Huwelijk en Handel zijn
geen goede
partners
GRONDSLAG MEENT.-
IN NEDERLAND zijn volgens een zeer ruwe schatting 375.000
vrouwen en 275.000 mannen van dertig jaar en ouder niet getrouwd.
ls«l In de advertentie-kolommen van dag- en weekbladen de bekende
.onsympathieke weg" waarlangs kennismaking wordt gezocht komt
tot uitdrukking, dat velen van hen geen vrede hebben met hun ongehuwde
jtaat. Nog duidelijker blijkt dit evenwel uit de enorme vlucht, welke de
koppelarij-nieuwe-stijl, het huwelijksbureauwezen, heeft genomen.
Ons land telt nogmaals ruw geschat een dertigtal commerciële
huwelijksbureaus. Morgen kunnen het er vijf of tien meer zijn, want
dereen kan zichzelf e 1 k moment tot huwelijksmakelaar bombar
deren. Wie een pond suiker wil verkopen, moet een middenstandsdiploma
lebben en een vestigingsvergunning etc. Maar de handel in huwelijks
partners is aan geen enkele
wettelijke bepaling onderhevig.
Er zijn eenmanszaakjes met
ilechts enkele tientallen klan-
i, er zijn ook bureaus met
duizenden ingeschrevenen en
filialen in diverse steden. De
werkmethoden van zowel de
ote als de kleine ..koppel-
izen" zijn even gevarieerd als
iun tarieven.
De meeste huwelijksbureaus
rragen inschrijfgeld (hoeveel
dat is, hangt niet zelden af van
iet inkomen of de goedgeefs-
ieid van de cliënt), sommige
verlangen bovendien een be
taald bedrag per „contact",
indere eisen een aardige pre-
aie in geval van succes, weer
indere doen beide. Maar hoe
aen ook rekent, twee- tot zes-
londerd gulden is de trouw-
ustige cliënt al gauw kwijt,
oms zelfs belangrijk meer.
En wat krijgt hij of zij voor
lat geld? Dat verschilt van
«reau tot bureau en van
liënt tot cliënt. Soms worden
orrespondentie-adressen ver
trekt, overigens meestal niet
ieer dan één tegelijk. Soms
rarden ontmoetingen gearran-
eerd. Een enkele keer krijgt
een bak met kaarten van
[geschrevenen bij wijze van
rabbelton voorgezet. Het komt
ok voor, dat men op „séances"
ordt genood, waar men man
en vrouwen uit dezelfde
teftijdsgroep ontmoet en de
affie duur is. En soms ge-
rurt er niets. Er zijn bureaus
elke hun werkwijze buiten
ichouwing gelaten serieus
oberen hun klanten aan de
an of vrouw te helpen. Er
jn ook bureaus, welke teveel
et geld en te weinig het geluk
de cliënt op het oog heb-
Tl UWELIJKSBOOTJES behoren niet op commerciële werven
jLE te worden gebouwd. Ziedaar, heel simpel, het waarom van
vier In stellingen, die zich niet toevallig overigens alleen al
door hun soortnaam onderscheiden van de (commerciële) huwe
lijksbureaus: het zijn huwelijks-contactbureaus. Met de nadruk op
„contact".
Er zijn inderdaad mensen.
Ie via een huwelijksbureau een
venspartner vinden, met wie
ij gelukkig zijn. Maar aan de
ndere kant worden ook her-
aaldelijk onverantwoorde kop-
elmethoden gesignaleerd en
raktijken, welke verdacht veel
zwendel lijken. Veelal doen
gedupeerden geen aangifte,
mdat zij zich schamen. Stap-
en zij wel naar de politie, dan
lijkt het betrokken bureau
Irafrechtelijk meestal moeilijk
vangen, omdat er juridisch
g net geen sprake is van op-
chting.
Dit soort dingen heeft er toe
elcid, dat ook de kerken en
et Humanistisch Verbond zich
zij het aanvankelijk met
nige aarzeling op het ge-
ied van de huwelijksbemid-
hebben begeven. Er
«taan thans vier zogenoemd-
e huwelijks-contactbureaus op
tvensbeschouwelijke grond-
waarvan de voornaamste
enmerken zijn. dat zij werken
onder winstbejag, de achter-
ronden van de huwelijkskan-
idaten zorgvuldig nagaan en
e vrijheid van de partner-
euze op geen enkele wijze
antasten. De vier bureaus wer
en nauw samen; de oprichting
fan een centraal secretariaat is
de maak. Het hoogste op
iet verlanglijstje van dit kwar-
et staat een wettelijke regeling
foor huwelijksbureaus.
