Dorado voor
schapen en
toeristen
ZONDER COMMENTAAR
A v.."
-
j
I IT DE DIEPTE ROEP IK TOT U, O HEER
Z.terdag 29 mei 1965
Pagina 1
--5ÏÏ?S''-
'-K-..,"* -
JkE Tesselaars zijn trots op hun door Noordzee en Wadden-
zee omspoeld stukje grond. Zij zijn trots op hun schapen
■arvan zij weten, dat de faam ook tot de rest van Nederland is
dor gedrongen.
Zo'n twintigduizend wollige beesten grazen vreedzaam tussen
plaggen opgeworpen walletjes. Achter die voor dit water-
ane eilandje karakteristieke scheidslijnen tussen de weilanden
viden de dieren bescherming tegen de veelal waaiende westen
eden. Zoals zij ook beschutting kunnen vinden bij de zoge-
namde schapen boetjes: als het ware recht afgehakte schuren.
Dee wonderlijke bouwsel zijn steeds met hun neus naar het
neergezet, zodat de afgeplatte kant in de luwte ligt en de
'schepjes daar uit de wind kunnen herkauwen.
Dschapen vormen al sinds tal-
oze aren het gezicht van dit
Coote waddeneiland. Maar in de
menaanden moeten zij deze eer
neerm meer gaan delen met de
luizelen toeristen, die Texel
Kersomen. Elk jaar komen er
teer.Vorig jaar bijna 17.000. En
eiland van ongeveer
Een karakteristiek door-
kijkje in het dorpje
Oosterend.
spreker kon zijn toespraak vol
tooien zonder de naam van TESO
te noemen. Dat is ook niet ver
wonderlijk. Want het bestaan van
het eiland valt of staat met zyn
verbinding met het vaste land
Hoewel de TESO ook de busverbin
dingen onderhoudt op de smalle
weggetjes met de zachter bermen
op het eiland, de nadruk valt toch
helemaal op de bootdienst met Den
Helder.
en?
Grocteeds vertier zal men er
■rgee: zoeken. De musea kan
ïen e op één regenachtige dag
doen"Op de grafzerken in de
kkjes is men ook vlug uit-
[ekekei
Maanet duinlandschap met
tón rij flora en fauna is voor
e natirliefhebbers een waar do-
ado.
Liefhoers van wandelen kun-
r un hart büna eindeloos
phaleniet heerlijke tochten door
J e uitgerekte bossen of uitstapjes
jiaar de even dromerige dorpjes.
K loals h pittoreske Oudeschild.
stil rzonken verzameling van
iyllisch leine huisjes rond een
S «flijk stje en een imposante
Dolen. E romantisch gehuchtje,
at ijn tstaan reeft te danken
an de zenticnde-eeuwse zee-
1 lelden T*ip en De Ruyter, die
iet hun clogsbodems aan de an-
ere kantan de dük voor anker
ingen.
En de jed vindt er een heerlijk
leenkomeiin de nieuwe jeugd-
lerberg „horama" op de Hoge
terg, een eidse naam van dit
Maar voor alles zoeken de gas
ten water, zon en zand op het 25
kilometer lange strand. In de
buurt van deze gouden strook
bruist 's zomers het toeristische ge
druis in volle hevigheid. Daar pui
len de kampeerterreinen dan uit.
Daar werden en worden de hotels
gebouwd. Daar wemelt het van de
pensions. Daar huizen de eiland
bewoners in schuren en andere tij
delijke onderkomens om hun wo
ningen te kunnen verhuren. Daar
verrijzen steeds meer bungalowpar
ken.
Daar ook is de rust verstoord,
die eens een grote attractie van
het eiland vormde. Niet, dat de
VW dat erg vindt. Die rekent ons
Reportage:
KOOS POST
dat i
nog
bU
kunnen. Die becijfert, dat iedere
badgast tienmaal meer strand ter
beschikking heeft dan in Katwijk,
Noordwijk, Zandvoort of Scheve-
ningen op drukke dagen. Wat haar
betreft mag de toeristenstroom nog
sterker worden. Tenminste, als de
TESO hem naar behoren kan ver
werken.
