roegtijdige rijpheid van
aquarellist M. Kemper
HAV
Patiënten worden goede
amateur - schilders
kunst
kalei öoscoqp
IS uw
vertrouwen waard!
Wondere glaskunst
uit Leerdam
Openstellen van
nieuwe wereld
Open brief aan de
raad van Zaandam
Katwijkers stroomden
naar Triumfatorkerk
Onnodige grievende
publicaties verboden
AS PRO'
LEIDSCH DAGBLAD VRIJDAG 1 OKTOBER 1965 ZESDE BLAD
IN KUNSTZAAL HEUFF:
(Advertentie)
VERZEKERD KAPITAAL: MÉÉR DAN 2 MILJARD GULDEN!
Van een welhaast ongeloofwaardige vroegtijdige rijpheid geeft
de eerst 21-jarige Rotterdamse aquerellist Maarten Kemper blijk.
Diens werken zijn thans te zien in Kunstzaal Heuff. Hoflaan 7,
Wassenaar: zij bieden een uniek visueel genot. Maarten Kemper,
met wiens oeuvre wij reeds eerder op verheugende wijze gecon
fronteerd werden in het museum De Lakenhal is een tekenaar en
een colorist met ongewone gaven.
Artistiek en zakelijk inzicht paren
zich bij hem in menig opzicht tot
een sterke eenheid. Opvallend is dik
wijls de forse, royale opzet, in het
bijzonder die van zijn landschappen
en havengezichten, welke met een
opvallend technisch vakmanschap
strak zijn neergezet. De kleur -
geving kan eveneens sterk zijn, doch
zij is daarnevens subtiel. Hij treft de
zuivere karakteristieken van het Hol
landse, sfeervolle waterlandschap
met beheerst gemak, getuige Kern-
pers' visie op de Waalhaven, waar
van diverse voorbeelden aanwezig
zijn. Daarnevens zijn er de strand
gezichten (Hoek van Holland), de
uitbeeldingen van de Belgische ko
lenmijnstreek bij Seraing. de kalk-
fabriek Den Briel (hierbij afge
drukt), de blik op Schiphol, de spoor
wegovergang bij Rotterdam, een
„Buurtje" en de huizen en tuinen in
Den Briel. Met enkele klare kleuren
wit of rood bijv. weet hij veelal
een grauwe indruk plotseling frap
pant te verhelderen.
Expositie ,Arni in
de Gouden Eeuw'
Het Waaggebouw, waarin het Am
sterdams Historisch Museum en het
Joods Historisch Museum zijn geves
tigd, zal van 4 t.m. 22 oktober voor
het publiek gesloten zijn, in verband
met de voorbereiding en inrichting
van de tentoonstelling „Arm in de
Gouden Eeuw". Vrijdagavond 22
oktober zal burgemeester rar, G. van
Hall, deze expositie officieel openen.
Tot 16 januari 1966 blijft zij te be
zichtigen.
De tentoonstelling roept een beeld
op van de armoede die er In de
Gouden Eeuw ook heerste en van de
maatregelen die het Amsterdamse
stadsbestuur hiertegen nafti.
Doch ook op een geheel ander vlak
beweegt hij zich.
Wij denken aan zijn sierlijke
bloemstukken (Bloemen I en II) en
aan zijn meisjesportretten (Ineke, An
neke en Fran?oise)hier openbaart
zich een grotere gevoeligheid en
heeft hij de „zakelijke" kant geheel
verlaten.
Kortom: Kemper geeft alreeds op
zeer jeugdige leeftijd blijk van grote
veelzijdigheid, juist gevoel voor vorm-
MAARTEN KEMPER:
Kalkfabriek Den Briel
geving en veel virtuositeit, welke
nog vele mogelijkheden voor zijn toe
komst wijd openstelt.
Ook de z.g. „unica" ontworpen
door F. Meydam en S. Valkema,
beiden werkzaam bij de glasfabriek
Leerdam, verdienen in verband met
de originaliteit volledige aandacht.
Er zijn prachtige, bolvormige gla
zen vazen, in steeds wisselende kleu
ren. waarbij het groen en blauw do
mineert. De gevarieerde lichtspiege-
lir.gen vormen evenzovele verrukkin
gen. Men kan wellicht bezwaren
aanvoeren tegen het zware, massieve
karakter van andere, aan „ijsblok
ken" herinnerende vazen, waarvan
echter de heldere doorzichtigheid
een superieur voorbeeld is, van het
geen er mee glas valt te bereiken.
Het zijn in ieder geval bijzondere
resultaten van enorme vakbekwaam
heid, terwijl aan deze verwonderlijke
glaskunst ook een artistieke vreugde
valt te beleven.
