Magistrale „Achtste"
Anton Bruckner
van
kunst
kalei öoscoqp
Drie Kontarsky's
in Bach - concert
MORGEN
RIPOLIN
Literator F. Bordewijk
- 80 jaar - overleden
Vriesliektreiler I Jm 36
wordt overgedragen
Duitsers vertragen
import van aardgas
Stop een tijger in uw tank
F. Wareman Haagweg Leiden
LEIDSCH DlffiUB VRIJDAG 30 APRIL 1965 VIJFDE BLAD
GROOTS BESLUIT SERIE R. O.
De drie Kontarsky's speelden e
Bach. V.ln.r. Alfons ,Aloys en
Voor- en tegenstanders van bewerkingen konden gisteravond
héél wat discussiëren naar aanleiding van het Concert voor drie
klavieren en orkest in C gr. t. van Bach, gespeeld door de drie ge
broeders AlfonsAloys en Bemhard Kontarsky. pianisten van in
ternationale vermaardheid.
Dit concert is. volgens de programma-toelichting, vermoedelijk
een bewerking van een tripelconcert voor drie violen, gelijk van
Bach's hand zovele bewerkingen afkomstig zijn.
Natuurlijk is het zo, dat in de uit
voeringspraktijk van historische ge
trouwheid geen sprake is, wanneer
dit concert op moderne, enorme vleu
gels wordt gespeeld: het gebruik van
drie klavercimbeis ware eerder op
zijn plaats geweest. Het geheel zou
ook ongetwijfeld met héél klein
orkest op die wijze veel beter tot
zijn recht gekomen zijn.
e nu geproduceerde klank leek
nogal veelvuldig te zeer dooreen te
lopen, ondanks het perfecte onder
linge samenspel der Kontarsky's, die
een hechte eenheid vormden, in
contrast meermalen echter met het
orkest, waardoor dan een wat rom
melige indruk ontstond.
Toch was merkbaar, dat deze
pianisten ware kunstenaars zijn, die
speciaal in het Adagio een prachtig
1 toucher openbaarden. Nu kunnen in
een concert als dit al spoedig ook
door mindere goden alleszins rede
lijke resultaten bereikt worden. Men
zou deze musici eigenlijk nog in
ander werk moeten horen, om een
zuiver oordeel neer te kunnen schrij-
over him capaciteiten. Dat zij
deze Bach overigens qua voordracht
boeiend en stylistisch verantwoord
interpreteerden, lijkt niet in aan
twijfel onderhevig. De combinatie
vleugels-orkest was echter in een
geval als dit minder gelukkig. Dat
staat als een paal boven water
Intussen oogstten deze drie van
oorsprong Poolse pianisten, van wie
Alfons en Aloys ook als duo een
betekenisvolle naam bezitten, een
groot succes.
Bach was slechts een korte „voor-
spijs" tot de „hoofdmaaltijd": Bruck-
Achtste Symfonie": het „reu
zenwerk", dat wij naar wü menen
hier het laatst hoorden onder Van
Beinum In de Pieterskerk, als onder
deel van het Holland Festival.
Brucknerw onderen zijn de
wereld gelukkig nog niet uit, inte
gendeel zij komen er meer en meer
ondanks de formidabele lengte,
speciaal deze „Achtste"
onderhevig is.
Wié zou ooit gedacht hébben, dat
de eenvoudige, boerse onderwijzer
Bruckner, tot zulk een reus in ge
dachten en naar kunnen, zou uit
groeien? Een geweldenaar, wiens
geest in hogere regionen vertoefde.
Luister naar deze schittering van
dikwijls orgelende klanken, naar deze
geladenheid van thema's en motie
ven, naar de ganse gigantische op
bouw van dit fantastische oeuvre,
met zijn kolossaal expressief vermo
gen, de imponerende kleurwisselin-
gen en ge vergeet daarbij welhaast
volkomen die veelgesmade uitgespon-
nenheid
Men weet nauwelijks welke van de
vier delen Allegro, Scherzo, Ada
gio en tot besluit de triomfantelijke
Finale in alle geproduceerde ge
spannen gelatenheid de meeste
indruk maakt.
Door de enorme zangkracht van
deze in brede, melodische golven op
klinkende muziek, wordt ge telkens
weer meegenomen naar Imponerende,
effectvolle hoogtepunten, culmine
rend in de rotsvastheid van het
bovenaardse. En van de magistrale,
stralende kopergroep niet minder
dan acht hoorns zijn voorgeschreven
gaat een indringende meeslepend
heid uit, In afwisseling met de innig-
zingende strijkersgroep.
