RITMEESTER
Beschrijving van de
Duitsland-problemen
PIKEUR
kunst
kaleiöoscoQP
Protest
tegen
hoogleraar
traagheid
van de politie
Amsterdam Verkopen*' in Canada
Toestand in Vietnam
geeft Amerikanen enig
recht tot optimisme
LEIDSCH DAGBLAD WOENSDAG 13 OKTOBER 1965 VIJFDE BLAD
Nieuw boek van Uwe Johnson
(Van ozne correspondent)
Pe derde roman van de Duitse schrijver Uwe Johnson is ver-
Uen: „Zwei Ansichten". Evenals „Mutmaszungen über Jakob"
,,Das dritte buch über Achim" levert het nieuwste boek van de
J934 in Pommeren geboren boerenzoon Johnson waarschijnlijk
ÏPuitsers genoeg stof tot discussie. Het zal ook weer een best-
I ier worden: hoewel dit nog het vreemdste is aan het fenomeen
inson, want vanuit een breed lezerspubliek gezien zijn alle drie
boeken overteerbaar. „Zwei Ansichten" daarvan nog het minst.
ben de „Deutsche Demokra-
fie Republik" van zetbaas Ul-
Üit in 1949 werd opgericht, was
Johnson 15 jaar. Zes jaar
f verlaat hij de DDR. In 1959
Hg de hij zich in West-Berlijn.
I eerste boek (Mutmaszungen
r Jakob) kwam hetzelfde jaar
„Ik ging daarheen waar mijn
gedrukt werd", verklaarde
son toen. Hij wil er ook niet
roeten dat hij uit de DDR
Iucht" zou zijn. Het is ook
elijk dat zijn hart niet in
t-, maar in Oost-Duitsland
mar hij is geboren en opge-
d, maar waar het nu een-
onmogelijk is te laten druk-
naar eigen inzicht.
Moraliseren
alle tot dusver verschenen ro-
van Johnson neemt Oost-
land een belangrijke plaats ln
arden dc passages daar het le
gs t, Ook in „Zwei Ansichten"
zo.
ir voor het eerst beperkt de
rer zich niet tot zyn tot nu toe
de werkwijze: het registreren
at verschillende „camera-ogen"
een en hetzelfde object zien,
de „foto's" onderling van el-
afwijkende beelden opleveren,
lecht in zijn laatste boek ook
iserende oordelen over de be
en toestanden in. Afzijdigheid
niet toereikend nu in „Zwei
iten" voor het eerst ook de
ie muur een rol speelt,
gevolg van Johnsons' oor-
ilijke opvatting zelf „neu-
te moeten bleven was, dat
sonages als koude kikkers
boeken sprongen tegen geen
ontziend, décor, geschreven
klinische stijl, die het de lezer
[emakkelijk maakte zich met
ion?' figuren te identificeren.
„Zwel Ansichten" wordt het
3 lil verteld van een middelma-
jongmens, dat meent
tfd geworden te zijn op een
ens middelmatige Oostberlijnse
/tegster. De pogingen van de
ijl (B geheten) om ln Ooet-Ber-
ia een eerste vluchtige ontmoe-
het meisje (met name D) terug
I aden, mislukken. Dit komt ook
I fde onverschilligheid van B, die
b|j het regime heeft neerge
en geen aanvechting heeft om
ihet Westen te gaan.
fkr nadat in augustus 1961 de
M getouwd is, verandert de si-
B. ontmoet bij een van zijn
itloze zwerftochten door het
k stadsdeel een groepje
lelpers. Ook D voelt nu het
als een onhoudbare druk en
it cp de uitnodigende brieven
in. Met behulp van de West-
vlucht-experts slaagt ze
DDR illegaal tc verlaten. In
rlijn is B intussen onder een
geraakt en met een hersen
ig in een ziekenhuis ge-
D bezoekt hem maar vluch-
eind van de bezoektijd en in haar
mantelpak had ze de kranten voor
het week-end, die zo dik waren van
de advertenties, personeelsaanvragen
en huurkamers, daaruit wilde ze zich
een kamer zoeken". Hiermee eindigt
„Zwei Ansichten".
