Le Corbusier: een der
grootste architecten
PLOTSELINGE DOOD
Door de ganse
wereld geëerd
Muzieknoten-schrijfmachine
GEZINSKREDIET
dierenverzorger
OPENBARE
VRIJWILLIGE
VERKOPING
nnns3K=nnm
PRIMA VERKOPER
REISBUREAU - EMPLOYE (MNL.)
HALFWAS
SCHILDERS
KLEIN HERENHUIS
MEISJE
EEN LABORANT OF AMANUENSIS
Adviesbureau P. F. v. d. Kif
ERVAREN BOUWKUNDIG TEKENAJl
LEIDSCH DAGBLAD ZATERDAG 28 AUGUSTUS 1985
(Van onze Pa rijse correspondent)
De vermaarde Franse architect Le Corbusier is gisteren aan
de kust van de Middellandse Zee, plotseling aan een hartaanval
overleden. Tegen het middaguur zagen badgasten een man in
het water drijven, die geen tekenen van leven meer vertoonde.
Men trok het ontzielde lichaam op het strand: het slachtoffer
bleek Le Corbusier te zijn. Kunstmatige ademhaling mocht niet
meer baten. Le Corbusier leefde teruggetrokken in een huis zon
der luxe. dat hij met eigen handen had gebouwd. Men kon hem
er onder alle weersomstandigheden vinden. Zijn stoffelijk over
schot is overgebracht i
Men kan Le Corbusier vergelijken
met de profeet die overal geëerd
wordt behalve in zijn eigen land.
Overal in de wereld heeft hij zijn
bouwwerken, bijna overwegend van
gewapend beton achtergelaten. Maar
zijn hartewens om Parijs geheel te
moderniseren is niet verwezenlijkt
Die plannen dateren van 1925.
Reeds in dat jaar stelde hij voor de
Parijse hallen en oude wijken in het
Noordoosten van de stad, af te bre
ken en op de vrijgekomen ruimten
zakenwijken en hoge wolkenkrabbers
te bouwen, groter en hoger dan die
van New York, die naar zijn me
ning veel te dicht op elkaar staan.
Zijn plannen werden niet aanvaard;
wat Le Corbusier in die dagen de
bittere opmerking ontlokte: „Zij wil
len alleen maar hun eigen barakken
herbouwen op verouderde plaatsen,
die hun, door hun grootvaders, zijn
aangewezen".
Charles Edouard Jeanne ret werd
op 6 oktober 1887 in La Caux-de-
fonds in de Zwitserse jura geboren,
blakbij de Franse grens. Hij bezocht
er eerst de lagere school, later de
uwkapel in Menton.
kunstnijverheidschool, waar hij het
vak van graveerder en etser leerde.
Op advies van een van zijn leraren
maakte hij voetreizen door Grieken
land, Italië en Centraal-Europa.
Een knapzak op zijn rug en een
schetsboek in de hand. Zijn eerste
huis bouwde hij als jongen van 17
jaar. In 1909 werd hij op de ate
liers van Auguste Perret, diens me
dewerker in gewapend beton. Tij
dens de oorlogsjaren, na een kort
verblijf in de Duitse studio's van
Peter Behrens, keerde hij naar zijn
vaderstad terug, waar hij leraar werd
aan genoemde kunstnijverheidschool.
In 1920, toen hij Fransman werd
en de naam van Le Corbusier had
aangenomen, werd hij een van de
voornaamste medewerkers aan
„L'Esprit Nouveau", een avant-garde
tijdschrift waarin hij reeksen arti
kelen schreef over stedebouw en mo
derne architectuur. In 1927 nam hU
deel aan een internationale prijs
vraag voor de bouw van het toenma
lige Volkenbondspaleis in Genève,
maar om futiele redenen werden
zijn plannen afgekeurd, zogenaamd
omdat de tekeningen niet waren uit
gevoerd in de voorgeschreven inkt.
Maar reeds toen was zijn naam in
ternationaal bekend geworden. Het
buitenland nodigde hem uit om te
bouwen, wat hij gedaan heeft o.m.
in Moskou, Zuid-Amerika en India.
Het nieuwe paleis van de Ver. Na
ties in New York is volgens zijn
plannen gebouwd, maar aan de bouw
zelf heeft Le Corbusier niet meege
werkt.
