FIRATO 65 perfectie in klank en beeld
Van Leidse fles tol micro - televisie
Orgels in 'glazen zaai'
Russische
toestellen
PLAATJE
MET DIA 'S
EEN NOVITEIT:
MUSIC CENTER
Kijken inNTS-keuken
Elektron
Waarom niet
de elegantste
gasaansteker
die er is?
CIJFERS EN PROCENTEN
Van platenspeler naar elektrogrammofooii
.LEIDSCH DAGBLAD WOENSDAG 15 SEPTEMBER 1965 VIERDE BLAD
Voor het eerst zijn er dit jaar
op de Firato Russische radio- en
tv-toestellen te zien. Zij worden in
ons land geïmporteerd door een on
langs opgericht Amsterdams tech
nisch bureau, dat ze tegen sterk
concurrerende prijzen op de markt
faat brengen. Over het algemeen
tullen de Russische toestellen, vjjf-
tien tot twintig procent minder
faan kosten dan vergelijkbare toe
stellen die op het ogenblik ver
krijgbaar zijn.
De Russische televisietoestellen
zijn volgens Westeuropese normen
gebouwd en doen in vormgeving
niets onder voor de Westerse pro-
dukten. De meeste tv-ontvangers
worden met inschroefbare poten
geleverd, zodat zij als tafel-tv en
als console gebruikt kunnen wor
den. Verschillende modellen zijn
uitgerust met draaibare beeldbui
zen. Alle tv-toestellen hebben aan
sluiting voor afstandsbediening,
grammofoon, bandrecorder, extra
luidsprekers en oortelefoon De
beeldbuizen zijn 48 of 59 centime
ter groot.
KLEUREN
De radio-grammofooncombina-
ties, die de Russen te bieden heb
ben zijn voor zover het stereo-com
bi's betreft alle uitgerust met losse
luidsprekerboxen, waardoor een
beter stereo-effect bereikt kan wor
den. De toestellen hebben behalve
pM, lange- en middengolf vier
tot zes korte golven. De buizenbe
zetting en schakeling garanderen
een bijzondere gevoeligheid en se
lectiviteit. Een serie radio's wordt
geleverd met kleurbegeleiding. Op
een ingebouwd matglas schermpje
worden hierop van binnen uit met
het wisselen van de geluidsfrequen
ties in melodieuze patronen kleu
ren geprojecteerd. De Russen bie
den zes modellen bandrecorders
van een eenvoudige 2-sporen re
corder tot een 4 sporen stereo-re
corder met losse geluidsboxen.
bare toestellen met 28 centimeter
beeldbuizen. Eén ervan is Philips.
En andere nieuwigheid zijn super-
grootbeeld t.v.-apparaten met een
beeldbuis van 65 centimeter.
Cassette
In de radio-sector verschijnen
meer en meer getransitoriseerde
toestellen voor huiskamergebruik.
BU de bandrecorders wint de cas
sette meer veld. Er zijn thans dank
zij de cassette bandrecorders mo
gelijk die niet groter zijn dan 20 x
11.5 X 5,5 centimet?r. Het nieuw
ste op dit gebied zijn cassette-
spelers voor gebruik in de auto, die
op de autoradio aangesloten kun
nen worden.
Wie 'de Firato '65 bezoekt wordt in de hal van het R.A.I.-
qebouw direct geconfronteerd met een kleine expositie die een
duidelijke illustratie vormt van het motto dat de Firato-organisa-
toren dit jaar gekozen hebben: perfectie in klank en beeld. Hij
ziet er een oude vonk-zender met Leidse fles uit 1908. een red-
dingbootnoodzender die met de hand moest worden geslingerd,
de eerste bandrecorder (1935) en televisie-ontvanger met Nip-
kowseschijf.
Vooral deze laatste geeft
een goed beeld van de enorme
vooruitgang die de moderne
techniek in korte tijd heeft ge
boekt met het fenomeen t.v. en
op het gebied van radio, gram
mofoons. bandrecorders en an
dere elektronica. De t.v.-ont-
vanger is afgestaan door het
postmuseum in Den Haag. Zij
is voorzien van een korte tekst
die de moderne t.v.-bezitter,
die 's avonds zijn toestel aan
zet en bijna direct een glashel
der beeld krijgt, zich met een
schok doet realiseren welk een
enorme hoeveelheid werk ver
zet is voor het zover kon
komen.
Nieuwste snufjes
Enkele stappen verder wordt het
de bezoeker op een oppervlakte van
37.000 vierkante meter door
120 exposanten die de nieuwste
snufjes uit veertien landen tonen
duidelijk gemaakt, dat de vooruit
gang nog steeds doorgaat en be-
d niet alleen op het gebied
vormgeving en uitvoering. Het
motto van de Firato 65 is zeker niet
uit de lucht gegrepen, want er
wordt met succes gewerkt aan de
perfectionering van geluids- en
beeldweergave.