Kloof
ournee van Pools
Pantomime-theater
Ongetwijfeld is Johnson in Duits
land de enige „literator" die zich in
zijn romans met de kloof tussen de
beide delen van het land bezig
houdt. De neiging tot manierisme en
kunstnijverheid hebben echter tot
gevolg dat Johnson die zulke keu
rig uitgewerkte theorieën over de
techniek van het verhaal heeft ont
wikkeld in zyn goede bedoelin
gen niet zelden biyft steken, en dan
de leier niet meer bereikt.
In „Zwei Ansichten" gaan voor de
gang van de historie gewichtige me
dedelingen verloren in een „gebrab
beld terzijde" waardoor de lezer elke
bladzijde verder merkt, dat hij het
spoor is kwijt geraakt. Hoe het nog
beter kan worden, blykt uit het laat
ste gedeelte van het boek, waarin
Johnson de vluchtpoging van D be
schrijft. Waar schijn] ijk zelf door
het avontuur meegesleept, neemt de
geschiedenis nog een onverwachte
vaart, die tot het einde wordt volge
houden.
Discussies
Dat „Zwei Ansichten" in de Bonds
republiek ook nog een minder lite
raire dan politieke discussie zal uit
lokken is te voorzien. Dit komt door
de werkwijze van Johnson om zijn
verhaal op te bouwen uit een aantal
Diefstal van
onschatbare
Boeddha-beeldjes
Drie 17de eeuwse Boeddha-
standbeeldjes uit de Ryoesen-ji
tempel in Nagoya. (Japan)
zijn afgelopen weekeinde gesto
len uit een tentoonstelling in de
West-Berlijnse Kunstacademie
aldus deelt de politie mee.
De 65 centimeter hoge beeld
jes werden de Academie geleend
heimzinnige dood van Jakober. in j door het Japanse consulaat-
..Das dritte Buch uber Achim" de be-1 generaal voor tentoonstelling tij-
schrtjving van een Oostdutee wiel- dens h j kunstfestival,
renner, waarover al twee boeken ge- 1-7
schreven waren). In „Zwei Ansich- j maken deel uit van een ten
ten" probeert Johnson het probleem toonstelling genaamd: „Japanse
van de beide Duitslanden te beschry- j kunst uit de latere Zenperiode".
Japanse consulaat heeft
verklaard dat de beeldjes van
onschatbare waarde zijn.
De politie heeft verzamelaars
gewaarschuwd te waken tegen
aankoop van de beeldjes.
visies, die verschillende personen over
een bepaalde gebeurtenis of over de
hoofdfiguur hebben. «In „Mutmas
zungen über Jakob" zijn het de vi
sies over leven en plotselinge ge
ven zowel vanuit Westduits als van
Oostduits standpunt. In dat geval
ziet de verpleegster D West-Duits-
land en West-Berlijn met Oostduitse
ogen. Nu is Johnsons' kritiek op de
DDR in „Zwei Ansichten" weliswaar
duidelijk tot uitdrukking gekomen.
Treffend moet hy bijv. in de woor
den van de jongen B diens bezoek in
Oost-Berlijn aan de verpleegster D
na de bouw van de muur. „De visite
aan een opgegeven ziekte". Maar toch
komt B er in de ogen van D maar
slecht af, en dat zal hier in slechte
aarde vallen.
Sportwagen als ideaal
In liet overigens links-intellec
tuele weekblad „Die Zeit" begint
het al met enige opmerkingen van
de boek-eriticus, die in D's visie van
de Westduitse jongeman „een typisch
DDR-voorstelling van de gemiddelde
Westduitser" ziet. B's hoogste doel is
namelijk om als fotograaf zoveel mo
gelijk geld te verzamelen voor het
kopen van een sportwagen. De auto
in het algemeen is het hoogste doel
waarnaar B streeft.
De criticus van „Die Zeit" merkt
dan op dat met de begerigheid naar
auto's en het zo goed als ontbre
ken van enige andere aspiratie
een beeld gegeven is, „dat niet voor
de hele Bondsrepubliek op gaat" Ge
lukkig gaat geen enkel beeld voor
een geheel land op. Als deze West
duitse scribent dan nog zegt: „De
Bij controle
Van 1500 auto's
vielen er 200 af
De ongevallen dienst van de Am
sterdamse verkeerspolitie heeft van
medio oktober een technische con
trole uitgeoefend op 1500 auto's. Er
werden 60 kentekens ingenomen
van wagens, die ernstige gebreken
vertoonden. Van dit aantal zijn er
tenslotte 35 uit het verkeer genomen.
