Imponerende expositie
over Karei de Grote
Gedurende 8 dagen
speciale aanbiedingen
I
dreef
Aken biedt cultuurhistorisch
beeld van belangrijk tijdvak
KAMER
GEMEENSCHAPPELIJK ADMINISIRATIEKANTOOR
WmiingruU
ELTAX
RANDSTAD
JONGEN
SCHOONHEIDSSPECIALISTE
Salon de Beauté „Charme"
RIJKSUNIVERSITEIT LEIDEN
EEN SECRETARESSE
Fa. van Riet
TUINB0UWMECHANISA1IEBE
CHEF werkplaats
A. E. v. d. Voet Zn.
LEIDSCH DAGBLAD DINSDAG 6 JULI
Zeer kostbare verzameling van rijke
tijd der Karolingische Renaissance
(Van onze correspondent in Bonn)
Het beeld van Karei de Grote, zoals we dat ons meestal voor
stellen, is dat van een krachtige staatsman en een succesrijk ver
overaar. Hij wist aan het einde van de 8ste en het begin van de
9de eeuw zijn rijk naar alle kanten uit te breiden. In 774 onder
wierp hij de Longobarden in Noord-Italië, hij bezette enige stre
ken ten zuiden der Pyreneeën en formeerde hieruit de Spaanse
mark, hij voerde een hardnekkige strijd tegen de heidense Frie
zen en Saksen, welke eerst in 785 en 804 volledig waren over
wonnen, hij hield een krijgstocht tegen de roofzuchtige Avaren en
stichtte in het op hen veroverde gebied de Avaarse mark, hij
keerde zich tegen de Slavische stammen aan de Oostgrens van
zijn rijk en tenslotte keerde hij zich tegen de Denen. Door zijn
vereniging van Saksen, Beieren, Franken, Zwaben en Thurin-
gers onder zijn heerschappij begon eigenlijk het ontstaan van
Duitsland.
het eerst werd genoemd door het ver
bluf aldaar van Karel's vader Pip
pijn de Korte, in de stad Aken.
In het Akense raadhuis, gebouwd
op de fundamenten van het konin
klijk paleis van Karei de Grote, en
in de Dom de Munsterkerk) met
de paltskapel van de keizer hij
wer hier in 814 begraven) wordt
tot 19 september een tentoonstelling
gehouden van meer dan 700 voor
werpen, die een beeld geven van
de culturele kracht van een tijdperk,
dat gestalte gaf aan het avondland.
Voor dat avondland is de regerings
periode van Karei de Grote van on
schatbare betekenis geweest, omdat
hij boven politieke en krijgslustige
wetten en verordeningen uit, oost
en west wist te verbinden. Er kwam
een beinvloeding en een samengaan
van het Romeinse en Byzantijnse
klassicisme met de Germaanse agra
rische cultuur en de hooggestemde
kunststromingen in Italië en Enge
land, tezamen met de kloosterkunst
uit Frankrijk. Door zijn nauwe be
trekkingen met het Syrische rijk
zijn er heel wat kunstuitingen door
middel van ivoren en manuscripen
en ornamental e motieven tot in
Frankrijk en de Rijnstreek doorge
drongen vanuit het oosten en hebben
tot de vorming der Romaanse kunst
bijgedragen.
Evenals zijn beroemde voorgan
gers, de Romeinse keizers, strekte
Karei de Grote zijn zorgen verder
uit dan tot politiek gebied. Met
~btrge hand bevorderde hij kun
sten en wetenschappen en zo werd
de zgn. Karolingische Renaissance
heel belangrijke periode voor de
kunst. Er werden nieuwe mogelijk
heden tot ontwikkeling geschapen
Een periode die
gestalte gaf aan
het Avondland
In 800 werd hij uit erkentelijk
heid voor de diensten, aan het chris
tendom bewezen, door Paus Leo III
in Rome tot keizer gekroond. En in
1165 liet Friedrich Barbarossa in A-
ken Karei de Grote opnemen in de
rü der heilige koningen. Als verover
aar doet hij sterk aan Napoleon den
ken het gebruiken van geweld was
hem evenmin vreemd als dat bij de
Franse heerser het geval was), als
staatsman, als coördinator, als den
ker en als bevorderaar van de cul
tuur, stond hij verre boven de man
die in 1821 op St. Helena een tra
gisch einde vond. De periode van Ka-
rel de Grote is een historisch roem
rijk periode geworden, die èn voor
de internationale staatkunde èn voor
de eenheid der volken en voor de
opbloei van kunst en cultuur van
onschatbare betekenis is geweest.
