IN VRIJHEID VOOR 40.000 MARK
Z0EKLICH1
Hoofdrol in Dr. ZJiwago
GERALDINE zij kan geen toneelspelen
CHAPLIN: leren omdat ze al ster is
Zaterdag 24 april 1965
Pagina 2
Wekelijks bijvoegsel Uw Wereli
In Hollywood bestaat een afgezaagde mop over een meisje, dat
toneelspelen wilde leven maar er geen tijd voor had, omdat ze al
een ster was. Op geen actrice is die mop meer van toepassing dan
op Geraldine Chaplin (de 20-jarige dochter van de beroemde
filmkomiek) die na een korte loopbaan als ballerina en het spelen
van een klein rolletje in een Franse film thans een hoofdrol speelt
in de M.G.M.-film „dr. Zjiwago" kosten tien miljoen dollar
als de vrouw van de dokter.
Als de regisseur van de film, die
wordt opgenomen in een vlak bui
ten Madrid gebouwd „Moskou", een
ander was dan David Lean, zouden
de cynici al heel gauw schrijven, dat
de hele zaak een goedkope publici
teitsstunt was. Maar Lean staat be
kend als een perfectionist, wiens
roem stevig gevestigd is op films zo
als „Lawrence of Arabia" en „The
bridge on the river Kwal".
Toen hij Geraldine contracteerde,
was hij ervan overtuigd, dat het ta
lent van haar vader en van haar
grootvader, de toneelschijver Euge
ne O'Neill op haar zou zijn over
gegaan.
Geboren ster
Na de met haar gemaakte
proef opnamen te hebben gezien,
sloot hij onmiddellijk een con
tract met Geraldine Chaplin af
en zei: „Ik heb nog nooit zo po
sitief op een proefopname ge
zien, dat ik met een ster te doen
heb".
Omar Sjarif, de mannelijke
ster, die de titelrol speelt, is de
zelfde overtuiging toegedaan
Voor mij bestaat er geen vraag
Geraldine is een geboren ster.
David Lean zou de laatste zijn,
die haar een rol zou geven om
de naam Chaplin".
Geraldine zelf antwoordde op
vragen: „Ik ben er erg trots op, da1;
ik de dochter van Charlie Chaplin
ben, maar ik ben er mij ook terdege
van bewust, dat dit verplichtingen
oplegt. De enige keer dat mijn vader
echt kwaad op me is geweest, was,
toen ik een rol in een ballet aange
nomen had zonder dat de directeur
me eerst had zien dansen".
Geraldine koestert geen enkele
illusie ten aanzien van de eisen, die
haar tijdens de verfilming van „Dr.
Zjiwago" zullen worden gesteld. Be
halve haar en Omar Sjarif telt de
bezetting beroepsacteurs zoals Sir
Alec Guinness, Rod Steiger, Sir
Ralph Richardson, Siobhan Mc
Kenna, Tom Courtenay en een an
dere opkomende vrouwelijke ster:
Julie Christie.
Gespannen
„De eerste dagen was ik zo ge
spannen, dat ik niet kon eten", ver
telde Geraldine. „Maar allemaal,
speciaal de oude beroepsacteurs,
waren ze zo aardig voor me, dat ik
me meer op mijn gemak begon te
voelen".
Bulten de studio Is zij allesbehal
ve gespannen. Ze kan de hele nacht
dansen of zich rustig op een sofa
uitstrekken met een boek. Soms be
speurt men het mimisch talent van
haar vader In haar doen en laten.
Zij zou een ParJJse garderobe
kunnen bezitten,'maar zij blijft on
verschillig voor dure kleren. Zij
sloeg een blik in een voor haar in
Madrid gereserveerd sjiek apparte
ment en trok toen in een goedkoper
verblijf, waar zij er zelfs geen en
kele dienstbode op na houdt.
Journalisten hebben het reeds
over haar grote romances, maar zij
is in Madrid slechts met één per
soon uitgegaan n.l. met Manoio Ve-
lasco, een jonge Spaanse filmtech
nicus. Zij worden overstroomd met
uitnodigingen voor partijen, maar
brengen de avond liever door in een
discotheek, waar jongelieden bijeen
komen om op grammofoonmuziek
te dansen.
