Vat. socialisme dekmantel
van gruwelijk bewind
"NATIONALE DANKSTOND IN PIETERSKERK
ïïVie zich aan t recht vergrijpt
ontbindt het leven
t .GIJ ZIJT VRIJ!
FOTO'S VOOR
KONINGIN
VEEL JEL'GD BIJ
HERDENKING
IN RIDDERZAAL
Jongetje gestikt
[P4M)&
EAU DE COLOGNES
GEPENSIONEERDEN:
„DANKBAAR, MAAR
NIET VOLDAAN"
Bezetting door de
Leidse schooljeugd
in beeld gebracht
Het is de jeugd eigen
om liet bestaande niet
direct te aanvaarden
LEIDSCH DAGBLAD DONDERDAG 6 MEI 1965 VIJFDE BLAD
"IU
|Dc Pieterskerk kerk van historie en traditie - was gisteren
derom het middelpunt van een nationale plechtigheid: twintig
bevrijding werd herdacht. In een kerk, waar in het verleden
ere-promoties van Koningin Wilhelmina, een Winston
Jhurchill en een generaal Smuts plaatsvonden en waar in 1574 de
leidse burgerij samenstroomde om God te danken voor de bevrij-
ing van het Spaanse juk, waren ook nu weer honderden de
prk was geheel bezet samengekomen om bij vernieuwing uiting
geven aan hun dankbaarheid voor de in 1945 ontvangen vrijheid.
tlkiOver die vrijheid en de daaraan
tpaard gaande vreugde sprak deze
Chlend prof, mr. W. F. de Gaay
prlman. Op 5 mei 1945, aldus de
oogleraar, hing Nederland op eens
vlaggen. Zij bleven hangen, één
ieek, twee weken, tot in de derde
eek. Toen kwam er een vriendelijke
inmaning van de gemeentebestu-
jn: men gaf in overweging het
merkwaardig hoeveel er in dit
tnd in overweging gegeven en in
ierweging genomen wordt de
laggen in de halen; het leven moest
(jn gewone loop hernemen.
Het in keurige bewoordingen ge
lelde verzoek smaakte mij. aldus
preker, niet en ik was blij dezelfde
ag een vriend te ontmoeten, die
verontwaardigd was. „De vlag-
Wkn inhalen? Ze zijn gek. Dit is iets
m je hele leven voor te vlaggen!"
Inderdaad, de overwinning op het
jfttionaal-socialisme was en is een
pbeurtenis om er je hele leven voor
p vlaggen. De vlaggen van de eerste
rieken na 5 mei 1945 hingen er niet
o maar. Zij verbeelden wat Ger-
pandy vanuit Londen op de avond
te an die dag onder woorden bracht:
•oik van Nederland, gij zijt vrij!
Oorlog tegen het
ie- P
iar nat. socialisme
Vervolgens wees prof. mr. De Gaay
fortman er op, dat de tweede we-
rceldoorlog geen oorlog om ko-
ftniën, grenswijzigingen, eeonomi-
fche machtsposities of bevrediging
ElNfan nationalistische aspiraties was.
Bet was een oorlog voor of tegen het
kationaal-socialisme. Dat gaf hem
Tegelijkertijd een afschuwelijk en
ïen eenvoudig karakter. Want het
Dationaal-socialisme was in uit
gangspunt en praktijk een goddeloze,
?eter een anti-goddelijke macht. Op
(wee punten in het bijzonder is dat
ïuidelijk. In zijn houding tegenover
ie joden en in zijn gebruik van het
recht.
Het nationaal-socialisme was geba
seerd op een afgodische rassentheo
rie. Het ontkende, dat ieder mens
van onschatbare waarde is. Slechts
de zgn. ariër achtte het de moeite
V/aaid. Maar de minachting voor de
tuet-ariër zette zich ten aanzien van
éen volk om in haat, een haat, die
dreef naar zijn uitroeiing en die af
grijselijk vindingrijk maakte voor
wat betreft de daarvoor te bezigen
öiiddelen. In zijn hardnekkige ijver
de joden uit te roeien onthulde het
bationaal-socialisme zijn anti-godde-
lyk karakter, want het joodse volk
draagt de eeuwen door met zich het
grote geheim van Gods bedoeling
met deze wereld.
Onmisbare voorwaarde voor een
menselijk samenleven van volken,
groepen en enkelingen is het recht.