Wy stellen u voor:
het Rooms-Katholiek Huwelijks-
contactbureau. enkele ja
ren na de oorlog opgericht, het
oudste en verreweg het grootste
van het viertal. Het is het enige
bureau op het terrein van de hu
welijksbemiddeling, dat door de
Nederlandse bisschoppen is goed
gekeurd en trouwens ook werkt
volgens door het episcopaat vast
gestelde richtlijnen. De opzet er
van is, hoewel wat eenvoudiger,
vrijwel gelijk aan die van
het Hervormd Huwelijks-contact
bureau, dat, onder verantwoorde
lijkheid van de Raad voor Zaken
van Kerk en Gezin, sinds 1951
werkzaam is. Het hervormde bu
reau heeft op zijn beurt model
gestaan voor
de Humanistische Corresponden
tiekring voor Huwelijkscontacten,
ln 1961 door het Humanistisch
Verbond in het leven geroepen, en
het kortgeleden opgerichte Gere
formeerd Huwelijks-contactbu
reau, dat uitgaat van de Stichting
Gereformeerd Landelijk Orgaan
voor de Geestelijke Gezondheids
zorg.
Het is alles bij elkaar een mond
vol, maar juist in die trits aanbe
velingen door en bindingen met in
stanties, wier goede bedoelingen
niet in twijfel zijn te trekken, ligt
de degelijkheid van de vier contact
bureaus besloten. De enige drijf
veer van dit kwartet is: het leni
gen van een sociale nood „die veel
groter is dan iedereen, die zich met
deze materie bezig houdt, meent
te weten".
De laatste woorden zijn van de
heer J. C. W. van der Linden, di
recteur van het r.-k. contactbu
reau. Voor zijn zakelijk ingestelde
broeders, wier voornaamste drijf
veer 't spekken van hun eigen por
temonnee zou zijn, heeft hij geen
goed woord over. „Zo gauw een
huwelijksbureau een commerciële
instelling is. is het al niet meer
bonafide", verkondigt hij onom
wonden. „Ze schrijven iedereen in
die maar wil betalen en zwaaien
altijd met de belofte .succes ver
zekerd", daarmee mogelijkheden
suggererend, welke dikwijls niet
bestaan".
De heer J. Bijleveld, die namens
het Hoofdbestuur van 't Humanis
tisch Verbond zitting heeft in het
bestuur van de Correspondentie
kring, formuleert zijn bezwaren te
gen commerciële bureaus omzich
tiger: „Huwelijksbemiddeling dient
een object van medemenselijkheid
te zijn en dat gaat niet samen
met winstbejag. Door de moeilijke
situatie waarin vele ongetrouwde
personen verkeren, worden zij ge
makkelijk het slachtoffer van de
gene, die hun gouden bergen be
looft. Iemand, die de commercie
dient, kan zijn cliënt niet goed
dienen".
„Je hoort heel vaak, dat
hun inschrijfgeld hebben gestort
en dan niets meer horen", vertelt
de heer Van der Linden. Onlangs
hoorde ik nog het volgende verhaal
van een weduwe met twee kinde-
ren. Zij ging naar een commer-
cieel bureau, stortte vijfhonderd
gulden en hoorde drie maanden
niets. Zy schreef een boze brief,
maar weer gingen twee maanden
voorbij waarin niets gebeurde. Zy
schreef nog een brief en toen
kreeg zy eindelijk een kandidaat
op bezoek.meewarig het
hoofd schuddend „een aardige
man hoor, maar iemand van wie
iedereen zo kon zien dat hij hele
maal niet by die vrouw paste. Dat
zag de man zelf trouwens ook wel
in. Ze dronken een kopje thee en
gingen als goede vrienden uit el
kaar".
Maar goed, deze vrouw werd ten
minste nog met een „kandidaat" in
contact gebracht, al was het na
herhaald aandringen. Het kan nog
negatiever. By de heer O. Rees,
secretaris van het hervormde con
tactbureau, krijgen we afschriften
van welsprekende brieven te zien.
