Filmidool
...gedeponeerd
james handelsmerk...
IAN FLEMING
Voor wie de levensgeschiede
nis van Ian Fleming kent is het
mogelijk na te gaanwaar en
wanneer hij zijn verschillende
ideeën heeft opgedaan. In het
Casino van Esteril bijvoorbeeld
verloor hij eens zijn laatste
stuiver aan de speeltafel; in
Casino Royale daarentegen (de
eerste Bondroman, welke in
1953 verscheen, toen Fleming
45 jaar was) haalt James Bond
de - volle buit binnen. „Veel
liefs uit Moskou" is geïnspi
reerd op de jaren, welke Fle
ming als journalist in Rusland
doorbracht. Zelfs de herkomst
van de naam James Bond is be
kend: de schrijver „leende"
deze van een bekende Ameri
kaanse vogelkenner. Fleming
overleed op 12 augustus 1964
op Jamaica, waar James Bonds
avontuur tegen Dr. No begon.
Veel pleegt er voor James Bond niet verborgen te blijven, maar
één ding is hem nog ontgaan. In zijn onschuld is hij er heilig van
overtuigd, dat hij zijn succes als geheim agent 007 te danken
heeft aan zijn handigheid, en dat hij in zijn strijd tegen
Goldfinger, Dr. No en Red Grant geen andere orders heeft af
te wachten dan van ,,M" van het hoofdkwartier. Groter ver
gissing kon hij niet begaan. Want zijn faam dankt hij aan de
public-relationsexperts en zijn werkelijke bazen zijn de mannen,
die hem elke keer opnieuw in het vuur sturen om méér boeken,
méér films en méér overhemden, dassen, schoenen, broeken, grammofoonplaten, levensmiddelen en prentbriefkaarten te
verkopen. Dat zijn de ware Goldïingers, waarvoor zelfs een James Bond zich gewonnen moet geven.
wérkelijke held dan met schimmige
figuren van de zelfkant, of met zwaar
moedige nozems vol afwijkingen en
problemen. In Bond vindt de volwassen
man weer aansluiting met de jongens
boekenromantiek uit zjjn jeugd, al is
deze romantiek naar de els van de tijd
ook keihard geworden. De tonnen recla
mekosten werden slechts besteed om de
mannen te wijzen op het bestaan van
een nieuwe held, naar wie reeds onbe
wust werd uitgekeken.
Het heeft ertoe geleid, dat James Bond
nu reeds die zeldzame eer ten deel is
gevallen, die sinds Pickwick en Sher
lock Holmes door het grote publiek
nauwelijks meer werd toegekend: het
als écht en bestaand aanvaarden van een
verzonnen figuur. Aan de scheppers denkt
niemand meer. In een pas verschenen,
royaal uitgegeven boekwerk „James Bond
in focus" wordt precies nagegaan wat
James Bond het liefste drinkt, wie zijn
opdrachtgevers zijn, hoe het komt dat
Bond en zijn baas „M" bij zoveel ver
schil in karakter zo goed met elkaar
kunnen opschieten, waar zich de ge
heime kontakten In Turkije of op
Jamaica bevinden en welke kostuums
departement „Q" voor hem heeft ont
worpen.
Daarom kunnen we er rustig om lachen,
als „M" zijn beste geheime agent dreigt,
dat hij eventueel ook 008 op pad kan
sturen. Want we weten toevallig, dat die
008 een kleine man is met een ingevallen
borstje, die al een kleur krijgt wanneer
een vrouw als Pussy Galore maar naar
hem kijkt! Daarom zal „M" nooit 008
een opdracht geven. „M" kijkt wel uit!
Hij weet veel te goed, dat alle „Gold-
fingers" dadelijk ..No" zouden zeggen.
