Godfried
beheerste
baron
Weens
van
Swieten
muziekleven
Engelse commissie deelt
gevoelige klappen uit
Veel opwindend werk
voor Haydn-instituut
kunst
LEIDENAAR ALS PATRIARCH
Grootste componisten
waardeerden hem
Binnenkort complete
uitgaven van z'n werk
LEIDSCH DAGBLAD DINSDAG 10 AUGUSTUS 1965
Godfried van Swieten
IN het juli-nummer van het algemeen maandblad voor
muziek ..Mens en melodie" troffen wij een interessant
artikel aan van Wouter Paap over de in 1734 in Leiden geboren
Godfried baron van Swieten. zoon van de medicus Gerard van
Swieten. die tot de meest begaafde leerlingen van de Leidse hoog
leraar Boerhaave behoorde en tot diens eerste assistent was op
geklommen.
Wij ontlenen hier o.a. aandat f hof en werd in de adelstand verhe-
Godfried van Swieten onder de véle ven.
adellijke kunstbeschermers die de zyn zoon Godfried studeerde in
stad Wenen telde, toen zijn in de Leiden medicijnen. Hoezeer hU als
tweede helft van de 18de eeuw de student reeds van de muziek vervuld
hoofdstad van muzikaal Europa was, was> blykt uit zijn scriptie „Siste
het veelvuldigst genoemd wordt, mu^ac jn medicinam influxum et
Zijn mecenaatschap was meer van ulilitatem", een studie over het nut,
artistiek-organisatorische, dan van welke de muziek voor de geneeskunst
financiële aard, want hoewel hij er ^an hebben. Het is wel merkwaardig
warmpjes bij zat men heeft uit
gerekend, dal hij als vrijgezel rond
83.000 gulden per jaar te verteren
had.' tasttte hij maar heel moei
lijk in zijn beurs. Hij is de muziek
geschiedenis ingegaan met de
blaam, de weduwe van Mozart aan
geraden te hebben, voor haar over
leden echtgenoot maar gauw een
armengraf te bestellen
Het enige blijk van royaliteit, dat
van baron Van Swieten bekend is
geworden, betreft het feit dat hij
Haydn voor zijn tweede reis naar
Engeland een geriefelijke reiswagen
ter beschikking stelde.
Harkerig en gierig
Wat zijn karakterbeeld betreft is
baron van Swieten er in de geschie
denisbeschrijving niet best afgeko
men. Men vindt hem over het alge
meen afgetekend als een harkerige,
gierige, zwaartillende figuur, een
soort van sombere dwingeland, die
zich met iedereen en alles in het
Weense muziekleven bemoeide en die
de dingen op een nogal autoritaire
manier naar zijn hand probeerde te
zetten.
Men kon intussen niet ontkennen,
dat hij een man was die in muzikale
aangelegenheden precies wist, wat hij
wilde en dat zijn opvattingen steun
den op een algemene kennis van
muzikale zaken, waar zijn mede
kunstbeschermers niet aan tippen
konden. Deze voeren dan ook braaf
op zijn kompas. Van Swieten nam
het secretariaat waar van een in
vloedrijk muziekgezelschap, dat ge
vormd werd door de vorsten Lichten-
stein, Es ter hazy, Schwarzenberg,
Lobkowitz, Auersperg. Ktnsky. Lich-
nowsky, Trauttmansdorff, Sinzen-
dorf. de graven Czemin, Hanrach,
Erdody. Apponyi, Fries, kortom door
een ieder, die in de Weense muzi
kale coterie wilde meetellen. Van
Swieten was het, die bepaalde welke
werken op de programma's der con
certen („Akademiën") van dit ge
zelschap ten gehore gebracht zouden
worden en het is te begrijpen, dat
hij door de componisten, voor wie
het belang was, dat zij in deze kring
gepousseerd werden, danig naar de
ogen gezien werd.