Brackner weer te horen
et hem op te gaan in he
demonische Scherzo, de
het poëtische, van onzegbare
rust doortrokken Adagio
mysterieuze beklemmingen
Finale („Melne Achte ist ein Myste- te dringen. Voor velen
rium", heeft Bruckner immers zelf j de tijd wellicht
gezegd), werd opnieuw
grootse belevenis.
SCHILDEREN
MET
Honderden doden
in de dorpen
der Koerden
Volgens een speciale afgezant
van generaal Moestaf a Rarzani, de
leider van de Koerden in noord-Irak,
zijn by bombardementen van
Iraakse luchtmacht op Koerdistaan-
se dorpen honderden burgers om het
leven gekomen. De Koerden streven
al Jaren naar grotere zelfstandigheid
en zouden hun verzet tegen de rege
ring in Bagdad de laatste tyd weei
j hebben geïntensiveerd.
De afgezant van Barzani, ver.
klaarde gisteren op een persconfe
«en, rentie in Washington, dat bij de
tooi aanvallen op de Koerden napalm
bomen gebruikt waren. HU beschul
digde Egypte ervan gifgas te leve
ren aan Irak. Kortgeleden waren vol-
bben gens hem vijfduizend Egyptische
«militaire technici" in Irak aange
komen en had het Iraakse leger
^e. 15.000 gasmaskers uit Egypte ont
vangen.
Van Otterloo en de zijnen hebben
zich vol overgave aan dit alles ge-
wijd, met zuiver gevoel en begrip ook
de geest: transparant, dan weer
massaal haast te massaal voor de
Stadsgehoorzaaldaarbij zo goed
en samen i hij voortduring opgewassen tegen I pen. Eens zal dat ieder lukken, al
t welhaast de formidabele technische eisen, die duurt het, zoals Hugo Wolf eens zei,
verstilling hier gesteld worden. duizend jaar!
Concentratie, geduld én rust zijn ue^ Residentie-Orkest heeft daar-
do vóór alles voorwaarden, om tot de onder de stimulerende en bezie-
de abstractie van deze Bruckner door lende hiding van Van Otterloo, die
deze jagen- niet
opzag tegen snelle, doch geens-
re opgave.
Maar wij geloven, dat toch slechts
weinigen niet gegrepen geweest zijn
door wat hy ons te zeggen heeft.
Daartoe heeft deze obsederende uit
voering in hoge mate bijgedragen.
Hoe méér men Bruckner hoort,
hoe sterker men in de ban van zijn
wereld komt. Rijp worden voor
Bruckner is een kwestie van véél
horen en zich in zijn muziek verdie-
zins te snelle tempi, het zijne bijge
dragen.
Dit was een in menig opzicht
magistrale vertolking: een constant
vlietende muzlekstroom, waarir
Bruckners ontzagwekkende vorm be
heersing, zijn fantasie en zijn groots
beeldend vermogen alle eer is bew*
Eigen plaats in literatuur
(Van onze kunstredactie)
Op de leeftijd van 80 jaar is gistermorgen in zijn woning in Den
Haag overleden de romanschrijver en advocaat mr. Ferdinand Bor
dewijk, van wie juist deze week zijn laatste boek ,,De Golbertons"
is verschenen. Bordewijk, algemeen beschouwd als een van onze
grootste romanciers, werd op 10 oktober 1884 in Amsterdam ge
boren.
Het Brucknerboek dat indertijd
voor de venijnige criticus Hansliek
een totaal gesloten boek was is
voor de huidige generatie weer e
wijd en fascinerend opengeslagen.
Een groot geluk.
En een opzienbarend besluit
de dit jaar bijzonder succesrijke
concertenserie.
H.
Succesvolle berging De berging v
teisterde, door het
Sicilië overgevlogen 28
Genie van de Landmacht hebben he
klaar gespeeld tn nog geen drie wekei
de vliegtuigen zonder verdere besoha
ng uit de hangarbrokstukken vrl„
naken. De vliegtuigen worden per
p naar ons land gebracht.
