LEIDEN HEEFT
HET
FEEST GEVIERD
Vele Leidenaars aten
haring en wittebrood
Leuk
VAN TAPTOE TOT VUURWERK
EEIDENAARS FEESTTEN EN HOE
Vervlogen ïan voet?anE:er aan voeteanper'Er-
vertrouwen
IN DE PIETERSKERK
Hoe lang Heer roep
ik om hulp
Confrontatie
met historie
...EN GIJ
HOORT NIET
De Burchtzorgde
bij uitdeling voor
vrolijke klanken
Stijlvol
„Hel zit er op1'. De mannen van de Leidse ge-
meentereiniging vegen over het bezwete voorhoofd.
De straten zijn schoon: zondagochtend drie oktober
1965. Leiden heeft hèt feest gevierd en dat bete
kent dat voor de 391ste maal duizenden mensen
hun blijheid hebben getoond over Leidens ontzet in
1574.
Of nu dat ontzet in 1965 ook nog directe reden tot vreugde is
doet er weinig toe: Leiden maakt er een uitbundig feest van. Een
feest, rustend op een heel oude traditie, een feest ook. waarin de
Leidse bevolking toont dat ze weet wat ..feesten" is. Dat het bij
zonder mooi najaarsweer was in de ochtenduren kon alleen maar als
een extraatje worden opgevatwant het verleden heeft geleerd, dat
zelfs kou en regen de Leidenaren er niet van kunnen weerhouden
hun steentje bij te dragen in de feestvreugde.
ze gekomen waxen om feest te vie
ren, getuige de vele feestattributen,
die zij meevoerden. Het werd dan
ook een bonte vertoningtoeters,
hoedjes, straatmuzikanten en draai
orgels droegen allemaal bij in de
vreugde. Het programma van het
drie oktoberfeest verloopt vrijwel
identiek met andere jaren. Na de
vroege reveille door het Leidsch
Politie Muziek Gezelschap drommen
er voor het Waaggebouw rijen men
sen voor hun traditionele haring
en wittebrood. Het heeft er wel eens
naor uitgezien dat deze traditie aan
belangstelling inboette, maar dit jaar
was het aantal gegadigden ge
stegen tot bijna 8000. Dan was er
de koraalmuziek, een vast program
mapunt, waarvoor zaterdagochtend
in de vroegte reeds goede belangstel
ling bestond, evenals voor de militaire
parade, die door duizenden
werd gadegeslagen.
Wandelen
Het was een wat vreemd gezicht
om die zonnige zaterdag omstreeks
het middaguur de anders zo razend
drukke Breestraat bevolkt te zien met
een rustig keuvelend en wandelend
publiek. Ze namen het er eens lek
ker van: waar anders de bussen den
deren liepen gezinnen breeduit te pa
raderen zonder elk moment op
te hoeven springen voor het
keer. Op de zebra's werd het
kwestie van hoffelijk voorrang geven
Er zijn zaterdag heel wat kin
derharten gebroken doordat
trotse ballonnetjes plotseling de
ruimte kozen. Dat heb je zo, als
je het touwtje niet goed vast
houdt. Deze jongeman hield zich
nogal kranig, toen hy zyn schat
in de blauwe lucht zag verdwij
nen. Zijn moeder keek er heel
wat zuiniger by, niet vanwege
het feit dat ze nu wel weer een
nieuwe zou moeten kopen, maar
omdat zy met deze onbedoelde
luchtreis in de feesttende Sleu
telstad een sleutel kwijt raakte.
Zo groot was haar vertrouwen
geweest in de vastberadenheid,
waarmee zoonlief zyn bezit zou
bewaken, dat ze het sleuteltje
van haar fietsslot aan het touw
tje had gebonden
iilllllllllllllllllllllllllllllilllllllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
..Nochtans zal ik juichen in den Heer, jubelen in de God van
mijn heil". Op dit bijbelwoord (Habakuk 3 vers 18) bouwde ds.