Daarom heeft de Raad van Europa
de 10 de tentoonstelling aan Karei
de Grote gewijd en wel in de stad,
die 1200 jaar gelden—in 765—voor
en daarvan .waren Aken en Parijs
de centra. Men kan dus niet zeggen
dat er onder Kareis heerschappij
kunstwerken tot stand kwamen, die
in schoonheid met de Romeinse of
byzantijnse konden wedijveren, maar
door de beïnvloeding kwam er een
nieuw gezicht. Er werd geput uit de
kunst van andere landen: de laat-
ste-antieke kunst in Rome of de
Byzantijnse in Constantinopel en
Ravenna. En ook de Syrische kunst
kwam er aan te pas, zoals in meer
dere miniaturen is aan te wijzen.
Breed cultuurbeeld
Mattheus uit het Evangeliarium
van Adar in Trier, een hoofdwerk
uit de hofschool van Karei de
Grote, omstreeks 800.
niet alleen als een kunsttentoonstel
ling zien, maar meer als een ten
toonstelling, die een beeld geeft van
de cultuur in de meest brede zin
van het woord. De eigenlijke bevor
deraar van die cultuur was Karei
de Grote en daarom draagt de ten
toonstelling dan ook zijn naam, is
deze gehele cultuurhistorische mani
festatie bjj wijze van spreken aan
hem opgehangen, zoals dat ook vol
gend jaar gebeurt als de Raad van
Europa een tentoonstelling organi
seert in Stockholm over de periode
Koningin Christina (1626 tot
1689), de Zweedse vorstin die vele
beroemde mannen (o.a. Hugo de
Groot en Descartes) aan haar hof
verzamelde.
Juist door het samengaan van
staatskundige geschiedenis en cul
tuurgeschiedenis op deze tentoonstel
ling in Aken. gecombineerd met een
documentatie over de persoon van
Karei de Grote, wordt hier duidelijk
gesteld, dat reeds bij de overgang
de 8ste naar de 9de eeuw van
Aken uit een eerste Europese poli
tieke eenheid geschapen werd. Naast
kostbare kunstwerken, die uit de Ka
rolingische tijd zijn overgebleven,
zijn er ook geschiedenisdocumenten,
handschriften, munten, zegels, mo
dellen van bouwwerken, landkaarten
wapens. Men krijgt dus een tijd
beeld van brede omvang, waar-
ren kan zien hoe de Karolingi
sche cultuur zich ontwikkelde uit die
der Merovingen en Franken, aange
vuld met die der Germaanse Longo
barden. wier rijk door Karei de Grote
werd vernietigd, maar wier cultuur
invloed bleef uitoefenen.
men daarnaast dan nog stelt,
in deze cultuurspiegel van
rel de Grote ook de stralen werden
weerkaatst van de Angelsaksische
kloostercultuur en de uitingen
de Romeinse en Byzantijnse kunst,
dan kan men begrypen hoe veel
vattend en ook weer samenbin
dend het gehele cultuurleven uit de
periode van Karei de Grote Is ge-
t. Dat is alles te zien uit de
Frankische, Longobardische en Alle-
manische sieraden, wapens, rijks-
kaarten, maquettes, munten, oorkon
den, voortbrengselen van literatuur
en schrijfkunst in de ruimten van
het Akense stadhuis.