Fenomeen
En dan zijn we beland bij een
ander fenomeen van Texel: de
NV Texels Eigen Stoomboot On
derneming. De navelstreng van het
eiland. We konden het nergen
duidelijker merken dan bij de ope
ning van een nieuw VW-kantoor
in de hoofdplaats Den Burg. Geen
De TESO is bijna zestig jaar ge
leden ontstaan in een tijd, dat het
klachten regende over de wijze
waarop de Alkmaar Pakket de
dienst onderhield. Toen een com
missie van onderzoek geen positief
resultaat kon bereiken, staken de
Tesselaars de koppen bijeen en be
sloten het heft zelf in handen te
nemen. Het werd een verbeten
strijd. Een vertegenwoordiger, die
op het eiland zaken wilde doen,
moest in die dagen eerst zijn ver
voersbewijs tonen. Als hij met de
Alkmaarse onderneming was geko
men, kon hij meteen zijn biezen
pakken. De eilandbewoners stonden
als één man achter hun eigen ini
tiatief. Drie jaar duurde het ge
vecht. Toen hadden zij het pleit
gewonnen.
Nieuwe strijd
Maai' na de oorlog kreeg de
TESO een nieuwe strijd te leveren.
De maatschappij moest het hoofd
bieden aan de steeds groeiende
vraag naar vervoer in het toeris
tische topseizoen. En het is nog
niet zo lang geleden, dat het op
hoogtijdagen onmogelijk bleek de
toeristenstroom te verwerken.
j
jmsbck<nu
TEXEL eiland van schapen, toeristen en de T.E.S.O. Het
eiland ook met de omstreden naam. Want moet men nu van
„teksel" of ..tessel" spreken?
De moeilijkheid is, dat men voor beide uitspraken een histo
rische verklaring kan geven.
De Romeinen noemden het eiland: Insula Texla. Dat zou
pleiten voor een x.
Een andere lezing zegt echter, dat het eiland eens heeft gelegen
aan de monding van de IJssel. Toen zou het Ter IJssel hebben ge
heten. Met dubbel s.
De eilandbewoners breken er zich het hoofd niet over. Voor
de Tesselaars is Texel Tessel. En daarmee basta.
Wachttijden in Den Helder van
acht uur en soms nog langer wa
ren helaas geen uitzonderingen.
Maar dat is nu verleden tijd. Zeker
sinds vorig jaar de diesel-elektri
sche veerboot „Marsdiep" met kop-
lading (capaciteit 70 auto's en 750
passagiers» in dienst is genomen.
De wachttijden zijn tot één uur,
hoogstens twee uur geredu
ceerd. In verband met de te ver
wachten ontwikkeling van het toe-
heeft men enkele weken ge
leden reeds opdracht gegeven tot
de bouw van een zusterschip van
de „Marsdiep". Die zal over twee
jaar gereed zijn. Dan zal het mo
gelijk worden een halfuurdienst te
onderhouden tussen Texel en Den
Helder.
Maar dat overzetten kost geld.
Voor een auto betaalt men bij
voorbeeld zes gulden voor een en
kele reis. En dat is een doom in
het oog van de hotel- en pension
houders. Met hun collega's van de
vier andere waddeneilanden die
met nog hogere tarieven te kam
pen hebben hebben zij kortge
leden een brief naar minister Suur-
hoff van Verkeer en Waterstaat ge
stuurd. Daarin drongen zij aan op
verlaging van de veertarieven. Zij
wensen gelijkschakeling met de
Zeeuwse veren. Bij de TESO ge
looft men niet. dat de minister
aan hun wensen gehoor zal geven.
Daar verwacht men eerder, dat de
tarieven in Zeeland zullen worden
opgetrokken.
Maar als de minister er wel op
zou ingaan, dan is dat de TESO
om het even. Alleen, dat gaat het
Rijk veel geld kosten. Volgens de
directie werkt de TESO namelijk
praktisch tegen kostprijs. En ze
heeft sterke argumenten om haar
bewering te staven. Het stamkapi
taal van 75.000 gulden is uitgezet
in aandelen van vyf en vijfentwin
tig gulden. Niemand mag meer
dan honderd aandelen bezitten. In
de praktijk is vrijwel ieder perso
neelslid ook aandeelhouder. En
heeft daardoor medezeggenschap.