Over de gehele linie is een dui-
Itlijke toeneming zichtbaar van het
aantal draagbare toestellen. Wat de
televisie betreft worden deze meest
al als tweede toestel gebruikt. De
kroon op dit gebied spant de „Sonu
Corporatie of Japan", die er als
eerste in geslaagd is een t.v.-toe-
stellctje te fabriceren ter grootte
een transistorradio. Dit micro
apparaat heeft een beeldbuis
tien centimeter en werkt op
*jen normale zaklanlaarnbatterijen
in 1,5 volt.
Men kan er het tweede net mee
ontvangen en het zo men wil aan
fluiten op een 12 volts accu of op
net normale lichtnet. De prijs
het toestel bedraagt f 895,-.
ïnder kleine ontvangers levert
dezelfde Japanse fabriek met beeld
buizen van 13 en 25 centimeter.
Andere fabrikanten brengen draag-
Om de vooruitgang zo goed mo
gelijk tot zijn recht te laten ko
men. heeft men op de Firato 65
verschillende speciale voorzienin
gen getroffen. Behalve een specia
le video-studeo is er zo in ver
band met de groeiende belangstel
ling voor hi-fi- en stereo-weergave
in een aantal zaaltjes boven het
R.A.I.-restaurant een „Hi-fi-straat"
ingericht.
Storen
Verder zijn o.a. zeer interres-
sante stands te zien verschillende
organisaties als de R.A.I., A.N.W.B.
en de P.T.T.,, waar aandacht be
steed wordt aan het storen van
televh'e-ontvangst door voorbijrij
dende bromfietsen. Hier is een
bromfiets opgesteld met daarnaast
een televisietoestel, een ontstorings-
apparaat en een vermogensaflezer.
Men kan er niet alleen zien dat
een perfecte ontstoring mogelijk is,
maar ook dat het praatje dat ont
storing het motorvermogen schade
doet volkomen uit de lucht gegre
pen is.
De FIRATO 65 wordt van vrij-
t dag tot en met zondag 26 sep-
tember gehouden in het nieuwe
l RAI-complex aan het Europa-
plein in Amsterdam. De ten-
l toonstelling is op werkdagen
i geopend van 10.00 tot 17.00 en
t van 19.00 tot 22.30 uur. op zon-
t dagen van 10.00 tot 18.00 uur.
Zoals bij vrijwel alle grote
manifestaties die in de RAI
i plaats vinden zijn op vrijwel
alle NS-statlons gecombineerde
4 reis-toegangsbiljetten verkrijg-
baar. Bezoekers die per trein
komen dienen op het Centraal
Station tramlijn 4 te nemen.
Vanaf het Amstelstation is het
t Europaplein bereikbaar met bus-
t lijn E. Automobilisten wordt het
0 vinden van het RAI-gebouw
vergemakkelijkt door een groot
4 aantal richtingsborden.
f Op deze pagina geeft onze
Amsterdamse correspondent een
t indruk van wat er op de Firato
4 te zien is.
t
Televisie-ontvanger uit 1929
Phono-vieuwer:
Bij de grammofoons is behal
ve steeds verder gaande verfijnin
gen op high fklelty en stereo-
gebied ook de invloed van de tele
visie merkbaar. Binnenkort komt
een pbonovieuwer op de markt,
waarmee niet alleen grammofoon
platen gedraaid kunnen worden,
maar waarmee tegelijkertijd bij de
platen behorende dia's vertoond
kunnen worden.
Bij de phono-vieuwer die f165,--
kost worden a raison van f 3,95
al platen geleverd met vijftien dia's
die synchroon met de gesproken
tekst worden getoond. De phono-
vieuwer is vooral bedoel voor kin
deren. Er zijn o.m. sprookjes en
beeldverhalen en populair weten
schappelijk programma's voorhan
den bijv. over het leven van vlin
ders en het ontstaan van de lucht-
Advertentle
3 ftnri If"gratisbijtubesnelfix
"Ol UuUJLttubevelpon 1.10
Eén van de meest opmerkelijke
noviteiten op radiogebied op de Fi
rato '65 is het „Schaub-Lorenz mu
sic center". Dit bestaat uit een ra
dio-apparaat met vier golfbereiken
en UKG-afstemautomatiek gecom
bineerd met een ingebouwd pro
gramma-opname-apparaat. De in
gebouwde opnameband is tien cen
timeter breed en bevat 126 sporen,
die elk een speelduur hebben van
22 minuten. In totaal kan dus ruim
46 uur muziek of gesproken woord
opgenomen worden.