Ivoor en goud
En in de zgn. Kroningszaal staan
de allergrootste kostbaarheden ge-
exposeerd: de rijk-versierde wetboe-
van het hof, Karolingische mi
niaturen uit verschillende abdijen,
ivoren en gouden sieraden, werken
uit de -schatkamer van de keizer, en
andere, die de legende als zjjn bezit
toeschreef, alsmede de voorstellingen
van Karei de Grote als wereldbe
heerser, als held en als heilige van
de Karolingische tijd af tot Albrecht
Durer. In de kruisgang van de dom
zijn beeldhouwwerken, afkomstig uit
verschillende kerken en kloosters uit
die tijd, alsmede kleurrijke repro-
dukties van Karolingische muur
schilderkunst tentoongesteld. Ja, het
Akense keizerklassicisme heeft zich
toen wel tot volle luister ontplooid.
Van werkelijk zeldzame schoon
heid zijn de produkten van de ivoor-
en goudsmeedkunst. Vele meer dan
de beeldhouwkunst is de ivoorkunst
van belang geweest. De beeldhouw
kunst had nog niet de typische ken
merken van de nieuwe Renaissance
en van de goudsmeedkunst zijn eigen
lijk te weinig specimina bewaard ge
bleven. Die er nog zijn, zijn voorbeel
den van een hoogontwikkelde kunst.
Maar de gesneden ivoorpanelen,
waarmee de banden van kostbare
handschriften werden versierd, zijn
van een opmerkelijke schoonheid en
rijkdom en illustreren op zeer plas
tische wijze de inhoud van het ge
schrift.
Op banden van evangeliaria
(evangelieboeken) zijn uitgebeeld de
tronende Christus en de tronende
Maria, op die van sacamentaria de
schrijvende Gregorius en liturgische
handelingen. Het streven naar praal
en rijke vormen is wellicht geba
seerd op het leven aan het hof
van de keizer. De goudsmeedkunst
is te zien in reliekschrijnen, litur
gische gereedschappen en de zgn.
machtsinsignia, dus het vorstenor-
naat. Het goud was toen al, of toen
nog, het stoffelijke medium, waarin
geestelijke waarden konden worden
uitgedrukt. Later zou de goudsmeed
kunst alleen maar kunstambacht
worden.
Gouden koningsbuste met fcroij^
uit de domschatten te Aken, er
maakt in 1350 als kronings{z^
schenk voor Karei IV.
(Foto Bredol-Lepper, AkA2^
n 1 d<
Basiskennis no<^
Men kan niet verwachten van 2
700 objecten een beschrijving te v de
den. Men moet het zelf gaan zif*^
niet oppervlakkig, maar gedegen m<
zo mogelijk ook goed voorbereid. V
niets van Karei de Grote en /ard
enorme rijk weet, zal vooraf h ho
over iets moeten lezen en dan jn, 1
wapend met een zekere basisken; ka
dubbel kunnen genieten van een ct g<
zienbarende tentoonstelling, die
oude stad Aken thans huisvestLer
verleent en waarvoor uit alle de J
van de wereld kunstschatten en c«r
cumenten zijn aangedragen,
totaal een verzekeringswaarde \.rA
miljoen gulden. De dikke,
geillustreerde catalogus (buiten
platen 568 pagina's tellend) is
cultuurhistorisch naslagwerk \at i
blijvende waarde. me
Gelijktijdig met deze tentoonstrink
ling is er in het Surmond-museeens
in Aken een zeer waardevolle hoe
hoogst interessante expositie v
middeleeuwse kunst uit de verzan*
ling van Kofler-Trunlger te Luze
die hier voor het eerst in het opa^
baar wordt getoond.
Te koop aangeboden zonder
ligplaats, goed onderhouden
WOONBOOT
groot 22 m. lang, 5% m br.
Bev. kamer-keuken, 3 slaap
kamers, bergplaats, douche
cel, w.c.
Te bevragen bij:
C. N. VAN SCHIE,
Jan Steenlaan 7 Warmond
TOONKAMERS
BURGSTEEG 3-5-12
NIEUWSTRAAT 1
Toonkamers met enormt
sortering van eigen
fabrikaat en de meest
vooraanstaande fabrieken.