Verder hebben de eigenaren van 138
wagens hun auto vrijwillig ter sl<x>p
aangeboden. In de meeste gevallen
kregen deze mensen ook nog een
proces-verbaal. De ongevallendienst
heeft 165 processen verbaal opge
maakt.
Meer dan het gebruikelijke toe
zicht gaat de verkeerspolitie uitoe
fenen op het rijden van jongelui
die nog geen 18 jaar zijn. Het veel
voorkomend euvel bij jongelui die
een wagen kopen in prijzen varië
rend van 50-200 gulden, is dat dit
wagens zijn waaraan heel wat man
keert. Het interesseert de jongelui
niet dat. de politie de auto in be
slag neemt.
Koploper in Senoritas,
want kwaliteit wint altijd.
Hebt u ooit
een betere geproefd?
VOOR UTRECHTSE RECHTBANK
(Van onze Utrechtse correspondent)
„We moeten er voor waken, dat in deze zo langzamerhand ge
automatiseerde tijd. de justitie ook geautomatiseerd wordt". Dat
zei gisteren een aan de Utrechtse Rijksuniversiteit het volkenrecht
docerende hoogleraar die in hoger beroep voor de Utrechtse recht
bank terecht stond wegens overtreding van de maximum snelheid.
In zijn woonplaats Zeist zou hij op een weg waar 70 km was toe
gestaan 90 hebben gereden.
De hoogleraar was in appèl ge-
gaan. omdat het naar zyn mening
Westduitser droomt noch van sex met berechting van overtreders
noch van sportwagens, maar alleen van maximum snelheid de ver
van rust", dan is dit ook al geen keerde kant opgaat. In zjjn geval
aanbeveling, moge de opmerking dan
al juist zijn. Het zou ineens beteke
nen dat Johnson het aan het rechte
eind heeft.
t Pools pantomime-theatre van
fk Tomaszewsky maakt van 1
D met 16 november een tournee
ons land in aansluiting op zijn
Ml door Amerika. De première
gegeven op 2 november in de
schouwburg in Utrecht. De vol-
6 voorstellingen worden gegeven
en Haag, Nijmegen, Eindhoven,
i, Deventer, Maastricht, En-
te, Breda en Roermond. Het
femma van het mime-theater
leidt enige nieuwe werken en de
jse van „Het postkantoor" en
frinth", die ook vorig jaar, toen
iffceater voor het eerst in ons land
ajd, werden uitgevoerd.
."reel interesse
j»or oude boeken
jee de gisteren bij het intematio-
intlquariaat Menno Herzberger
•n ln Amsterdam gehouden vei-
I van oude boeken, de collectie
'Cate, bestond grote belangstel-
p eowel van binnenlandse als van
talandse zijde.
tocht werden o.a. „Begin ende
pangOost-Indische Com-
t'jte voor f 4300,— Caoursin, His-
9 von Rhodis f.3000,—: Dürcr,
'W Domini, 1511 f. 9000.—; Van
Noot, cort begryp der XII boe-
I Olympiados f. 2400,— Offi-
l. geïllumineerd Italiaans hand-
«t van ca 1460 f. 7400,— Thevet.
[tographie de Levant1554 f.
n Aokermann, the microcosm
louden. 3 vols f. 2000,—; Beau-
Voyage historiquede Nice
®0,—; Daumier, Moeurs conjuga-
f. 2500,—; Caricaturana (Robert
pre» f. 3700— en Types Pari-
f. 3300,—N. Goya, Los desas-
de la guerre. 1863 f. 5200; en
-Won de la dlferentes.1855
Nagel Topographie pltto-
I* des états Pruasiens voor
„Schilderkunst in
de 20ste eeuw"
BiJ de uitgeverij Lemnlscaat in
Rotterdam is verschenen het indruk
wekkende boekwerk van Werner
Haftmann „Schilderkunst In de twin
tigste eeuw", waarvan de heer J. C.