Van Gogh-expositie
zeer belangrijk
De Van Gogh ten toonstelling, die
van 8 tot 31 mei in het gemeentehuis
van Nuenen wordt gehouden, zal door
de Commissaris van de Koningin in
Noord-Brabant, mr. dr. C. N. M.
Kortmann, worden geopend. Vooraf
houdt dr. L. Gans een inleiding. De
geëxposeerde 40 werken zijn door
prof. Albert Troost byeengebracht.
„Het karakter der expositie is zeer
sterk geworden", zo verklaarde hij,
„Wjj tonen een Van Gogh, die in
Nuenen geheel zichzelf wordt. Zyn
Nuenense tijd is zijn eerste werkelijke
creatieve periode en deze wordt hier
volledig afgerond, getoond.
De kostbare tentoonstelling, waar
van de verzekerde waarde 4'a mil
joen gulden bedraagt, zal dag en
nacht door Rykspolitie van het
district Eindhoven worden bewaakt.
Advertentie
Drukke dagen voor
presidentsvrouw
van Nigeria
Hare excellentie mevrouw Flora
Azikiwe, dinsdag in Nederland aan
gekomen. heeft hier enkele drukke
dagen doorgebracht. Met haar Ni-
geriaans gevolg <zy is de echtgenote
van de Nigeriaanse president,is zy
naar Nederland gekomen om de
doopplechtigheid te verrichten, van
het fregat NNS „Nigeria", dat by
Wilton Fyenoord in Schiedam voor
haar vaderland is gebouwd.
Maar voor zy op de werf van Wil
ton de plechtige woorden uitsprak,
waarmee zy het schip de naam gaf
en de stapelloop inleidde, heeft ze
al een beetje in Nederland rondge
keken. Zy heeft een bezoek gebracht
aan Koningin Juliana in Huis ten
Bosch in Den Haag en verder heeft
zy een ziekenhuis bezocht, want zy
interesseert zich sterk voor de sociale
toestand en was er op uit om te zien
wat een westers land voor de zieken
doet.
Gisteravond heeft mevrouw Aziki
we aangezeten aan een diner in
Wassenaar, vandaag winkelt zy en
maakt een rondvaart door de Rot
terdamse haven. Morgen maakt zy
een rondvaart door de grachten van
Amsterdam en tenslotte zal zy nog
een bezoek brengen aan een textiel
fabriek in Deventer. Haar verblyf in
Nederland duurt tot dinsdag*.
Scheepsbotsing
Door een totnutoe onverklaarbare
oorzaak had gisteren een aanvaring
plaats in het Amsterdam-Rijnkanaal
ter hoogte van de Bernadottelaan
in Utrecht. Het 36 ton metende mo
torschip Emca 5 kwam in frontale
botsing met het 862 ton metende
motorschip Admarant, waardoor een
aanzienlyke schade ontstond.
Slachtoffer werd de éénjarige kleuter
Ronald Wittemand, aan boord van
de Emca 5, die een hoofdwond en
een hersenschudding opliep. Van bei
de schepen werd de boeg in elkaar
gedrukt, terwyi de inboedel in de
kajuit geheel werd vernield.
Hy volgde het gymnasium in Den
Haag en studeerde rechten aan de
Ryksunivers!telt in Leiden. Daarna
vestigde hy zich als advocaat in
Schiedam en ging wonen in Den
Haag. Hy trouwde in 1914 met de
componiste Johanna S. H. Roepman.
Bordewyk begon op 35-jarige leef-
tyd zyn eerste letterkundige werk te
publiceren. Het werd een bundel
„Fantastische vertellingen", die door
nog twee van dergelyke bundels werd
gevolgd. Van zyn hand verschenen
de romans: „Blokken", „Knor
rende beesten", „Bint", „Winger
drank", „Rood paleis", „Karakter",
„Apollyon", „Noorderlicht", „De
doopvont". „Lente", „Eiken van Do-
dona", „Tyding van ver" en vele an
dere werken, zyn laatste werk „De
Golbertons" is ter gelegenheid van
de Boekenweek 1965 uitgegeven. Nog
schreef Bordewyk „Verbrande erven"
dat handelt over Schiedam in de
branderstyd, de bundel grafreden
„De laatste eer", verder novellen als
,,'t Ongure Huissens", korte verha
len waaronder „Mevrouw en meneer
Richebois", schetsen als „De koren
harp", toneelstukken, kritieken en
bydragen voor tydschriften, o.a.