Onomstotelijk gezag
Van Swieten bezat niet alleen onder
de muziekliefhebbers, maar ook^ on
der de vakmensen en componisten
een onomstotelijk gezag. Haydn, die
hem als componist niet hoog schatte
(hjj gaf eens te kennen, dat hij de
symfonieën van Van Swieten even
styf vond als de amateur-compo
nist zelf was!), hechtte aan het oor
deel van Van Swieten betreffende
waarde.
Haydn zag in Van Swieten de be
nijdenswaardige muzikale kosmo
poliet, die in zyn jonge jaren zijn
oren in de voornaamste muziekcen
tra van Europa goed de kost had
kunnen geven en die daardoor op een
brede basis van ervaring tot oorde
len bevoegd was. Mozart heeft een
tijd gehad, dat hy als componist als
het ware aan de voeten van baron
Van Swieten zat. Zelfs de jonge,
eigengereide Beethoven heeft zich
gedurende de eerste Weense jaren
door Van Swieten aan het lijntje la
ten nemen. Toen zÜn lessen
bh Haydn niet veel bleken uit te ha
len. stapte hy op instigatie van Van
Swieten naar degeiyke compositiele
raren als Schenk en Albrechtsberger,
die hiaten in zyn compositorische
kennis aanvulden. Uit erkenteiykheid
droeg Idj baron Van Swieten zyn
„Eerste Symphonie" op.
en het getuigt van oorspronkelykhi
dat reeds twee eeuwen voordat de
muziektherapie haar praktische be
oefening gaat vinden, een medisch
student met muzikale aanleg zich
met dit vraagstuk bezighoudt!
Godfdied van Swieten heeft de me
dische studie overigens niet voortge
zet. Op 21-jarige leeftyd treft men
hem in Brussel aan, waar hy op
aanbeveling van zyn vader in de
diplomatie wordt opgeleid. Hoewel hy
daar volgens een vriend van zyn va
der vrywel al zyn tyd besteedt aan
theaterbezoek en muziekstudie, heeft
men in zyn diplomatieke bekwaam
heid toch voldoende vertrouwen, dat
hem spoedig door het Weense hof be
scheiden missies worden toever
trouwd: eerst in Frankfort, dan in
Parijs. Ook daar staat de muziek in
zyn interesse vooraan.
Diplomatieke reizen
Van Swieten maakt vele diploma
tieke reizen, o.a. naar Polen, Zwit
serland en Frankryk en overal pikt
hy muzikale of literaire graantjes
mee. Men neemt aan, dat hy zich
hoofdzakelyk als autodidact ontwik
kelt heeft. In Wenen treft men hem
veelvuldig aan als dirigent van fri
vole Franse vaudevilles, zowel in het
privé-theater van de hertog van
Arenberg als in de tuin van graaf
Althan. In Parijs heeft hy een werk
zaam aandeel in zangspelvertoningen
in Fontainebleau, componeert daar
aria's voor en hy komt er zelfs toe,
een vrij omvangrijke muzikale co
rned ie „Colas toujours Colas" te
componeren; die uit een ouverture
en 16 aria's en zangscènes bestaat.
In 1770 komt aan zyn rondrei
zend bestaan een einde. Hy wordt
door Maria Theresia benoemd als
gezant aan het hof te Beriyn en
komt daar met een heel ander stuk
muziekleven in aanraking. Het mu
ziektheater verdwynt uit zyn belang
stelling.
In Beriyn leefde nog iets voort
van de grote barok-traditie en Van
Swieten betoonde daarvoor grote in
teresse. Hy werd door datgene wat
hy van de kunst van J. S. Bach
leerde kennen (en daartoe hoorde in
de eerste plaats het Wohltemprerirte
Clavier) gefascineerd.
Dat Van Swieten naar Hamburg
reisde om Carl Ph. E. Bach te leren,
kennen, hield ongetwyfeld verband
met de behoefte om omtrent diens
vader meer byzonderheden aan de
weet te komen. Deze kennismaking
sloeg goed aan: Carl Ph. E. compo
neerde in opdracht van Van Swie
ten zyn zes Strijkkwartetten, die
voor de ontwikkeling van de kwar-
tetstyl van grote betekenis worden
geacht.
