THANS WEINIG TONEEL VAN KWALITEIT IN WENEN kunst Cabaret en satire vieren er hoogtij Tegen hoofdverdachte VIER jaar geëist kAleiöosQg9P Gevaarlijke poging tot Spitfire berging y LEIDSCH DAGBLAD WOENSDAG 28 APRIL 1965 VIERDE BLAD ONDANKS IDEALE BEZETTING: t (Van onze correspondent) TlV/IE Wenen bezoektmag de opera niet vergeten, deze 6e- fr hoort nog altijd tot de kleine internationale toplaag. Het is echter de vraag of men die eis ook voor het Weense toneel en in het bijzonder voor het Burgtheater moet stellen. Er zijn tientallen schouwburgen in Duitsland en Zwitserland waar even goed zo niet beter wordt geacteerd. Men heeft de indruk dat het repertoire van het Burgtheater een zekere starheid vertoont, want in de 13 dagen voor en na Pasen wordt ,,Vor Sonnenuntergang" van Hauptmann driemaal gespeeld, „Die Rauber" van Schiller eenmaal, „Nathan" van Lessing een maal, maar „De Alpenkoning en de mensenvijandvan Raimund achtmaal. Natuurlijk kan de directie hiervoor een goede verklaring geven. In dit geval treden namelijk de twee broers Attilla en Paul Hörbiger samen op en de laatste staat slechts voor korte tijd achter elkaar ter beschikking. Die kans wilde men zich niet laten ontgaan en dat met recht. De bezetting is namelijk ideaal en het Burgtheater is dan ook elke avond uitverkocht, want de Weners dwepen met deze twee volbloed-acteurs. Twee Hörbigers in sprookjesstuk De hoofdpersoon van dit sprook jesstuk is een zekere Rappelkopf, die echter „mensenvijand" en nurks biykt te zijn. Door een toverspreuk de Alpenkoning wordt hij in zyn eigen goedaardige broer veran derd, terwijl de Alpenkoning als de vroegere Rappelkopf optreedt. Door deze „travestie" ziet de vroegere men- senvyand eerst goed wat voor een onmogelijke tiran hij is geweest en door deze bewustzynsterapie wordt m bruikbaar mens. Voor ons, bekend met het moderne gedeel- iui telijk absurde en in alle geval subtie- le theater, is dit een onschuldig verkledingsstuk, dat in de eerste helft de vorige eeuw 'n grote aantrek- ifon kelykheid had. Het merkwaardige is ^>o« echter dat het Weense publiek nog altijd een voorliefde heeft voor zulke sprookjesstukken, vooral wanneer si daarin twee grote acteurs als de de Hörbigers de hoofdrollen spelen. Het fis werkelijk verbluffend hoe prach tig Paul Hörbiger zyn broer als Rap- pelkopf weet te imiteren tot in de kleinste bewegingen. n Men heeft echter de indruk dat st 1 in het huidige ensemble niet meer zulke uitzonderlijke grote toneelspe- idsvjlers te vinden zijn, zoals vroeger: ler Krauss, Jannings, George, Asian. Daarvoor in de plaats schijnt deen perfect functionerend ensemble van krachten te zijn gekomen die irel goed, maar niet uniek zijn. Persiflage op S pijnlijk geval Het acteren ontwikkelt zich in Oos. 11 ienrijk veel meer in de richting van sndb 1€t typerende, karakteriserende en kstn atirische genre. De vroegere „grote" icteurs maken plaats voor vertolkers ut)ej ran z.g. „karakterrollen", waarin fig 'onrads, Petter, Muliar, Putz, vooral li Qualtinger en zelfs ook Meinrad uit- pt ilinken. Dit genre bloeit in de klei- ie kelder theaters waarvan men er v dna Wenen minstens zeven telt, en prijj oor al in het cabaret, kaart Op 't ogenblik trekken drie caba- iwelll et-ensembles de aandacht: „Simpel" lenü 1111 Farkas, dat onder titel „Waren bi las Zeiteneen kykje geeft op de 2416 eschiedenis van 20 jaar geleden on- er de Russische bezetting, de opvoe- derbi door de Amerikanen, de hon- get* er van de Weners en de „charme" Wilt an Figl, die daarin bestond dat hy 885 leer wodka en wijn verdroeg dan en Rus. ïwellj Tegenover Farkas specialiseert zich n^j iet cabaret „Der Würfel" uitslui- 53. end op het politieke vlak en in het i. pa| jjzonder op de huidige regering, /oora iog onbarmhartiger, maar ook sub- r <"h! 