootste belang zal
zijn om het gebruik van de openbare
vervoermiddelen zoveel mogelijk te
bevorderen.
Hiervoor is een noodzakelijke ver
eiste, dat dit vervoer zo aantrekkelijk
mogelijk gemaakt wordt.
In dit opzicht heeft ook de ge
meente een belangrijke taak te ver
vullen, vooral omdat het goed func
tioneren van het busvervoer ten
nauwste samenhangt met de ver
keersomstandigheden. B. en W. zul
len dan ook zeer diligent blijven ten
opzichte van de maatregelen, welke
van gemeentewege getroffen kunnen
worden in het belang van het open
bare personenvervoer. Zo dit nood
zakelijk mocht, blijken, zal in overleg
met de N.Z.H.V.M. een onderzoek
worden ingesteld.
Gelet op de moeilijke verkeersom
standigheden in de gemeente, zijn
B. en W. van oordeel, dat het open
baar vervoer behoorlijk functioneert
en dat ook de freuentie van de bui-
tenwijklijnen redelijk genoemd kan
worden.
Tussen de N.Z.H.V.M. en het Col
lege van B. en W. vindt momenteel
overleg plaats over verdere uitbrei
ding van het aantal wachthuisjes.
Binnenkort zal er één worden ge
plaatst bij de halte Zijlsingel-Ooster
kerkstraat.
Onverantwoord
Hoewel het inderdaad voorkomt.
dat op de Breestraat op een onver- I
antwoorde wijze wordt ingehaald,
voelen B. en W. op dit moment nog
niet voor een inhaalverbod. Het grote
nadeel van 'n dergelijk verbod is. dat I
de afwikkeling van het verkeer er in
ernstige mate door wordt vertraagd.
Verbreding
Morssingel
De verkeersregeling bij de Ples-
manrotonde acht het College, het
wordt volmondig in de M. van A.
toegegeven, gebrekkig. In deze situa
tie kan slechts een afdoende verbe
tering worden gebracht door de wijzi
ging van de aansluiting van de we
gen Morssingel-Stationsplein. Deze
I wijziging zal worden uigevoerd bij de
j recontructie van het Stationsplein.
Een voorlopige verbetering kan
worden verkregen bij de verbreding
van de Morssingel, waarmede binnen
enkele maanden een aanvang zal
worden gemaakt.
Het ligt in de bedoeling om dan
de bocht van de Morssingel naar het
Stationsplein af te ronden en ter
plaatse op de rijbaan van de Mors
singel een verkeersgeleider aan te
brengen, teneinde het- verkeer op de
Morssingel, komende uit de richting
Stationsweg, langs de rotonde te ge
leiden.
Controle op
bromfietsers
De controle op bromfietsen vindt
thans met voldoende succes plaats
met niet als zodanig te herkennen
politie-auto's:
Gedurende de periode van 1 ja
nuari tot 1 oktober werd in 1303 ge
vallen proces-verbaal opgemaakt te
gen bestuurders van bromfietsen
(waarvan 294 maal wegens overtre
ding van de maximum snelheid).
Pas wanneer de situatie daartoe
aanleiding zou geven, zal het aan
schaffen van snelbrommers ten be
hoeve van de politie worden over
wogen.
Meer fonteinen
Leiden krijgt meer fonteinen, zo
hebben B. en W. laten weten. In be
ginsel wordt gedacht aan een fon
tein op het Stationsplein, naast de te
bouwen schouwburg en op het Vijf-
Mei of Bevrijdingsplein.
Bij de volière in het Plansoen en
bij de ingang van het sportterrein
aan de Zoeterwoudsesingel komt ver
moedelijk een drinkwaterfonteintje.
Wat. de verdere stadsverfraaiing
betreft: waarschijnlijk wordt nog dit
jaar aan de oostzijde van het Wag-
nerplein een sculptuur ..Droombeeld"
van mevrouw Ellen Beerthuis-Roos
geplaatst.
B. en W. staan sympathiek tegen
over een eventueel uit de burgerij
voortkomende actie om aan of naby
de Churchilllaan een monument te
stichten ter nagedachtenis aan de
overleden staatsman AVinston Chur
chill.
Spreektijdbeperking
Doen wy tenslot te hier en daar nog
een greep uit de M. van A. dan biykt,
dat B. en W. nog een bespreking zul
len hebben met het seniorenconvent
over de duur der begrotingsdebatten.
Ofschoon B. en W. van oordeel
zijn, dat de raadsleden een ruime ge
legenheid moet worden geboden ty-
dens de openbare begrotingsbehan
deling van hun beleidsinzichten te
doen blijken, verhelen zy niet, dat
ook hun gedachten, op grond van de
opgedane ervaringen, wel eens zijn
gegaan in de richting van rantsoe
nering van de spreektyd. Zoals be
kend. is in een aantal grote gemeen
ten tot invoering van een dergeiyke
maatregel reeds overgegaan.
Somber gestemd
Hoewel diverse pogingen zyn on
dernomen tot het spoedig verkrijgen
van een rijksgoedkeuring voor de uit
breiding van het gemeente-archief,
blijven B. en W. ..zeer somber" ge
stemd over het afkomen van deze
goedkeuring.
AARDGAS VOOR
GROOTVERBRUIKERS
Overeenkomstig het S.R.OG.-ad-
vies wordt voor de ombouw van gro
tere gasinstallaties, in het algemeen
installaties voor commerciële en in
dustriële doeleinden, geen vergoeding
geven. Het College van B. enW. acht
dit Juist. De overgang op aardgas
brengt voor deze verbruikers aan
zienlijke financiële voordelen: zo
daalt het bedrog, verschuldigd voor
het gasverbruik voor een verbruiker
van 5000 m3 per jaar van f 663 voor
stadsgas tot f333 voor het gebruik
van aardgas. Voor een verbruiker van
17.700 m3 per jaar daalt het ver
schuldigde bedrag van f2.092 voor
stadsgas tot f905 bij verbruik van
aardgas. De prysverlagingen bedra
gen dus meer dan de helft van het
oorspronkelijk voor het stadsgas ver
schuldigde bedrag.
Buitenlandse
arbeider
s
Blijkens een recente peiling werken
in Leiden bij diverse industrieën 57
Turken, 30 Marokkanen, 8 Spanjaar-
18 Italianen en 40 werknemers van
andere vreemde nationaliteit. Er is
volgens B. en W„ geen aanleiding te
veronderstellen dat voor dit betrek
kelijk geringe aantal buitenlands*
werknemers in Leiden geen leefbaar
klimaat zou zijn.