Een belangrijk voordeel is dat
men 35 banden met een 13-centi-
meter spoel kan uitsparen. Boven
dien wordt het aanleggen van een
verzameling banden overbodig. De
opnameband is hermetisch afgeslo
ten zodat inwerking van vuil én
stof en daarmee slijtage worden
vermeden.
speeld. De terugspoelsnelheid be
draagt ongeveer tien meter per se
conde. By geheel afgelopen band
duurt het terugspoelen niet langer -
dan vijftien a twintig seconden.
Een overzichtelijke programma
kiezer maakt het mogelijk ieder
opgenomen stuk binnen enkele se
conden weer te geven. Tijdens het
afspelen kan men ook door middel
van een spoorkiezer de andere spo
ren aftasten, zodat verschillen
de opnamen direct in iedere
gewenste volgorde afgespeeld kun
nen worden.
Het „music center" is volledig
met transistoren uitgerust. Het
wordt geleverd in twee versies. De
goedkoopste (zie foto) kost f 1.798.
Elektronisch t
notitiehoekje
In de bandrecorder-branche f
is op de Firato '65 een opmer-
kelijk dicteerapparaat te zien. i
'Eigenlijk is het. meer een elek
tronisch notitieboekje, want het
is niet groter dan een flinke
vuist en kan zonder bezwaar in
de jaszak of in een klein da- i
mestasje worden opgeborgen.
Het apparaat is bij uitstek
geschikt voor mensen met
drukke bezigheden zoals ver
slaggevers, vertegenwoordigers
en zakenlieden, die niet altijd
genoeg tijd hebben om, wat zij
moeten onthouden, op te
schrijven.
Het elektronische notitie
boekje, een Grundig-produkt,
werkt zeer eenvoudig. Het is
voorzien van slechts één knop,
waarmee men het op opname,
stop, weergaven en terugspoe
len kan zetten. Er zijn speciale
bandcassettes voor verkrijg
baar met een totale opnametijd
van twee keer 222 minuten. De
cassettes zijn gemakkelijk ver
wisselbaar.
Het apparaat weegt compleet
met batterij nog geen vier ons.
Met etui, microfoon en twee-
sporencassette komt de prijs
op f 198,
Het kleine t.v.-toestel. de song portable
beeldbuis.
met 10 centimeter
Als Mohammed niet naar de
berg gaat, wel, dan gaat de berg
wel naar Mohammed. Dat bete
kent vertaald in verstaanbare te
levisietermen: als een evenement
niet in de studio's kan plaatsvin
den, dat gaat de N.T.S.-televisie-
ploeg met zijn gehele uitzet wel
naar het evenement toe. Dat kan
allemaal tegenwoordig en de N.T.S.
heeft er uitgebreide apparatuur
voor en de kwaliteit hoeft er geen
cent minder om te zyn.
Twee jaar geleden hebben de be
zoekers van de Firato al eens een
kijkje kunnen nemen in de NTS-keu-
ken: toen was er een complete tv-
studio nagebouwd in één der RAI-
ruimten. Deze keer komt er als at
tractie een speciale N.T.S.-reporta-
getrein: dat is een combinatie van
een regiewagen, een techniekwagen
en een materiaal wagen.
Het is voor het eerst dat een
dergelijke reportage trein tentoon
wordt gesteld op de Firato. Het
publiek krijgt hierdoor de gele
genheid om te zien hoe de regie
en de technische bediening in zijn
werk gaat tijdens de verschillende
halfuurshows, die gehouden worden
in het congrescentrum.
Voor jonge mensen, die nog
op technische of middelbare
scholen zitten, is op de Firato
'65 een educatief voorlichtings
centrum ingericht: het elek
tron. in een „straat der
kennis" en een „tuin der toe
passingen" wordt hier de
betekenis toegelicht van de
elektronica in de huidige maat
schappij.
Philips, P.T.T N.T.S de Neder
landse strijdkrachten, Elektrogica,
K.L.M. en de „Vereniging tot bevor
dering van elektronisch vakonderwijs
(V.E.V.)" laten de scholieren er zien
hoe hij straks als technicus zal kun
nen werken. Dit in een sfeer en op
een manier die is aangepast aan de
wensen van scholen die in 1963 het
elektron op de toenmalige Firato be
zochten. Er worden demonstraties
gegeven over de onderwerpen geluid,
trillingen en golven van de radio-
ontvanger, beeld telegrafie en televi
sie, transmissie, het registreren en
uitlezen van trillingen en signalen,
elektronische rekentechniek, elektro
nica in industrie en onderzoek en
fysische elektronica.
De demonstraties, waarbij veel
proeven worden genomen die omdat
de middelen daartoe ontbreken op
school nooit gedaan kunnen worden,
vinden klassikaal plaats. De organi
satoren verwachten 10.000 leerlingen
van dagscholen.