'e'er 's »^eue theater am Karnt- trior, Daar Brommer met zyn ummer „Compagnere Ole" het pijn- jke geval van de afgezette mini- r Olah persifleert. Bronner heeft ivendien de verdienste dat hij de itionaal-socialistische ideologie Jaar, éan prof. Borodaykewycz zo wereld- t hul ondig maakte, dat de publieke opi- ^jng5J ie tegen deze hoogleraar in opstand 1 iram. In al deze cabarets komt de ry hi jongste stuk van Hochwalder, de be kende schryver van het „Heilige ex periment". In zyn nieuwe satire „De frambozenplukker" doet Hochwalder een felle aanval op de duizenden en nog eens duizenden meelopers en profiteurs van het nationaal-socia- lisme. Het stuk speelt in 1965 in een klein lOostenryks» stadje, waar men intussen weer tot welvaart is gekomen. Alle vroegere aanhangers van Hitier hebben zich weten aan te passen en niemand denkt meer aan het verleden, totdat er plotse ling een vreemdeling arriveert waar in men de z.g. „Frambozenplukker" uit de Hitier-tyd meent te herken nen. Deze „Ortsgruppenleiter" is het geweest die joden, politieke tegen standers en krygsgevangenen weg stuurde om frambozen te plukken en die hen dan van uit een hinder laag neerschoot. De terugkeer van deze man kan een gevaar betekenen voor de wel- spelen als juist vaart van de notabelen, want hij opgezette stuk de wacht sleepte, de dokter die jo den en zwakzinnigen een „spuitje gaf, maar die nu de kliniek leidt, de eigenaar van een limonade-fabriek die alleen oude party vrienden laat werken, de onderwyzer die buiten landse arbeiders heeft verraden en de notaris die ryk is geworden door het vermogen van joden te „arise- Zwijgen De hoofdfiguur in deze demaske ring is de burgemeester die ge speeld door Qualtinger al die ka rakterloze profiteurs onder de knoet weet te houden, omdat hjj hun ver leden kent. Hun enige redding be staat in het gemeenschappelijke zwijgen voor de buitenwereld en het vergeten van het verleden. Ik heb Qualtinger nog nooit zo goed zien ure en goed Hochwalder. weet dat zij stuk voor stuk natio- j Qualtinger zelf zei: „Ik ben jaloers naai- socialisten waren en daarvan i op Hochwalder dat hy op die inval is ook geprofiteerd hebben. Van die gekomen". Het zou interessant zyn voordelen leven zy nu: de burge- j om eens te horen hoe men in Duits- meester, tevens bezitter van het land op „De frambozenplukker" tea- nieuwe hotel die kort voor de ca- geert. In Oostenrijk was men onder pitulatie twee kisten met goud in l de indruk. Weense voorliefde voor imiteren en typeren, het aan de kaak stellen en moraliseren tot uitdrukking. „De frambozen plukker" is een succes De beste vertegenwoordiger van dit genre is en blyft H. Gualtinger, die drie of vier avonden in de week de hoofdrol speelt in het Macabere stuk „De terechtstelling" dat hy zelf met Marz heeft geschreven. Het is een bitse persiflage op de huidige wel vaart en de zucht naar sensatie, waarvoor men het nodige geld ge- makkelyk uitgeeft. Het stuk zelf is niet sterk, zodat de gehele Weense I C. A. Groenendyk C. Azn. De ten- geheel staat onder leiding kritiek hierop aanmerking heeft ge- toonstelling wordt vrydagavond ge- les de Wolff, maakt, ook al acteert Qualtinger nog opend door het vertonen van de film zo goed. over Lucebert die de cineast Joan Zyn grootste succes in de afgelo- van der Keuken in opdracht van de pen week was zyn optreden in het VPRO heeft gemaakt. Rotterdamse ha venfraucle Een beeld uit de omgeving van Kesteren in de Betuwe, waar de vroege vruchtbomen in bloei staan. Lucebert exposeert in Utrecht In de tekenzaal