Ondanks
I healers
enorme
tot nok
prijzen
sconcer
in Stadsgehoorzaal
DE NIEUWSTE PANTALON: TS-Quality van?
gevuld
kunst
Prachtige
Gluck en
avond met
Beethoven
MOEDERDAG DE N,E
EXPOSITIE THERESIENSTADT
IN JOODS HIST. MUSEUM
Samen naar Opera
voor.150 gulden!
LETDSCH DAGBLAD DONDERDAG 6 MEI 1965
v.V' - i\T
PUBLIKATIE VAN A.K.U.. ARNHEM
Cultuurhonger in Duitsland
iEen welhaast onlesbare dorst naar het „hogere" in de vorm van
jneel en muziek heeft voor zover zij er niet reeds waren, in de
(eden van de Duitse Bondsrepubliek ware toneel-, opera- en con-
jrtpaleizen doen verrijzen en herrijzen, die veelal aan duizenden
lldtuurliefhebbers plaatsbieden en die avond aan avond uitverkocht
[n, ja, waar zelfs weken voor een uitvoering of voorstelling geen
patsen meer is te krijgen.
Tijdens een bezoek aan enige grote steden, hebben wij ons enigs-
een beeld kunnen vormen van het Duitse cultuurleven.
)r Nederlandse begrippen fa- i koop? te rang
ichtige hoge toegangsprijzen bly- ter kost toch nog
>r het Duitse publiek geen
iderpaal te zijn, de concertzalen,
operatheaters en de schouwbur-
I tot de nok te vullen. De toe-
ïgsprijzen voor de opera lopen bij
gewone voorstellingen al gauw tot
40, 50 gulden, maar wil men bij
wat feestelijke uitvoering op de
ste rand zitten met zijn
Gebrek aan goede
acteurs
s, dan kost zo'n avondje uit
frdige 150 gulden! V/aarbij n
echter een opera-uitvoering 1
Er heeft zich, wat de eigen produk-
tie op het gebied van toneel, muziek,
opera en literatuur betreft, in de
laatste 10 15 jaar in West-Duits-
land een zekere renaissance voorge
daan. Er verschenen nieuwe gene
raties van componisten (de muziek-
produktie herstelde zich het eerst),
van toneelschrijvers en van opera
componisten. En hieraan is ook wel
benoef te in een land met wan
neer men zich tot het theater be
perkt ongeveer 180 schouwburgen,
die jaarlijks door bijna 20 miljoen
toneelliefhebbers worden bezocht, en
ongeveer 60 operagezelschappen. De
ze grote aantallen laten zich verkla
ren uit het feit, dat het theater in
de rangorde van het Duitse cultu-
Dit ontbreken van goed spelersma-
lerieel is de oorzaak van middelma
tigheid van verreweg het grootste
deel der toneelvoorstellingen. Zo
groot is echter in Duitsland de be
hoefte aan toneel, dat ook de volks
theaters druk worden bezocht. Ook
hier is het applaus van het talrijk
publiek langdurig en hartelijk.
Gossaerts
..Kruisafneming"
naar Rotterdam
Naar Rotterdam is het schilderij
„De Kruisafneming" van de Neder
landse schilder Jan Gossaert, 'die in
de 15de en 16de eeuw leefde, uit Le
ningrad overgebracht waar het later
deze maand zal worden tentoonge
steld. Het schilderij is afkomstig uit
de verzameling van Koning Willem
II en kwam 115 jaar geleden in het
bezit van het Hermitagemuseum in
Leningrad. Het doek zal later ook in
Brugge te zien zijn, waar de kunste
naar woonde en werkte.
Het schilderij zal te zien zijn op
de Gossaert-tentoonstelling die van
15 mei tot 27 juni in het museum
Boymans-Van Beuningen wordt ge
houden. Deze tentoonstelling omvat
in totaal 46 schilderijen, 24 tekenin
gen en 10 prenten.
Vondst koninklijke schat
in het Midden-Oosten
Het oudste ivoren miniatuurbecld
Een Franse oudheidkundige expeditie onder leiding van prof.
André Parrot heeft in Noord-Oost Syrië een 5.000 jaar oude
koninklijke schat opgegraven, waarbij zich het oudste ivoren beeld
bevindt dat tot dusverre in het Midden-Oosten is gevonden.
De ontdekking, officieel een van de grootste oudheidkundige
vondsten genoemd die in de 20ste eeuw in Syrië zijn gedaan, is
door prof. Parrot op een persconferentie wereldkundig gemaakt.
