<*Tlcicktwackt
van de rloordzee
fl
I
Bezoek aan
vuurtorens
mogelijk
EEN SMALLE, ijzeren trap wentelt zich 28 meter omhoog naar de licht
bron, die in het nachtelijk duister op een afstand van zestien mijl vanuit
zee zichtbaar is. We klimmen in etappes. Ongeveer halverwege worden
we een knus kamertje binnengeloodst, de „uitkijk". Dank zij het spaarzame
schijnsel van een ouderwets radiotoestel slagen we er in een van de twee mak
kelijke stoelen voor het raam te bereiken, dat uitzicht biedt naar drie kanten:
rechts zien we de vuurtoren van IJmuiden, links die van Scheveningen en pal
voor ons in de verte, als een schemerlampje van Poseidon, de verlichting van
het REM-eiland. Beneden ons: Noordwijk, grotendeels donker, een stille boule
vard, een verlaten strand, een rustige branding.
tl f"
1 OOFDLICHTWACHT Dirk van Dee (42 jaar. stoer en
joviaal, met schipperstrui en dito pet met zeeverkenners-
embleem. als vaste attributen verrekijker, morselamp. fles
X Ik en rol snoep) biedt ons achtereenvolgens zijn kijker ..kun
de REM beter zien" en een snoepje aan. Terwijl wij met
V jeoefende manipulaties de kim afspeuren, vertelt hij over de
errengordel" langs de Nederlandse kust: vijftien vuurtorens en
e lichtschepen. Elf torens, bij zeegaten en havens, zijn A-pos-
jy 2 met een bezetting van vijf tot acht man. De Noordwijkse
*1:s een van de vier B-posten, die elk aan drie man werk
Vroeger zat op zo'n B-post één
o, alleen maar voor de bewaking
V de controle van het licht. Maar
153 is de kustwacht ingesteld en
men hier op vijftien meter
een uitkijk aangebouwd. We
hier dus ook voor in nood
lerende schepen, smokkel en
tvissery-inspectie".
Schepen in nood: „Die Kat-
logger bijvoorbeeld, die
•loos was geworden door een
iloffing in de machinekamer,
defrvan was de eerste melding ook
ons. Overigens gaan er weken
Erbij, dat er niets gebeurt. Geen
aws, goed nieuws, zullen
ar zeggen. Maar op Schiermon-
l0* oog", vertelt hij met een zekere
oepstrots, „heb ik een keer drie
epen op één dag
5»
Smokkel: „We worden gewaar-
difjuwd door Accijnzen in Rotter -
kottertje met
Jhiizend liter drank vertrokken,
ff ding wordt dan gevolgd door de
HJtwacht en het vliegwezen. Als
we 'm hier langs zien komen
gaat in noordelijke richting, dan
IJmuiden enzovoort. De
tse kustwacht wordt ook inge-
fakeld. Meestal gaan die drank-
|0 kkelaars naar Denemarken,
irwegen of Zweden. Maar komt
kotter daar, dan hebben ze 'm
ng in de peiling. Waagt-ie zich
nen de drie-mijlszone, dan wordt
meteen gepikt".
Reportage:
Frits Koffijberg
Foto's
JAN HOLVAST
Kustvlsserjj-inspectie: „Er zyn
eens Poolse treilers, die hier
anker gaan. Die houden we
lurlijk scherp in de gaten". Ove-
c ns vatten de lichtwachts hun
t ruim op: „Als we 's zomers
,iei itbed zien afdrijven met iemand
up, waarschuwen wjj vanzelf-
pkend de reddingsbrigade".
falpURZEE
an Dee vertelt eveneens de eer-
te zUn geweest, die enige maan-
geleden het neerstorten van de
'as aapte Neptune van het vlieg-
ip Valkenburg meldde. „Ja 's
hts om drie min. over twaalf.
I moest even naar beneden om
I 4 lamp in te draaien. Ik kom
ar boven, kyk naar de zee
In eens een huizenhoge steek-
n, en zeker wel twee- driehon-
d meter breed! Ik had daarvóór
gezien of gehoord, maar ik
dat het een vliegtuig was, het
»s geen schin zijn. Verschrikkelijk,
een vuurzee Het duurde
lang overigens, anderhalve mi-
it schat ik. Had ik beneden maar
n langer werk gehad, dan had
aP niets gezien, zo snel was het ge-
rd. Ik heb toen onmiddellijk
■Af kenburg gebeld".