van het Genoot schap „Kunstliefde" in Utrecht wordt tot en met 23 mei een exposi tie gehouden van schilderijen, goua ches en tekeningen van Lucebert uit de collectie van de Amsterdammer Bachs Holie Messe in Naarden Woensdag 12 mei zal de Ned. Bach vereniging in de Grote Kerk in Naarden de jaarlijkse uitvoering ge- Bachs „Hohe Messe". Het C'har- EISEN ARBEIDSVOORWAARDEN VOOR MUSICI EN VOCALISTEN De algemene bond van kunstenaars (ABK, aangesloten bij het NVV) heeft een program van eisen aangenomen ter regeling van de arbeidsvoorwaarden van musici en vocalisten in de amusements sector. Het hoofdbestuur had dit program, op advies van een daar toe ingestelde commissie, voorgesteld. In een van de resoluties, die de onlangs gehouden bondsvergadering heeft aangenomen, wordt het hoofd bestuur uitgenodigd in samenwerking met de confessionele vakbonden ac- tie's te voeren opdat de eisen gelei- delyk, maar binnen afzienbare tyd gerealiseerd worden. Voor de ambulante, niet wettelyk sociaal beschermde, musici en voca listen zal getracht worden collectieve verzekeringen af te sluiten. Voor hen wordt als minimumgage verlangd f 15.- per uur over minimaal drie uur. Een van de acties richt zich uit voerig tegen oneerlyke concurrentie. In een afzonderlijke resolutie wordt het hoofdbestuur opgedragen, te zamen met de zusterorganisaties, de werkzaamheid van buitenlandse or kesten in Nederland diepgaand te bestuderen. Burgtheateracteur Otto Tressier -94 - overleden Een der voornaamste acteurs van het Wiener Burgtheater, Hofrat Otto Tressier. is op 94-jarige leeftijd overleden. Hij trad nog tot voor en kele jaren in diverse rollen met groot succes op. Beroemde creaties van hem waren o.a. de patriach in Lessings „Nathan de Wyze" en die van Shyloek in „De koopman van Venetië". Wij hebben deze voorname toneel speler herhaaldelijk in het „Burg theater" zien optreden en kwamen toen steeds weer onder de indruk van zijn indrukwekkend spel. Een van de heel groten der oudere garde is met hem heengegaan. In een andere resolutie zegt de Bondsvergadering kennis te hebben genomen van de grote waarschyn- lykheid van toenemende inkomsten van radio en televisie door de invoe ring van betaalde reclame. Gecon stateerd wordt dat de honoraria van losse medewerkers by radio en TV achtergebleven zyn by de ontwik keling van de kosten van levenson derhoud en de loonontwikkeling in ons land zodat het peil der tegen woordige honoraria voor een groot deel der kunstenaars praktisch het zelfde is als vóór 1950. De ABK dringt er met klem by alle betrokken autoriteiten op aan in de objecten ten behoeve waarvan uit de reclameopbrengsten betalin- len of hogere betalingen gedaan moe ten worden, ook de kunstenaarsho- op te nemen. Prof, Holzmeister in ons land Expositie typografie jhr. Sandberg Een keuze uit het typografische werk van jhr. Sandberg. de voorma lige directeur van het Stedelyk Mu seum in Amsterdam, zal van eind april tot 20 juni in het Gemeentemu seum in Den Haag worden tentoon gesteld. Jhr. Sandberg werd opgeleid aan de Ryksacademie voor beeldende kunst in Amsterdam. Hy werkte eni ge tyd by Otto Neurath in Wenen, die de grondlegger is van de beeld statistiek. Sedert 1928 verschenen er regelmatig grafische ontwerpen van de hand van Sandberg. Voor het Stedelyk Museum van Amsterdam ontwierp hy nagenoeg alle drukwerk. Hoge prijzen voor „oude meesters" Als solisten werken mee Elly Ameling, Sophia van Santé, Tom Brand, Fritz Mack en Albert de Klerk. Voorts nog het koor van de Ned. Bachvereniging en het Con certgebouworkest. De uitvoering be gint (evenals de generale repetitie op dinsdag 11 mei» om half acht. Van zeven uur af zal