A. J. Lamping, de hervormde jeugdpredikant, zaterdagochtend in
de Pieterskerk zijn overdenking op, welke hij hield/in verband met
de herdenking van Leidens beleg en ontzet.
geven of nemen: het Schuttersveld
was een grote mensenzee, die schui- i
felend tussen de attracties door dein
de. Er v/as geen doorkomen aan en
kermisexploitanten ondervonden dat
de drie oktober kermis in Leiden niet j
voor niets de naam heeft een van de j
beste van het land te zyn.
Bij het tellen van de kassa's werd
ze dat heel duidelijk en ook hun
vreugde zorgde diep in de nacht voor i
het nodige rumoer op het Schutters- I
veld, „De Stad" had in de avonduren I
wat minder belangstelling. Daar zul- I
len de plassen en het tv-programma I
wel debat aan zijn geweest, want in j
de Leidse binnenstad was de drukte
stuk minder dan voorgaande ja-
i
i Alle in dit nummer gepubli- f j
ceerde 3-oktober foto's werden J i
gemaakt door onze fotograaf I
Holvast. I
Een bezoek aan het stedelijk
museum „De Lakenhal, neemt elk
jaar in het kader van de 3-okto
ber-viering, voor veel mensen een
vaste plaats in. Bijna 1000 bezoe
kers, vooral veel ouders met hun
kinderen, zagen de relieken van
het roemruchte verleden.
Het waren de kleine voorwerpen, j
waarover zy in de geschiedenisboeken
hadden gelezen. o.a. de hutspot, de
zegelring en het miniatuurportret
van Duiven bode.
Vooral het schildery van Milvan I
Bree (1773—1839), waarop burgemees- I
Ier Pieter Adriaenz van der Werf zyn
degen aan het muitende volk aan
bood, trok opnieuw grote aandacht.
Ook het borduursteekwerk (1 meter
bij 80 cm) voorstellende de legertent
van de belegeraar De Valdez en
Magdalena Moons, deelde in deze be
langstelling.
De met bloemen omgeven voor
werpen waren voor de belangstellen
den weer een aantrekkelyke verrij
king van het 3-oktober gebeuren.
..Gij zijt mijn God, U zal ik
loven".
De ochtend was zaterdag nog
slechts enkele uren oud toen in
het Van der Werf park de vie
ring van de derde oktober met
deze lof- en dankpsalm werd in
gezet .Ook nu was het Herman
Stenz. die het koor van zangers
onder zijn kundige directie had.
Gelijk aan voorgaande jaren
werd deze koraalzang. nog
steeds een wijdingsvolle inzet
van de dag. w.o. het pittig ge
zongen ..Daar wuift ge weer zo
vrij en blij. gij vaderlandse vaan"
waarvoor indertijd onze stadge
noot en koraalzangleider C. B.
Duyster de muziek schreef. Dat
het koor zijn hart verpand heeft
aan de oud-vaderlandse hymne
Burgemeester
Aan dit woord van overdenking
ging de schriftlezing vooraf van
enkele bijbelgedeelten, o.a. uit
Habakuk 1, waarin de profeet
klaagt van „Hoe lang. Heer, roep
ik om hulp en Gij hoort niet.
Waarom doet Gij mij ongerech
tigheid zien en aanschouwt Gij
ellende? Ja, onderdrukking en
geweld zijn voor mijn ogen
Een bijbelwoord, dat ook van toe
passing zou kunnen zijn op de tij
den van het beleg in 1574.