Na de bevrijding kreeg hij van de
regering de opdracht de Cité Ra-
dieuse te bouwen in Marseille, een
betonnen constructie waarin 1500
gezinnen zijn ondergebracht. Het ko
lossale gebouw met 468 ramen, rust
op 36 peilers, zodat onder het ge
bouw personenverkeer normaal mo
gelijk is. De woningen zijn er alle
gelijk als in een bijenkorf. De zon
dringt overal binnen, op de daktuin
is een turnzaal ingericht met ves
tiaires en douches. Een vereniging
van stadsschoon deed hem een pro
ces aan en noemde de Cité Radieuse
in Marseille een schande voor
Frankrijk. Claudius Petit benoem
de Le Corbusier na de voltooiing tot
Commandant in het Legioen van
Eer.
Le Corbusier die door vele buiten
landse universiteiten met ere-docto-
raten is onderscheiden, had toen hij
zijn 75-ste verjaardag vierde maar
één wens waaraan hij in het open
baar uiting heeft gegeven: „Wie mij
op mijn 75-ste verjaardag een groot
genoegen wil doen, moet mij met
rust laten. Veel te veel mensen heb
ben mij in mijn leven cadeaux over
handigd. Daar heb ik nu genoeg
van. Ik sta op de top van een pira
mide die over driekwart eeuw heen
kijkt. Ik heb nog werk genoeg om
handen, waarvoor ik helaas nog
maar 20 jaar tijd heb".
Die 20 jaar zijn Le Corbusier niet
meer geschonken. Maar de wens om
met rust te worden gelaten, werd
gistermiddag vervuldhet is een
plotseling einde aan het leven van
een der grootste architecten van deze
Aanbod van Rusk
gisteren op een persconferentie ver
klaard dat de Ver. Staten eventueel
bereid zijn tot deelneming aan voor
bereidende besprekingen over Viet
nam voordat officiële onderhande
lingen zouden beginnen, wanneer de
communisten dat zouden wensen.
Amerika zou bij de besprekingen ak
koord gaan met een behandeling van
de diverse vraagstukken „in elke re
delijke volgorde".
Zo zou de kwestie van een wapen
stilstand het eerste agendapunt kun
nen vormen. Nog steeds had de an
dere partij echter uit niets laten
blijken, dat zij bereid ls aan de con
ferentietafel plaats te nemen. De
communisten schijnen vastbeslotener
dan ooit, zich met geweld van Zuid-
Vietnam meester te maken. Er wor
den nu echter hoe langer hoe meer
„peilingen" gedaan en het wachten
is slechts op een positieve reactie van
de zijde van Hanoi. Een voorzichtig
optimisme bluft gewettigd. De Ver.
Staten zijn bereid de bombardemen
ten op Noord-Vietnam stop te zetten
wanneer Hanoi daar iets gelijkwaar
digs tegenover zou stellen maar deze
persconferentie was nu niet de plaats
om daar nader op in te gaan, zo
zei Rusk.
Reusachtige straalbommen werpers
van het type B-52 van het Ameri
kaanse strategische luchtcommando,
die hun basis in Goeam hebben,
wierpen gisteravond voor de tweede
maal in drie dagen bommen uit in
het dichte oerwoud op ongeveer vijf
tig km ten noorden van Saigon, in
het gebied dat bekend staat als oor-
logszone-d. Deze zone is een bolwerk
van de Vietcong-guerillastraders.
In het Friese Echten hébben
Klaas Jansma (64) en zijn 10 jaar
jongere broer Jelle na 20 jaar ex
perimenteren deze week „Eureka"
geroepen: na taai volhouden zijn
zij erin geslaagd een schrijfma
chine te construeren, waarmee
men zonder moeite muzieknoten
kan tikken. Het idee om een
schrijfmachine voor notenschrift
te maken is niet nieuw. In bin
nen- en buitenland zijn er reeds
schrijfmachines waarmee men
noten op papier kan zetten. Maar
de systemen zijn zo ingewikkeld,
dat ze eigenlijk onbruikbaar zijn.
Klaas en Jelle Jansma menen nu
echter het ei van Columbus ge
vonden te hebben.
Hoe de machine nu precies
werkt hebben ze nog niet willen
vertellen, omdat ze van plan zijn
octrooi aan te vragen.
Wel is bekend, dat de machine
vier octaven omvat, zodat een lo
pende melodie kan worden ge
maakt. Op het letterblokje waar
normaal de hoofdletter zit, staat
een muziekteken. Daardoor blijft
een half blokje vrij, welke de ont
werpers hebben gebruikt voor tfe
akkoorden drie-klankenMet
één tik kan een akkoord op pa
pier worden gezet. De tekens kun
nen door een eenvoudig systeem
op de gewenste hoogte worden ge
bracht. Dat systeem is wel nieuw.