Eerste optreden
Ned. Balletorkest
Woensdag a.s. zal het eerste op
treden geschieden van „Het Ned.
Balletorkest" 45 leden onder
leiding van Louis Stottfn. Het orkest
zal op deze avond „Het Ned. Dans
Theater" begeleiden bij zijn optreden
in de Kon. Schouwburg in Den Haag.
Het balletorkest, dat onlangs in
het leven werd geroepen door de
minister van Cultuur, Recreatie en
Maatschappelijk Werk, zal zowel de
voorstellingen van „Het Ned. Dans
Theater" als die van „Het Nationale
Ballet" begeleiden. Het ligt in de be
doeling, dat het orkest bij elk dezer
balletgroepen ongeveer 50 maal per
jaar zal optreden. Reeds in de
periode van 1 september 1965 tot
I 1 maart 1966 zal „Het Nederlands
Dans Theater een zestal verschillen
de programma's met het pas gevorm-
de orkest kunnen uitvoeren.
Het programma voor 6 oktober zal
de volgende balletten omvatten:
Madrigalesco „Symphony in three
movements" en „Carmina Burana".
Aan de uitvoering van „Carmina
i Burana" zal het versterkt Haags
i Kamerkoor met als solisten Ger-
maine Stordiau (sopraan), Gerard
Honig ((tenor) en Leo Ketelaars
(bariton) medewerking verlenen.
t HAV LEVENSVERZEKERINGEN - SCHIEDAM - TELEFOON (010) 26 93 04 - HAV LEVENSVERZEKERINGEN
Andrea's grootste beloning
Advertentie
BkDen Haag
spuu !mk
Kalvermarkt
Rijswijk
'In dt Bogaard
(Van onze correspondent)
..Je kunt nooit zeggen, dat een patiënt hierdoor een jaar eerder
beter is. dat hij in plaats van twee. maar één jaar moet kuren. Wel
staat onomstotelijk vast dat het belangrijk is. dat de patiënten zich
er gelukkiger door voelen en dat het inhoud geeft aan hun ziek
zijn". Aan het woord is de zeer bekende Haagse kunstschilder Kees
Andrea. Onderwerp van gesprek is de schilderstherapiein het
Haags Sanatorium waaraan hij a.s. maandag 12]/jaar leiding
geeft.
.Deze therapie zegt hij „is door de heeft georganiseerd. Ik hoorde
kunstschilder Hill uit Engeland hier
naar toegebracht. Hij is op het idee
gekomen in de periode, waarin hij
zelf moest kuren. Na vier maanden
kreeg hij een geestelijke inzinking,
die hij alleen maar te boven is ge
komen door de verfkwast te
hanteren. De belangstelling van
medepatiënten, doktoren en verple
gend personeel was zo groot, dat hij,
eenmaal genezen, met behulp van
het Rode Kruis de schilderstherapie
Beeld „De bontwerker
Jutte''s gevaarlijke rancunes
en belachelijke beweringen
Aafje Heynis en Ja n Welmers
concerteerden barmonisch
De borrel
die U „toelacht"
3 uw gasten genieten van die
tongstrelend zachte WF ge-
never. Jaeen rondje WF. Daar
is iedereen vierkant voor!
OUDE IWFl GENE VER
f 8.70 per liter
WYNAND FOCKINK
De Ned. Kring van beeldhouwers
heeft een brief gericht aan de le
den van de gemeenteraad van Zaan
dam, waarin hij zegt zich te hebben
beraden over de open brief die de
beeldhouwer Jutte begin deze maand
aan deze raad heeft gezonden over
„de zaak Miietic en haar sociaal
culturele achtergronden".
De Fring zegt zeer gegriefd te zijn
I door de „schandelijk beledigende
toon, waarop collega Esser bejegend
wordt. Met hem wordt een grote
groep beeldhouwers beledigd in ter
men, die zo belachelijk zijn gesteld
dat men nauwelijks nog van enig
inzicht kan spreken. „Hier worden
gevaarlijke rancunes uitgeleefd". De j
brief vervolgt:
„Het is een normaal verschijnsel
dat jonge kunstenaars beïnvloed ra- J
ken door de persoonlijkheid van hun j
leermeester. Men trof het evenzeer
aan bij de leerlingen van Paul Klee I
aan het Bauhaus als bij hen die on- I
Jer leiding van prof. Bronner stu- j
deerden. Men vindt het even sterki
bij leerlingen van Marino Marini in
Milaan als bij de studenten van Cou-
zijn aan de Academie '63 te Haar- 1
lem. Men kan dit bedenkelijk noe
men, maar het behoeft de ontwikke
ling van de eigen persoonlijkheid la
ter geenszins te belemmeren. Ver
schillende van Essers leerlingen heb-
ben dit inmiddels reeds bewezen.