By de uitwerking van zyn tekst,
waarin de gedachte domineerde:
„God is zo heilig en geweldig, dat wy
Hem met ons menselijk verstand niet
kunnen begrüpen", wees ds. Lamping
erop. dat of wy uit het verloop van
de gesohiedenis geen conclusies kun
nen (en mogen) trekken uit h£t
doen en laten van God. In dit ver
band waarschuwde spreker voor een
rechtlynig „daarom-geloof". hetgeen
in strijd is met het paradoxale „en
toch-geloof". Er is. aldus ds. Lam
ping, een groot verschil in wat een
mens kan constateren en wat voor
God eerst werkeUjkheid is. Ook al
constateren wy niets van Gods god-
deiyke bedoeling, dan nog moeten wy
biyven geloven in Gods bedoeling
met ons
Gods doen en laten
Het logisch denken, aldus spreker,
ligt velen wel. Indien men bidt om
genezing en de bede wordt verhoord,
gelooft men ln God. Maar nu als
deze bede niet wordt verhoord. Wat
dan? Laten wij toch niet vergeten,
aldus ds. Lamping, dat Gods doen en
laten niet met verstandelijke maat
staven valt te beoordelen. Door zo te
redeneren, degraderen wij God tot
een wezen van onze menselijke nor-
Hetgeen God doet, gaat onze ge
dachten ver te boven. In 1574, toen
de wind een gunstige richting aan
nam, schreven velen dit toe aan de
had Gods. maar hoe dan te den
ken aan 14 mei 1940 by de brand in
Rotterdam, toen de windrichting
juist de verkeerde kant op was en
de binnenstad afbrandde? Was God
toen met het krygsplan van de Duit-
Spreker waarschuwde er voor om
vanuit onze logica dingen over God
te zeggen. Doen wy dit, dan zyn wij
fout. Niet het daarom-geloof, doch
het „en toch-geloof" zal ons houvast
moeten geven. Van dit geloof is ook
sprake by de profeet Habakuk, als
hy zegt .nochtans zal ik juichen
in den Heer, jubelen in de God van
myn heil". De enige en echte ge
loofswaarheid ook al zit het ons
naar menseiyke maatstaven gerekend
tegen ligt verankerd in het geloof,
dat wij Gods kinderen zyn en dat Hy
voor ons zorgt. Dit, aldus eindigde
ds. Lamping, kunnen wij alleen maar
geloven en niet bewyzen.
De dienst, welke zeer druk bezocht
was (voor de kansel was de kerk
vrijwel geheel bezet) en afgewisseld
werd met koorzang van Ex Animo en
hobo-spel van Han Kapaan. werd
besloten met het zingen van „O God,
die droeg ons voorgeslacht in tegen
spoed en kruis, wees ons een gids in
storm en nacht en eeuwig ons te
huis".
-fc Het was bijna hetzelfdt
in voorgaande jaren. Dezelfde
poppenkast van Onderwaters
..Theater Miniatuur".
Dezelfde plaatsen aan de rand
van de stad: Lage Morsweg.
Pieter Bothstraat. Zeemanlaan
en Bevrijdingsplein.
Een drie-oktoberbestuurder in
hetzelfde statige zwart.
Vrijwel dezelfde simpele, vro
lijke avonturen van fan Klaas-
sen. de levendige Katrijn, de
stoere politieman en het ondeu
gende aapje. Ze werden met het
zelfde gejuich begroet en met
hetzelfde enthousiasme gevolgd.
Maar al is dus de entourage
nagenoeg hetzelfde de toeschou-
wertjes zijn anderen. Elk jaar
weer. Maar al wisselt die toe-
schouwersschare. de reactie is
toch ook dezelfde. De jeugd ge
niet met volle teugen, zoals men
op deze foto duidelijk kan zien.
verslond" goud
van de zee met huid en haar
,.Een zinvolle traditie. Dat uit
reiken van de feestgave van ha
ring en wittebrood", zei burge
meester mr. G. C. van der Wil
ligen toen hij zaterdagmorgen
omstreeks half negen een kijkje
kwam nemen in het Waagge
bouw. En hij liet het niet bij
woorden. Leidens eerste burger
pakte van het hem voorgehou
den bord een haring het goud
van de zee en liet deze door
het keelgat glijden. Op een wij
ze, die een vissersman hem niet
na zou doen: met huid en haar!
