waummQT
QUITA
LOWE
At jeh-Partij: een Nederlands
Bridge on the River Kwai
Whisky Four
JAPANSE MONTAGEWONING
HOE
WERKT
HET
dan twintig talen
Blij
zingen
in meer
l „IK BEN NU
IN MIJN
ISRAËLISCHE
PERIODE"
Zaterdag 5 juni 1965 Pagina 2 Wekelijks bijvoegsel Uw Wet
Het inschuiven van een
verkeerde sleutel wordt
nog belemmerd door
profilering van sleutel
gaten baard.
breeklijn
Tegen afboren zijn cilindersloten
beveiligd met stalen kogels waarop
geen boor vat krijgt.
zonder intrige. Ik heb bovenstaan
de titel alleen gebruikt omdat de
Engelse roman allerwege bekend
is. ook via de film die ervan ge
maakt is en ik te kennen wil ge
ven dat Van Heekerens boek op
zijn minst dezelfde bekendheid ver
dient.
Boekenmarkt
..Een relaas" noemt de auteur
zijn herinnering (en die van vele
lotgenoten) aan de martelgang van
een groep krijgsgevangenen op
noord-Sumatra van kamp tot kamp.
Deze groep, die de naam heeft ge
kregen van De Atjeh-Party heeft
van 8 maart tot 3 november 1944
een tocht (zo men wil) gemaakt
door de bergachtige binnenlanden
teneinde een weg te nerstellen en
schoon te houden. Dat de ervarin
gen van deze groep mensen on
voorstelbaar zijn, behoeft nauwe
lijks gezegd. Wij weten langzamer
hand wel hoe dat toeging onder
Japanse resp. Duitse tirannie, maar
weten wil nog niet zeggen dat men
zich zoiets ook werkelijk als rea
liteit kan voorstellen. Van Heeke
ren brengt zijn lezer een heel eind
in de richting van dat laatste.
Dat dit zo is, is des te be
wonderenswaardiger omdat zijn
hele boek rust ademt en afstand.
Hij heeft geen moment zijn best
gedaan het er dik op te leggen of
de toestand te dramatiseren. In
tegendeel. men zou bij zijn wijze
van vertellen eerder van het be
faamde „understatement" kunnen
gaan spreken, echter zonder de bij
smaak van met opzet ingehouden
emotie die dit woord gewoonlijk met
zich brengt.
Van Heekeren was by myn we
ten geen schrijver, maar in dit boek
bewijst hij er een te zijn. Hy toont
precies te weten wat •-ezegd moet
worden en wat niet. Hy weet fei
ten in hun volle omvang aan het
woord te laten en zyn wyze van
voordragen is zeer persooniyk. Dit
laatste is, meen ik, een van de
grootste kwaliteiten van dit boek,
want de auteur blükt iemand te
zyn by wie het gaat om de zui
verheid van het beeld dat hy ge
ven wil.
Nergens struikelt hy over per
soonlijke kleinigheden. Hij komt
Het kernstuk daarvan
bestaat uit een in de
slotkast draaiende ci
linder; voorzien van 5
of 6 gaten in lengte
richting.
De boven-en onderstiften zijn van
verschillende lengten, die op zodanige
wijze in overeenstemming zijn met
de uitsteeksels op de baard van de
bijbehorende sleutel, dat bij het in
schuiven daarvan de bovenzijden win
de onderstiften precies in de breeklijn
vallen.
Bij verschillen in insnijdingsdiepte van
0,5mm bijeen werkzame.baardbreedte
van 5 mm geven 5 stiften de mogelijk
heid van 100000 verschillende sleutels. I
Bij het inschuiven van
een verkeerde sleutel
echter komen sommige
bovenstif ten in de onder
gaten en omgekeerd.
Vervolg van pag 1 van Utv Wereld
zusje van 17, die nu op het gym
zit, heeft herhaaldelijk een 10 voor
Frans op haar rapport."