Prefect Hofbibliotheek
In 1770 zegde baron Van Swieten
de diplomatieke dienst vaarwel om
in Wenen de functie te aanvaarden
van prefect van de Hofbibliotheek.
Gedurende een kwarteeuw (hy over
leed in 1803) kon er zich in het
Weense muziekleven weinig afspelen,
of hy had er op een of andere ma
nier de hand in.
In zyn actie om de oratorium-
kunst van Handel tot nieuw leven te
brengen, heeft Van Swieten Mozart
herhaaldelijk betrokken. Daaraan
danken wy diens bewerkingen van
Handels „Acis und Galathea",
„Alexanderfest", „Cacilienode" en
„Messias", waarmee welke bezwa
ren men later ook tegen deze be
werkingen heeft aangevoerd de
grondslag werd gelegd voor een nieu
we Handelcultuur.
Gedurende zyn Beriynse jaren is
baron Van Swieten zich op het com
poneren van symfonieën gaan toe
leggen. De Mozartkenner Ernst Fritz
Schmid heeft een tiental van deze
symfonieën aan een studie onder
worpen en komt tot de conclusie, dat
Van Swieten als „nobile dilettante"
op dit terrein onder de kleine Ween
se meesters van zyn tyd een
achtenswaardige plaats innam. Een
bewijs hiervan wordt tevens geleverd
door het feit, dat drie van Van Swie-
tens symfonieën in en uitgeverscata
logus onder de naam van Joseph
Haydn werden aangekondigd. Een
oneeriykheidje dat men in de uit
geverswereld van die tyd wel vaker
tegenkomt, met dat tenslotte alleen
uitgehaald kan worden met compo
sities, die een zekere kwaliteit beza
ten! Het meest sprekende getuigenis
voor de compositorische verdiensten
van baron Van Swieten mag men
intussen zien in het feit, dat Mozart,
die ten opzichte van het scheppend
werk van zyn tydgenoten byzonder
kritisch was ingesteld, een van Van
Swietens symfonieën niet te gering
achtte, om haar een plaats te verle
nen op het programma van een door
hemzelf gedirigeerd Academie-con
cert (26 mei 1782).
kc\leiöoscQQp
Geen innemend
„vadertje"
In Schonfelds „Jahrbuch der
Tonkunst" van 1796 werd van de
toen 62-jarige baron Van Swieten de
volgende karakteristiek gegeven:
„Dieser Herr is gleichsam als een
Patriarch der Musik anzusehen. Sein
Gesehmack ist blos fur das Grosze
und Erhabene".
Hy is. zeker niet by het klimmen
der jaren, een „innemend vadertje"
geweest en de manier, waarop hy
over het Weense muziekleven vader
de wekte waarschyniyk weinig per
soonlijke sympathie.
Maar er ging iets uit van deze
strakke Nederlander: hy vertegen
woordigde in het oppervlakkige, sen
sibele en weinig standvastige Ween
se muziekleven een verstandig, even
wichtig element.
Alleen reeds door te midden van
de gisting van een nieuwe tyd te wij
zen op blyvende waarden in het ver
leden, heeft hy de beste vertegen
woordigers van de Weens-klassieke
styi een vruchtbaar creatief ferment j meld,
geschonken.
•jï De beeldhouwer Jutte in
Amsterdam bij zijn vernielde
..kunstwerken"dié. zoals ge
waarde zouden heb
ben van twintig duizend gulden.
Zou er werkelijk zóveel aan ver
loren zijn gegaan?
Verziekte toestanden aan
het Engelse havenfront
(Van,
kunstredactie)
Niemand wordt in het rapport ge
spaard. De arbeiders, de vakbonden
en ook de werkgevers krijgen harde
klappen. Hoofdschuldige van de ach
terlijke toestand in het Engelse ha
venbedrijf is het nog steeds bestaan
de element van ongeregeld werk, dat
de oorzaak vormt van een gebrek
eigen muziek-uitgeverij in München. aan bestaanszekerheid, met alle ge-
22 omvangrijke muziekdelen met by- volgen van dien.
behorend kritisch apparaat zyn tot
dusver by hem verschenen. Geleer
den uit het binnen- en buitenland
leveren hun bijdrage tot het tot
stand komen van deze monumentale
uitgave.