Python
De grote liefdes van Geraldine
zijn tot dusverre huisdieren geweest.
Op het ogenblik heeft zij alleen
Boris, een bulldog, maar vroeger
heeft zij aanzienlijk exotischer die
ren gehad, bijv. een anderhalve
meter lange python, die zij overal
mee naar toe nam. „Ik was begon
nen het dier voor de dierkunde op
school te bestuderen en toen is het
een huisdier geworden. Ik had het
altijd in een valies bij me en hoop
te, dat de douanebeambten het va
lies eens open zouden maken, maar
dat hebben ze nooit gedaan".
Haar Parijse agent en mentor,
Claude Briac, was minder stout
moedig. Zij placht de slang in
een mandje mee te nemen en als
we een restaurant binnen gin
gen, vroeg ik de garderobejuf
frouw altijd, het niet open te
maken". Geraldine deelde mee,
dat zij het bijzondere huisdier
tenslotte aan een Parijse dieren
tuin had gegeven. „Ik was bang
dat de mensen zouden zeggen,
dat ik het meesleepte voor re
clamedoeleinden en bovendien
begonnen de mensen op een
kleine markt aan de Seine zich
af te vragen, waarom ik zoveel
witte muizen kocht".
Geraldine is geboren in Santo
Monica in Californië en heeft daar
tot haar achtste jaar gewoond.
Toen verhuisde zij met haar veelbe
sproken familie naar Vevey in
Zwitserland, waar zij tot tienjarige
leeftijd naar school ging.
Zij trad voor het eerst als actrice
op in de Londense Koninklijke bal
letschol. Maar na twee jaar begreep
ik, dat ik nooit een grote ballerina
zou worden en daarom begon ik
over een echte toneelloopbaan te
denken".
Penelope Mortimer „En die
man kiest een vrouw."
(Vertaling uit het Engels).
Contact, Amsterdam.
Hoe moeten wij deze historie
van mevrouw Armitage noemen?
Het psychiatrisch verslag van een
huwelijksdrama of van een vrou
wentragedie? Beide waarschijnlijk.
Mevrouw A. is bij de aanvang van
het verhaal ongeveer dertig jaar
en aan haar vierde huwelijk bezig
met de scenarioschrijver Jake. Dit
stuivertje wisselen heeft evenwél
niets met lichtzinnigheid te ma
ken, verre van dat. Zij heeft tal
loze kinderen gezien de film
foto met zes er op en nog een drie
tal buitenshuis, zou ik zeggen
negen en is doodongelukkigZij
wandelt naar een psychiater en
wat zij hem vertelt, lezen wij.
Voorts vormen dialogen en herin
neringen aan vroeger jaren de
verdere tekst.
Men leest iets over haar jeugd,
haar verliefdheid op een homosek
suele domineeszoon en over een
flirtende vriendin. Tegenover die
partijen staat zij als het bekende
onnozele schaap. Dat laatste blijft
zij min of meer door al die huwe
lijken en baringen heen. Op
het moment van de breuk is zij
nog steenrijk ook, want Jake heeft
Wat mankeert er aan mevrouw
Armitage? Waarom is zij neuro
tisch? Tja, het antwoord valt
moeilijk te geven, ook voor de
schrijfster. Hoofdzakelijk is zij op
zoek naar zichzelf. Want het valt
toch haast niet aan te nemen dat
het feit dat Jake niet nog meer
kinderen wil, haar zo overstuur
kan maken, ook al vindt zij kin
deren op de wereld brengen haar
enige reden van bestaan. Zij moet
toch ook uitgerekend hebben dat
zij, daarmee doorgaande, op haar
vijfenveertigste laten we zeggen,
aan haar vierentwintigste kind toe
zou moeten zijn.
