mem-mm*
Frankrijk gaat wat doen aan
's werelds „achterbuurt
APPARTEMENTENHOTEL
PQ
i' LR
DE DRIE GUYANA'S: KOLONIALE KNELPUNTEN
Zaterdag 1 met 1965
Pagina 2
Wekelijks bijvoegsel Uw Werell
paimstammen rijst een tien meter
lange zuil met daar op het borst
beeld van een vrouw neergezet
ter gelegenheid van de honderdste
verjaardag van de Franse revolutie.
Er is ook een Avenue du Général
r>e Gaulle.
In de 17de en de 18e
eeuw lag het raakpunt
van de koloniale belangen
van Frankrijk, Engeland
en Nederland in Zuid-
Amerika. Het raakpunt
heette Guyana. De drie
Guyana's (het Nederland
se gaat onder het alias
Suriname) hebben onder
Departement i andere gemeen, dat zij na
4 lannp. t.iid van verwaarlo-
Bij laag water liggen de boten in het binnenhaventje van Cayenne droog op het slib.
(i)
De drie Guyana's (Frans, Brits, Nederlands: Suriname) wor
den in het 500 bladzijden tellende boek "Inside Latin America"
van de wereld-inventariserende Amerikaan John Gunther met
twee zinnen afgedaan: ,De Guyana's zijn de beklagenswaardigste
en armoedigste gebieden in heel Latijns Amerika. Onvoorstelbaar
arm, onvoorstelbaar smerig". Voor zover het Frans Guyana be
treft, zegt Gunther geen woord te veel. Wat Suriname en Brits
Guyana aangaat, zegt hij enkele bladzijden te weinig en maakt hij
zich schuldig aan generalisatie.
Gemeen hebben de Guyana's de vijfde breedtegraad boven de
Evenaar die de drie landen als hompjes vlees aan het spit rijgt.
Gemeen hebben zij ook een onstuimig tropische bebossing, te veel
brede en nauwelijks bevaarbare rivieren, en een brok koloniale
geschiedenis, waar geen der overzeese machten zich op kan laten
voorstaan.
Frans Guyana, tot 1949 weinig
meer dan een strafkolonie' Is zo on
geveer de achterbuurt van de we
reld. De gedegradeerde kapitein
Dreyfus mag dan dood zijn, en
Duivelseiland nu een rotsachtig en
onbewoond stukje grond met een
vuurtoren, maar een sfeer van bal
lingschap en doem is gebleven.
Cayenne, met 56 procent van de
gehele bevolking van 36.000. heeft
meer weg van een slordig kerkhof
dan van een koloniale hoofdstad.
Op bet centrale Place des Palmis
tes groeit het gras lang en hoog
aan de voet van palmbomen met
een knoet varens hoog op de lan
ge. kale stam. In het midden staat
een vervuild en ontheemd beeld
van Felix Eboué en tussen de
Staatkundig een overzees „depar
tement" van Frankrijk, is Frans
Guyana met 90.000 vierkante kilo
meter even groot als eenderde van
het moederland, of een kwart van
het aangrenzende Suriname. De
kolonie wordt geadministreerd door
préfect René LeteUier, die zijn
kantoren heeft in een voormalig
Jezuïetenklooster. Daar wordt ook
door de voorlichtingsambtenaar
met een assistente de enige dage
lijkse krant geproduceerd, „Le Ra-
dio-Presse", waarvan de oplaag van
duizend exemplaren gratis wordt
gedistribueerd. Enige tegen-krant
ls het weekblad „Debout Guyana"
van de socialistische partij (.drie
duizend leden).
De Frans-Guyanese hoofdstad
heeft één bank (met een geadver
teerd kapitaal van 67 miljoen gul
den), drie bioscopen, 296 telefoon
aansluitingen (en 116 in de rest
van het land), één modem ge
outilleerd hotel enkele kilometers
buiten de stad en opvallend veel
Chinese winkels. Wanneer Cayen
ne van 12 tot 4 uur siësta houdt
en zelfs de stoelen op het trottoir
terras van het Café des Palmistes
verdwijnen, staan de gevels als
grafzerken in de hete middagzon.
Frans Guyana Is een mens-ver
slindend land geweest. Van de
14.000 kolonisten die er in de acht
tiende eeuw uit Frankrijk kwamen,
waren enkele jaren later niet veel
meer dan 2.000 over ruim 11.000
werden het slachtoffer van gele
In Zandvoort wordt hard ge
werkt aan een groots project, dat
het centrum van deze badplaats
een nieuw gezicht zal geven: het
zeventig meters hoge Bouw es
Palace. Een negentien verdiepin
gen tellend appartementenhotel,
dat aan de noordzijde ligt van een
groot naar de zee gekeerd plein,
dat verder zal worden begrensd
door ongeveer tweehonderd luxe
flatwoningen, waarachter dan weer
een kleiner pleintje komt met win
kels ein horecabedrijven.
Appartementenhotel: een nieuw
idee in de hotellerie. Het zal be
staan uit honderd appartementen
en 48 hotelkamers. Die apparte
menten, waarvoor men een huur
contract kan aangaan voor een
jaar met vier optiejaren, worden
lange tijd van verwaarlo-
zing, gedurende de laatste
jaren opnieuw in de be- a
langstelling zijn komen te
staan van het moederland f
overzee. In bepaalde krin- f
gen wordt sinds kort ge-
sproken over een moge- j
lijke Guyanese federatie.
Onze reisredacteur. mr.