De volgende (verkort weergegeven)
geschreven door een vrouw, is be
paald niet uniek in zyn soort:
„Ik wendde mij tot een groot
huwelijksbureau. Dat vroeg ech
ter 250 gulden inschrijfgeld.
Toen ik dat te duur vond, zei
den ze, dat ik 125 gulden mocht
betalen en dat de rest later wel
zou komen. Ik deed dat, maar
hoorde een half jaar niets. Toen
heb ik bedankt en ben ik naar
een chr. bureau gegaan.waar
ik 75 gulden moest betalen. Dit
bureau deed wel iets, maar had
weinig te bieden. Ik héb met één
kandidaat ervaringen opgedaan,
welke zich, naar ik hoop, nim
mer zullen herhalen".
Nog een brief, eveneens van
een vrouw: „Ik icerd lid van een
r.-k. bureau en schreef in drie
maanden tijd naar vijf contact
adressen. Ik kreeg één reactie,
van een arts uit de Achterhoek.
Ik schreef hem terug, maar
hoorde toen niets meer. Toen ik
als lid had bedankt, kwam
maanden later een man van het
bureau aan de deur. Hij vertelde
dat die arts in de Achterhoek
het ineens te druk had gehad
om te corresponderen en alsnog
contact met mij wilde opnemen.
Na enkele bedenkingen zei ik:
goed, laat hij maar schrijven.
Ja, zei de man toen, maar dan is
er nog één kleine moeilijkheid: u
bent geen lid meer. Ik betaalde
toen weer voor een half jaar lid
maatschap en heb sindsdien
niets meer gehoord".
Het schynt, dat een aantal huwe-
ïyksbureaus geen methode te min
is, als het er om gaat geld te ver
dienen. De heer Byieveid heeft een
bureau gekend, dat drie mannen in
aienst had, die of getrouwd waren
of in elk geval niet van plan waren
te trouwen. Meldde zich een vrouw
met trouwplannen, dan kon het
bureau drie keer een „kandidaat"
presenteren, elke keer a raison van
zoveel gulden. En dat elke ontmoe
ting op niets uitliep, kon de vrouw
natuuriyk niet aan het bureau wy-
ten
De heer Van der Linden kent
een bureau, dat door een handlan
ger huweiyksadvertenties laat zet
ten. Als er een vrouw op reageert,
gaat het bureau op haar af met
de mededeling: die man staat by
ors ingeschreven, als u met hem
in contact wilt komen, moet u lid
worden. Zodra de vrouw dan heeft
betaald, krygt zy te horen, dat de
betrokken man „net is geslaagd".
^Die commerciële bureaus kun
nen voor hun diensten dikwijls vra
gen wat zij willen", aldus de heer
Rees. „Heel veel vrouwen, vooral
in de leeftyd van 35 tot 40 jaar,
zyn bereid er hun laatste cent voor
op tafel te leggen". Dan met na
druk: „Mijn hoofdbezwaar is ech
ter niet, dat men forse bedragen
vraagt, maar dat n
een huwelijk laat stappen,
men kan voorspellen dat het een
mislukking wordt".
„Commerciële bureaus", vervolgt
hy. „wyzen nooit iemand af. Ieder
een die maar wil betalen, is wel
kom. Het gevolg is. dat er vaak
mensen voor hun leven doodonge
lukkig worden gemaakt". Hy denkt
even na. „Een voorbeeldje. Er komt
een man by ons van 37 jaar, die
nog nooit getrouwd is geweest. Dan
weten wy. dat er een oorzaak moet
zyn. En die oorzaak kan natuur
lijk iets heel plausibels zyn, zoals
krampachtig studeren, een licha-
rmlyk gebrek, een veeleisende
werkkring, een gesloten karakter,
de opvoeding enzovoort. Maar die
corzaak kan ook zyn een
psychische stoornis of homoseksuele
aanleg".