^bMjvend^servke^^
Door werkzaamheden gebon
den en dus niet persoonlijk er
op. uit kan gaan zoek ik hier
bij als aankomend student 'n
liefst in centrum. Per 1 sept.
of eventueel direct.
Brieven: W. H. E. Scheeres,
Laan van Koot 13, Wasse
naar, telefoon 017519616
RADIO OF T.V. HERSTELLEN?
BELLEN
Qaranl
moderne
eengezinswoning
voor- en achtertuin met ste
nen schuur, 1 grote doorzon
kamer, keuken, kelderkast, 3
slaapkamers, douche en zol
derverdieping. Binnenkort
leeg te aanvaarden.
Koopsom f 42.500,— k.k.
Br. onder no. 40534 bur. v. d.
blac Voor vestigingsvergun-
Aangeboden»
keuken, badkamer, tuin (huur f 125,— per maand),
keuken, badkamer, tuin (huur f 125,per mand).
ZAANDAM
(huur f 105,-
flat 2e etage; 4 kamers- keuken, douche, fietsenbox
- per maand).
Gevraagd: gelijkwaardige woningen in Leiden of omstreken.
Te bevragen:
GEMEENSCHAPPELIJK ADMINISTRATIEKANTOOR
Stationsplein 212 Leiden Telefoon 0171030241.
PER MAAND
f 400.-
TOT
f 095.-
kunt u ook verdienen als:
typiste
stenotypiste
facturiste
ponstypiste
correspondente
boekhoudtypiste
vla uitzendbureau
Premievrije doorbetaling b\j
ziekte en ongeval.
HOFLAAN 129, TEL. 34299
geboorte
verloving
ondertrouw
overlijden
zjjn gebeurtenissen die
het noodzakelijk maken
kennisgevingen aan
familie, vrienden en
bekenden te verzenden.
Schakelt u, om zekerheid
te hebben dat n niemand
vergeet het LEIDSCH
DAGBLAD ln. Met zijn
ruim 26.000 abonnees is
het verreweg de meest
gelezen courant In Leiden
en omstreken en dus het
aangewezen advertentie-
medium voor
familie
berichten
HYACINTHSTRAAT VOORSCHOTEN GLOBUS N V"
Postbus 14 Tel: 01717—3594 - 3437
LIFO C.V.
VRAAGT NETTE
GEVRAAGD
Eventueel voor enkele dagen per week.
NASSAULAAN 48 OEGSTGEEST TELEF. 50312
Opleiding: bij voorkeur diploma gymnasium, h.b.s.
of m.m.s. Het diploma van een secretaresse-oplei
ding strekt tot aanbeveling.
Schriftelijke sollicitaties kunnen worden gericht aan het
hoofd van de afdeling Personeelszaken der Rijksuniversiteit, I
Stationsweg J/6 in Leiden.
Op de enveloppe gaarne vermelden: vacature nr. 6535.1
GEVRAAGD
SLAGERSLEERLING OF HALFWAS
EN EEN NETTE WINKELJUFFROUW
5-daagse werkweek, hoog loon.
Met vakantieafspraken wordt rekening gehoucPo
Fr. HENDRIKLAAN 34 na 18 uur no. 48 - TEL.S
LEIDERDORP
vraagt per 1 september of eerder een Kidi
Aid.
volledige bekendheid met grondfreesmachinfljjjj
waterpompen en motoren is vereist. ai"
Sollicitaties schriftelijk aan
MORSWEG 21
ELEKTRO-TECHN. GROOTHANt*
W. HELMS
filiaal Leiden: Morsstraat 26 5!
tel. (01710) 34156—25;
zoekt voor een van haar medewerkers a
EEN KAMER IN LEIDEN OF
OMGEVING
Schriftelijke opgaven (evt. telefonisch) onder vet
ding van verlangde huur aan bovengenoemd at i