Een luid gelach steeg op. Dat
had men nog nooit meegemaakt!
De fotografen hadden hèt plaat
je en daar ging het om!
Burgemeester Van der Willigen'
vertoefde met zyn echtgenote gerui
fd in het Waaggebouw. Hy on-
derhield zich langdurig met de da-
(in witte jas) en de heren (in
jacquet met hoge hoed), die de uit
deling verzorgen. Voor iederen had
hy een vriendeiyk woord. Ook voor
enige Leidenaars, die hun feestga
ve in ontvangst kwamen nemen.
Aan de ingang van het Waagge
bouw waren burgemeester en me
vrouw Van der Willigen begroet
door de leden van de commissie van
regeling en uitvoering, de heren J.
Brouwer, mr. J. W. Jansen en W. F.
van Itapperd. Leidens eerste echt
paar vond het byzonder leuk, dat er
dit jaar een belangrijk groter aan
tal stadgenoten een verzoek om een
feestgave had ingediend: niet min
der dan 8300 wittebroden en 14.000
haringen werden uitgereikt.
Bloemenhulde
Er was op deze dag ook nog zo
iels van een afscheid. De heer J,
Brouwer, die jarenlang een van de
commissieleden van de uitdeling is
geweekt deed het dit jaar voor het
laatst. Dat was voor de „visvrouwen"
aanleiding hem in de „bloemetjes" te
zetten en hem te danken voor wat hy
Onder hilariteit van de aan
wezigen at burgemeester mr. G.
C. van der Willigen een haring
met huid en haar op.
(Foto LX>. Holvast)
In dit opzicht voor het 3-oktoberfeest
heeft gedaan.
Toen om half acht de uitdeling
begon stonden er reeds mensen
het Waaggebouw. Gewapend met
slopen, tassen en emmertjes. Dank
zy de perfecte organisatie werd
dereen vlot geholpen.
Een byzonder aardig moment
het toen enige kinderen met
kruiwagen, die keurig was versierd
en waarop de woorden haring en
wittebrood niet ontbraken, het ge
bouw binnenkwamen. Een groot
aantal broden en haringen ver
dween ln de wagen. Kenneiyk had
den deze jongelui de taak op zich ge
nomen zich ook voor de buren ven-
dienstel yk te maken.
I Ergens achter in de Waag ston
den twee peuters te peuzelen aan
een brood. Moeder had er geen erg
I in. Zy had te veel aandacht voor de
i haring etende burgemeester
j Natuuriyk kwamen de bestuurs-
i leden van de 3 October Vereeniging
ook een kijkje nemen in het Waag-
I gebouw. Zy lieten zich de stukjes ha-
I ring met brood goed smaken. Dat
j de oud-voorzitter van deze vereni
ging, mr W. J. Geertsema, burge
meester van Wassenaar, op dit vroe
ge morgenuur ook reeds in Leiden
was werd zeer gewaardeerd. „Het
bloed kruipt nu eenmaal waar het
niet gaan kan", zei hy. „Als het
maar enigszins mogeiyk is kan men
mij op deze dag in de Sleutelstad
vinden".
Vanzelfsprekend werd de uitrei
king van de feestgave ook dit jaar
weer muzikaal omlyst. Het eerste
Leidse Jeugdorkest „De Burcht" ver
zorgde met de drumband op het
Waaghoofd een populair concert,
dat vele belangstellenden trok. De
in kleurige uniformen gestoken jeug
dige musici oogstten met hun optre-
SPAANSE PEPER IN
LEIDSE HUTSPOT
Traditiegetrouw werd in de Stads
gehoorzaal de cabaretavond gegeven,
welke dit jaar werd gepresenteerd
onder de titel „Spaanse peper in
Leidse hutspot".
De Spaanse peper bestond o.m. in
het optreden van het duo Alegria met
Spaanse zang en van het danspaar
Carmeny Raphael de Lara met
j Spaanse dansen.