Het dient de vrede, omdat het be
schermt. toedeelt en ordent. Het is
waar. dat niet alle recht goed recht
is. Vaak is het gebruikt om belangen
'te bevoordelen, die dat niet verdien
den; vaak is het aangewend tot be
scherming van niet hun volk. maar
Bich2elf dienende heersers. Wat de
nationaal-socialisten echter met het
recht hebben uitgehaald, ging deze
en dergelijke misbruiken ver te bo
ven. Stelselmatig hebben zij, aldus
spreker, het recht gebruikt als dek
mantel en hulpmiddel voor de uit
voering van hun gruwelijk bewind.
Systeem leidde naar
volstrekte chaos
Wie zich aan het recht vergrijpt,
ontbindt het leven. Het nationaal-
sociahsme pretendeerde een nieuw
recht te brengen, dat de naar zjjn
oordeel verziekte Europese maat
schappij zou omvormen. Het liep uit
OP een systeem, waarin geen men
selijke waarde veilig was en dat via
concentratiekampen, roof, moord,
marteling, oorlog, verraad en chan
tage naar een volstrekte chaos leidde.
Aan het einde van zijn rede wees
prof. De Gaay Fortman er op, dat
bij iedere viering van de bevrijding
het getal van ons, die er bij waren,
kleiner, dat van onze kinderen en
kleinkinderen, die oorlog en bezet
ting niet hebben gekend, groter
wordt. Alleen als wij luisteren naar
hun vragen en hun kritiek aanvaar
den zullen wij er in slagen samen
met hen telkens opnieuw inhoud te
geven aan de idealen, waarvoor wij
in de oorlog stonden. Maar er is meer
nodig. Hoe moeilijk het ook is en
het zal naar mate de jaren verglii-
den steeds moeilijker worden wij
zullen aan onze kinderen en klein
kinderen moeten blijven vertellen
van de strijd, die ons leven gestem
peld heeft en van de onvoorstelbare
wijze, waarop wij er doorheen zijn
gekomen.
Behalve deze zo inhoudrijke rede
was er voortreffelijke zang van het
Heldria meisjeskoor uit Den Haag en
In de Pieterskerk. Koningin
Juliana en Prins Bernhard vol
gen in het tekstboekje de volg
orde van de dankstond. Geheel
rechts de minister-presidentmr.
J. M. L. Th. Cals.
(Foto L.D./Holvast)
las Ingeborg Elzevier het verhaal
van Simon Carmiggelt „Hongerwin
ter in de oorlog" voor en decla
meerde zij het ontroerende gedicht
„Dodenherdenking" van Gerrit
Achterberg, gevolgd door „Na de be
vrijding" van J. C. Bloem. Muzikaal
werd deze dankstonde omlijst door
orgelspel van Adriaan Blankenstein
en de Brass Band o.l.v. Meindert
Boekei.
Met het zingen van de eerste en
zesde strofe van het Wilhelmus werd
deze indrukwekkende nationaale bij
eenkomst besloten. Ons volk had op
waardige en zinvolle wijze twintig
jaar bevrijding herdacht. Drie kwar
tier nadat Koningin Juliana en
Prins Bernhard in de Pieters
kerk waren gearriveerd, vertrokken
zij naar de „Vlasakkers" om daar
de militaire show bij te wonen.
Drie kwartier nadat Ko
ningin Juliana bij haar aan
komst in de Pieterskerk door
burgemeester, mr. G. C. van
der Willigen, was verwel
komd, was zij reeds in het
bezit van enkele foto's, die
van dat moment door onze
fotograaf ivaren genomen. De
Prins nam de foto's hem
door de burgemeester aange
boden lachend in bezit,
terwijl hij ze daarna onmid
dellijk doorgaf aan de Ko
ningin. Ook zij stelde dit
snelle werken kennelijk bij
zonder op prijs.
Opvallend veel jeugd was dinsdag
middag in de Ridderzaal in Den Haag
onder de meer dan 700 Nederlan
ders, die deelnamen aan de plech
tige nationale bijeenkomst, die de
voorzitters van het „Comité natio
nale herdenking" en van het „comi
té nationale herdenking militaire ge
vallenen" organiseerden. De bijeen
komst werd bijgewoond door de Ko
ningin en Prins Bernhard.
Medewerking aan de herdenking
verleenden het nationaal jeugd
orkest. het „Christelijk Haags Kna
penkoor". het Koninklijk mannen
koor „Die Haghe sanghers", de „Ko
ninklijke militaire kapel", enige solis
ten en de acteurs Jules Royaards en
Jules Croiset. De minister van Staat
dr. W. Drees, hield een herdenkings
rede.