torenmuziek geblazen worden door het Huizer ko perenensemble. Paul Huf exposeert in New York Op de eerste grote fototentoonstel ling die gisteren in de „Gallery of modern art" in New York is ge opend, is een inzending te zien van de bekende Amsterdamse fotograaf Paul Huf. De tentoonstelling is georganiseerd door de kunstminnende miljonair Morris Gordon, die tien landen heeft bezocht om de inzendingen die wor den geëxposeerd zelf uit te kiezen. Van Lord Snowdon, de echtgenoot van Prinses Margaret van Engeland, is ook een inzending aanwezig. Het is de eerste maal dat hy in de Ver. Staten exposeert. Voorts zyn er foto's uit Frankryk, Duitsland, Japan, Italië, de Sowjet- Unie, Zweden en de Ver. Staten. Franz-Paul Decker uitgenodigd in Lima Het bestuur van het Philharmo- nisch Orkest in Lima (Peru) heeft Franz-Paul Decker, dirigent van het Rotterdams Philharmonisch Orkest, de post aangeboden van chef-diri gent en het professoraat directie aan het Staatsconservatorium aldaar. Ook in Antwerpen Tegen de belangrijkste ver- I dachte in de zaak van de Rotter damse havenfraude, een 60-ja- rige directeur van het scheep vaartbedrijf Osto heeft de offi cier van Justitie bij de rechtbank in Rotterdam gistermiddag vier jaar gevangenisstraf met aftrek geëist. De officier achtte bewezen, dat verdachte zich in de afgelopen jaren schuldig heeft gemaakt aan uitlokking van en medeplichtigheid aan valsheid in geschrifte en aan verduistering. Met vervalsingen en verduisteringen, die werden geleid door de staf van het Osto-bedrijf, is de afgelopen jaren een bedrag van ruim een miljoen gulden gemoeid ge weest. zy werden gepleegd ten na dele van een aantal buitenlandse re derijen en binnenlandse verladers- bedryven. Reeds eerder moesten ze ventien verdachten in de Rotter damse havenfraude terechtstaan. Het einde De serie processen voor de Rot terdamse rechtbank tegen ver dachten in de zaak van de grootste havenfraude, die ooit In het nieuwe Waterweggebied is voorgekomen, na dert nu haar einde. Eerder dit jaar moesten zeventien verdachten zich verantwoorden voor hun aandeel in het complex vervalsingen en verduis teringen, waarmee volgens een op gave van de Rijksaccountantsdienst een bedrag van ruim 1 miljoen gul den gemoeid is geweest. De grote verliezers in deze omvangrijke zaak zijn niet alleen de verdachten, van wie de meesten kort geleden tot vry zware vrijheidsstraffen werden ver oordeeld, maar ook een groot aantal buitenlandse rederijen en binnen landse verladers, die voor het ge noemde bedrag van ruim één mil joen gulden benadeeld zyn. O is kort geleden de gehele administra tie van een ander scheepvaartbedrijf in Rotterdam in beslag genomen. Van deze maatschappij <de NV Oceanawas verdachte ook presi dent-commissaris. De oilicier zei ook nog eer. sterk vermoeden te hebben, ja zelfs over bewyzen te beschikken, dat in de haven van Antwerpen ook malversaties op grote schaal zyn voorgekomen. Hierby zou het scheep vaartbedrijf betrokken zijn, waarvan verdachte de helft van de aandelen bezit. Het Antwerpse bedryf werd wel beschouwd als een dochteronderne ming van Osto-Rotterdam. In cIe oorlog neergestort Voor schilderyen van oude mees ters zyn gisteren by de kunstveiling Paul Brandt in Amsterdam hoge prijzen betaald. Op uitnodiging van de Vereniging Het meest bracht een schildery NederlandOostenrijk brengt de van een onbekende meester uit de Oostenrijkse architect prof dr ir. Cle- Italiaanse school (een voorstelling mens Holzmeister een bezoek aan Van de Heilige Maagd met het kin ons land. Prof. Holzmeister was gis- deke op schoot» op, namelyk graven. teravon aanwezig op de receptie van f 18.500. Grote bedragen