Hij verklaarde dat de schat was stig van Koning Mesannipadda, de
aangetroffen in een vdas in het ko- [grondlegger van de eerste dynastie
ninklijk paleis van de oude stad Mari, van het beroemde koninkrijk Meso-
een vroegere Alkadische hoofdstad in potamië.
noordelijk Mesopotamië. De schat dateert uit het derde mil-
lenium voor Christus. Zij verkeert in
r li een vrijwel perfecte toestand en heeft
Vaas JllCIt ^CSCiieinJAeill niet van de tijd te lijden gehad, al-
Prof. Parrat heeft Mari bU de Sy- j dus prof- Parrot-
risch- Irakese grens gelegen in 1933
ontdekt. Sindsdien heeft hij er voort- i Vele DC el CU CS
durend graafwerk laten verrichten i
met steun van het Franse centrum
voor wetenschappelijk speurwerk.
bevatte geschenken aan
Een
Koning Gansud, de grondlegger
Mari's tiende dynastie na de zond
vloed. De geschenken waren afkom-
dergelijk thea
ien tientje en
dan ziet men doorgaans nog maar uc 11U1KU1UC VMJ ilc„ ^Ulli>c uuitu_
een zeer middelmatige voorstelling reje ieven de eerste plaats inneemt,
van een derderangsgezelschap. j grote moeilijkheid voor het
J*ebben. &rote steden als Duitse toneelleven is niet gelegen
Berlijn resp. 12 en 20 jn gebrek aan financiële mid-
enke!.e delen. De circa 400 miljoen gulden
subsidies voor toneel en opera,
Hamburg
schouwburgen,
>p-klasse" te zien en horen krijgt.
denken, dat deze zeer hoge
gangsprijzen het operagezelschap
staat zouden stellen zichzelf fi-
ïcieel te bedruipen, dan is men er
h naast. Alleen al het stadbe-
r van Hamburg moet jaarlijks plaatsen te krijgen
miljoen mark neertellen om de voorstellingen.
m tra staande te houden.
n toneel van het peil,
dat we in onze grote steden gewend
zijn. Wij hoeven dan ook niet ja
loers te zijn op de kwantiteit van
de schouwburgen in de Duitse ste
den. Eist men kwaliteit, dan is het,
gezien de zeer grote belangstelling en
het zeer kleine aantal in aanmer
king kqmende gezelschappen veel
moeilijker voor een toneelliefhebber
aan zijn trekken te komen dan in
ons land, waar het vrij eenvoudig is
eerste-klas
In Holland Festival:
"8
Nederland is nog
goedkoopte-eiland" „Mlltter Courage
und ihre Kinder"
at wy in Nederland ook wat de
luwburg betreft nog steeds op
goedkoopte-eiland leven, blijkt
men de toegangprijzen van het
idere soort theater ziet: de goed-
Besprekingen met de „Bühnen der
Stadt Köln hebben thans tot het po
sitieve resultaat geleid, dat dit en
semble in het a.s. Holland Festival
bereid is een tweetal opvoeringen te
geven van een van zijn belangrijkste
produkties, n.l. van Bertolt Brechts
„Mutter Courage und Ihre Kinder".
Deze voorstellingen die behoren
de meest representatieve
die de overheid jaarlijks verstrekt,
voorkomt dit wel. De grote moeilijk
heid is het gebrek aan goede acteurs.
De 180 schouwburgen van de Bonds
republiek moeten het, samen met de
Oostenrijkse schouwburgen en de
schouwburgen in het Duitstalige ge
deelte van Zwitserland, doen met de
nauwelijks meer dan honderd krach
ten van de eerste rang, die er be
schikbaar zfjn. Hier voelt men zeer
duidelijk de gevolgen van de uitroei
ing van het joodse bevolkingsdeel.
Leidse koren werkten samen
Callas schuldig?
De openbare aanklager heeft de
rechtbank in Milaan verzocht de
operazangeres Maria Callas schuldig
te bevinden aan het verbreken van
haar huwelijk met de steenfabrikant
Meneghini in 1949. De uitspraak in
deze zaak kan nog wel enkele weken
op zich laten wachten.
Meneghini, die nu 67 is, trouwde
Callas 15 jaar geleden. In 1959 werd
Duits- wettige echtscheiding uitgesproken
de belangrijkste voorwer
pen is een miniatuur klein ivoren
beeld van een naakte vrouw. Volgens
hem moet dit het oudste ivoren
beeldje zijn dat ooit in het Oosten
is opgegraven. Het beeldje is ongeveer
8 cm. hoog. Andere voorwerpen in de
vaas waren een beeldje van goud en
zilver, een beeldje van een onbeken
de Mari-godin, een beeldje van een
adelaar van goud en ultramarijn,
twee halssnoeren van roze kralen en
verschillende gouden, zilveren en kor
nalijnen juwelen.