„Men kan geenszins beweren".
dat leden von de „esser-groep" (in-
dien dit bedenksel van de heer Jutte
zou bestaan) de vervaardigers zijn
van de hoofdpartij der gemeentelijke
aankopen varn beelden. Ook is er
geen enkele aanwijzing van een dis
criminatie van de beeldhouwers Cou-
zijn, Tajiri, Voiten en Viseer, door
Jutte met name genoemd.
Het is volkomen irreël te stellen,
dat het adviesorgaan van de Kring
van beeldhouwers een belangrijke
factor is in het cultuurbeleid, en
eenvoudig belachelijk te beweren
dat de Ned. Kunststichting wordt ge
schraagd door een z.g. „Esser-
groep".
I Het beeld „De houtwerker" is door
Fsscr, en later door de heren Swart,
I Schuurman en Swagerman (de naam
Swagemakers is door Jutte uit de
lucht gegrepen), naar eer en gewe-
I ten beoordeeld. Praktisch na iedere
jurering, waar ook ter wereld, door
welke commissie dan ook gedaan,
ontstaat verschil van mening, men
kan daar tegen opponeren, indien
I men er zich toe geroepen voelt, maar
op zijn minst kan men verwachten,
dat dit op een w.aardige wijze ge
schiedt".
li 1 shoff
Den Haag
spui/hork
Kalvermarkt
Rijswijk
'la di Bogaard*
Krijgt Vestdijk
Nobelprijs
Geruchten in Stockholm willen dat
de Nobelprijs voor literatuur aan
een of meer van de volgende kan
didaten zal worden toegekend: de
Nederlandse schrijver Simon Vest
dijk, de Israëlische dichter Joseph
Agnon en de Sowjetrussische schrij
ver van na Stalin Konstantin
Paustovski. In Stockholm werd be
kend gemaakt, dat dit jaar 89 kan
didaten ter keuze stonden, waarvan
de Zweedse Academie nu blijkbaar
deze drie voor nadere keuze heeft
bestemd. Vestdijk zou deze prijs als
eerste Nederlander krijgen
hem de prijs wordt toegewezen.
Het Katwijijkse comité „Pro Or-
gano et Musica" besloot z'n eerste
zomerconcertseizoen in de Triumfa
torkerk met een optreden van Aafje
Heynis en van de eigen organist
Jan Welmers. De belangstelling leek
ons die van het openingsconcert met
Jaap Stotijn nog te overtreffen.
De altzangeres hield zich aan het
geestelijk lied en deed daaraan wijs,
daar zij geen geboren liederenzan-
geres is. Haar programmakeus liet er
de kenner geen twijfel over bestaan
dat zij over inzicht in eigen beper
king beschikt. Als zij goed kiest
zodat de hoofdaandacht zich gaat
richten op de kwaliteit van het over-
schone timbre en op het innige de
vote zonder te grote poëtisch-emo-
tionele eisen kan een indrukwek
kende en edele vocaliteit ontstaan.
Zo lagen de twee liederen van Cor
nelius en de twee van Dvorak, de
twee a cappella Psalmen van de Leeu
warder organis Piet Post en diens
vier Miniaturen goed voor een ver
zekerde stemgaafheid.
Met de kantate „Amantissime
Sponse Jesu" voor alt en orgel van
Christian Ritter, een niet overmatig
belangrijke Bach-voorloper. stond
het anders. Hier raakten de regis-
terverschillen merkbaar. In het hoge
register verdwijnen zowel resonans
als coloristische pracht. De klank
„leeft" daar niet meer. wordt kaal
en doet geforceerd aan.
De componist Cornelius toont meer
begrip voor de stembehandeling dan
Ritter, die in zijn korte gezegden wel
eens aan Buxtehude deed denken.
Wellicht heeft men, met reden Dvo
rak's „Singet dem Herrn ein neues
Lied" het mooist gevonden. We we
ten niet of Dvorak het al voor zijn
Amerikaanse jaren componeerde,
maar er zit Negro-verwantschap in.
De vier bondige, frisse, eigentijdse
Miniaturen doen hun naam eer aan.
Vooral het „Surrexit" met z'n naïeve
toontekening en kleurrijke beelding.