Want hoeveel aandelen hij ook be
zit, iedere aandeelhouder heeft
slechts één stem. Bovendien bestaat
er een dividendstop van zes pro
cent. Jaarlijks wordt er dus slechts
een gering bedrag aan divi
dend uitgekeerd. De overige winst
komt geheel ten goede aan verbe
tering van de diensten. Voorzover
de maatschappij tenminste geen
instellingen op het eiland helpt.
Het Rijk geeft totnutoe slechts in
direct subsidie. Bijvoorbeeld door
de aanleg van de veerhaven indi
rect subsidie. Bijvoorbeeld door de
aanleg van de veerhaven
,,'t Homtje" op de zuidpunt van
het eiland. Een project, dat tien
tallen miljoen guldens heeft ge
kost. Maar door de aanleg van deze
haven is het mogelijk geworden de
vaartijd tot ongeveer een kwartier
te bekorten. En dat is heel wat
waard, zeker voor de bedrijven, die
zijn gedwongen van deze veerdienst
gebruik te maken.
Het ligt dan ook voor de hand,
dat verlaging van de tarieven al
leen mogelijk wordt, wanneer Wa
terstaat een deel van de kosten zou
gaan dragen.
„Dat zou in de miljoenen gaan
lopen", zo verzekert men ons. „Bo
vendien weten wij, dat er binnens
kamers een paleisrevolutie aan de
gang is om ook bij de Zeeuwse ve
ren tot een sluitende exploitatie te
komen. Daartoe moeten de tarie
ven omhoog. Kortgeleden heeft
men onze boeken ter inzage ge
vraagd en graag gekregen. Het zou
ons niet verbazen als men onze
maatschappij daarvoor model wil
stellen".
De dag, die wij op Texel door
brachten, was een drijfnatte. Het
regende van de heen- tot de terug
reis. En al dat water ontnam wat
glans aan de schoonheid van dit
oord van schapen en toeristen.
Maar zelfs onder die grauwe wol
kendeken en door dat gordijn van
vocht heen konden wij zien, waar
om zo velen zomers de zinnen wil
len "verzetten op TexeL Do Tesse-
laar en zijn eigen TESO zal zo
gaarne begroeten. Of zo nu
van „teksel" of „tessel" spreken.
Werk van de internationale avant-garde
De Nieuwe Stijl zal een reeks
worden van zes pockets gewijd
aan Het Nieuwe. ,JDe makers
van de Nieuwe Poëzie werken
hierin samen met verwante in
ternationale stromingen als
Nul/Zero en het Nieuwe Realis
me". Op blz. 137 vindt men
„aanwijzingen voor de pers
(1-5)" in rood gedrukt. Als
volgt:
Het moet in de toekomst worden
vermeden dat men de Nieuwe
Poëzie opvat a^s 6611 protest
tegen Vijftigers. De Nieuwe Poë
zie zet zich niet af tegen de ge
schiedenis, maar maakt geschie
denis. De Poëzietheorie van de
Vijftigers heeft geen enkel aan
rakingspunt met de Nieuwe
Poëzie, dus elke aanleiding tot
rebellie ontbreekt. (No. 1).
Jagen, is onzinnig. Het is de pu
bliciteit, die de Nieuwe Poëzie
najaagt. Terecht: pers, radio en
tv zouden in hun taak tekort
schieten als zij dit nieuws niet
zouden blijven signaleren. (No.
2).
Boeken maukt
■Cr Het is dringend gewenst dat de
kunstredacties hun werk jour-
nalistieker opvatten. Niemand
is gediend met zinnen als
„waarschijnlijk gedoelt de ma
ker" of „wat de schrijver be
oogt is ons niet duidelijk". Dit
cultiveren van eigen onwetend
heid moet in het vervolg achter
wege blijven. Feiten zijn interes
santer dan commentaren en
gissingen. Adressen en telefoon
nummers van de makers van
Nieuwe Poëzie en de leden van
de Nulgroep worden als bekend
verondersteld. (No. 3).
Er is geen bezwaar tegen dat
kronikeurs in hun beschouwin
gen het begrip „Nieuwe Poëzie"
nu en dan vervangen door „To
tale Poëzie". (No. 4).