BONNS NIEUWE
SCHOUWBURG
met wederzijdse toestemming. In die
tijd deden geruchten de ronde over
een romance tussen Callas en de
Griekse reder Onassis.
Later beschuldigde Meneghini zijn
ex-echtgenote ervan een financiële
regeling die zij bij hun scheiding
getroffen hadden niet nageleefd te
hebben. Hy vroeg de rechtbank
daarop Callas schuldig te verklaren
aan hun scheiding.
Als de rechtbank een beslissing
Schneider. De decors en kostuums neemt in overeenstemming met het j gevolge
zijn ontworpen door Bert Kistner, I verzoek van Meneghini, zoals de I traat. d.
land, zullen worden gegeven op 5 juli
in de Stadsschouwburg in Amster
dam en op 6 juli in de Kon. Schouw
burg in Den Haag.
De muziek van deze „Cronik aus
dem Dreissig jahrigen Krieg" is van
Paul Dessau. De regisseur Peter Pa-
litzsch wordt bij zijn veelomvattende
werkzaamheden geassisteerd door
Johann-Richard Hansel en Horst
Mr. de Ruyter de Wildt opende als voorzitter van het ..Comité
Bevrijdingsdag" het Bevrijdingsconcert in de Stadsgehoorzaal, bij
gewoond door burgemeester en mevrouw Van der Willigen en
vele stedelijke autoriteiten. Hij vergeleek de vrijheid die wij thans
weer kennen en de onvrijheid der bezettingsjaren, waarin het uiten
van eigen vrije mening in een positie bracht als het plegen van ver
raad. Het is goed nu na twintig jaar nog steeds te gedenken, opdat
wij niet vergeten hoe het toen zonder die vrijheid is geweest.
mina Matthès) de party, een inge
slopen gebruik
zy deed dit met een prachtig dra
gende stem. zy het dat de intonatie
niet altyd feilloos geschiedde. Als
Amor zong de sopraan Nelly v. d.
Spek, heel zuiver en fyn, zonder de
expressiviteit van de alt te evenaren.
Daarnaast viel de kennismaking met
de Antwerpse sopraan Angèle
Geerts als Eurydice niet tegen. Zy
voldeed in veel opzichten en bewoog
zich vooral in de hoogte met groot
gemak. Enige stemverruiming
Voor de pauze stond achter het
Utrechts Stedelyk Orkest het Madri
gaal koor opgesteld, onder de leiding
van Herman Strategier, om een ver
klanking te verzorgen van Gluck's
opera „Orphée" in verkorte concert-
Het koor zong de Franse versie en
voor Parijs had Gluck, die al met
zoveel operafranje en onnatuurlyk-
heid had afgerekend een tenor be
stemd voor de Orpheus-party. Men
weet dat hy voordien in Wenen, ten
en modegril, een cas-
met vrouwenstem, had
daarbij terzyde gestaan door Gert I Officier van Justitie nu heeft aan- moeten gebruiken. Maar in beide ge-
Fleischer. De muzikale leiding berustbevolen kan dat hem aanspraken vallen stond een man ten tonele en
by Josef Uj. De titelrol wordt ver- j geven op een groter deel van hun dit is beslist Gluck's wil geweest. Nu
tolkt door Ursula von Reibnitz. 1 gemeenschappelijke bezittingen. vervulde toch weer een alt (Wilhel-
2eer hoge prijzen
'voor antiek zilver
~Tr blykt vooral van de zyde van
irticulieren byzonder veel belang-
elling te bestaan voor antiek Ne-
t&rlands zilver en men is graag be- j
Jid er zeer hoge prijzen voor te be- i
Dit bleek op een veiling by
ul Brandt in Amsterdam van een
llectie zilver uit patricisch bezit
Sen paar zilveren kandelaars met j
de Zutfense keuren uit 1774 en het
esterteken van H. J. Wolters,
ictoten f 13.000 op, een zilveren
lotel met oude Amsterdamse keu-
uit 1662, f 9.000, voor verschei-
e presenteerbladen werden bedra-
1 van f 5.400, f 3.800, f 2.600 en
g eens f 5.400 genoteerd. Een zil-
ren inktgarnituur, bestaande uit
ee kristallen flacons, werd geveild
or f 1.900, een ovale broodmand
or f 1.300, een zilveren kan met
ipdeksel voor f 3.200, een kom met
atte oren en deksel en oude Ba-
iriase keur voor f 3.300, een huwe-
ksbeker voor f 3.000, een koektrom-
el f 1.409, een zilveren waterkan-
rtje voor f 3.200, een brandewynKom
or f 2.300, een mosterdpotje voor
1.050 en vier lepels voor f 1.600.