Maar die zonderlinge onbegeleide
Fsalmen betekenen daarentegen mu
zikaal niemendal: niets dan conven
tionaliteit. De verontschuldiging er
voor is de omstandigheid, dat het
zangorgaan van de zangeres er in z'n
volle bloei en warme gloed in kwam
te staan.
De begeleidingen van Welmers heb
ben in geen maat de alt in de weg
gestaan en met inzicht en rasin
stinct troffen zij steeds de gewenste
sfeer. Solo zette Welmers met onge
broken gevoel voor evenwicht het
concert in met Bach's Fantasie in
c, die massiever en met minder door
zicht op de stemvoering de ruimte
inging dan de organist boven zal
hebben bevroed. Als voortreffelijke
keuze mochten gelden Walther's Par
tita (suite) od „Jesu meine Freude"
en drie sterk boeiende orgelkoralen
van Max Reger. Het sluitstuk van
Welmers werd „Jezus leeft" van Cor
Kee, waarin op de expositie van
het koraal na minder dan gehoopt
een eigen geluid voor den dag kwam.
Voor de derde maal in dit jaar
bewees Welmers z'n uiterste be
trouwbaarheid als uitvoerend kun
stenaar en de nauwgezetheid van zijn
spel. Er is altijd een puntgave vir
tuositeit, wanneer deze aan bod
komt.
Ds. Pijlman, comité-voorzitter,
heeft de kerkbezoekers zijn dank ge
bracht voor de van hen ondervon
den culturele belangstelling.
Advertentie.
tijdens een lezing van Hill in
Den Haag. Later vroeg de directie
van het sanatorium mij om een
half jaar proeflessen te geven, al
leen aan de mannen. Het resultaat
was een vaste aanstelling, die-wat
mij betreft-zonder beperking wordt
gecontinueerd".
Schilder-pedagoog
De kunstschilder werd pedagoog,
zonder handboek, zonder vaste re
gels zonder dat hij kon afgaan op
de ervaring van andere Nederlandse
collega's, stapte Andrea het sana
torium binnen om een nieuw vak te
doceren. Intuïtief ging Andrea er
van uit, dat hij er in de eerste plaats
naar moest streven de gedachten
van zijn patiënten af te leiden van
de realiteit. Een vaak bittere reali
teit van jaren en jaren liggen in
een ziekenhuisbed. Hy ging hun
fantasie aan het werk zetten en dat
deed h(j door onderwerpen te kie
zen als „Paradijs", „Carnaval",
„Adam en Eva", „Wondertuin",
„Droom."
Het denken hierover deed de sa
natoriummuren wijken. De geest
van de patiënt steeg ver uit boven
zijn huidige levensomstandigheden,
zijn ziekte, zijn lotgenoten en de ka
lender.
„Dat i
m
mijn opgave, zegt Andrea",
de eerste moeilykheid die zich voo-
doet is, dat de meeste patiënten nog
nooit een tekenschrift of een verf
kwast in hun handen hebben gehad.
Je moet tal van remmingen over
winnen, want ze zeggen bij voorbaat:
„Man, dat heb ik nog nooit ge-
Hulshoff daan en dat kan ik niet.
Ik ben er van overtuigd dat ieder
een kan tekenen. Dat mag dan zeer
primitief gaan, maar het is moge
lijk. Ik prent ze dat in en als ze
hun aarzeling overwonnen hebben
stimuleer ik ze. Ik geef ze opdrach
ten, iedereen afzonderlijk. De aard
daarvan hangt soms af van de stem-
Den Haag
Spui/hoek
Kalvermarkt
Rijswijk
de Bogaard?
U itspraa k seb ilderijenaffa ire
ming waarin de patiënt verkeert. Ik
vertel over de interpretatiemogelijk
heden van de opdracht, en laat de
uitvoering geheel aan henzelf over.
Als ik een week daarna weer te
rugkom. bespreken we het resultaat.
Daarbij is het mij niet te doen om
de artistieke kwaliteit. Belangrijk is
dat de patiënt er plezier in heeft
gehad om het te maken, dat hij zijn
isolement heeft doorboken."
Twaalf en een half jaar geleden
had Andrea het drukker. Het alleen,
omdat toen het aantal tbc-patiënten
groter was. Er bestonden minder
afleidingsmogelijkheden dan nu. En
de kuren duurden veel langer. Toch
is die ene dag in de week ook nu nog
te kort. Meer dan eens is hij tot
ver in het vastgestelde uur met de
patiënten bezig.
Over wat Kees Andrea in de voorbije
jaren in het Haags Sanatorium be
reikt heeft, praat hij niet graag.