Quito Lowe zingt In niet minder
dan 22 talen. „Ik heb zo van die
periodes: een Franse periode, een
Engelse periode, een Zuidafrikaanse
periode enz. Dan duik ik er hele
maal in, al leer ik de meeste talen
natuurlyk niet vlot spreken. Ik
ben nu al maandenlang in mjjn
Israëlische periode. De artieste
Aviva Samader leert my Ifriet en
wy zoeken samen liedjes uit. Toen
Kees Manders zyn Israëlische ca
baret „De Kibboets" opende, heeft
hy ons geëngageerd. Ik blijf hier
nog minstens drie maanden optre-
COMPLIMENTJES
„Het was natuurlijk een experi
ment, deze „Kibboets", hier aan
het Thorbeckeplein tussen de bars
en de stripteasetenten. Maar elke
avond schuifelen er duizenden
mensen over het plein en er is al-
tyd een groot aantal, dat onze
kelder weet te vinden. Het ls hier
meestal gezellig druk en het heeft
vooral ons, de artiesten, goed ge
daan dat veel mensen voor een
tweede of derde maal terugkomen.
Het is hier intiem en sfeervol. Ik
zelf kan bijvoorbeeld nooit genoeg
krijgen van het optreden van Avi
va. Wat een persooniykheld is die
vrouw".
„Ik zing hier voornamelijk lied
jes in het Ifriet en dat wordt
vooral gewaardeerd door het Jood
se publiek, dat hier veel komt
Maar er komen ook veel buiten
landse toeristen en het is natuur
lijk voor hen erg attractief als ik
dan een of meer liedjes zing in
hun eigen taal. Ik krijg dan vaak
complimentjes voor mijn voortref
felijke uitspraak en dan schaam ik
mij wel eens te moeten bkea
dat ik zo'n taal niet sprek.
zegt, dat ik in myn Spaan» li<|
het beste ben, maar jamner|
noeg spreek ik die taal naiwej
Ik wacht maar tot ik in m'r Sp)
se periode ben. Die komt enge)
feld. Dan ben ik er zo be zeen l
dat lk het spelenderwys ber.i
als nu met Ifriet".
„Lyk ik zo enthousiast ty«
myn optreden? Ja, maar ik:
enthousiast. Als ik met m'i g)
op de planken sta, voel ik de i
held door me heen stromen es}
gevoel probeer ik dan op iet)
bliek over te brengen. Van 4e
was een groepje Israëlische
risten zo geweldig opgetoge»,
ik werd uitgenodigd te kome.
treden ln hun kibboets In j
Nu, ik heb flauwe plannev
in het najaar naar Israël te f
en dan zal ik dat aanbod p
aannemen".
In Boekelo, gemeente Enschede,
ls een geprefabriceerde Japanse wo
ning in aanbouw.
De woning, vervaardigd volgens
het Sekusoei-systeem, ls per schip
ln Nederland aangevoerd en moet
op een fundering van baksteen wor
den opgebouwd. In ongeveer vier
weken kan het door een ploeg van
vyf personen, van wie er slechts
twee vakmensen behoeven te zyn
worden gebouwd.
Het doel van de initiatiefnemers
ls om te zien of deze woning in
overeenstemming is met de Neder
landse eisen van degelijkheid en
leefbaarheid, of zy voldoet aan de
bouwverordeningen enzovoort.
Deze woning ls van het bunga
low-type. Het systeem bestaat uit
een stalen frame-constructie waar
C. van Heekeren. De Atjeh-
Partij. Geen uitgever.
In verhouding tot het vele
dat er geschreven is over de
vervolgingen, de kampen en de
oorlogshandelingen tijdens de
tweede wereldoorlog in Euro
pa, is er over wat zich in die
jaren afgespeeld heeft in Indo
nesië maar weinig tot ons ge
komen.