Het is een hinderlijk misverstand
dat de internationale avant-gar
de vooral aanleiding zou geven
tot vrolijkheid. De Amerikaanse
Popart, het Europese Nieuw Rea
lisme en de Zero-Nul-beweging
moeten bekeken worden als het
resultaat van 'n normale kunst
historische ontwikkeling. Kunst
redacteuren. die door him hou
ding de pret van hun publiek
vergroten, moeten begrijpen dat
ze daarmee hun autoriteit op
het spel zetten. Historisch be
wustzijn is de enig betrouwbare
richtsnoer. (No. 5).
Aan deze vijf hoofdzonden ben ik
mij, bij mijn weten, nooit te bui
ten gegaan. Ik heb niets gezegd
over ,een protest tegen de vijftigers'.
Ik heb niemand het najagen van
gij e Koog. het enige dorpje op de westkust van het eiland, klinkt het toeristisch gedruis
1, hardsMaar dicht in de buurt kan men nog zo'n duinboerderijtje vinden met zo'n typische
schapenboet (rechts).
i7 n staat, hot in een van de den. wanneer onze natnnrliika In de litureie van de kerk-
i oude psalmen van Israël
(ps. 130). Stel u voor dat er
1 zou staan: uit de hoogte roep
ik tot u, o Heer. Maar dat kan
verworveniheden stuk breken.
Wie de man van psalm 130 is,
weten we met: zyn naam, zyn
plekje onder de zon is ons niet
dienst wordt soms by de verkon- 1
diging der genade dat diep-
gaande bybelwoord genoemd:
„Jezus Christus is een verzoe- 1
niet, geestelijk gesproken kan 't
niet. Wie op 'n hoogte staat,
met vaste grond onder de voe
ten, heeft geen behoefte om tot
God te roepen. Zo iemand kan
bekend. Alleen dit éne weten
we: hy is in de diepten, waar
zyn levensbestaan bedreigd
wordt.
Deze mens zou u en ik kun
ning voor de zonden der gehele
wereld". Goddank, zo ver durft
de bijbel te gaan. Want als God 1
in gedachtenis zou houden de
zonden van rijken en armen, van
zichzelf redden. Zo iemand heeft
de presentie van God niet nodie.
En roept ook niet om de hel
pende, reddende presentie van
God.
nen zijn. Maar niet als wij met
discussie en overleg bezig zyn,
Dan is 't nog theorie en raakt
je niet. Wie werkelyk in do
diepte is, houdt met discussie en
de tyrannen in groot en klein 1
formaat, als Hy zou toerekenen
wat mensen in en buiten de
kerk misdrijven, ja. wie zou dan 1
bestaan? Maar by u, Heer is
Wie vanuit de diepte roept,
raakt aan het wezenlijke. Het
protest op. Want deze man uii
psalm 130 heeft met God, al-
vergevingDe vraag is of wy
van deze dimensie, van de di- 1
spreekt helemaal niet vanzelf,
dat we het wezenlyke van het
psalmboek van Hieronymus, de
geving weet hebben.
leven raken. Meestal bewegen
we ons aan de oppervlakte. Dat
tyn, is aangetekend, dat deze
Paul Tillich heeft een paar jaar
hoeft dan nog niet zoveel te
zijn als: maar-raak-1 even. Maar
we leven meest in de continu
WOORD
uitgegeven onder de naam: de 1
verloren dimensie". Uit een van i
van 't dagelijkse werk. van ont
spanning, van eten, slapen, ver
VAN
gel: „het beslissende element in 1
bekende pad. We zyn aan on
telbare toevalligheden blootge
BEZINNING
terse mens is het verlies van de
diepte-dimensie d.w.z.: de mens 1
steld, die we zelf niet in de
hand hebben. Algemeen is de
psalm een illustratie is van de
de vraag naar de zin van het
klacht, dat we meer gedreven
i worden dan zelf de weg bepalen.
de vlucht is voor God. Dat is
ik waarheen ga ik wat ik
We praten en praten en ziin
doof voor de stemmen, die uit
de mensen, die bij God vandaan
de korte tijd tussen geboorte en
i de diepte tot ons komen. En
daarmee kwetsen wij onze ziel.