„Groot Nederland". By gelegenheid
van zyn 70ste verjaardag kregen de
verdiensten van deze grote letterkun
dige koninkhjke erkenning door zyn
benoeming tot Officier in de Orde
van Oranj©-Nassau.
Ook op andere wyze is hy geëerd.
Bordewyk kreeg als hoogste erken
ning de P. C. Hooftprijs voor zyn
gehele oeuvre. Hy beoefende zyn let
terkunde steeds als „dilettant",
want zyn eigeniyke beroep was ad
vocaat. Dat hy het desondanks tot
zulk een grote produktie heeft kun
nen brengen, mag wel een unicum
genoemd worden.
Bordewyk is zyn literaire loopbaan
begonnen als dichter: ln 1916 ver
scheen reeds zyn verzenbundel „Pad
destoelen". Doch zyn grote kracht
was toch wel het proza.
zyn werk heeft aanvankeiyk weinig
waardering genoten. Doch al spoedig
kwam daarin verandering. Zyn mees-
teriyk verhaal ,3int" vormt de neer
slag van zyn aanvankeiyke beroep
leraar ln Leiden, een werk voor „fyn-
proevers".
Bordewyks oeuvre kenmerkt zich
ln hoofdzaak door een bespiegelend
i «-el satirisch karakter. In zyn
laatste werken komt een religieuze
zijde naar voren, speciaal in zyn
„Tyding van ver".
Bordewijk karakteriseerde scherp
en mag in dit opzicht een buitenge
woon markant auteur genoemd wor
den. Hy nam een volstrekt eigen
plaats in de Nederlandse literatuur
Stichting Ned.
studententoneel
In Wageningen is De Stichting
„Nederlands Studententoneel" opge
richt. Deze stichting zal het werk
voortzetten van de organisatoren van
het studententoneel-festival „Stuto-
fes", dat jaarlijks in Wageningen
wordt gehouden.
De stichting stelt zich ten doel, het
Nederlandse studententoneel te sti
muleren en te coördineren o.a. door
het creëren van een vaste basis voor
het „Stutofes", dat in de loop van vyf
jaar een steeds belangryker plaats in
de studentenwereld is gaan innemen.
Voorts zal de stichting de contac
ten met beroepstoneel en het bui
tenlandse studententoneel verzorgen.
Het dagelijks bestuur van de Stich
ting is samengesteld uit vertegen
woordigers van alle binnenlandse
universiteiten en studenten-toneel
verenigingen.
De nieuwe vries-hektreiler „Kemp
haan" IJM 36, die door de n.v
scheepsbouwwerf „De Dageraad" in
W'oubrugge in opdracht van de n.v.
visserij.onderneming v.h. J. C. Pronk
te IJmuiden werd gebouwd, zal don
derdag 6 mei officieel worden over
gedragen. Het is de bedoeling, dat
het schip 's morgens om 11 uur aan
de Irawlerkade door genodigden kan
worden bezichtigd, waarna omstreeks
11 uur de overdracht plaatsvindt.
Het schip is een hektreiler van het
zogenaamde Rynmond-type, met
spiegeldek achterdek en vaste hek-
I galg. De „Kemphaan" is 49.10 meter
lang, 8,50 meter breed en 8,32 meter
diep. De tonnage bedraagt circa 500.
De voortstuwing geschiedt door een
1.200 pk 8 cilinder Deutz-motor, met
pneumatische bediening van de
brug, die het schip een snelheid geeft
van circa 13 myl. Voor de hydrau-
listische winch, de vries-installatie
eti overige mechanische diensten zyn
vier diesel-generatoren aanwezig met
nog totaal 600 pk. en 320 kw.
De vries-installatie bestaat uit
twee Jackstons vertical platfrosters
met elk 5 ton capacitiet per etmaal.
Als krachtbron is beschikbaar een
Howden scliroefcompressor-set, die
ln de machinekamer Is geplaatst. De
ze vries-installatie is zodanig opge
steld, dat de mogeiykheid is openge
houden voor een verdubbeling van
de capaciteit.