EBOREN in de Vecht-
streek. Breukelen. komt
Dirk van Dee uit een fa
milie van palingvissers. De lief
de voor het water is hem dus
aangeboren (..ik ben gek op
autorijden, maar ik zou mijn
motorbootje niet voor een auto
willen ruilen"). Als verklaring
voor het embleem op zijn pet
vertelt hij niet alleen de Ko
ninklijke Marine te dienen,
maar ook. sinds '59. de Noord
wijkse zeeverkenners, waar hij
schipper van de Karei Door-
mangroep is. ..Dat heeft me al
tijd al aangetrokken. Als kwa
jongen heb ik nog bij de pad
vinderij gezeten".
In het begin van de oorlog dook
de toen achttienjarige Dirk onder
in Friesland. Later werd hem ook
daar de grond te heet onder de voe
ten en zocht hy „verkoeling" in het
Noordzeewater: een beurtschipper
bracht hem een eind in de richting
van Schiermonnikoog, het laatste
stuk liep hy over het wad. De man,
die later zijn schoonvader zou wor
den, stuurman by het reddingswe
zen, bezorgde hem het baantje van
„opstapper" (matroos), zodat Dirk
op het eiland kon biyven. In 1946
stapte „opstapper" Van Dee over
naar 't loodswezen, toen op Schier
monnikoog een lichtwacht werd ge
vraagd. In 1950 deed hy examen
voor hoofdlichtwacht en in '54 werd
hy overgeplaatst naar Noordwyk.
Jj1 ANTASTISCH uitzicht,
22 he?" zegt hij. als we de
kijker eindelijk terugge
ven. „Mijn vrouw en ik gaan
hier 's middags weieens puur
voor ons genoegen zitten. En
als er paardenrennen op de
boulevard zijn. dan is het hier
loge, manl"
ri INDPUNT van de twee-
de etappe is het ..vuur"
van de vuurtoren, een
lichtinstallatie ter waarde van
een half miljoen gulden. Het
zijn de lenzen, die het duur JOURNAAL
maken, want de met de
hand gemaakte lamp zelf
kost 75 gulden.
men. Je hebt draailichten met de
zon mee of tegen de zon in, enzo
voort En elk schip heeft een lich-
tenboek, waarin alle torens van de
wereld met hun karakters staan
vermeld".
Het is een lamp van duizend watt,
die door lenzen wordt versterkt tot
300.000 watt. By normaal zicht is
het licht op een afstand van zes
tien myi te zien (twaalf mijl met
het blote oog). De Noordwykse to
ren „verbruikt" jaariyks vier lam
pen: om de 1.500 branduren gaat
er een nieuwe in. Verder is er een
propaangas-noodverlichting, die el
ke dag bU wüze van controle een
kwartier voor en na tyd in wer
king wordt gesteld. De noodappa-
ratuur heeft verscheidene malen
zijn nut bewezen, toen Noordwyk
nog niet genoeg transformatorhuis
jes bezat en op zomeravonden wel
eens een zekering doorbrandde.
De lamp. waarvoor de aanvoer is
teruggebracht tot 80 volt, („anders
krygt-ie van het steeds aan- en
ui!gaan een te grote klap") gloeit
een half uur voor zonsondergang
'aan en dooft bij zonsopkomst.
KARAKTER
Noordwjjk by avond, vanuit
de uitkyk van de vuurtoren
Op het moment dat hy dit zegt
's nachts tegen tweeën is er
beneden geen kip, laat staan een
paard, te zien. Wacht, net draait
een auto langzaam de boulevard
op, twee lichtbundels dansen over
het duin. Voor de lichtwachts die,
meestal in alle eenzaamheid, acht
uur achtereen wakend moeten
doorbrengen (de diensten lopen
van vier uur 's middags tot twaalf
uur 's avonds en van middernacht
tot acht uur 's ochtends), is
's nachts elke auto een niet onbe-
langryke afleiding. „Je kunt niet
constant naar zee turen, dat houdt
geen mens vol. Je moet van tyd
tot tyd je blik kunnen laten af
dwalen. en dan is er hier beneden
altyd wel iets te zien, een auto,
wandelaars. Als er maar iets be
weegt, is het al niet meer een
tonig".