Ey degenen die zich aanmelden,
zit een betrekkeiyk grote groep
neurotici („die haal je er het moei-
lykst uit"). Verder mensen die geen
blanco strafregister hebben („dat
hoeft natuuriyk niet altyd een be
letsel te zyn") en alcoholici. En
vry groot biykt ook nog de groep
l-.anaidaten met homoseksuele aan
leg te zyn. „Het gaat in dat geval
meestal om mannen, die homosek
sueel leven, maar daar innerlijk
geen vrede mee hebben en het hu
welijk beschouwen ais een thera
pie. Niet zelden ls er tegen hen
gezegd: Het gaat wel over, als je
trouwt De heer Rees maakt een
kribbig gebaar. „Onzin, dat is na
tuuriyk niet waar. in elk geval Ls
het een experiment waarvoor je
niet het levensgeluk van een ander
in de waagschaal mag stellen.
Maar we zyn wel in staat deze ca
tegorie uit te plussen tot. laten we
zeggen tot 95 procent zeker. Zo
gauw we twyfelen. wordt er drie
uur met een kandidaat gesproken:
anderhalf uur door een medicus en
anderhalf uur door een psychiater",
„Iedere deskundigheid op dit ter
rein", aldus de heer Rees, is by
negentig procent van de c ommer -
TT IJ DURFT NIET.
xX Zij is te afwijzend.
Ze doen er geen moeite voor.
Dat wordt dikwyis gezegd van
mannen en vrouwen die de twin
tig ruimschoots zyn gepasseerd en
ondanks zichzelf nog niet getrouwd
zyn. Soms zyn er dan mensen die
een handje willen helpen (koppe
len noemden we dat vroeger, te
genwoordig heet het aanmoedigen),
ouders, een tante, een vriend of
vriendin. Meestal met het gevolg,
dat HIJ helemaal niet meer durft
en ZIJ nog afwyzender wordt. Be-
grypeiyke reacties: gekoppeld wor
den is een aanslag op iemands
waardigheid.
In negen van de tien gevallen
is trouwens niet gebrek aan moed
of aan goede wil de oorzaak, dat-
men nog geen partner-voor-het-
leven heeft gevonden. Er *yn tien
tallen factoren te bedenken, waar
door iemand tegen zyn wil onge
huwd is gebleven.
Veel voorkomende oorzaken zyn:
een verbroken verloving op oude-
T OK EEN kennismaking.
welke via een contact
bureau tot stand komt.
vfodt meestal haar oorsprong
de advertentiekolommen van
l J- en weekbladen. Maar in
dit geval is de bekende onsym
pathieke weg vervangen door
ec" wat minder bekend en heel
'*t sympathieker omweggetje.
De contactbureaus adverteren ge-
"Md, soms gezameniyk, met ver
gelding van postbusnummer of
En wat gebeurt er als je als
betrouwde man of vrouw op zo'n
•dtcrtentie schrijft? Dat is een
^haaltje apart, waarvoor we als
Wtgangspunt het hervormde bu-
[eeu nemen, waar de gang van za-
"n vrywe] identiek is aan die by
®e andere drie.
Wie inlichtingen vraagt, krijgt
eerst een brochure toegestuurd en
later op verzoek een aanmeldings
formulier. waarop de gebruikeiyke
vragen staan over leeftyd, beroep,
uiterlUk, interesses e.d. Het formu
lier dient teruggezonden te worden
door een vertrouwenspersoon, die
daarop met name moet verklaren
dat de aanvrager ongehuwd of ge
scheiden is.
Daarmee is de kous nog niet af.
Men wordt pas als lid ingeschre
ven na een gedegen onderzoek naar
de geesteiyke, culturele en meat-
schappehjke antecedenten. De aan
vrager moet zich onderwerpen aan
een medisch onderzoek (alleen het
r.-k. bureau stelt dit niet ver
plicht), dat gericht is op aperte
liuweiyksbeletselen, en bereid zyn
tot een gesprek met een door het
bureau aan te wyzen predi
kant (svrouw)De medische rap-
life J
porten komen slechts in handen
van de beide medici-bestuursleden,
de pastorale rapporten alleen in
die van de directie van het bureau.
In twyfelgevallen wordt een psy
choloog of psychiater ingeschakeld.
Deze selectie mag streng, ingrij
pend en zelfs pynlyk voor de be
trokkene ïyken, zij dient slecht om
hem. of haarzelf en de andere in
geschrevenen te behoeden voor er
varingen, welke funest kunnen
zijn. „Ongelukkig genoeg", ver
telt de heer Rees, „werken huwe
lijksbureaus ook als een magneet
op mensen die, afgezien van het
huweiyk, nooit in het leven hebben
kunnen slagen. Psychisch gestoor
den bij voorbeeld en recidivisten.