Leffelaar, bezocht
behalve Suriname ook
Frans- en Brits-Guyana
en vergeleek het onder
linge politieke en econo
mische beeld van deze
drie kolonies. Zijn eerste
artikel in de serie druk
ken ivij hierbij af.
koorts en rampzalige overstromin
gen (de* Fransen bouwden geen
dijken, zoals de Nederlanders in
Suriname). Dan zijn er de 80.000
goud- en gelukzoekers die tussen
1853 en 1949 omkwamen of spoor
loos in het oerwoud verdwenen.
Economie
gedeeltelijk gestoffeerd opgeleverd.
In alle appartementen (met één
of twee slaapkamers) bevindt zich
een keukentje. Men moet dit zien
als een tweede, vakantie- of week-
eindewoning. Voor permanente ves
tiging krijgt men trouwens geen
vergunning. Eigen appartementen
dus In een hotel met verder alle
service van dien. Direct in verbin
ding staand met dit Bouwes Pala
ce komt er een overdekt en ver
warmd zwembad voor de hotelgas
ten.
«5Ji; TP-
Gedurende de siesta is de Place des Palmistes, in hel hartje ua/j
Cayenne, verlaten als een kerkhof.
Gevraagd om een overzicht van
de economie, produceert de rege-
rmgs-ambtenaar een rapportje van
vier getikte pagina's over de sinds
1961 op gang gekomen garnalen
visserij (men hoopt in 1965 twee
duizend ton te exporteren).
Schrijvend over een industrie
v/aar 350 mensen bij betrokken
zijn, eindigt het: „Deze industrie
heeft reeds, behalve het benodigde
kapitaal, een coördinatie van dien
sten vereist. Tenslotte markeert zij
voor Guyana het begin van de ver
wezenlijking van plannen". De
plannen, krijgt men het gevoel,
zijn luchtkastelen.
Van een nationale economie is
in Frans Guyana geen sprake, ten
zij in termen van import (voor een
waarde van ruim 3% miljard gul
den in 1962). Naar schatting im
porteert het land een jaar voor
acht miljoen gulden aan levens
middelen die het zelf zou kunnen
produceren. Maar anno 1964 is er
in Frans Guyana niet één tractor,
en voor de 1937 particuliere auto's
is een wegennet beschikbaar van
nog geen 300 kilometer, waarvan
1C4 kilometer geasfalteerd is.
Spoorwegen zijn er niet, en zowel
de haven van Cayenne als die van
St.-Laurent is ongeschikt voor
schepen met een diepgang van
meer dan vier meter.
Kentering
Toch zijn er tekenen van kente
ring. Nog wat ongelovig praten de
Cayennezen over Frankryks plan
in Frans-Guyana een rakct-lance-
ïingsbasis te bouwen. De construc
tie, waarvoor 225 miljoen gulden
werd gereserveerd, zal vijfduizend
man aan arbeidskrachten vereisen.
Onder de bepalingen van de over
eenkomst in Evian moet Frankrijk
het huidige proefterrcin in de Sa
hara tegen juli 1967 ontruimen.
Volgens de plannen zal de verhui
zing naar Frans-Guyana eind 1966
plaats hebben.
De nieuwe basis zal 60 kilometer
buiten Cayenne komen te liggen
bij het stadje Kourou, op een 15
kilometer brede strook langs de
kust.
In navolging van Amerika's
Kaap Kennedy, heeft men het in
Cayenne nu over Kaap De Gaulle.
„En weet u wat het verschil is tus
sen beide kapen?" luidt de inlei
ding tot het geijkte lokale anti-
gaullistische grapje. Antwoord
„Kaap Kennedy wint het toch met
een neuslengte".
Bodemschatten
Een andere gunstige ontwikke
ling is, dat Frankrijk voor het
eerst een systematisch onderzoej
heeft ingesteld naar de bodem
schatten van Frans-Guyana. Hier.
voor werd de helft gebruikt val
het door het „Fonds d'investissej
ment des departements d'Outrt
Mer" (Fidom) in de kolonie ge
stoken kapitaal van ongeveer e'J
miljoen gulden. Een .van de voor!
spelbare vondsten (gezien de er va
ringen in Suriname) waren bauxiet
lagen in de bergen van Kaw, ooi
als is het aluminiumgehalte aan)
zienlijk minder hoog dan in Surli
name.
Het is waarschijnlijk, dat Frank-
ryk in de komende Jaren zich mee
gelegen zal laten liggen aan haai
enige kolonie in Zuid-Amerika daj
tot nog toe het geval is geweesj
Frans Guyana is, in vele opzich)
ten meer nog dan sommige Afri
kaanse staten, een onderontwik
keld gebied. In vergelijking mé
Brits Guyana en Suriname is hé
land een paria in gezelschap val
twee zelfbewuste omringende sta
ten-
Veel winkels en andere publi«
ke gebouwen In Cayenne zijl
voorzien van een plakaat: „Bespo
ten met DDT". De moraal daaf
van is, dat het zelfbewustzijn vaj
een paria begint op het ogenblil
dat hij last krijgt van zijn lui
Bij de pescara-motor
(naar de uitvinder graat
R. de Pescara) bewegen R f-
de zuigers vrij heen en F"
weer(vrije-zuigermotor),
terugverend tegen een
luchtkussen.
Madr de meest gebruikte
toepassing is de perslucht
te gebruiken om de motor
hoog op te laden en dan
met de verbrandingsgassen
een turbine aan te drijven.