Dat dat veel is, blijkt om. uit het
feit, dat twee belangrijke vrouwelij
ke schilderessen van nu, Nel Koen
en mevrouw De Lespinas, het vak
by hem in het sanatorium geleerd
hebben.
Geboeid en ontroerd
Het is ook zeker, dat anderen heel
verdienstelijke amateurschilders zijn
geworden en dat voor velen een
nieuwe wereld is opengegaan. Men
sen die zich nog nooit voor kunst
hadden geïnteresseerd, kochten weer
thuis echte goede schilderijen, en
bleven zich in de schilderkunst ver
diepen. Dat is de grootste beloning
van Kees Andrea, die van zijn leer
lingen geen kunstwerken verwacht,
maar die bekent meer dan eens ge
boeid en ontroerd te zijn door wat
zijn patiënten i
(Advertentie)
Rillerig Onprettig?
Pas dan op!
Neem bijtijds AS PRO'.
'ASPRO'bevat alles om Uw
verkoudheid snel en doel
treffend te bestrijden.
(Van onze Haagse correspondent)
De president van de Haagse recht
bank, jhr. mr. G. Witsen Elias, heeft
de eis van de kunstverkoper J. H.
Heinrichs uit Waubach (L) tegen
de Nederlandse journalist Gunther
Vleten ten dele toegewezen. Hein
richs bad geëist dat de journalist
zou worden verboden om nog meer
te publiceren over hem en zijn om
streden „oude meesters".
Hel toewijzen van dit publikatie-
verbod ging de president veel te ver.
Hü verbood de journalist echter wel
onnodige grievende publikaties over
eiser te doen op straffe van een
dwangsom van f 1000 per overtre
ding.
In tal van bladen heeft Vieten
artikelen gepubliceerd over de Maas
trichtse schilderyenaffaire: het ver
kopen van als oude meesters aange
prezen schilderwerken tegen uiterst
lage prijzen, in sommige gevallen
enkele honderden guldens. Een des
kundige heeft twee van de schilde
rijen gezien. Hij zag direct dat het
vervalsingen waren.
In het geding ging het vooral om
twee artikelen van Vieten in „Kunst
der Weit". In het eerste artikel werd
de naam van eiser niet genoemd. In
feite was het een waarschuwing te- I
gen dubieuze limburgse veilingen. Dit
artikel is niet onnodig grievend en
bovendien een waarschuwing in het
algemeen belang, meende de presi-
der.t. Alleen: veel mensen zullen die
waarschuwing niet nodig hebben ge
had, want er zullen er maar weini-
gen zijn die denken een „oude mees
ter" voor enkele honderden guldens
te kunnen kopen.
In het tweede artikel „Seance der
Unterwelt" zijn volgens de president
onnodig grievende passages aanwe
zig. Het woord ..Unterwelt" kan in
de zin van de misdaad worden op
gevat. vooral ook omdat verderop
wordt gesproken van „drie lijfwach
ten van Heinrichs". in werkelijkheid
drie politiemannen in burger.
De kosten van het geding zullen
door beide partyen moeten worden
gedragen.
Advertentie
HAAL
HENKES
IN HUIS
JONGE JENEVER
Schoenherstellers
protesteren tegen
herinvoering van
o
omzetbelasting
O
In navolging van het „Bedrijf
schap voor de schoenindustrie heeft
ook het „Bedrijfschap voor het
schoenherstellers, het maatschoen
schoenmakers- en het orthopaedisch
schoenmakersbedrijf" zich in 'n brief
tot de leden van de Tweede Kamer
gewend met het verzoek krachtig
stelling te nemen tegen de voorge
nomen herinvoering van de omzet
belasting op schoenreperaties.
In deze brief bestrijdt het bedrijf
schap de kennelijke opvatting van
de minister van Financiën als zou de
schoenreparatie een minder nood
zakelijk bestanddeel van het levens
onderhoud uitmaken. De minister
heeft kennelijk in onvoldoende mate
gerealiseerd, dat in het bijzonder de
minst draagkrachtigen zwaar door
de voorgenomen belastingmaatregel
zullen worden getroffen.
Ook wijst het bedrijfschap o.m.
op de trage inkomstontwikkeling in
de schoenmakerij, waardoor deze nog
steeds moet worden gerekend tot de
„mindei goede" ambachtbranches.
Het voorziet een niet te onderschat
ten inzinking van de omzet en in
samengang daannee een economische
terugslag voor de in deze bedrijfs
tak werkzame bedrijven. Vrees voor
de omzetdaling zal menig onderne
mer in de schoenmakerij er toe doen
besluiten de verschuldigde omzetbe
lasting voor eigen rekening te nemen,
aldus de brief.