AMES BOND is een rage
geworden. Ian Flemings
boeken behalen duizeling
wekkende oplagen: in de Pan-
pocketboek editie overtroffen
de Bondboeken in oplage die
van alle andere in dat jaar
bij die uitgeverij verschenen
boeken tezamen en in Frankrijk draaiden de Editions Pion in
één jaar tijd twee en een half miljoen exemplaren eruit. Uit
zichzelf ontstaat zoiets nooit. De basis was goed, want lan
Fleming schreef zijn Bond-verhalen uit een enorme ervaring
als journalist (o.a. vier jaar voor Reuter als correspondent te
Moskou), als assistent van de chef van de geheime dienst van de
Engelse marine en als leider van commandotroepen in de tweede
wereldoorlog. Zijn boeken werden bestsellers, maar de films
deden de rage pas goed ontstaan. Vóór het zover was werd
evenwel een enorme publiciteitscampagne ontworpen, die ervoor
moest zorgen dat de naam Bond op ieders lippen kwam en dat
zijn codenaam 007 een begrip zou worden.
VOOR EUROPA belastte zich hiermee
een firma in Parijs. Vertegenwoordigers
werden er op uit gezonden om fabrikan
ten te bewerken op de films in te haken.
Blauwdrukken voor het inrichten van
etalages werden ter beschikking gesteld.
Alles moest reeds klaar zijn vóórdat de
grote successen kwamen: manchetknopen
met 007 erop; speciale zakdoeken, kos
tuums met die speciale Bond-lijn, die
een kruising lijkt tussen Saville Row en
conferencierjasjes
Dat is de achtergrond van alle reclame,
die van 007 een zeven met een heleboel
nullen erachter moet maken. Ieder, die
de bioscoop verlaat, loopt een paar hon
derd meter anders dan anders, nét als
James Bond. De handel heeft naar mid
delen gezocht om de mannen ook in de
maanden na het avondje-uit wat rech-
terop te krijgen door hen iets tastbaars
uit de Bond-cultus mee te geven. De James
Bond-fanclubs in Amerika, Australië en
Frankrijk zijn evenmin spontaan opge
richt; het maakt allemaal deel uit van
een weloverwogen planning.
Nu is het ook weer niet zo, dat alles
centraal wordt geregeld: voor de
public relations-experts is het voldoen
de als zij een bepaald punt bereiken
in de publieke belangstelling, waar
na het verschijnsel niet langer ge
negeerd kan worden. Dan komen de
fabrikanten zélf vragen om de naam
Bond te mogen gebruiken en dan voelt
iedere journalist zoals deze zich
verplicht om over de cultus te schrijven.
Voor de reclamemensen slechts de taak
de sneeuwbal naar het topje van de
heuvel te rollen, daarna is er geen houden
Handschoenen en bretelles, hemden en
brillen: in Frankrijk wéét men al niet
beter en Nederland staat op het punt
veroverd te worden. Het juiste moment
voor de grote invasie wordt afgewacht
tot de mond-tot-mond reclame in deze
Goldfinger-periode een climax heeft be
reikt.
Intussen werken zelfs de Oostduitsers
mee aan de opbouw van de James Bond-
mythe. Ongetwijfeld is men daar nog
niet vergeten, hoe eens president Ken
nedy verklaarde voor ontspanning het
liefst 007-verhaIen te lezen. De afge
lopen week hebben verscheidene Oost-
duitse kranten zich ingespannen om uit
te leggen, waarom de Bond-stories „kapi
talistisch en reactionair" zyn, en ook in
Nederlandse beschouwingen Wordt over
fascistische tendenzen in deze films ge
sproken. Het is allemaal koren op de
molen van de mannen achter de schermen.
Verborgen verleiding? Wij kunnen het
zo ernstig niet nemen. Er wordt ge-
spekuleerd op de behoefte tot identifi
catie, maar het is nog altijd honderdmaal
beter dat men zich identificeert met een
Hierboven enkele voorbeelden van
de artikelen, die in massa verkocht
worden sinds James Bond zijn leven
in dienst van Het Recht en de Re
clame heeft gesteld. V.l.n.r.: tijd
schrift, grammofoonplaat, overhemd
met Bond-strikje; daaronder: pocket
boek en manchetknoop