„De profundis", uit de diepte
Zulke vragen zyn geen quiz-
maar we hollen verder en laten
1 onz#» gekneusde ziel alleen.
auteur rondom de eeuwwisse
de diepte, in de situatie waarin i
Wanner iemand zich de vraag
stelt: waarvoor leef ik0 Wet
ling, streng gestraft door de
wereld van zijn dagen en in
zich zelf en zyn eigen bezit.
betekent mijn werk voor myn
leven? Kiik, zo iemand is op
Hy wist geen oplossing van het
de Eeuwige en zyn Ryk ons in
weg naar de diepte, waar het
wpzenlüke te vinden is. Iemand
profundis". De man van psalm
scherpe vraag van Jezus: Wat i
die veel studie maakt van het
verleden en daarin misschien
van zyn schuld tegenover God.
reld te winnen en schade te ly-
wel evr»prt is. is daarmee nog
riet een mens. die dieper leeft
dan de oppervlakte De vraag
heden gadeslaat, in gedachtenis
houdt, wie zal bestaan?" Maar
J. de Wit, 1
1 naar de achtergrond van leven
1 en werken gaat pas acuut wor-
dat is gelukkig niet zyn laatste
woord.
herv. predikant i
in Leiden.
publiciteit verweten. Ik heb geen
zinnen gebruikt als genoemd in nr
3. Ik heb mij noch iemand anders
ooit getracht vrolijk te maken met
of over verschijnselen als genoemd
in nr 5. Desondanks paradeer ik
en met mij het Leidsch Dag
blad bij de optocht „Parade der
Proleten". Deze „Parade der Pro
leten" is een twintig bladzijde lan
ge reeks citaten uit de pers en in
dit eerste deel afgedrukt. Volgens
de redactie van N.S. deel I, be
staande uit Armando, Henk Pee
tere, Hans Sleutelaar, Cornelia
Bastiaan Vaandrager, Hans Ver
hagen en hun assistent Ch Duijns,
ben ik een proleet, omdat ik in
een bespreking van de Verzamel
de Gedichten van Armando (Nijgh
en Van Ditmar, Den Haag) gewe
zen heb op het verschil tussen een
gemengd bericht en een vers. Zie
blz. 17 N.S.. O nee, dat kan niet,
want het citaat is zo onvolledig, dat
niemand er, op deze manier gele
zen, een touw aan vast kan kno
pen .Nu is een proleet (a) een lid
van de arme, van de hand in de
tand levende volksklasse. Als zoda
nig ben ik zonder enige twijfel een
proleet (proletariër). De tweede be
tekenis (b) van het woord proleet,
afkomstig uit de studententaal, i
„persoon uit een onbeschaafd mi
lieu of van grove levensopvatting.
Iemand die zich opdringt, niet be
heerst enz. enz. „By de ene noch
bij de andere betekenis zie ik enig
verband met mijn woorden over
meester Armando.
Op verzoek van de redactie (zie
nr 3) geef ik nu verder feiten be
treffende N.S. Er staat in:
Poëzie van Armando, Verhagen
en Buddingh.
Een artikel van Gtlnther Uecker
over strukturen, met foto's van
zijn werk, van dat van Soto en
Mack.
EeD interview met miss Yoyoi
Kusama, die „boten, bedden, sofa's
en stoelen met geprepareerde zak
ken (overtrekt) die de critici tot
phallische symbolen hebben uitge
roepen". Een foto van haar op een
bed van knollen.
„Manifesten" van Yves Klein,
met foto van „relief van blauwe
sponzen 1960" en van „de anthro-
pophagic 1961". Procédé van het
laatste: levend penseel, d.w.z. de
verf op het model en het model
tegen de muur. Voorts leidt hy het
Pneumatische Tydperk in (Het
Vuurteken 1961). Hy is Judoka en
acht zichzelf een der weinige klas-
sici van deze eeuw.
Van Frans Nienhuis: „Men
vraagt en wij draaien". Tekst van
zo'n vervelende radio-uitzending.
„Realiteiten" zyn aanhalingen uit
de pers. Dat denk ik tenminste.
Heinz Mack schrijft over een
lichtspel. G. Blok over Zero-Nul,
Schoonhoven over Zero. Van
laatstgenoemde een foto van
„Schotelrelief 1963", van Henk
Peetere „pyrographie 1959", van
Armando „Project zwart water
1964".
Van Frans Popper een beschou
wing over kinetische kunst en onze
omgeving. Van Kosice „hydrau
lisch reliëf 1963". Verder foto's van
de redactieleden.
De Nieuwe Styi gesignaleerd en
my onthouden van enig commen
taar.
CLARA EGGINK