De gebroeders Jansma zijn in
hart en nieren knutselaars. Klaas
is meteropnemer van beroep en
Jelle monteur. Klaas Jansma
heeft bovendien wel een beetje
verstand van muziek, want hij is
ook nog dirigent van diverse fan
farekorpsen. Hij gaat in Echten
door voor een muziekkenner bij
uitnemendheid. Gezamenlijk heb
ben de gebroeders sinds de bevrij
ding aan de muzieknotenschrijf-
machine gedokterd. De machine
is dermate eenvoudig menen zij,
dat de kosten ervan niet veel ho
ger zullen komen te liggen dan
die van een gewone schrijf
machine.
Kunstenaars ontevreden
over
De bij het NVV aangesloten Alg.
Bond van Kunstenaars (ABK) vindt
het een betreurenswaardige situatie
(„en dan drukken wij ons nog maar
voorzichtig uit"), dat nog geen ze
kerheid bestaat over tal van pri
maire en secundaire arbeidsvoor
waarden voor de leden van het
nieuwe operakoor, dat volgens de
plannen van Staatssecretaris Van de
Laar op 1 september moet gaan
functioneren.
„Wij menen dat de tijd voorbij is.
dat kunstenaars als onmondige kin
deren maar moeten afwachten wat
er „voor hen gedaan" zal worden en
wij verwachten dan ook de mede
werking van de minister en zijn me
dewerkers voor een vlotte en cor
recte afwerking van de erfenis, die
wij reeds eerder hebben gekwalifi
ceerd als de noodlottige politiek ten
aanzien van de belangrijkste instel
ling op het gebied van de muziek
dramatische kunst in Nederland",
aldus de A.B.K. in zijn orgaan „De
kunstenaar".
Volgens de ABK staat alleen vast
dat het begeleidingsorkest van het
nieuwe operagezelschap organisato
risch wordt ondergebracht bij het
..Nederlands Kamerorkest" en het
operakoor bij het Nederlands Ka
merkoor". Vaststaat ook dat voor
symfonie-orkesten zal gelden, maar
het orkest de salarisregeling voor de
omtrent de salariëring van het
nieuwe operakoor bestaat nog vol
strekte onzekerheid. Eind juli zijn er
voorlopige gesprekken tussen de
bonden en de leiding van beide in
stellingen geweest onder auspiciën
van dhr. Wagemans van het minis
terie van CRM, maar de eigenlijke
onderhandelingen beginnen pas in
september.
Voor het praktijkdiploma boek
houden van de Nederlandse Associa
tie voor Praktijkexamens zijn ge
slaagd Hans Degenhardt en Ben den
Ouden te Waddinxveen.
De Waddinxveense wandelsport
vereniging „Willen Is Kunnen"
houdt dinsdag 31 augustus as. haar
jaarlijkse Oranje Wandelmars. Ge
start zal worden op het schoolplein
van de Willem van Oranjeschool tus
sen 18.3019.00 uur, terwijl gewan
deld kan worden over afstanden van
vijf, acht en twaalf kilometer.
De algemeen secretaris van de
ABK, de heer Bonn, verklaarde nog,
dat het nieuwe opera-orkest thans
compleet is. Het gaat 1 september
met de repetities beginnen. Omtrent
de salaris-positie weten de orkest
leden nog niets. Ze kunnen daarom
trent alleen iets afleiden uit het
rapport Witteman.
Amerikaanse gids
in Sowjet-Unie
oorlogsmisdadiger?
De Amerikaan George V. Nipanitsj,
die op het ogenblik als gids optreedt
bü een tentoonstelling van Ameri
kaanse architectuur in de Sowjet-
Unie, is ontmaskerd als oorlogsmis
dadiger, zo meldt het Russische rege
ringsblad Izwestia. Hij werd in Minsk,
de hoofdstad van Wit-Rusland, waar
de tentoonstelling nu to zien is, op
straat herkend door de oorlogsvete
raan Wasili Korotkow, die hem in de
oorlog in een Duits krijgsgevangenen
kamp had ontmoet.
Nipanietsj, die zichzelf toen Nikon
noemde en rondbazuimde dat hij lid
was van de .Russische Fascistische
Unie", hield zich in het kamp voor
namelijk bezig met het toepassen van
hersenspoelingen op krijgsgevange
nen, die halfdood waren van de hon
ger en de wrede behandeling, aldus
de Izwestia. Hij probeerde hen ge
schikt te maken voor een sabotage-
of spionageschool van de nazi's. Ook
werd hij wel belast met strafacties.
Volgens het blad kleeft het bloed van
vele Russen aan zijn handen.