Wild-westtafereel
volle
in
zee
Veelzijdige levensloop
Kennis nemende van de waarde
ring die door de grootste componis
ten van die tyd voor baron Van
Swieten als nuziekautoriteit aan de
dag werd gelegd, vraagt men zich
onwillekeurig af, hoe de man aan
zyn muziekkennis gekomen is en wat
eraan voorafgegaan is, aleer een Ne
derlander in de hoogste culturele
kringen van het 18de-eeuwse Wenen
zulk een belangrijke rol heeft kun
nen spelen.
Toen de vader van Godfried, Ge
rard van Swieten, die er stellig op
gerekend had, Boerhaave na diens
overiyden op te volgen, stonden po-
litiek-godsdienstige overwegingen
deze opvolging in de weg. Uit dépit
verliet Gerard van Swieten zyn va
derland. Hy werd ïyfarts van Maria
Theresia, bekleede
vertrouwensposities a
Het is werkelijk frappant om te zien hoe de voorstelling die wij
er over een groot kunstenaar op na houden in de loop van de tijden
kan veranderen. Joseph Haydn, was ons tot dusver alleen maar
vertrouwd als een klassieke meester van de symfonie en van het wan K
strijkkwartet. Plotseling is echter gebleken, dat hij bovendien erg Weset e"n de" Amerikaanse staat Flo-
veel voor het opera-toneel heeft geschreven. „II monde del luna rida en van het FBi wachtt«n in
(De wereld op de maan), „L'Infedelta delusa" (Ontrouw is de Key West (Florida) de aankomst af
moeite niet) en nog verscheidene andere komische opera's van
Haydn zijn levende getuigenissen van de esprit van het Roccoco-
tijdperk. Het publiek is er over het algemeen bijzonder enthousiast
over. Deze opera's werden gedeeltelijk voor het eerst opgevoerd
tijdens het Festival van Salzburg en gedeeltelijk tijdens het Hol
land-festival. Ook dit jaar kon men in Amsterdam weer van een
„nieuwe" Haydn genieten: „Le Pescatrici".
(Van onze Londense correspondent)
De Britse havenarbeid zal ingrijpend moeten worden gereorgani
seerd. Dit is de slotsom van een door een onafhankelijke commissie
aan de regering uitgebracht rapport over de verziekte arbeidsver
houdingen aan de Engelse haveris. Het is niet toevallig dat dit het
scherpste vonnis vormt dat ooit over de arbeidstoestanden in de
Britse havens is uitgesproken, want de voorzitter van de commissie,
lord Devlin, is een van Engelands meest vooraanstaande rechters. De
situatie vormt al jarenlang hét grote struikelblok voor Engelands
economie en speciaal voor de export.
achtge transport-arbeidersbond te
weinig gezag over zyn leden uitoefent
en zich in werkelykheid machteloos
voelt, Daardoor wordt vaak op af
spraken tussen bonden en werkge
vers door de arbeiders met onofficië
le stakingen gereageerd. Er Is geen
bedrijfstak waar meer gestaakt
wordt dan ln de havens, met een
enorm percentage wilde stakingen.
De agitators handelen vaak terwll-
le van de agitatie, omdat zulks gro
tere persoonlijke invloed geeft en
hun prestige verhoogt.
Niemand gespaard
Bepaald sinister zyn de activitei
ten van degenen die door het rap
port ronduit de „vernielers" worden
genoemd, zy zyn de beroepsagitators,
die vry spel bezitten, omdat de reus-
Het Joseph Haydn- instituut in
Keulen heeft vooral in de laatste
tyd een niet gering aandeel in deze
ontwikkeling gehad. Haydn heeft in
het kasteel van zyn beschermheer
Vorst Eszterhazy ook op alle andere
muziekale gebieden uitgebreid kun-
experim en teren. Hy heeft kerk-
kamer- en orkestmuziek geschreven,
zelfs de muziekwetenschap tot
dusver nauweiyks weet van had.