Ebbinge W'ubben, directeur van het
Museum Boymans-Van Beuningen
zegt: „Als geen ander wijst het de
weg naar een begrijpen van de wereld
van de moderne kunst en daarmee
van de wereld waarin wij leven".
Haftmann's oorspronkelijke stan
daard werk „Malerei im 20. Jahrhun-
dert" verscheen in 1954 in Duitsland
en trok onmiddellijk de aandacht van
deskundigen ln alle landen. Er volg
den een aantal herdrukken en uit
gaven in Engeland, Amerika en
Italië. De oorspronkelijke uitgave
-tond uit twee delen met tesamen
bladzijden tekst en rond 500 af-
lingen.
Nu heeft Hartmann zijn werk ln
;en vorm gebracht, die geheel is af
gestemd op het doen begrijpen en
doen zien van moderne kunst. De
tekst is beperkt gehouden zonder dat
één van de essentiële punten van
zijn beschouwingen verloren ging. De
volgorde van de niet minder dan
ruim 1000 al of niet gekleurde bijzon
der geslaagde illustraties sluit tot in
détab bij de tekst aan. Deze tekst
tverd samengevat tot een overzichte
lijk geheel en bijgewerkt tot 1965.
Haftmann verklaart op uiterst des
kundige wijze de ontwikkeling van
Cézanne, Van Gogh, Gaugin en
Seurat de grondleggers der mo
derne schilderkunst over Kandins-
ky en Mondriaan, tot de hedendaagse
schilders, zoals Comeille en Karei
Appel, Riopelle en Rauschenberg.
Behandeld worden o.a. „De argu
menten voor de moderne schilder
kunst", .Matisse en het Faunisme".
„Het Duitse Expressionisme", „Het
Cubisme". „Het Orphisme", „Het
Futurisme" „De Blaue Reiter". „De
weg naar het konkrete schilderij".
„De magische ervaring van het
voorwerp", „De schilderkunst- tussen
de wereldoorlogen in Frankrijk, Ita
lië en Duitsland", „De ontwikkeling
in België. Mexico en de Ver. Staten",
„De schilderkunst van onze tijd".
Een lezenswaardig, uiterst instruc
tief werk in de vertaling van
Victorine Hefting van indringende
betekenis?
Gezien de omvang ervan is de prijs
binnen zeer redelijke grenzen gehou
den.
Première ballet
Hans van Manen
uitgesteld
De première van het nieuwe ballet
van Hans van Manen, waarvoor hij
Lesurs' Variaties voor piano en
strijkorkest zou gebruiken, is uitge
steld van 27 oktober tot 6 december.
Hans van Manen, artistiek direc
teur van het Ned. Dans Theater is
namelijk verleden week met een ont
steking aan het hart zakje in Am
sterdam in het ziekenhuis opgeno-
Hoewel zyn toestand „redelijk
goed" werd genoemd, zal hij nog
enkele weken in het ziekenhuis moe
ten blijven.
Dante-munt
Ter gelegenheid van het ze
vende eeuwfeest van de geboorte
van de dichter Dante Alighieri
is een nieuwe munt van 500 lire
met de beeldenaar van de dichter
uitgekomen.
had hij pas na 17 dagen bericht ge
kregen. dat hy te hard gereden had.
„Ik moet terecht staan voor een feit.
waarvan ik me menselykerwys niets
herinneren kan", zei hy.
Een als getuige optredende Zeister
hoofdagent vertelde dat de politie
reeds jaren in vele gevallen overtre
ders van die maximum snelheid niet
meer Iaat stoppen. „Je zou onher
roepelijk kettingbotsingen en andere
ongelukken krijgen als je op drukke
wegen de te hard rijdende automo
bilisten gaat aanhouden. We note
ren daarom de kentekens en sturen
de lysten per post naar De Haag.
Het duurt op die manier Inderdaad
gemiddeld wel een week tien da
gen voor de overtreders hun proces
verbaal krygen".