Enfin, wij horen uitvoerig, hoe
haar dit allemaal dwarszit. Ook is
haar man haar ontrouw; dit blijk
baar tot troost van de gemiddelde
vrouw die gewoonlijk het verwijt
te horen krijgt, dat zij haar man
naar anderen jaagt door zelf wei
gerachtig te zijn. Mevrouw A. is
verre van weigerachtig en toch
maakt Jake zijn vriendin zwanger,
terwijl hij zijn vrouw steriel heeft
laten maken. Ach ja, die half ar
tistieke kringen ook.
Ondanks deze weinig interessan
te hoofdfiguur, in wie ik, alle mo
derne middelen ten spijt, toch niet
veel anders kan zien dat de zo
veelste onbegrepen vrouw, is dit
boek zeer wel te genieten, omdat
het zo uitstekend is geschrevei
Vooral zo'n slotbeeld waarin d
horde kinderen het buitenhuis va
de familie, gebouwd als een torei
bestormt en verovert met Jak
in ce achterhoede, is even verma
kelijk als voortreffelijk. Deze scèn
heeft humor, iets dat aan de rei
ontbreekt helaas. De vertaling i
zwakjes.
Alberto Denti di Pirajni
„Graf voor een Dolfijn'
(Vertaling uit het En
gels). Contact. Amstei
dam.
Dit is rondweg gezegd een bu\
del allerheerlijkste verhalen u
Afrika. Alberto Denti di Pirajn
is zowel medicus als bestuursaml
tenaar en zwierf van Tripolitam
tot Eritrea, van Somaliland h
Ethiopië, zoals hij zelf zegt. Wc
hij daar gedaan heeft, zal wel het
best zijn, maar wat hij ervan hee,
meegebracht, is zonder twijfel no
beter.
Denti, zoals ik hem maar korta
zal noemen, heeft de diepe kenn]
van en de grote genegenheid tc
de volken met wie hij in aanra
king is gekomen, die alleen te vei
overen zijn indien men als vreem
deling zichzelf en zijn hele na
sleep van christelijke moraal e
noties betreffende op te heffe
achtergebleven gebieden, wegcijfe:
en ieder gesohoolmeester, betwete
rij en heilbrengersmethoden i
Europa achterlaat. Nu is het we]
haast zeker dat bijna niemand da
kan, maar als de hoge uitzonderin
die dit wel kan, ook nog goed d
pen weet te hanteren, dan ontstaa
er een boek als dit.
Dan komt de lezer mensen tege
zo fantastisch, zo vol intens leve
en met vreemde begaafdheden o
een gebied waar de Europeaa:
geen idee van heeft, al doet h
ook nog zo zijn best om naar d
maan te vliegen. Ongelooflijk, dez
verhalen? Waarom? Waarom nie
te geloven aan mensen die tc
wratvarkens, slangen en roofvogel
kunnen spreken, die met haaie
en dolfijnen kunnen zwemmei
Trouwens, Denti vertelt niet allee:
het ongelooflijke dat hij waar wee
te maken. Er zijn andere verhal er
de geschiedenis van de herder Has
souna, van Hassib en de dansere
Ghalama, van Wadna de kamelen
dief, van de bedriegende Heilig
Man, die vol zijn van een verruk
kelijke kennis van en kijk op men
sen en die nog amusant zijn oo
en dat niet zelden. Zoals gezeg
een heerlijk boek voor wie in Afri
ka geïnteresseerd Is, en goed ver
taald.
CLARA EGGINK
Het was 1964 geworden. Kerstmis en oudjaar waren zonder
opvallende gebeurtenissen voorbijgegaan, als men tenminste het
plaatsen van een kerstboom in het gevangenis-ziekenhuis niet
meerekende. Dag na dag verstreek in onveranderlijk ritme: Om
vijf uur opstaan, douchen, eten, verhoren, werken, middageten
(aardappelen van de slechtste soort met zo af en toe vis), werken,
brood eten, luchten.
Op gezette tijden werden de ge
vangenen zowel geestelijk als licha
melijk gefouilleerd. Dat ging geheel
volgens de orde, die men in de me
nigte gevangenen geschapen had.
Zes commando's waren er in totaal,
met aan het hoofd van elk com
mando een officier boven de rang
van onder-luitenant. Zo af en toe
werd je bij hem geroepen voor een
6oort hersenspoeling.