werden ook £)aarna zaj ..geprikt" worden, Rhodesië dreigt met terugzenden van negers De Rhodesische regering heeft in een witboek gedreigd onge veer een half miljoen negers, die niet in het land zelf geboren zijn, naar Zambia (het voormalige Noord-Rho desië) en Malawi te repatriëren, wanneer de Britse regering haar be dreiging uitvoert economische maat regelen tegen Rhodesië te nemen in geval deze kolonie zich onafhankelijk verklaart. Het witboek bevat nog meer maatregelen. Het witboek zegt dat het de bedoe ling schijnt te zyn dat de Britse re gering de voorgenomen maatregelen zo streng toepast dat de economie van Rhodesië binnen een betrekke- lyk korte tyd ineenstort. Deze actie zou dan gesteund worden door an dere landen van het Gemenebest. „Hoewel dit aanvankeiyk ongemak ken zal meebrengen, zal Rhodesië zeker elders alle import kunnen ver krijgen die het nu van Brittannië en het Gemenebest krygt. en zal een groot deel van de export van het land in de andere landen waarmee Rhodesië handelsbetrekkingen onder houdt, kunnen worden afgezet". „Bepaalde landen ten noorden van Rhodesië tonen reeds alle aanwyzin- gen aan communistische invloeden te worden onderworpen. Het is daarom tamelijk ongeloofwaardig dat Brit tannië zal trachten de Rhodesische regering te vernietigen om daarmee een stabiele regering omver te wer pen", aldus het witboek. China breidt in Tibet aantal vliegvelden uit De Indiase minister van Defensie neeft gisteren in het parlement mee gedeeld, dat China in verscheidene delen van Tibet tal van moderne vliegvelden heeft aangelegd en an dere vliegvelden heeft uitgebreid. Ook zyn ve gelegd. Volgens minister Chavan is de sterkte der Chinese troepen langs de de gemeente Zwolle, het leger grens met India sindS enige tyd gro ter dan in oktober en november 1962 ten tyde van de Chinese aanval. De regering heeft overigens, zo voeg de hy eraan toe, alle maatregelen getroffen om de grens te verdedigen. Onderzoek De Osto-affaire. onder welke beti teling de Rotterdamse havenfraude berucht werd. lykt nu zo goed als rond. Het onderzoek door de rivier politie naar andere vormen van on regelmatigheden is de Maasstedelyke haven echter nog niet. Biykens een uitlating van de officier van Justitie, mr. W. D. Meeter in zijn requisitoir is net zo lekker als de duurste Amerikaan! (Van onze Zwolse correspondent) Het is onzeker of de poging tot berging van een op 28 november |^J^ele 1944 neergestorte Spitfire, naast de spoorlijn Zwolle—Kampen, zal slagen. Het plan de campagne en de luchtmacht voorziet in eerste instantie in het bepalen waai het wrak precies ligt. Pas daarna zal worden bekeken of het moge lijk is de resten met een lier naar boven te trekken. Volgende week donderdagochtend graven begint het werk. de drassige grond 1 van de vrijwel dichtgegroeide spoor- sloot, waarin het vliegtuig verdween, zal enige meters diep worden wegge- de Oostenrijkse ambassadeur legenheid van de 20-jarige bevrij ding van Oostenrijk. Vanavond zal prof. Holzmeister in het Gemeente museum in Den Haag een lezing houden over zijn werk. Prof. Holzmeister is een van Oos tenrijks bekendste architecten; hij heeft internationale vermaardheid. Een van zyn laatste scheppingen is het Festspielhaus in Salzburg. Hy ontwerpt eveneens theaterdecors, o.a. voor het Burgtheater en de Staats- opera in Wenen en de Salzburger Festspiele. betaald voor schilderyen van Antum <„Een zeeslag" f 11.000), Adriaen Brouwer exterieur" voor f 14.000)Floris Schooten „Een stilleven" voor f 9.000 en van de meester van de Lucia-legende („Maria met het Christuskind in de armen" voor f8.200). Voor deze kunstveiling, die tot en met 4 mei duurt, bestond