Veel van zyn werk lag ongezien in
de byzonder rijke musea en archie-
Boedapest, Praag, Bruno
en Wenen, in de voormalige Pruisi
sche Staatsbibliotheek in Beriyn (nu
in Marburg) en op nog 200 verschil
lende vindplaatsen.
Het Keulse instituut haalde van
overal materiaal byelkaar. De afge
lopen tien jaar leverden een verza
meling van 237.000 fotokopieën op.
De Keulse geleerden bekyken elke
kopie ieder op zichzelf onder hun
leeslampen. Ze vergelyken de ver
schillende versies en interpretaties.
Ze sporen afwykingen, schryf- en
drukfouten op.
Tot dusver zyn ze er steeds weer
in geslaagd om de vraag „echt of
niet?" ondubbelzinnig te beantwoor
den. Ze beleven een reeks opwinden
de avonturen in hun studeerver
trek, die er nu eindeiyk toe zal lei
den, dat de werken van Haydn in
hun geheel zullen kunnen verschy-
nen, net als de beroemde complete
uitgave van alle andere klassieken
der muziek. De uitgever daarvan
heeft over het algemeen lang niet
zoveel moeite hoeven doen om alles
in zyn definitieve vorm byeen te
krijgen als het Keulse Haydn-insti-
tjuut.
Tegenwoordig wordt het instituut
ook uitgebreid gesteund door talloze
verschillende mensen en officiële instanties. Door
het Weense het ministerie voor OK en W
Amerikaanse bananeboot
„Seven Seas". Aan boord van dit 38
meter lange schip bevindt zich, na
een weekeinde van muiterij en moord
in volle zee, nog slechts een lid van
de oorspronkeiyk uit acht koppen
bestaande bemanning.
Leden van de Amerikaanse kust
wacht, die zondag J.l. in Straat Flo
rida aan boord van de „Seven Seas"
gingen, troffen daar drie doden en
één nog levende opvarende aan.
Deze, de 25-jarige Elvin Burywaise
vertelde dat hy had gezien hoe een
opvarende zaterdagavond de eerste
stuurman in zyn kooi doodschoot.
Burywaise rende daarop naar de
brug, om de kapitein te waarschu
wen, maar hij trof daar slechts diens
stoffeUjk overschot aan. Dodelijk
geschrokken verborg hy zich in een
kettingbak, waar hy nog twee scho
ten hoorde vallen, hetgeen het einde
betekende van twee andere opvaren
den.
Toen Burywaise eindeUjk uit zijn
schuilplaats durfde te komen, zag
hy vier doden aan dek liggen. De
reddingsboot en twee riemen waren
weg.
vyf vliegtuigen, twee helikopters,
vier patrouillevaartuigen en een
kotter hebben gisteren naar de red
dingsboot en de drie vermiste op
varenden van de „Seven Seas" ge
zocht. Later werd gemeld dat men
een bootje met drie mannen heeft
waargenomen. Men vermoedt dat
het van de ..Seven Seas" afkomstig
Acht en 5 maanden
voor Duitse inbrekers
De rechtbank in Amsterdam heeft
gisteren een 23-jarige Duitser uit
Münster, oud-exploitant van een
dans lokaal, wegens een inbraak by
Galeries Modernes in de Reguliers-
Ereestraat veroordeeld tot acht
maanden gevangenisstraf met aftrek
van het voorarrest. Een 20-jarige
serveerster, eveneens uit Münster,
werd wegens hetzelfde feit veroor
deeld tot vyf maanden met aftrek.
Het tweetal is in de nacht van 27
op
via
de
JOSEPH HAYDN
Oostenrijk byv. en dat van de
Bondsrepubliek, door het stichtlngs-
verbond van de Duitse wetenschap,
door de Duitse onderzoekingsgemeen
schap en door de stichting Volks
wagenfabrieken. Ook firma's en par
ticulieren zyn lid van de vereniging.