Deze mensen er buiten te houden,
dat is onze belangrijkste taak".
Zcdra men is ingeschreven,
wordt een persoonsbesch r ijving ge
maakt, waarin in elk geval naam
en adres ontbreken. Pas nadat de
betrokken persoon er zyn fiat aan
heeft gegeven, wordt deze „portret-
schets", naar leeftyd gerangschikt
en onder nummer opgenomen in
een bulletin, dat naar alle vrouwe-
ïyke resp. manneiyke ingeschreve
nen wordt gezonden. Wie dan
schryven wil, die schryve.
Alle correspondentie loopt vla
het bureau, dat de brieven uiter
aard zonder te openen van de
juiste adressen voorziet. Leidt de
ciële bureaus zoek, ook al zUn de
bedoelingen goed". Daarom is het
hervormde contactbureau indertyd
dan ook niet ingegaan op een ver
zoek tot samenwerking van „drie
oude heren in Haarlem, die bij
wyze van liefhebberij een huwe-
lijk?bureau exploiteren".
„wy hebben natuuriyk óók wel
eens gefaald", erkent de heer Rees.
„Maar wanneer we twyfelen, wy
zen we af. en daar zyn wy heus
niet zuinig mee. Aan de andere
kant doen wy dit niet te lichtvaar
dig. want degene die je afwijst,
geef Je daarmee een enorme tik op
zyn kop. „Ja, vervolgt hy peinzend.
,.dat is eigeniyk wel de moeiiykste
zaak voor ons. Je kunt zo'n af-
wyzing niet met een briefje af
doen. Er moet met die mensen ge
praat worden. Het zyn meestal de
kwetsbaarste figuren". De heer
Van der Linden vertelt, dat het
r.k-contactbureau juist overweegt
meer te gaan doen aan de „bege
leiding" van de groep, die het niet
kan helpen.
anonieme briefwisseling tot het
verlangen naar kennismaking, dan
worden na het uitwisselen van
foto's, welke by het bureau berus
ten de namen achter de num
mers vry gegeven, maar dan ook
alléén als beide partners dat
wensen. Is dit gebeurd, dan ein
digt de bemoeienis van het bureau.
Het bestendigen of het verbreken
van het contact is verder een zaak
van eigen verantwoordeiykheid.
De tarieven van de vier bureaus
variëren van 50 tot 85 gulden, met
de mogeiykheid van reductie of
kwijtschelding. Van de inschrijf
gelden worden de advertenties, het
drukwerk, de porti, de salarissen
van het administratief personeel
en de honoraria van medici en
psychiaters betaald. Winst wordt er
niet gemaakt. Logisch, men wil
geen winst maken.
Reportage:
F. Koffijberg
re leeftyd, wonen in een omgeving
die anders denkt of in een kleine
gemeenschap (dorp) met te weinig
„kandidaten", een lange en kramp
achtige studie, mislukking van het
huwehjk van de ouders, opdrach
ten en reizen, men heeft jarenlang
voor een zieke vader of moeder ge
zorgd of had rond zyn 20ste jaar
een wat gesloten karakter, een
veeleisende werkkring met lange of
ongeregelde diensten, de opvoeding
en normen in het ouderiyk huis
enzovoorts.
Een factor van deze tyd ls vol
gens de heer Van der Linden, dat
veel meer dan vroeger bekendheid
wordt gegeven aan gevaren en
onregelmatigheden op seksueel ge
bied. Het voordeel hiervan is te-
geiykertyd een nadtel: veel meis
jes staan nu wantrouwend tegen
over elke toenaderingspoging. Die
afweerhouding is voor een Jonge
man moeilyk to doorbreken en
door het meisje zelf moeilyk te
overwinnen.
En hoe ouder het meisje en de
man. des te meer wantrouwen en
voorbehoud. De maatschappij
„doet" op dit punt byzonder ge
reserveerd, aldus de heer Van der
Linden. Terwijl er voor jonge then-
sen ontmoetingsmogelijkheden te
over zyn (club6, dansavonden,
school, trefpunten, pantoffelpara
des), verminderen die kansen snel
zodra je 25 bent geweest. Op een
gegeven moment ls men domweg
te „oud" om via een vereniging of
op feestjes contacten te leggen. En
Intussen worden de ontmoetingen
van alledag ln het maatschappe-
UJk verkeer steeds vluchtiger en
on persoon ïyker.