Uiteraard werd de arme gevan
gene daar steeds met grote tege
moetkomendheid ontvangen. Je
mocht gaan zitten, kreeg een sigaret
aangeboden en het gesprek begon:
„Wat denkt u van de gebeurtenis
sen in Kongo, meneer Udes?" Dat
was een vast programma-punt.
„Kunt u goed opschieten met an
dere gevangenen?" „Hoort u veel
klachten?" „Bemerkt u wel eens, dat
steeds dezelfde mensen met elkaar
in contact komen?" „Hebben uw
ideeën over de DDR zich nog ge
wijzigd tijdens uw verblijf hier?"
Ik hield me altijd op de vlakte en
hoorde gehoorzaam de beleringen
aan, die dan over mij werden uitge-
naar Berlijn en van het oordeel
daar, hangt het af of u eventueel
eerder in vrijheid kunt worden ge
steld. Wij hebben altijd consideratie
met degenen onder onze patiënten,
die tonen dat zij van hun verblijf in
de gevangenis geleerd hebben en die
laten blijken dat zij het verkeerde
van hun handelwijze zijn gaan in
zien".
OVERHOOP
„Begrijpt u vooral
dat van dit gesprek een rapport
wordt gemaakt. Dit rapport gaat
Als Je na zo'n gesprek in je cel
terugkwam, bleek die altijd over
hoop te zijn gehaald tijdens je af
wezigheid. De bewakers zochten dan
naar verboden voorwerpen en naar
briefjes van andere gestraften, want
het was ten strengste verboden om
contact met andere commando's in
hetzelfde tuchthuis op te nemen.
Het is een eigenschap van de be
woners van een gevangenis om elke,
zelfs al is het de geringste, wijziging
in hun omstandigheden te gaan uit
leggen. Toen dan ook in januari
1964 het eten geheel onverwacht
veel beter werd, sloeg er een golf
van geruchten door de rijen van ge
straften. Er werden plotseling blik
jes vis verstrekt, op een dag kregen
wij zelfs een kwart gebraden haan
tje. En met het eten werd ook de
Begin 1962 werd de toen
!6-jarige Nederlandse stu
dent aan de Vrije Universi
teit van Berlijn, Harbert
Udes, gearresteerd in Oost-
Duitsland bij een poging eni
ge personen met behulp van
valse passen naar het Westen
te brengen. In een schijnpro
ces werd hij veroordeeld tot
2Yt jaar. Hij heeft die tijd
niet geheel hoeven uitzitten.
In augustus 1964 werd hjj
plotseling in vrijheid gesteld.
Naar later zou blijken, heeft
het ministerie in Bonn 40.000
mark voor zijn in vrijheids
stelling betaald. In dit vijfde
en laatste artikel van de
serie „Duizend dagen Ul-
brichts gevangene" vertelt
Udes, hoe dat allemaal in
zjjn werk ging.
Pp
TiïTïassungsschein
Name. C d 0 s
Vi.tn.mc üer'os^t
neb. anv-ió.Xovember 18S& Sorgsr/Kollffitd
wurde arr.25*AugU£ t de^StrafvoljzuigsansteH 'JDM
vgmrorof msmmtök i wsfcfflsrap
T.riTif5feYY
nach: Berlin 7/ ?o, xorkstr» dh eatiasscn.
Verpilegvng warde b'.v - ausgehar.digt
Km Betrag io DM der Deuwhen Noienbank ir. Köbe vór.
DM aüsgehkndigt.
Eln DM der Deotsrhen BandèfW.k in Höhe vod
'OM avsgehandtyf.
ErSB? besitzt keirven guitiger. Pcrsonaiauswets.
Dieser EnUassungsschem bat a'.s voriaoflger Auswe:s eine Gfchtgki
(Keine Freifahrtberechnguftf,') /VWiüN
Toch koesterde ik zelf niet de
minste verwachtingen omtrent een
eventuele vervroegde vrijlating. Ik
was tenslotte nooit erg vriendelijk
geweest en ik wist dat de bewakers
op mij loerden om mij eindelijk
eens oP heterdaad op ontduiken van
de gevangenisregels te kunnen be
trappen. Maar het leek in elk geval
zeker dat er iets ging gebeuren.