Gunter Henle, een van de meest
vooraanstaande Duitse industriëlen,
houdt zich persooniyk bezig met de
druk
de manuscripten in zyn Maarssen.
achterzijde het warenhuis binnenge
komen. Eerst probeerde de man met
werktuigen die hy in de zaak vond
de brandkast te openen. Toen dat
niet lukte zocht het tweetal allerlei
goederen, ter waarde van ongeveer
duizend gulden, by elkaar.
Van meenemen kwam niet veel,
wam dn Duitser viel door een boven
raam en raakte bewusteloos. Het
meisje bleef de hele nacht by hem
op een binnenplaats. 's Morgens,
toen het warenhuis openging en zy
wilden verdwynen, werden zij ge
grepen.
Mr. H. A. Helb
begraven
Het stoffelyk overschot van mr. H.
A. Helb, ambassadeur in Zuid-Afrika
is gistermiddag onder zeer grote be
langstelling ter aarde besteld op de
begraafplaats Westduin by Loosdui
nen. De Koningin was daarby ver
tegenwoordigd door haar kamerheer
in buitengewone dienst prof. dr. C
L. Patijn. De ambassadeur van Zuid-
Afrika, dr. J. J. Fouché was bij de
begrafenis aanwezig.
De minister van Buitenlandse
Zaken ad interim, mr. J. M. L. Th.
Cals, en mr. H. J. Helb, zoon van de
Kerkelijk Leven ovfleden ambassadeur, hebben in de
J aula gesproken. Mr. Cals gaf uiting
aan zyn diepgevoelde erkentelijkheid
en dank voor het vele werk dat mr.
Helb voor het land heeft gedaan.
De overleden diplomaat die hoofd
..«iavTOutw» is geweest van Nederlandse diploma-
Kruiningen, Onnen, 'strijen, Thoien. tieke posten in Belgrado, New-Delhi,
Vijfhuizen en te Zulllchem-Gameren p Moskou en Pretoria, ging nooit de
Torenbeek, kand. te Dordrecht. moeilijkheden uit de weg. Hij wist
Chr. Geref. Kerken. voor de moeilijkheden constructieve
omen naar Middelburg J. v. oplossingen te vinden. Steeds trad
Dachten ff. I h'i °P met dieP inricht «n tact.
Werkmethoden
Een ander euvel zyn de vaak fan
tastische werkmethoden, waardoor
schepen worden geladen in stryd
met de instructies van de kapitein,
terwyi er opzetteiyk urenlang niets
wordt uitgevoerd, uren die toch moe
ten worden doorbetaald.
Het ongeregelde werk leidt tot bit
terheid docr situaties waarbij som
mige werkkrachten die in een spe
ciaal goed baantje by hun voorman
staan met 400 gulden per week naar
huis gaan tegen anderen vaak met
slechts 100 gulden.
Vele werkgevers worden veroor
deeld wegens algemeen falen en ook
wegens dwaas gedrag. Er zyn talrij
ke werkgevers die alleen by wyze
van uitzondering arbeid laten ver
richten en niet in staat zyn moder
ne hulpmiddelen aan te schaffen,
of op een redeiyke manier met hun
werkkrachten om te gaan.
Het rapport beveelt daarom de
grootst mogelyke concentratie van
werkgevers aan, wier aantallen dras
tisch dienen te worden besnoeid. Het
rapport stelt by voorbeeld voor in
Londen het aantal geregistreerde
werkgevers van 76 tot 16 terug te
brengen en in Liverpool van 116 tot
10, on Hull van 90 tot 10, in Bristol
van 77 tot 8 en in Glasgow van 14
tot 6.
Werken in ploegenstelsel is een op
lossing die al lange tyd aan de hand
wordt gedaan, maar daartoe zal pas
kunnen worden overgegaan, als er
sprake is van normaal geregeld
werk.