De hoogleraar voerde aan, dat als
er zoveel tyd verstrijkt tussen over
treding en proces-verbaal het voeren
van een verweer vrijwel onmogeiyk
Twee vrouwen
overleden
door kolendamp
Twee bejaarde vrouwen de 81-ja-
rige mevrouw M. Hansen en haar
vriendin de 77-jarige mevrouw E.
de Reuter, die by haar vriendin in
de SurLnamestraat 3 tweehoog in
Amsterdam op bezoek was, zyn gis
teren door kolendampvergiftiging om
't leven gekomen De 20-jarige by me
vrouw Hansen inwonende student
H. Mintjens vond by zyn thuiskomst
tegen 12 uur beide vrouwen leven
loos aan. Doordat de kachelpyp niet
voldoende in het rookkanaal sloot
had zich kolendamp in de kamer
verspreid.
wordt gemaakt. „Ik kan niet meer
op voet van gelykheid met de offi
cier van Justitie debatteren".
Volgens de hoogleraar moet het
mogelyk zijn de tyd tussen overtre
ding en proces-verbaal aanmerke
lijk te verkorten. Hij liet de hoofd
agent verklaren, dat de politie in by-
zendere gevallen (diefstal, ernstig
ongeluk enz.) binnen een dag te we
ten kan komen van wie de auto is.
De officier van Justitie mr. W.
J. Kolkert vroeg vernietiging van het
vonnis van de kantonrechter en eiste
vyftig gulden boete. Hy was van I
mening, dat er meer dan voldoende j
bewys was. De rechtbank doet dins
dag 26 oktober uitspraak.
...in het bekende gele blikje
VERGISSING
Groot was de verbazing van een
inwoner van Haarlem, toen hij de
niet afgesloten kofferruimte van
zijn personenauto opende en
daarin drie dozen met elk twaalf
jlessen jenever en wijn aantrof.
Hij had ze er niet ingeplaatst en
evenmin een winkelier opdracht
gegeven deze dranken in zijn auto
ie brengen. En waar deze dranken
in zijn auto waren terecht geko
men, kon hij ook niet achterha
len, omdat hij op verschillende
plaatsen in Haarlem had stilge
staan.
Ten einde raad ging hij naar
het politiebureau, alwaar men aan
de hand van de etiketten en de
merken op de flessen een distil
leerderij in Haarlem opspoorde,
die deze merken drank verkocht.
Zodoende kwam aan het licht dat
een bediende van deze zaak een
vergissing had gemaakt door de
drank in de auto te plaatsen, in-
plaats van in die van een klant,
die de drank besteld had. Een
boze klant, alsmede de mysterieu
ze verdwijning van 36 flessen met
inhoud, waren het gevolg van
deze vergissing geweest.
De Ierse bevolking heeft meer
via gegeten in 1964. Het bedroeg 8.3
pond per hoofd van de bevolking.
Dit betekent een sty ging van 11% in
vergeiyking met 1963. Behalve deze
styging van de binnenlandse con
sumptie, valt er by de export een
styging waar te nemen van 13%.
Deze steeg tot 10 miljoen kg met een
opbrengst van f. 20 miljoen.
Washington maakt zich bezorgd resultaat daarvan naar verhouding
over twee uitersten: over een te groot j niet ro bemoedigend ala dat van de
optimisme, en een teveel aan pes- I vechtlustige mariniers,
simisme over de resultaten in Viet-
nam. Het kan niet ontkend worden, j De oorlog gaat de laatste weken
dat grote versterkingen, die de laat- goed voor Amerika. Er komen drie
ste maanden en weken in Zuid-Viet- I Vietcong-militairen tegen één Ame-
nam zUn aangekomen, voor de nodige rikaan of Zuidvietnamees om het
successen heeft gezorgd. De vierhon
derd bombardementen per dag heb
ben daartoe ook bijgedragen, al is het
Uitgevloerd
Bent u gauw vermoeid,
ook na de geringste
inspanningen?
Neem dan.
'iC'j Sanatogen
nu' M
Het versterkend middel
■h/? voor jong en oud.