Het verhaal van Korotkow wordt,
aldus de Izwestia, gestaafd door do
cumenten uit de oorlogsarchieven. In
oe herfst van 1941 was „de Russische
fascist" Nipanitsj door de nazi's naar
een opleidingsschool voor spionnen
gezonden. Hij was later om. in War
schau werkzaam als hoofd van de
contraspionage-afdeling daar. In 1944
verdween de naam Nipanitsj uit de
Duitse archief documenten en later
kreeg hij „met verdachte spoed" het
Amerikaanse staatsburgerschap, al
dus zegt de Izwestia. Hoe kunnen zul
ke mensen nu meewerken aan cultu
rele uitwisselingen tussen landen, zo
vraagt het blad de organisatoren van
de tentoonstelling „Architecture
USA".
■KONTANT G ELD zonder borg. Direkt beschikbaar v<
jf. Restant vervalt bij overlijden. Vraagt vrijblijvend inlichtingen.
NATIONALE VOLKSBANK
OEN HAAG, RIVIEBV1S1IARKT4,T«L639&86.TEVEN8 TE ROTTERDAM EN AMSTERDAM
Door het LABORATORIUM voor MEDISCHE MICRO
BIOLOGIE der RIJKSUNIVERSITEIT te LEIDEN wordt
voor spoedige indiensttreding gevraagd een
of iemand, die daarvoor wenst te worden opgeleid.
Salaris volgens Rijksregeling.
Schriftelijke sollicitaties aan de hoogleraar-directeur van
het Laboratorium voor Medische Microbiologie, Wasse-
naarseweg 56, Leiden.
Te koop
RAMBLER
STATIONWAGEN 1959
in goede staat. Te bevragen:
Uw sleutel weg, uw slot
kapot? H. JANSE maakt
elke sleutel, ook Uw slot.
Heeft U haast, 't is geen
bezwaar, wij maken alles
in één dag klaar.
H. JANSE
het bekendste adres van
Leiden - HaarLstraat 129
's Maandags gesloten.
Notaris J. G. BERGSMA te
Aarlanderveen (gem. Alphen
a. d. Ryn) is voornemens op
woensdag 8 september 1965
v.m. 11 uur in het café ,,'t
Veer". Westkanaalweg 32 te
Ter Aar, publiek te verkopen
in één zitting:
Het woonhuis met schuur, erf
en grond, Westkanaalweg 32
te Ter Aar, kad. bekend gem.
Ter Aar, sectie A nummer
3610 groot 2 are 2 ca. eigen
dom van de hr. J. G. v. d.
Hoorn.
Leeg te aanvaarden na ver
kregen vergunning van Ge
meentebestuur van Ter Aar.
Lasten f32,51 per Jaar.
Bez. donderdag 2 en dinsdag
7 sept. as. te 's namiddags
2—4 uur.
Betaling kooppenningen
uiterlijk op 8 oktober 1965.
Inl. bij gen. notaris, tel. 01725
-313.
Tarief „SLEUTELTJES"
1—20 woorden f L35
1—30 woorden f &1W
(een woora noogstens 12 let
ters). Bewijsnummer f 0.15
extra Toezending nummer-
brieven f0.30 meer.
„Sleuteltjes" worden behou
dens gebrek aan plaatsruimte
dagelijks opgenomen
Hebt u belangstelling voor veelzijdig en g(
rieerd werk - voor echte vakmensen
hier vele mogelijkheden.
bankwerkers
draaiers
lassers
konstr. bankw.
Prettig werkklimaat en
uitstekende sociale
voorwaarden.
Komt U eens praten
en kijken!
Inlichtingen dagelijks
tijdens de bedrijfsuren
en bovendien maan
dag 30 augustus van
17—20 uur.
Rooseveltstr. 12, Leiden
MACHINEFABRIEK
In één t
WINKELS is plaats voor een
van VERWARMINGSARTKELEN voor GAS - OLIE en KOLEN.
Gasfornuizen, koelkasten, elektrische huishoudelijke artikelen enz.
Ons eigen personeel is van deze advertentie op de hoogte.
Brieven met verlangd salaris en verdere gegevens gaarne inzenden onder
nummer 44843 aan hel bureau van dit blad.
LISSONE-LINDEMAN N.V.
r haar kantoor to Leiden:
Hem zal de gelegenheid worden geboden zich de vele facetten
van het reisbureauwerk eigen te maken, om met een verant
woordelijke en zelfstandige taak te kunnen worden belast.
Opleiding: tenminste op mulo-niveau.
Leeftijd: tot plm. 23 jaar.
Uitvoerige sollicitaties, zo mogelijk met recente
pasfoto, uitsluitend schriftelijk aan het hoofdkan
toor, afdeling Personeelszaken, Plettertykade 50,
Den Haag.