I De zaal was ditmaal niet geheel
gevuld, maar desondanks wLst het
gezelschap de stemming er goed in te
brengen, speciaal na de pauze door
het optreden van het accordeon-duo
De Martiny's en de muzikale clow
nerie van Les Bellinis.
Wy noemen verder het optreden
van het slangenmeisje Miss Ilona,
I dat veel applaus oogstte voor haar
I optreden. Tenslotte waren het Gerry
j en Ferry, die met hun dwaze liedjes
I de aandacht geboeid hielden. Kort
om. een avond zonder veel pretenties
maar vol luchtige ontspanning.
..Lof zij den helden" trad ook nu
weer aan de dag. Ditmaal was
het de heer J. H. Sira. die burge
meester Van der Willigen na
mens de zangers een krans aan
bood. met het verzoek deze als
bewijs van hulde en dank voor
het moedig gedrag van zijn il-
lustre voorganger. Pieter Adr. v.
d. Werf. op te hangen aan het
voor dit lid van de Leidse vroed
schap indertijd opgerichte stand
beeld.
lllllllllllllllllllllllinHlllllllllllllillHIIIIIIIHItlllllHllllllllllllltllIHnHIIIIIIIIII.
Hardstikke leuk dat 3 ok
toberfeest in Leiden. Ik heb
er helemaal geen spijt van
gehad deze dag naar de Sleu
telstad te zijn gegaan. Iets
dergelijks heb ik nog nooit
meegemaakt. En dan op deze
morgen in de trein een ar
tikel te moeten lezen, dat de
viering van Leidens Ontzet
geen zin meer heeft en dat
het bij de jeugd niet meer
aanslaat!
Helaas heb ik de reveille
niet mee kunnen maken,
maar wel de koraalmuziek
met zang in het Van der
Werfpark. Jammer dat niet
meerderen daarvan getuige
waren. De uitreiking van ha
ring en wittebrood vond ik in
één ivoord geweldig. Leuk zeg,
dat die traditie door de jaren
heen gehandhaafd is geble
ven en dat de belangstelling
er voor weer toeneemt. Wan
neer ik in Leiden woonde, zou
ik daaraan zeker ook deel
nemen.
Wat een mensen waren er
in de Breestraat bijeen om de
parade voorbij te zien trek
ken. Zij was wat je noemt af!
Het is onmogelijk om op zo'n
dag alles af te lopen. Daar
voor zijn de afstanden te
groot. Maar ik heb me heer
lijk laten meeslepen door de
mensenstroom in de binnen
stad en raakte zo verzeild op
het Pieterskerkhof en van
daar in de Pieterskerk, waar
ik de dankdienst bijwoonde
geleid door ds. A. L. Lamping.
Ik vind dat een zinvolle tra
ditie. Op zo'n dag moet er ook
gelegenheid zijn om te dan
ken. En dat kan je nergens
beter doen dan in de kerk.
Hoewel ik zelf meer geef om
een historische optrocht kon
ik toch wel waardering heb
ben voor deze reclamestoet.
Wat een mensen stonden er
lajigs de route. Er was door
de deelnemers veel werk van
de versiering gemaakt. Leuk
dat er zoveel muziekkorpsen
meeliepen.
Natuurlijk heb ik de avond-
uren doorgebracht op de
Beestenmarkt en het Schut
tersveld. 't Was er reuze ge
zellig. Paling heb ik ook ge
geten en hoe kan het an
ders ook hutspot met klap
stuk. Tot besluit heb ik
genoten van het werkelijk
grandioze vuurwerk. Dat was
naar mijn mening het klap
stuk van de feestvreugde. Ik
ben vast van plan volgend
jaar weer te komen. Er zijn
maar weinig feesten zo gezel
lig als het Leidse. Hulde aan
het bestuur van de 3 October
Vereeniging. Wat hebben die
mensen veel werk moeten
verzetten!
EEN NIET-LEIDENAAR
illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillllliiiiiiiiiüiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