Eigen regels
Er is in Engeland Inderdaad geen
moeilijker kwestie dan het haven
probleem. De havenarbeiders, vooral
die in Londen, vormen een wereldje
op zichzelf, met eigen regels en ge
woonten, waaraan buitenstaanders,
de eigen vakbondsleiding inbegrepen,
vaak niet te pas komen. Alleen de
grote persoonlijkheid van ernest Be-
vin, voor de oorlog secretaris-gene -
laal van de Transportarbeiders Unie
heeft iets kunnen bereiken. Hy wes
het die de havenarbeidersreserve met
een minimum weekloon Invoerde.
Hierdoor kwam een einde aan de vol
komen anarchie ln de havens, waar-
by de mannen vaak met de blote
vuist werk moesten veroveren. Uit
de ergeriyke, voor-oorlogse toestan
den. zyn praktyken gegroeid die in
moderne verhoudingen volkomen
zinloos zyn geworden, maar ln tal
rijke vormen nog al tyd hardnekkig
voortwoekeren. De Engelse havenar
beiders zyn. ondanks sommige min
der gewenste elementen, een trotse
gemeenschap. die vreemdelingen
weert. De havenarbeid gaat in vele
gevallen over van vader op zoon, of
blyft op een andere manier in de
familie.
Ned. Herv. Kerk.
;enomen naar Nyega fH.O.)
Linden, kand. te Slikkervee
Geref. Kerken.
Beroepen te Andel, 's-Gravenmoer,
i aldus mr. Cals.
'i van cultureel
leven ln Den Bosch?
Verbouwing van het huidige Casino
(Van onze correspondent)
Als de vereniging „Sociëteit Casino" straks de Bossche schouw
burg officieel aan de gemeente zal verkopen, komt er een eind aan
een zeer merkwaardige toestand.
De gemeente subsidieert sinds en
kele jaren wel een aantal voorstel
lingen, maar enige zeggenschap over
aard en samenstelling van het cultu
reel programma had zij niet, omdat
het verenigingsbestuur van de
„Sociëteit Casino" geen representant
van het gemeentebestuur in zyn ge
lederen wilde opnemen. Temeer om
dat de laatste jaren het culturele
leven in Brabants hoofdstad steeds
meer ging tanen de opening van
de nieuwe goedgeleide schouwburgen
in Tilburg en Eindhoven is daar niet
vreemd aan heeft het gemeente
bestuur en met name burgemeester
mr. R. Lambooy, langdurige en moei
zame onderhandelingen gevoerd met
het bestuur van de vereniging
„Sociëteit Casino", welke o.a. uitein-
delyk hebben geresulteerd in de ver
koop van de schouwburg aan de
gemeente, die nu hoopt op een her
opbloei van het culturele leven voor
Brabants hoofdstad en omgeving.
De thans nog bestaande situatie in
Den Bosch is overigens historisch
gegroeid.
In 1828 fusioneerde „Het muzyk
en redoutekollegie" en „De Zomer-
sociëteit" twee instellingen, die de
hogere standen gelegenheid boden
tot toneel, concert en dans tot
de vereniging „Sociëteit Casino", die
in 1829 van Koning Willem I het
voor die tyd kapitale voorschot van
f. 20.000 kreeg, om „de minzame om
gang tussen de leiders der verschil
lende kerkgenootschappen ln Den
Bosch te bevorderen".
De 200 leden van de ndeuwe ver
eniging besloten al spoedig tot de
bouw van een grote houten tent, die
dienst deed als concert- en danszaal.
In 1853 kwam er een echte schouw
burgzaal, die in 1892 door een grotere
en beter geoutilleerde werd vervan
gen. In 1935 tenslotte werd het
huidige Casino gebouwd, dat de ge
meente straks zal moeten veranderen
het
te
de
moderne behoeften. Verbouwing is
echter altyd nog aanzieniyk goed
koper dan nieuwbouw en daarom
zal Ryksgoedkeuring voor de plan
nen wel niet al te lang op zich late®
wachten.