Fluisterend gaven de gevangenen
elkaar het nieuws door dat tussen
de regels door uit brieven uit het
Westen te lezen viel. De een had
een brief van zijn vrouw gekregen,
waarin stond: „Ik geloof dat je nu
spoedig thuiskomt". Een ander
haalde aan: „Het zal nu wel niet
meer zo lang duren".
Het voerde allemaal tot grote on
rust. waarmee de bewakers veel te
stellen hadden.
Maar de maanden bleven ver
strijken en er gebeurde niets. En
toen. In augustus schrok de hele ge
vangenis op: zeven mannen waren
opgesloten in de zogenaamde Ent-
lassungzellen. De vrijheid was na
bij, iedereen wist het nu en in elk
geval kon niemand zich veroorloven
zichzelf niet bij de kanshebbers te
rekenen, want dan ging hij geeste
lijk kapot.
Begin augustus kwam er een of
ficier bij me, die mij opdracht gaf
mijn laboratoriumwerk onmiddellijk
te laten liggen en mijn weinige be
zittingen bijeen te pakken.
Ik durfde nog steeds niets te ho
pen. Met drie anderen werd ik in
zeer strenge afzondering geplaatst.
Vijftien dagen zaten we daar alleen,
zonder te worden gelucht en in vol
ledige onzekerheid omtrent ons lot.
VRIJLATING
Op 24 augustus was het dan zo
ver: bij de administratie kregen wa
een preek over ons goede gedrag en
de welwillendheid van het regime
dat ons gratie had gegeven. We
kregen ook een bewijs van vrijla
ting en we kregen de opdracht te
gen iedereen die wij zouden ont
moeten als we eenmaal weer op
eigen en onbewaakte benen ston
den, te zwijgen.
Daarvan begreep ik niets. Waar
om zouden we moeten zwijgen?
In een gele autobus hebben we
met 75 man toen nog een rit van
ruim 600 kilometer door Thüringen
gemaakt. Zonder enige controle rol
de het voertuig in de late avond
uren van de 25ste augustus bij het
plaatsje Wartha in Hessen over de
grens.
Ik was weer een vrij man. Ik had
40.000 mark gekost, heb ik later ge
hoord. Ulbricht had zjjn laatste
marken aan ons overgehouden. Het
zwijgen begreep ik toen ook: voor
NASCHRIF1
Na zijn vrijlating heeft Har
bert Udes nog lange gesprekkei
moeten voeren met de veilig*
heidsdiensten van verschillend.
landen. De zaak van zijn ver
raad ivordt nog steeds uitge*
zocht door de BundesnachricH
tendienst. Hij woont en studeer
weer in West-Berlijn, al heel
het enkele maanden geduur
eer hij zijn gezondheid had her
wonnen. Zenuwachtig is hij
wel. „Als ik op straat twee kee
dezelfde man achter me zie Zo
pen, ga ik ergens naar binner
uit angst dat ze me weer ach
terna zitten", zei hij na
laatste onderhoud met een tries
lachje.
behandeling van de gevangenen
beter. Minder schelden, minder
slaag. Al heel spoedig was er in de
gevangenis bekend, dat er een am
nestie op komst was.
Dat Ijjkt voor buitenstaanders een
wilde veronderstelling, maar je kon
in een gevangenis altjjd merken als
er buiten iets bijzonders gebeurde.
Chroesjtsjow en Kennedy bezochten
bijvoorbeeld ieder Berlijn (zij het
aan weerskanten van de muur) en
bij ons gold toen onmiddeUijk
„Alarmstufe zwei". En dat leidden
wij weer af uit het feit dat toen al
le bewakers, zonder uitzondering,
laarzen moesten dragen.
Linker kamer linker doos
begint zich te ledigen ;die lediging rechter kamer"
van rechter doos is bijna linker doos; die van rech-
ieeg. ter doos is bijna vol.
EEN
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
OP DE BOEKENMARK1