De capaciteit van liet ruim is vol
doende voor 1.000 tot 1.250 kisten a
50 kg. bevroren vis en 2.000 tot 2.250
kisten 50 kg. verse vis. De verwer
king van de gevangen vis geschiedt
binnendeks. De bemanning kan ge
heel op het brugdek worden onder
gebracht, w
Het is primair de bedoeling, ter
verkryging van stabiliteit in kwali
teit en aanvoerverhoudingen. de
Noordzeevissery te beoefenen met
invritzing van hele vis, nl. rondvis,
haring en makreel. Daarby zal als
regel de halve vangst worden bevro
ren en de halve vangst van de laat
ste dagen vers aan land worden ge
bracht. De „Kemphaan" is echter ge-
i visserij
De kostprijs van een
schip bereikt het nive;
f 1.750.000, a f 2.000.000,- mei
zaak per jaar een waarde i
produceren nabij de somm
miljoen.
I AKU, ARNHEM
Rusk
naar
Van
Haagse correspondent)
Duitse gasbelangen, waaronder de
mynen, in de deelstaat Noord-Ryn-
land-Westfalen doen verwoede po
gingen om de distributie van Neder
lands aardgas door Thyssengas te
gen te houden. NAM-export en Thys
sengas hebben eind januari een 25-
jaar contract gesloten voor levering
van aardgas, oplopend tot 4 miljard
kubieke nieter per jaar. Maar poli
tieke druk in Duitsland heeft ertoe
geleid, dat er nog steeds geen ver
accommodatie Is j gunning is verleend voor de aanleg
tussen de grens
het Thyssengasnet. Dit, ondanks
persoons-reservehut cp het mid- I de welwillende woorden, die Duitse
dendek. Het schip is mei de modern- i autoriteiten in Nederland over de
ste navigatie- en visopsporingsmid- aardgas-import hebben laten horen,
delen uitgerust. 1 Allerlei belangen lopen dooreen
Natuuriyk by ESSO BENZINESTATION
Noord-Rij nland-Westfalen die
van de eigen gasproduktie, van de
kolen en olie. van de elektriciteit
(Tan het eigen aardgas, waarvan
de produktie van 2 miljard kubieke
meter per jaar thans nog hoger is
dan die in Nederland. Er is geen
angst voor het Nederlandse gas, want
daar is wel een markt voor, maar
èl voor de prysconcurrentie ervan.
NAM-export wanhoopt overigens
nog niet aan de realisering van het
Thyssengas-contract. Wel is de ex-
portmaatschappy druk doende met
nog andere afzetmogelijkheden in
Duitsland, en wel gebieden zuideiy-
ker dan Noord-Rij nland-Westfalen.
De besprekingen hierover zyn gaan
de. NAM.-export spreekt voor wat
betreft de mogelykheden van „aan
zienlyke hoeveelheden".
DUIVENSPORT
„De Rijnklievers" Wedvlucht
Vilvoorde (138 km). In concours 382
duiven. Gelost 9.45 uur met n.w.-
wind. Aankomst eerste duif 12.23.10
uur. Uitslag: 1. Chr. v. d. Pluym; 2.
A. G. Holland: 3, 5, 7, 9. Gebr. Kok;
4. J. v. d. Wal; 6. A. v. d. Dop; 8.
Lolkes de Beer; 10. L. Klein.
Europa
Minister Dean Rusk vertrekt mor-
*n uit Washington voor een reis van
twee weken door Europa. De Ameri
kaanse minister van Buitenlandse
Zaken bezoekt achtereenvolgen»
Lenden, Oslo, Helsinki en Wenen. De
naamste redenen voor deze rei»
zyn de ministersconferentie van de
Zuidoostazlatische Verdragsorganisa
tie (ZOAVO), die van 3 tot 5 mei
in Londen wordt gehouden en de
ministerconferentie van de NAVO,
die van 11 tot 13 mei eveneens ln de
Britse hoofdstad plaatsvindt.
ISRAËLISCHE
SPIONNEN
GEARRESTEERD
In de Jordaanse hoofdstad Am
man is een officiële verklaring uitge
geven. waarin wordt gezegd dat de
Jordaanse militaire inlichtingen
dienst „verscheidene Israëlische
spionnen heeft gearresteerd". 59
personen zullen in verband hiermede
binnenkort voor het Jordaanse hof
voor de berechting van staatsveilig-
heidszaken moeten verschynen.
..De gearresteerde spionnen had
den belangryke militaire, politieke
en economische gegevens over Jor
danië en andere Arabische landen
verzameld. Zy zyn ln het bezit be
vonden van wapens, materiaal, dat
zy by het bedryven van hun spio
nage gebruikten en geld", aldus de
Jordaanse verklaring.