Overal in het land werden op 4 mei
herdenkingsdiensten gehouden. Alle
treinen stopten om acht uur voor
twee minuten stilte.
Toen de familie Scholten uit Di-
dam laat van de kermis thuis kwam,
heeft hun achtjarig zoontje Theo op
een gegeven moment een gummidop
van een pas gekregen speelgoedge
weer opgegeten. De jongen werd plot
seling onwel en kon geen adem meer
krijgen. Enkele uren mond-op-mond
beademing mochten niet meer baten.
Op de vergadering van de Leidse afdeling van de Algemene
Nederlandse Bond van Gepensioneerden, die dinsdagmiddag in de
Stadsgehoorzaal werd gehouden is uitvoerig gepraat over een naar
mening van enkele leden nogal drastische contributieverhoging.
Maar uiteindelijk kon de vergadering zich toch wel verenigen met
de verhoging van twee gulden per jaar. Tijdens de goed bezochte
bijeenkomst gaf het hoofdbestuurslid H. J. van Bentheim een uit
eenzetting over de op 3 maart j.l. ingediende nieuwe pensioenwet.
In zijn terugblik op het afgelopen
verenigingsjaar kon voorzitter J. van
der Molen tot zijn genoegen wijzen
op enkele tastbare bewijzen van de
positieverbetering van gepensioneer
den. „Toch zijn er ook nu nog heel
wat wensen onvervuld", zei de heer
Van der Molen, die in het bijzonder
de „vermaledijde 2% per dienstjaar",
die wordt ingehouden op het pen
sioen van ambtenaren in overheids
dienst, hekelde. „Een ernstige aan
tasting van de pensioenrechten", was
zijn oordeel. Secretaris J P. Willems
vertelde, dat het ledental van de
afdeling 1186 bedroeg. Financieel zijn
er blijkens het door penningmeester
K.W. Wijk uitgebrachte verslag, geen
al te grote problemen. De heren Van
der Molen en G. L. Overdiep wer
den in het bestuur herkozen.
Beschouwing
Dc heer Van Benthem wees in zijn
algemene beschouwing over de op
3 maart j.l. ingediende nieuwe pen
sioenwet allereerst op het feit, dat
het hoofdbestuur van de Algemene
Nederlandse Bond van Gepension-
weliswaar over het wetsont-
Tentoonstelling in Boerhaavesaal
In de Boerhaavezaal wordt tot
het eind van deze week een ten
toonstelling gehouden van teke
ningen en andere werkstukken,
die door leerlingen uit de vijfde
en zesde klassen van vele Leidse
lagere scholen zijn vervaardigd.
De expositie is georganiseerd ter
gelegenheid van de twintigste
herdenking van de bevrijding.
Op treffende wijze heeft de school
jeugd de jaren 1940-A5 in beeld ge
bracht. De verhalen van thuis, de
vertelling van „de meester", de film
en de literatuur zyn voor deze jeugd
een bron van inspiratie geweest.
Individueel en in groepsverband
met gebruikmaking van allerlei tech
nieken hebben de kinderen gewerkt
onj tot deze expressie te komen. De
tentoonstelling laat zien tot welke
fraaie resultaten de inspanning van
onze kinderen op het gebied van
vormgeving kan leiden. De expositie
de tentoonstellingscommissie heeft
uit de vele inzendingen van de scho
len een keuze moeten doer. is juist
in deze dagen van herdenken een
bezoek alleszins waard. Aan de lin
ke; kant van de oude zaal hangen
de tekeningen, die de ellende van de
oorlog en de bezettingsjaren tot on
derwerp hebben, terwijl aan de rech
terzijde de blijdschap van de be
vrijding tot uitdrukking is gebracht.
De elf-jarige Joke Zeydner
biedt Koningin Juliana bloemen
aan. Rechts van de Koningin de
voorzitter van het Nationaal Co
mité. mr. H. A. M. T. Kolfscho
ten. burgemeester van Den
Haag.
(Foto LD./Holvast)
In het midden van deze zaal vindt
de bezoeker een tafel met poppen,
die een feestelijke bevrijdingsoptocht
uitbeelden. Op andere tafels hebben
kunstige plastieken een plaatsje ge
vonden. Een speciale hoek is inge
ruimd voor documentatie-materiaal
in de vorm van werkstukken en
opstellen van zesde klassers.
Waardevol
Deze interessante tentoonstelling is
gisteimiddag officieel door de Leid-
1 se burgemeester geopend.