Tenslotte is er een beroepskeuze-
stand waarin de scholieren voorlich
ting kunnen krijgen over werk en
studiemogelijkheden bij deze bedrij
ven en instellingen.
De „glazen 2aal" van het
R.A.I.-gebouw is ter gelegen
heid van de Firato '65 ingericht
als een soort café-chantant. Er
is een uitgebreide collectie
elektronische muziekinstru
menten te zien en te beluiste
ren. Behalve de orgels en
gitaren zijn er dit jaar ook
elektronische accordeons.
De elektronische toon voortbren
ging is vooral voor het orgel van
groot belang geweest. De toepassing
ervan heeft een ongekende opleving
veroorzaakt in het gebruik van het
orgel als huiskamerinstrument. Toe
passin? van transistors heeft de
toonvariaties die met de elektroni
sche orgels mogelijk zijn nu zo uit
gebreid, dat zij een heel eigen ge
luid hebben gekregen. Men hoeft
slechts te denken aan het speciaal
gebouwde orgel, waarop Cor Steyn
een tijd lang voor de microfoon
speelde om hier enig inzicht in te
krijgen.
Er zijn drie soorten elektronische
orgels. Een is eigenlijk elektro-me-
chanisch. Dit is ook de oudste soort.
Bij deze orgels wordt de toon voort
gebracht door middel van toonwie-
len of toonschijven die aangedreven
worden door een kleine elektro-mo-
tor. Fen voorbeeld hiervan is het
hammond-orgel. Bij de twee andere
Automatisch
Aan het eind van ieder van de
126 sporen, schakelt het apparaat
automatisch over op terugspoelen
naar het begin van de band, waar
na het volgende spoor wordt afge-
SILVERJWATCH
De belangstelling van het Neder
landse publiek voor wat op de Fi
rato getoond wordt is zeer groot.
Hoe groot mag blijken uit een aan
tal gegevens, die de heer L. de
Kok, voorzitter van de „Vereniging
van fabrikanten en importeurs"
verstrekt heeft over de verkoop
van radio- en t.v.-toestellen, band
recorders en grammofoons.
In de afgelopen twaalf maan
den zij in ons land 45 procent
meer grammofoons verkocht dan
in de dienovereenkomstige periode
daarvoor. Bij vijftig procent van
de grammofoonaankopen is de rij
pere jeugd direct betrokken. Er is
een opvallende verschuiving merk
baar van de platenspeler die op
een radio aangesloten moet wor
den naar de elektrograqjmofoon
met ingebouwde versterker en luid
spreker. Bij de verkoop van gram
mofoonplaten is van 1962 tot 1964
het aantal langspeelplaten dat ste
reo was van vijf tot zestien pro
cent gestegen.
Tegenover de stijging van 45 pro
cent bij de grammofoons stond een
stijging van 18 procent bij de re
corders. Uit een onderzoek is ge
bleken dat 1 op de 5 gezinnen een
bandrecorder op het verlanglijstje
heeft staan.
Goede oude radio
Ook de goede oude radio blijft
het goed doen. Vorig jaar werden
op een gelijk aantal gezinnen in
ons land aanzienlijk meer radio's
verkocht dan in Engeland, West-
Duitsland en Frankrijk. De ver
wachting is dat het derde program
ma dat er op 11 oktober bijkomt,
het luisteren en de verkoop nog zal
bevorderen. Van iedere honderd
auto's zijn er in ons land 30 met
een radio uitgerust.
Wat de t.v. betreft in ons land
hebben 68 procent van de gezinnen
;en televisietoestel. Voor Frank
rijk, Belgiè en West-Duitsland is
dit percentage resp. 42, 53 en 58.
De fabrikanten zijn zich van de
ze grote belangstelling wel bewust.
Zij bieden de Nederlandse markt
niet minder dan 49 verschillende
merken grammofoons, 56 merken
radio-portables, 41 merken tafel
radio's en 25 merken televisie.
Eén van de nieuwste elektro
nische huiskamerorgels heeft 31
registers en is geschikt voor
kerk- en amusementsmuziek.
Prijs f 2375.- met bank.
soorten ontstaat de toon door elek
tronenbuizen of transistors.
Mexicaanse hond
Vooral de ouderen die zich de ra
dio nog herinneren van voor de
tweede wereldoorlog zal het goed
doen, dat de toonvoortbrenging bij
de 'wee laatste systemen te danken
is aan het „temmen" van het des
tijds zo beruchte „Mexicaanse hond",
het „gillen" van de radio-toestellen.
Fen belangrijke factor voor het
succes van de elektronische muziek
instrumenten. en vooral de orgels, is
naast het „eigentijdse" geluid onge
twijfeld het gemak waarmee zelfs
een beginneling met vrü weinig oe
fening en vaardigheid sr al een aar
dig effect mee kan bereiken.