Mevr. DE RIJKE
PARAPSYCHOLOGE
Verdamstraat 36 - tol. 30236
Afspraak schrift, of tel.
GEVRAAGD
KATHOLIEKE UNIVERSITEI
NIJMEGEN
Bij het Universitaire Rekencentrum, dat binnenkort de beschikking krijgt over
een computer van het model IBM 360/40 met uitgebreide randapparatuur, ala
magnetische banden en schijven, kan worden geplaatst een
EERSTE OPERATOR
WOONHUIS
bevatt.: grote kamer, plm. 9
m, 2 slaapkamers plus zolder,
keuken en stenen schuur. Al
leen groep I. Alleen onder
telef. 01710—33408.
Van de aan te stellen functionaris wordt een ruime ervaring met
gTotere computer-systemen verlangd, terwijl hij vooral ook over
leidinggevende kwaliteiten aal moeten beschikken. Hij zal niet alleen
worden belast met de bediening van de apparatuur, maar sa] ook de
verantwoordelijkheid krijgen van da uitvoering voor de werkop
drachten (juiste en djdige aflevering, registratie, planning op korte
termijn, e.d.) en bet beheer van tape- en kaartarchievea.
Schriftelijke soDicitades met uitvoerige gegevens ever leeftijd, opleiding,
varing, verlangd salaris, e.d. kunnen worden ingezonden bij de Directeur i
de Faculteit der Wiskunde en Natuurwetenschappen, Driehaizerweg 200
Nijmegen.
Jonge vrouw met goede
omgangsvormen, perfecte
kennis van de Duitse en
Engelse taal in woord en
schrift, h.b.s.-opleiding en
dipl. typen, zoekt een haar
passende werkkring.
Brieven bureau van dit
blad onder no. 44839.
Te koop gevraagd een
Gevraagd, zelfstandig gezellig
salaris.
Prins Frederiklaan 14,
Wassenaar, tolef. 01751-8332.
vraagt voor haar kantoren aan de
Hoge woerd:
2 FLINKE WERKSTERS
die tesamen kunnen zorgen voor het
schoonhouden van het gebouw, en het
serveren van koffie en thee aan het
personeel.
Mondelinge sollicitaties: degelijks ven 9-10
uur ochtends, en 4-8 uur middags bjj de
aid. Personeelszaken van Nederlandsche
Rotogravure Maatschappij N.V.
galgewater 22 - leiden
Op het Physiologisch Laboratorium der Rijksuniversiteit te
Leiden kan worden geplaatst:
De taak zal bestaan uit het assisteren bij wetenschappe
lijke proefnemingen, alsmede de zorg voor hst instrumen
tarium. Enige praktische ervaring is gewenst.
Prettige werkkring in een modern laboratorium.
Salaris volgens Rijksregeling, afhankelijk van opleiding en
ervaring. Vijfdaagse werkweek.
Schriftelijke sollicitaties te richten aan de administrateur
van genoemd laboratorium, Wassenaarsaweg 62, Leiden.
PONTSCHOOL
STEENSCHUUR3
TEL. 21219
Meldt u vandaag nog aan
Steno
Typen
Secretaresse
Nederlands
Moderne talen
Boekhouden
Middenstand
Populair Nederlands
Algemene ontwikkeling
Kleine clubjes!
Persoonlijk onderwijs!
Roomburgerlaan 83 - LEIDEN - Telefoon
vraagt voor het detailleren van gewapend betonoonstri
MENSEN HELPEN ALS BEROEP
Deze moderne tjjd vraagt In vele functies
in staat zijn andere mensen te helpen in de sfee
van gezin en arbeid. Een opleiding tot zulke functie
bieden
a. de driejarige AVONDcursus voor het diploma
MIDDELBARE SOCIALE ARBEID
Gedoceerde vakken zijn o.a. sociologie, economie
sociale en geestelijke stromingen, psychologie,
maatschappelijk zorg, sociale pedagogiek
sprekvoering.
b. de drie-en-een-half jarige
het diplom»
PERSONEELSBEHEER
Het eerste gedeelte van beide cursussen loopt paral
lel en wordt van begin oktober af op één avonf
in de week in verschillende plaatsen gegeven.
Prospectus en verdere inlichtingen worden U op aan
vraag verstrekt door cursusleider te Leiden: J. Sjoerdt
G.AJB., Doezastraat 2a, Leiden, tel. 01710—22741,
door het bureau van de Stichting voor Opleiding
Sociale Arbeid, Kleine Houtweg 41 te Haarlem,
02500—21770, na 1 oktober 02500—13934.