>k een collectie zilveren kinder-
eelgoed uit particulier bezit (en al
rder tentoongesteld in het kasteel
umenburgh in Vaassen) vond gre-
5 kopers. Voor de zeer kleine voor-
srpjes legde men graag honderden
lldens neer en een prijs van b.v.
¥780 voor een figuurtje voorstellende
jn scharenslyper met zyn wagen
geen zeldzaamheid.
Zaterdagavond wordt de
100ste voorstelling gegeven van
het Cabaret Pepijn in het thea
ter aan de Nieuwe Schoolstraat
in Den Haag.
Naar men weet staat dit onder
leiding van onze stadgenoot mr.
Paul van Vliet. Tot nu toe heb
ben 10.000 bezoekers de weg
naar dit theater gevonden.
Onder hen waren de Prinses
sen Beatrix en Margriet. Vele
autoriteiten zullen deze jubi
leumvoorstelling bijwonen.
Het Cabaret Pepijn is uitge
nodigd het gedeelte na de pauze
op het Boekenfeest in het Kur-
haus (17 mei) te verzorgen.
Hierboven de leden van dit
Cabaretdat zich in korte'tijd
een uitstekende naam heeft we
ten te verwerven. V.l.n.r. Judith
Bosch. Ferd. Hugas. Paul van
Vliet, zijn echtgenote Liselore
Gerritsen en Rob van Kreefeld.
(Foto Ton Jansen, Rijswijk)
In Bonn is gisteravond de nieuwe
stadsschouwburg geopend in aanwe
zigheid van president Liibke, kanse
lier Erhard en andere Westduits®
hoogwaardigheidsbekleders.
De nieuwe schouwburg is naar de-
drigaalkoor" en „Stem des Volks", m0cratische opvattingen gebouwd,
alles onder leiding van Henk Briër, is yan alle 901 zetels zyn de gebeurte-
tot een triomf geworden. nissen op het toneel uitstekend te
De keuzebepaling op deze „Ode an volgen,
die Freude" was, om de universele Het gebouw heeft 29 miljoen mark
macht van tekst zowel als muziek, gekost. Het is een der modernste
dachte komen, dat Beethovens' koor
finale der „negende" ceremonieel is
uitgevallen! De uitvoering ervan door
US.O., solistenkwartet en een sa
menbundeling van „Ex Animo", „Ma- j
Strategier had beslist geluk met de
leiding van de vier orkestinleidingen
en zette trouwens het gehele appa
raat geheel naar zijn hand. De koor
fragmenten zijn zeer dankbaar voor
de zangers gecomponeerd en werden
door het Madrigaalkoor voor de ver
wachtingen van een elite-ensemble
voorbeschikt. Deze feiteUjke
kantate is vrij brokkelig en soms
overbeladen en dat zy niet voortdu
rend tot klankschoonheid leidt, ja op
de rand van de „schreeuw" komt, is
Beethovens tekort. Een voorbeeldige
vertolking, als door Briër tot stand
gebracht, vernietigde evenwel alle
bedenkingen. Aan de technische sa-
mengang mankeerde hoegenaamd
niets en in de passades, waar het or
kest vry speelt, kon men constateren
hoe Briër zakelijk en kunstzinnig ook
een beroepsorkest kan inspireren en
de klank tot het glanzende verzadi
gingspunt gevoegd by een waarlyk j
orkestraal reliëf weet te cultiveren.
Het U.S.O. begrijpt hem intuïtief.
Behalve Angèle Geerts en Wllhel-
mina Matthès maakten de tenor ters schouwburg van Bonn ge-
Chris van Werkom en de bariton schikt voor zowel toneelstukken als
Herman Schey deel uit van het kwar- I operavoorst ellen.
a de tenor Op de openingavond is het klas-
kennen wij hier al sinds jaren en sieke Griekse drama „Oresteia" van
hoe zouden wy de medewerking van Aeschylos in een nieuwe Duitse ver-
Schey anders kunnen kenschetsen j taling opgevoerd. Morgenavond volgt
dan als „majesteitelijk" en „bevry- de eerste opera - Mozart's „Don Glo-
dend?" vanni" met de oorspronkelijke Ita-
V. liaanse tekst.
schouwburgen van Duitsland.