Dat heeft mij al eerder gefrap
peerd en hoewel ik my heb afge
vraagd wat de oorzaak daarvan
kan zijn, heb ik tot nu toe geen
voldoende antwoord gevonden. Er
moeten velen zijn, die zoal niet
dagboeken dan toch aantekeningen
gemaakt hebben, documenten die
naar ik veronderstel op het Bureau
voor Oorlogsdocumentatie zullen
zyn onderbracht. Stof moet er wel
zyn. Dat vrijwel niemand zich ge
roepen heeft gevoeld van die ge
beurtenissen getuigenis af te leg
gen, is wel vreemd. Mogelijk speelt
hierbU onze ambivalente houding
ten opzichte van het vroegere In-
dië een rol, maar dat is dan ten
onrechte. Behalve een herinnering
die ik heb aan enkele dagboeken,
heb ik in dit „De Atjeh-Party"
gevonden: een proefschrift van mej
dr. D. van Velden, getiteld „De
Japanse interneringskampen voor
burgers gedurende de Tweede We
reldoorlog", een boek van een
Engelsman, genaamd Peter Hart
ley, dat „Escape to Captivity (J. M.
Dent Ltd Londen 1952) heet. Daar
entegen verschijnt het ene boek na
het andere vol heimwee over tempo
doeloe, al of niet vergezeld van
kritiek op het toenmalig Nederlands
beleid.
Het feit alleen al, dat hier weer
iemand is die een belangryk deel
van de sluier oplicht, is een reden
om de volle belangstelling op „De
Atjeh-Partij" te richten. Opval
lend is, dat dit boek van C. van
Heekeren geen uitgever vermeldt
noch enige verklaring betreffende
de druk. Ik meen dus aan te moe
ten nemen dat de auteur zyn werk
in eigen beheer heeft laten druk
ken. Naar de reden hiervan kan
men slechts gissen .Met de moge
lijkheid dat de schryver niet an
ders gewild heeft, houd ik zeker
rekening. Maar als het zo zou zyn
dat geen Nederlandse uitgever be
reid is gevonden dit interessante
werk met zyn medewerking te la
ten verschynen, dan zou dit wel
te denken geven.
Wanneer ik dit boek een Neder
landse „Bridge on the River Kwai"
noem, dan bedoel ik daarmee ze
ker niet dat de beide werken, be
halve hun onderwerp, iets met el
kaar uitstaande zouden hebben.
Het verschil ligt al zo voor de hand
waar het Engelse boek een roman
is, waarin het gegeven van de com
mandant die, na de voltooiing van
de brug aan een bewustzijnsver
nauwing gaat lyden en niet kan
verdragen dat het werk, dat met
zulk een onmenselyke moeite tot
stand is gebracht, vernietigd zal
worden, het zwaartepunt is. Van
Heekerens boek is een verslag van
een realiteit, van historie en dus
eigenlijk nauweiyks voor in di'J
vangrijke verslag. Hij heeft
voortreffeiyk oog voor de
kwaliteit van zy nmedemense
spreekt ternauwernood over
zwakheden, echter zonder d
verdoezelen of goed te prate:
dit alles doet hy rustig, waard
zonder een spoor van helde
ering, beklag of welke traditl
emotie dan ook.
Zelfs by de taferelen van
optreden van de Japanners er
de hun ondergeschikte Kor«
die het waarachtig bont gf
maakten, houdt hij zijn pen c
dwang. Hy onthoudt zich ook
het algemeen van comma
wel wetende dat dit laatste l
situatie die hy beschrijft overt
is en zyn relaas alleen mui
verzwakken. Het resultaat va:
opvatting hoe men gebeurtert
als deze moet behandelen, fc
er een indrukwekkend en oJ
getelijk verslag ontstaan ls ove
leven en het gedrag van een i
gemiddelde mannen, die ge-
hebben onder de afzichteiykstt
standigheden uit het goede
gesneden te zyn.
Treffend zyn ook de docii
ten die Van Heekeren in zijir
kening en Verantwoording"
bijeengebracht. Alleen al bi
brieven van de Japanse kap'
Milazaki en Mioera, wanneer1
als oorlogsmisdadigers in K
gevangen zitten en ter dood vt
deeld zyn, zyn stukken om
in te verdiepen als men var
voorafgaande kennis heeft
men. Dergelyke documenten
toonbeelden van het grote prof
van de onoverbrugbaarheid tl
de opvattingen van overwinnu
overwonnene en tevens van dï
oosterling en westerling. Van
keren zegt dit niet met zoveel
den, maar zijn doel is duidet
op te wijzen dat men ziet
moeten verdiepen de in de ff
lijke achtergronden en de nj
liteit van Koreaan en Japi
om althans iets te begrypet
hun handelingen; o.a. van
wreedheid, die zo duideiyk eer
op zichzelf ls, iets onvernnj
dat met ons westerse begrip 4
me niets van doen heeft]
schryver toont dit in de loofj
zyn verslag ook met voorbfl
aan.