„Op Schiermonnikoog, waar je
middenin het duin zat, keek je
naar de natuur. Vooral tegen half
vier, vier uur 's ochtends werd het
Interressant. Ik heb toen een he
le studie gemaakt van bergeenden,
hoe ze broeden en zo. Ze leggen
hun eieren in konyneholen, ja
zelfs in bewoonde holen, want een
konyn gaat voor zo'n eend heus
wel uit de weg, en graven de ei
eren onder het zand. Later zie je
dan een moedereend met een stuk
of veertien eendjes achter zich
naar zee lopenen als zij er is,
heeft zy meestal geen jong meer
overDe boosdoeners zyn de
mantelmeeuwen, die
„Elke toren heeft een eigen serie
slagen of blinken", vertelt Van Dee,
„Noordwyk geeft één lange en twee
korte." Het hele „karakter", zoals
de vakterm luidt, van Noordwyk
duurt twintig seconden: 8 secon-
len licht- 2 donker- 3 licht- 2 don
ker- 3 licht- 2 donker.
„Binnen honderd myi vind je
niet hetzelfde karakter, misschien
wei in Zuid-Amerika of Japan, in
elk geval ver genoeg hier vandaan.
Fr is zo'n variatie in te maken, dat
is gewoon enorm. Je kunt romme
len met de tydsduur, met scher-
Naar boven lopen om de verlich
ting te controleren of naar bene
den om een paar rondjes om de
toren te maken, dat zyn de enige
„uitstapjes" die de lichtwachts zich
tydens hun dienst veroorloven. Zy
mogen uiteraard niet lezen of sla
pen („ik heb nooit last van slaap,
daar wen je aan als Je dit werk
18, 19 jaar doet"). Hun taak is kij
ken en melden. Het laatse ook door
middel van een journaal, „waarin
alles komt wat we zien".
Deze nacht bUjven tenzy er
de komende uren nog iets bijzon
ders voorvalt de aantekeningen
in het journaal beperkt tot de vol
gende waamemeningen
Windkracht 5 („dat schatten we
altyd en we zitten er nooit ver
naast") Zicht 4 k 4% mijl
Zee 2 3 („de schaal loopt tot
6") Kim: nevelig Lucht:
half tot zwaar bewolkt Scheep
vaart om noord en zuid Druk
ke kustvisserij onder de post.
„Er gaan weken voorbij, dat
we niets bijzonders hebben te
melden. Maar soms gebeurt er
van alles achter elkaar", aldus
hoofdlichtwacht Van Dee.
„Het is natuurlijk vervolgt
hij aarzelend, maar dan om
zichzelf lachend: Natuurlijk
is 't het beste als er niets bij
zonders gebeurt, maar ja
werkelyk als jachtbommenwerpers
naar beneden duiken Twee jaar
geleden heb ik er nog een lezing
over gehouden voor de KRO-
sc hooi radio".
„Op Schiermonnikoog zag ik
urenlang het noorderlicht. Hier
heb ik het nog nooit gezien. Noord
wyk is natuuriyk wel een kleine
tweehonderd kilometer verder en zit
in een andere hoek, maar het
komt. geloof ik, vooral, doordat de
lucht hier vernield wordt door de
stadsverlichting van Amsterdam en
Den Haag".
MORSE
„Maar Noordwyk heeft natuur
iyk ook zyn voordelen", zegt hy,
terwyl hy de morselamp pakt en
daarmee begint te knipperen.
„Kent u morse? Dat was de G
„Verlangen loods' betekent dat.
Met slecht zich gebeurt het wel-
eens dat schepen om een loods vra
gen. Dan seinen we„ hy knip
pert weer dit terug, de u
vaart gevaarlyke koers". Hy zet de
lamp neer. „Zullen we even verder
kyken?"
Hoofdlichtwacht Van Dee by de door kostbare lenzen omgeven lichtbron
van de Noordwykse toren.
Voor scholen en ver
enigingen bestaat de mo
gelijkheid om een keer
een vuurtoren van binnen
te bekijken. Voor een be
zoek aan een van de to
rens in het vierde en vijf
de district (o.a. Noord-
wijk, Scheveningen en
Hoek van Holland) dient
men zich te wenden tot
de directeur van het
Loodswezen in Rotter-
kapitein-ter-zee J.
A. van Beusekom, Pieter
de Hoochweg 125b (tel.
kantoor: 010-259766).