Mr. G. C. van der Willigen achtte
de vrije expressie daarom zo waar
devol omdat het voor de jeugd een
uitingsmogelijkheid Is, die kan bij
dragen tot haar eigen ontwikkeling.
De tentoonstelling is tot en met
zaterdag 8 mei geopend, 's-middags
van 35 uur en 's-avonds van 7—9
wtrp in haar geheel zeer content is
niet met alle bepalingen kan instem -
Onder de vele bepalingen, die in af
wijking c.q. aanvulling van de oude
pensioenwet 1922 belangrijke en ook
steeds gekoesterde wensen in vervul
ling lieten gaan, noemde hij het
recht op weduwenpensioen, indien
een weduwe hertrouwt, het recht op
eenzelfde pensioen na echtscheiding,
indien het huwelijk op vordering
van de vrouw werd ontbonden, het
recht op pensioen voor weduwen van
gewezen ambtenaren, die in het ver-
Advertentle
Energieke vriend
Ieder mens is wel eens niet-zo-
f it-als-anders. Maar gelukkig is
er King die, als een energieke
vriend, u er prompt weer boven
op helpt. Natuurzuivere
King: het beste J
dagelijkse middel
ter opwekking en
verkwikking!
leden afstand hadden gedaan van het
recht op ambtelijk gezinspensioen
smeöe wijze waarop in de toekomst
de rechtspraak in pensioenzaken zal
zyn geregeld indien een belangheb
bende van mening is dat hem be
paalde rechten niet werden verleend.
Na zijn aandachtig gehoor een korte
toelichting op alle bepalingen in de
toekomstige pensioenwet te heb
ben gegeven, merkte de heer Van
Benthem op, dat aan de grieven die
de bond heeft tegen de 2% korting
per dienstjaar t.a.v. de AOW-uitke-
ring en het huidige systeem van de
welvaartsvastheid helaas in de nieu
we wet nog niet tegemoet wordt ge
komen. „Wij kunnen", zo besloot hij
zijn beschouwing, derhalve wel dank
baar zijn voor wat komen gaat, maar
nog niet voldaan.
Van de gelegenheid tot het stel
len van vragen over bet besproken
onderwerp werd een druk gebruik
gemaakt.
Na een korte rondvraag sloot de
voorzitter de vergadering met een
kort opwekkend woord in het bij
zonder wat betreft de individuele wer
ving van nieuwe leden.
Advertentie
Burgemeester van Leiden
i n her den kin gstoespraa k:
,,Het is de jeugd eigen om het
bestaande niet zonder meer te
aanvaarden.
Zij wil de strijd opnemen voor
het recht en naar haar inzichten
wil zij de samenleving verder
bouwen.
Twintig jaar na de bevrijding,
nu we vele verworvenheden
maar al te vanzelfsperekend vin
den, hebben we meer dan ooit
nodig de stuwkracht van de ko
mende generatie. Aan haar de
taak om veel. dat nog niet af is,
te voleindigen".
Met deze woorden opende burge
meester mr. G. C. van der Willigen
gistermorgen het bevrijdingsfeest In
Leiden. De burgemeester sprak van
af het bordes aan de achterzijde
van het Stadhuis, waar een handje
vol Leidenaars zich had verzameld
dp „massazang". Dit program
ma-onderdeel ging vooraf aan de
sportdemonstratie van „Jahn" op het
Stadhuisplein.
Droombee'd
Mr. Van der Willigen zei in zijn
herdenkingstoespraak, dat wij
waarlyk reden hebben om de dag
van de bevrijding te vieren". „De
viering van de bevrijding zal ons
moeten sterken in de wil om vrij te
blijven en om die vrijheid waard
te zijn". De burgemeester vroeg zich
vervolgens af wat wij er in de afge
lopen twintig jaar van hebben ge
maakt. „Misschien niet datgene wat
in 1945 als ideaal voor ogen stond,
misschien niet hetgeen vele hadden
gehoopt". Hy zag hierin echter
niet direct redenen om ongerust te
zyn: de werkelijkheid ligt nu een
maal anders dan het droombeeld.
.Naar ik meen hebben we in ieder
geval sinds de bevrijding als posi
tieve winst voor onze natie een
beter samenspel tussen de verschil
lende bevolkingsgroepen geboekt.
Ondanks alle verscheidenheid die er
is proberen we toch d? weg tot el
kaar te vinden", aldus de burge-
I meester in zijn herdenkingstoe
spraak
Het carillon in de toren van het
Stadhuis liet hierna het Wilhelmus