De bouwkosten zyn gedragen door
de stad Bonn en de staat Noordrijn-
Westfalen. Verwacht wordt, dat de
Bondsregering een jaarlykse subsidie
van 6 miljoen mark zal verstrekken
ter dekking van het tekort
Het toneel bestaat uit zes delen.
Vyf van die zes delen kunnen ieder
afzonderlyk op en neer bewegen.
Daarachter is een groot draaitoneel
op wielen, dat zo nodig al draaiend
kan rollen.
Door een nieuw systeem kan de
regisseur het toneel al naar behoefte
heel klein of enorm groot maken.
Evenals vele andere Duitse thea-
Advertentle
TOMADO
De partituur zelf is in een wat ce- BRABANTIA
remoniële trant geconcipieerd. Men
kan liefde emotioneler uitdrukken! Roestvrij staal
Geen mens zal echter ooit op de ge-
K. Rapenburg 10
GESCHENKEN
Telefoon 32041
Verschrikkingen uitgebeeld
In het Joods Historisch Museum in het Waaggebouw in Am
sterdam heeft de directeur, prof. dr. H. L. C. Jaffé dinsdagmiddag
een kleine expositie geopend van werk van vijf joodse schilders, die
in Theresienstadt gevangen hebben gezeten. Zij werden naar
Auschwitz gedeporteerd waar vier om het leven kwamen. De vijfde
overleed kort na zijn bevrijding. Al hun clandestien gemaakte teke
ningen, die in Theresienstadt in beslag werden genomen, werden in
Berlijn vernietigd. Van de schilderijen en tekeningen, die hun lot
genoten indertijd veilig wisten te bewaren wordt nu een keuze in
Amsterdam geëxposeerd.
Tevens werden by de opening de
eerste exemplaren uitgereikt van de
in boekvorm verschenen catalogus
der afdeling Oorlogsdocumentatie
van het museum getiteld: „Documen
ten van de jodenvervolging in Ne
derland 1940 - 1945". De hierin op
genomen documenten zyn beschre
ven door de heer Louis Ph. Polak,
daarin bygestaan door Liesbeth van
Weezal. De uitgave van dit boekwerk
werd mogeiyk gemaakt door een sub
sidie van de „Conference on Jewish
material claims against Germany"
en een bydrage van mevrouw S. E. P.
Polak-Schwarz te Amsterdam. Prof,
dr. J. Presser schreef een „ten ge
leide" voor het boek.
De expositie die tot 8 juni duurt
kwam tot stand met medewerking
van het joods S taatsmuseum in
Praag. De directeur daarvan, dr. V.
Benda, schryft in zyn voorwoord in
de catalogus o.m „De tentoonstel
ling zal de verschrikkingen van het
fascisme in de herinnering der be
zoekers doen herleven. Tegen een
mogelyke herleving daarvan moge
de getuigenis der vermoorde kunste
naars verrijzen als een dreigende
waarschuwing".
Prof Jaffé zei in zijn openings
woord o.m.: „De kunstenaars hebben
op hun manier getuigenis afgelegd
van de verschrikkingen, van het leed,
van de uitzinnige wreedheid, die zR
met eigen ogen hadden gezien. Zy
hebben niet alleen de feiten vastge
legd, zy hebben gedaan wat kunste
naars door tijden heem hebben ge
daan: hun herinnering bewaard en
zo dit gedenken vereeuwingd". De
expositie omvat 83 tekeningen,
gouaches en schilderijen, alsmede
een aantal documenten.
De heer Polak hield een korte in
leiding op de in boekvorm versche
nen catalogus (er komt ook een En
gelse uitgave van), die begint met het
gedicht van Sem Davids „afscheid
der joden van Nederland". Er is o.m.
een fotokopie in opgenomen van het
„Wannsee Protokoll" van janua-
ari 1942, de grondwet van de joden-
vernietiging 1942-1945.
Voorts een fotokopie van een Ne
derlands krantenbericht van septem
ber 1935 over de afkondiging der be
ruchte Neur en berger wetten in
Duitsland waardoor van toen af ook
in Nederland geen huwelyken meer
konden worden gesloten tuseen
„Ariërs" en „niet-Ariërs" als een der
betrokkenen een Duitser was. „Ras
sendiscriminatie overal op de wereld,
ook hier te lande, is nog aan de orde
van de dag en wy lazen ook weer
van gas." zo besloot de heer Polak
zij inleiding.