Wat er ook verder nog vert
nen mag over Indonesië onde
panse bezetting dit zo nurf
en zakelyke en tevens zo a&'
pende relaas kan nauweiyks
troffen worden.
CLARA EGC
In Turyn bUvoorbeeld behaalde
het team, voor een publiek van
honderdduizenden, de tweede prijs
in een formatie-stunten, achter het
fabriekteam van de Fiat. Tydens
de Battle of Britain Week in En
geland trad het vorig jaar op drie
verschillende vliegbases voor het
voetlicht. Het succes was éclatant.
Op Brussel schudde kapitein Van
Dommelen na een weergaloos pro
gramma hogeschoolvliegen, als een
van de hoogtepunten van het daar
gehouden vliegfeest. de hand van
een enthousiaste Koning Boude-
wyn. Overal waar Whisky Four
optrad waren het „de viiegende
goodwill ambassadors van de Ne
derlandse Koninklyke Lucht
macht".
Precisie
De vier van Woensdrecht zyn
er opvallend gewoon onder geble
ven. Het vliegen van zo uiterst ge
compliceerde apparatuur als een
straaljager is niet ieders werk. Het
eist alles wat een man in zich
heeft, zeker in formatie-stunts. Het
eist vooral ook een juiste instelling
ten opzichte van het stunten dicht
by de grond. Zestigcen timeter tot
één meter zyn de vleugeltips van
de vier T-33 van elkaar verwyderd,
tydens vliegmanoeuvres die wor
den gevlogen met snelheden die
variëren tussen 450 en 750 kilome
ter per uur. Blindelings vertrou
wen de vliegers op hun leider ka
pitein Van Bommelen. Rollend,
loopend en steile bochten trekkend
van 5 tot 6 G moeten ze hem met
stuurknuppel en gashandel volgen,
slechts geconcentreerd op de stand
van zyn jet. Elke reactie van hem
wordt een „spilt second" later ge
volgd door de teamleden.
Kapitein Van Dommelen vliegt
met een vast motorenvermogen, de
andere manipuleren 20 minuten
met gas en knuppel. Ze hebben
geen tyd om rond te kyken. Vier
straaljagers stunten is een kwestie
van tienden van seconden en cen
timeters. Kapitein Kegge: Als de
leider een fout maakt, maken ze
er allemaal een. De leider oriën
teert zich, vliegt zo soepel moge-
ïyk. maar trekt zich verder van
zyn teamleden weinig aan. Zyn
linker- en rechtervleugelman han
gen op geiyke hoogte, de man aan
de staart vliegt Juist onder de slip
stream het uitlaatzog van
Van Dommelens T-33. Driemaal
verwisselen de T-33's ook van for
matie: de basis-figuur is de box-
formatie, daarna volgen de arrow-
en square-formatie.
Oranje
De besnorde kapitein Van Dom
melen zegt ons aan de bar: Het is
nooit goed genoeg, je moet altyd
kritisch zyn. Ik heb myn teamle
den zelf geselecteerd, niet ieder
een is er voor geschikt. Het duurt
ook vry lang voordat je helemaal
op elkaar bent „ingespeeld". Dit
Jaar treden we ook op met oranje
rook. Er worden op dit ogenblik
proeven mee genomen, wy dragen
oranje vliegoveralls en het grond
personeel heeft witte overalls, met
op de rug de roepnaam Whisky
Four. Het eerste optreden van dit
seizoen is op 28 Juni op de vlieg
basis Brustem in België. Wat zeg
gen de vrouwen van deze vier
luchtmachtvliegers van het forma
tie-stuntwerk? Unaniem: ze vinden
het interessant. Kapitein Kegge
schertsend. Iets van hun glorie
straalt af op hun echtgenotes.