Een verschynsel van deze tyd is
eveneens, dat meer dan vroeger
ook oudere ongehuwden graag
getrouwd willen zyn. De reden: er
is nergens meer plaats voor haar
of hem: „geen gezin accepteert nog
een ongetrouwde oom of tante in
huis", zegt de heer Van der Lin
den.
Wat de vier contactbureaus wil
len, is simpel dit: daar insprin
gen waar de maatachappy tekort
schiet. En dat komt neer op het
scheppen van meer veranderde
ontmoetingsmogelijkheden. In
feite doen de bureaus na de in
schrijving niets anders dan brie
ven doorzenden. De leden kiezen
zelf uit wie zy zullen schrijven cn
nemen zelf het initiatief tot het
arrangeren van een ontmoeting.
Het contactbureau is dan ge
woon ln de plaats gekomen van het
feestje en de club van vroeger.
Er ls nog één belangryk punt,
waarop het kwartet zich onder
scheidt van de commerciële bu
reaus: het belooft niets, het wekt
geen verwachtingen, „Het biedt al
leen een ontmoetingsmogeiykheid
voor mensen, die tegen hun wil on
getrouwd zyn en op verantwoorde,
betrouwbare wyze zélf met elkaar
ln contact wensen te komen", al
dus de heer Van der Linden.
Soms waarschuwen de contact
bureaus zelfs. Vrouwen boven de
vijftig jaar bijvoorbeeld, die zich
aanmelden bU de Humanistische
orrespondentiekrmg, krijgen met
dc brochure het volgende briefje
in de bus: „Wy maken u er op
attent, dat in uw groep de kans op
contacten gering is".
„En ik kan me echt niet voorstel
len", zegt de heer Byieveid, „dat
een commercieel bureau zou leg
gen: U moet by ons niet *yn, want
wy hebben niemand voor u. Ze
schrijven iemand in, laten hem of
haar betalen en de rest komt weL
Of niet".
En de gedachte „zou ik met hem
of haar kunnen trouwen?" hoeft
bij de eerste ontmoeting niet rem
mend te werken. Volgens de heer
Van der Linden heeft de ervaring
geleerd, dat voorafgaande corres
pondentie en de vrye keuze veel
beklemming wegnemen.
De klantenkring van het kwar-
ter is onnoemelyk gevarieerd. De
grootste groep, by zowel de man
nen als de vrouwen, is die van 30
tot 40 jaar. De mannen zyn in de
minderheid („we hebben vooral be
hoefte aan heren uit de midden
stand"). By de dames hebben de
verpleegsters, onderwijzeressen en
maatschappelyk werksters de over
hand (de heer Byieveid: „vaak
gaat het zo, dat men zich uit Ideële
motieven volkomen op het werk
werpt en pas later inziet dat al
léén dat werk geen voldoening
geeft").
Het r.-k. contactbureau, met 2300
ingeschrevenen, kan wyzen op
prachtige resultaten: 1800 huweiy-
ken, waarvan alleen al vorig Jaar
180. De cyfers van de drie andere
bureaus zyn uiteraard nog niet zo
indrukwekkend, maar het begint
te komen.
Heel belangrijk noemt men by
het kwartet het zogenaamde „ne
veneffect": na de inschrijving sla
gen mensen die jaren alleen zyn
gebleven, er opvallend vaak in con
tact te leggen buiten het bureau
om. „Het ïykt wel, of men door
zich te laten inschrijven bepaalde
innerlijke weerstanden heeft over
wonnen, zodat men ook ln het da
gelijkse leven wat ongedwongener,
minder wantrouwend en wat per
soonlijker In dc omgang woedt", al
dus de heer Byieveid.
Dat overwinnen van die weer
standen duurt soms lang: „Vaak
krijgen we nu pas aanmeldings
formulieren terug van mensen, die
al ln 1962 een brochure hebben
gekregen".
Ongetrouwd zijn is geen
schande. Maar meent het
kwartet het is ook geen
schande er rond voor uit te
komen, dat men graag ge
trouwd wil zijn.
-t—
«4 i V