Met allerlei verlokkingen bij
zich zijn gistermiddag vier gast
vrouwen van de hoofdstedelijke
WW per vliegtuig van Schip
hol naar Canada vertrokken om
daar het Amsterdamse winter-
programma voor toeristen te in
troduceren. In de bagage voer
den zij o.a. 600 speldjes met de
drie Amsterdamse kruisjes bij
zich. kisten vol folder-materiaal.
Amsterdamse sjaals, prentbrief
kaarten. sigaren en poppen. De
vier meisjes worden vrijdag 29
oktober op Schiphol terugver
wacht.
Sociale premie
minder omhoog
Van onze parlementaire redactie)
Hei, ziet er naar uit, dat de pre
miedruk \oor de sociale verzekering
het volgend jaar minder zal behoe-
j ven te sty gen dan aanvankelyk was
geraamd. Volgens aanvankelyke be
richten zou een premiestyging van
2,2 pet zyn te verwachten, waar
van 2,15 pet. ten laste van de werk
gevers. Aan werknemerszyde werd
gevreesd, dat deze styging beslag
zou legggen op een deel van de ruim
te voor loonstyging.
Voor 0,9 pet. (f200 min) heeft de
styging betrekking op een ontstane
achterstand, die normaal in enige
jaren ?x>u kunnen worden ingelopen,
j maar in verband met het feit, dat
de arbcidsongeschiktheidsverzeke-
j ring Der 1 januari 1967 in werking
I zal treden, in één jaar moet wor
den Ingelopen.
Minister Veldkamp denkt thans
aan een regeling, dit tekort toch
over langere tyd uit te smeren. In
politieke kringen acht men het
evenmin geheel uitgesloten, dat een
deel van de premie voor de interim- j 200.000 man totaaL
leven en in het verleden UJM,
andersom. Er waren zelfs weken, dat
een Vietcongstryder tegen vyf Zuid-
dMd™626" °f Amerilcaneri werd ge-
Maar de pessimisten zeggen dat
de Vietcong wat minder fel vecht
om zich opnieuw te groeperen en
nieuwe aanvallen voor te bereiden,
zy verwachten, dat de guerrilla
strijders tot de oude techniek zul
len overgaan door in kleine groep
jes te saboteren en op allerlei fron
ten tegeiyk schade toe te brengen.
Tegen dergelyke acties helpen noch
massale aanvallen met bommenwer
pers, noch grote contingenten Ame
rikaanse troepen, die nauweiyks voor
dergelyke acties zyn getraind en hun
dageiykse portie kip met perziken
niet al te laat mogen hebben.
De Amerikaanse tactiek voor de
komende maanden zal ondanks de
successen van de laatste weken niet
veel veranderen. Het gaat er de
Amerikanen voorn am el yk om om tot
het voorjaar de vyf grote forten
aan de kust te behouden. Voor ver
dediging van die steunpunten
worden ook Hawk-projectielen ge
bruikt. omdat men de mogeiykheid
niet uitsluit, dat de Noordvietname-
zen met Migs die forten tul
len bombarderen als zy daartoe de
kans schoon zien. Als men zeker is
dat deze verdedigingsposten veilig
zyn (het zyn meestal havens of
vliegvelden), dan gaat men ertoe
over om vanuit deze punten nieuw
terrein te winnen, naar het Pen
tagon hoopt „als een olievlek die
zich uitbreidt". Zo wil men met de
nieuwe grote troepenmacht wat meer
terrein op de Vietcong trachten te
winnen en daarby worden de Ameri
kanen nu al geholpen, doordat zy
meer informatie van de plaatseiy-
ke bevolking krijgen en er wat
meer overlopers van de Vietcong
zyn.
In Washington wordt met een
lange oorlog rekening gehouden.
Voor aanvullingsmaterlaal gaan er
steeds meer nieuwe orders uit en
tot het voorjaar zullen er troepen-
versterkingen plaatsvinden tot
wet invH lid iteitsren te trekkers,
door de loontrekkenden wordt opge
bracht. maai- aan niet-loontrekken-
den ten goede komt, op een andere
wyze wordt gefinancierd dan ten
koste van de loonruimte.
Het ministerie van Buitenlandse
Zaken heeft de vage hoop, dat
alle militaire inspanning tot enige
vorm van onderhandelingen mag
leiden, hoewel men daarop lang
niet gerust is.