Grote rookspiralen kolken weg in
de Woensdrechtse hemel. De ge
splitste formatie T-33's keert terug
uit de looping naar de aarde. Na
een halve roll voegt de ene forma
tie zich by de andere. De grond
diensten hervatten hun werkzaam
heden: de „show is over". Op de
verkeerstoren hoort men nog com
mentaar: zo scherp als een scheer
mes die Helderweirt. Sommer en
Liem, beter dan gisteren.Woens
drecht-tower kan aan Schiphol
doorgeven dat de luchtweg weer
kan worden vrijgegeven. Whisky
Four vliegt op dat moment zijn
circuit. Door de ijle lentelucht
zakken de vier T-33's terug naar
het beton, vlak achter elkaar. In
de luidsprekers op de toren klinkt
Van Dommelens stem: Prepare for
touch down and full stop.
LES IN IFRIET
Quita Lowe heeft een repertoire
van internationale volksliedjes en
liedjes, die voor bepaalde landen
van dit repertoire is haar gewel
dige muzikaliteit en haar talen
knobbel. Die muzikaliteit uitte zich
spoedig, nadat zy als negenjarig
meisje van haar vader een luit
cadeau kreeg. De talenknobbel
bleek aanwezig, toen zy op het
gymnasium zonder veel moeite
steeds zeer hoge cyfers kreeg. „We
hebben het thuis allemaal. Myn
op de buiten- en binnenkant pa
nelen worden aangebracht. Er zal
worden nagegaan, of de wanden
eventueel van Nederlands fabrikaat
kunnen worden vervaardigd, het
geen de kosten stellig zal drukken.
Voor deze panelen moet namelijk
een vry aanzieniyk invoerrecht
worden betaald. De totale kosten
van deze woning zyn f 20.000 ex
clusief de grond.
(Van onze A'damse
correspondent)
Een klein, donker meisje met
een gitaar, een verrukkelijk
stemmetje en een altijd blij ge
zicht. Zij speelt en zingt elke
avond in het nieuwe Israëlische
cabaret ,.De Kibboets" aan het
Thorbeckeplein in Amsterdam.
Haar naam :Quita Lowe. Een
naam om te onthouden. Het
zou ons niet verbazen, als deze
begaafde artieste in korte tijd
via grammofoonplaat .radio en
televisie grote bekendheid zal
krijgen.
Quita Lowe is de helft van het
zangduo „De Marichica's", dat
binnenkort wordt ontbonden, opdat
zy en haar partnerin Mariette zich
leder in het eigen genre verder
kunnen ontwikkelen. De Mari
chica's ontstonden zo'n jaar of
acht geleden, wonnen de eerste
prys ln het concours van de stich
ting d'Oprechte Amateur en wer
den beroepsartieeten. toen een con
tract voor een tournee door de le
gerplaatsen werd aangeboden. Tot
voor kort traden zy vier a vyf
avonden per week ergens in het
land op en maakten zy af en toe
een buitenlandse tournee: Nieuw-
Gulnea, Duitsland, Denemarken,
Noorwegen, Frankryk „wy hadden
aardig succes en traden viermaal
voor de Nederlande tv op. Het lied
je „Kretchma", een Russische me
lodie met een grappige tekst, heeft
hierdoor zelfs een zekere popula
riteit gekregen".
Toch gaan de Marichica' uit el
kaar. „Mariette en ik hebben ieder
onze eigen styi. Als wy samen op
treden voelen wy ons altyd wat
geremd ln onze eigen mogeiykhe-
den. Daarom gaan wy het nu, ove
rigens in alle vriendschap, voor
onszelf proberen".
Bijna alle hulsdeuren, autoportieren
enz. zijn tegenwoordig voorzien van
cilindersloten.
In de slotkast bevindt zich een holte
waarin de cilinder precies past en
voorzien van gaten, korresponde-
rend met die van de cilinder.