grote be langstelling. Nog zullen o.m. collek- ties Chinees Porselein, Chinees kera miek, juwelen en antieke meubelen worden geveild. Aert i trachten de juiste ligging voor I wrak te bepalen. Met behulp van een ,,Een bomlocalisator is dit onlangs niet ge- van lukt, omdat de spoorlyn de appara- vo?r I tuur stoorde. Wel kwam men tot de overtuiging dat het wrak niet onder de spoorlijn is geschoven. Bommen Er zyn bij de hele operatie twee gevaarlyke omstandigheden. Waar- schynlyk heeft het vliegtuig nog 225 pounds bommen en veel munitie boord. Voorts is het zaak het weg vraagd voorzichtig te doen, dat de spoorlyn niet verzakt. In dat geval moet namelyk direct het treinver keer worden vervangen door bussen, hetgeen uiteraard ook de kosten van de berging zeer groot zal maken. By de poging tot berging speelt een rol. dat twijfel is gerezen aan de identiteit van de vlieger, die er zyn graf heeft gevonden. Tegelyker- tyd met hem stortte elders in de om geving van Zwolle een tweede Spit fire neer, waarvan de vlieger in Bel gië werd begraven als Henri Tay- Achteraf is er sprake van dat Tay- mans het nu te bergen vliegtuig bestuurde en dat de andere, en Tsjech Otto Smik was. De weduwe van de Belg. iie met een Engelsman is hertrouwd, heeft zekerheid ge- de identiteit. Levenslang geëist tegen SS-er Kaiser Zeventien maal levenslange gevan genisstraf en ontzetting uit de bur gerrechten voor het leven heeft de openbare aanklager in Miinchen gis teren geeist tegen de vroegere SS- Oberscharführer Otto Kaiser. Kaiser staat met negen andere voor malige bewakers van net concentra tiekamp Sachsenhausen terecht we gens medeplichtigheid aan moord op 10.000 Russische krijgsgevangenen. De aanklager zei dat uit de ge tuigenverklaring was gebleken, dat Kaiser in zeventien gevallen uit ei gen beweging 'n moord had gepleegd zonder dat hem daartoe bevel was gegeven. Volgens de openbare aanklager was Kaiser zyn misdadigersloopbaan be gonnen toen hy toetrad tot de SS had hy haar beëindigd toen hy het concentratiekamp had verlaten. De Zwitserse regering heeft nazi- misdadigers gewaarschuwd geen po- g:nger te doen hun toevlucht in Zwitserland te zoeken om aan de Westduitse justitie te ontkomen. Zwitserse kranten hadden de vrees uitgesproken dat dit zou geschieden wanneer volgende maand in Zwit serland de verjaring van oorlogsmis daden ingaat. De regering achtte de ze vrees niet ongegrond, doch ver klaarde dat op grond var wetteiyke bepalingen buitenlanders die van oorlogsmisdaden worden verdacht de toegang tot of het verblijf in Zwit serland kan worden ontzegd. KIPPENHOK MET DOUCHE Het gemeentebestuur van Arcen heelt zich met leden van de Lim burgse kampeerconimissie en de rijkspolitie beraden over maat regelen tegen het klandestien optrekken van zomerhuisjes in de bossen, het willekeurig neerzetten van kampeerwagens en zelfs van oude autobussen, die als caravan worden ingericht. Een ander probleem vormen de (legaal gebouwde) opstallen, die echter ook voor de recreatie worden benut. Het gebeurt nogal eens, dat aanvragen voor de bouw van een kippenhok worden ingeioilligd. Nadien blijkt dan, dat de kippen luxueuze onderkomens hebben met een douche, gordijnen voor de ramen, en zelfs bedden, omdat de „kippen" klaarblijkelijk niet meer op stok willen. Een ander misbruik is het kopen van een perceel bosgrond, dat wordt afgerasterd en waarop zonder enige verdere plichtpleging een zomerhuisje wordt gezet. De besprekingen hebben geleid tot concrete plannen voor een nieuwe verordeningdie aan allerlei vormen van „wild kamperen" paal en perk zal stellen.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1965 | | pagina 7