GETTO IN JERUZALEM
MEA SHEARIEM,
HET STAPHORST
VAN JERUZALEM
HEIDENSE GEBRUIKEN OP CHRISTELIJK FEEST Lr~v~
K paasfeest voorafgaat, de ,,goe- die kruisen Christus en die fodd
de week", wordt ki alle christelij- wichten in de vanm -van b
ke landen op een eigen manier De „Grote Moeder" heet tegerwroor- \/f*EN kan zich deze Gailatn+isdhe Zij dirtnken een fMnfoe stak ufot de zeten, de fles aan de mond. Bloed mond ten statte neervaüt voor de Daar auilJen de fLaigedlanten u
beleefd. Ook in Italië iis er nog wel dlitg de Madonna. 1 tonelen niet wild genoeg voor- fles en spuwen de wijn op de wond. en wijn kenmerken deze wilde or- biechtstoel van de pastoor, kan wiet 00 'hijgend neerstortten aan it
èete levend van wat eenmaal een stollen. De knapen, die eraan deel- Naar het heet, is ontsmetting (hoe- gie van waarschijnlijk meer zinne- worden geloochend. Een aarzelende vari het Jcruls, kijkend naar
diepgevoeld gebeuren was. In de Een ieder die ook maar iets weet nemen, zijn de echte „haantjes" wel de betrokkenen dat woord zelfs hjfce dan religieuze geestvervoering, bloem, uit een even op een kriertje mer. de spijkers, de doom
fflan „Mondo caine" ziet men jon- van de religie die deze moedergo- van het dorp of de stad, wilde rak- nog nooit gehoord hebben) dan ze- geopend venster, levert het bewijs alles wat van zulk een vi
geras uit Zulid-Italië, Cailabnië, die din, eigenlijk de aarde, vereerde, kers, dlie er ook wel een beetje een ker. Als bezetenen rennen zij naar dat de moedige flagellant bewon- Hng deefl uitmaakt. Als Zij Vfl1
door de straten van dorpjes en stad- weet hoe 'haar geliefde, Attths, in bijbedoeling mee hebben. Immers, de kerk en daar'begint de geseling. A LS zij laat in de avond weer deraarstors heeft gevonden. uitgeput zijn, werpt men ft J;
jes rennen, zich geselend en drui- waanzinnige vervoering zich zelf verscholen achter de gesloten luiken De boeteling 'heeft een stok, waar- de kerk binnenstormen, met Anderen zoeken daarentegen de P^ar flessen wijn over het oei
pend van bloed. Dit is een nog ontmande en stierf, om daarna te der venstens, zitten de dorpssohonen aan sterke leren riemen, dolor- puilende ogen, hijgend, overdekt stilte; zij hebben een gelofte aflge- 'haar geworden gelaat en n
steeds bestaand gebruik. Of het nu herleven in de vorm van paarse vi- (in Cal abri worden jonige meisjes boord met spijkers. Met deze gesel met wonden, 'hangt er in het Gods- legd en gaan zich zelf kastijden bij worden zij naar huis ge draf
altijd echte vroomheid is, is iets ooitjes. De priesters der godin, de streng bewaakt) en kijken döor een gaat hij zich te lijf, na eerst zijn huis een weemakende lucht van on- een of ander vergeten kapelletje bui- 600 kostbare last. Omtibrd
waar we niet helemaal van over- Gallen, bootsten in wilde overgave kiertje toe; de jongen die zich het hemd te hebben opengescheurd. Het gewassen lijven, zweet, blloed en ten de stad. Hun vrienden, even- 's zondags bij de mts, dan 11
tuigd Zijn. deze omtrnamning»tonelen na en dat ergst toetakelt, wordt de held van gaat In een wilde galop door het wijn. eens met de boetekap over het ieder, dat htm wonden on r
Jaren geledien hebben we m ver- vooral tijdens het feest der godin, de dag en elk Galabrisch meisje zal dorp heen en weer, urenlang tot De geselaar heeft het recht zich hoofd, dragen toortsen om het to- Zijn „omdat er te weinig l[ti
echeidene stadjes van Galabrië in de Megalesia, op 4 april. Natuur- weg zijn van hem. laat in de avond. De slagen worden te verdedigen tegen wie al te nauw- neel te verlichten. „Ze wassen hun i® gespuwd",
de lijdensweek deze bijna waanzin- lijk is Atbis, zo goed als Adonis, Op woensdag, vrijdag en zater- toegebracht op de borst en op de gezet wil nagaan of hij zich heus zwarte ziel rein", zeggen de vrouw- D0 „doornen" uit de krd
nige uitingen van vrome vervoe- een symbool voor de wedergeboor- dag voor Pasen komen deze knapen meer vlezige delen, waar de rug wel ernstige verwondingen heeft 'toe- tjes uit de buurt den door jlonge meisjes gü 18
ring meegemaakt en er was wel het te der natuur in de lente. Hadden te voorschijn, gehuld in een witte zijn naam verliest. gebracht: hij aarzelt geen ogenblik kocht en als dan na Pasen K
een en ander, dat ons niet zo erg de Calabrisohe jongens, die nu zich tuniek, over het hoofd de „kap" der Buitenstaanders mogen niet al te met zijn gesel ook anderen te lijf weiijken worden voltrokken 5c
vroom leek. Maar men moet en geselen en verminken om deel te boetelingen, die een zo sinistere be- nauwkeurig toekijken, want de jon- be gaan. Ruzies blijven dan ook niet AP vrijdagavond is het uiteinde- labrië is het niet gebruilto
mag zulke dingen niet met het much- hebben aan het lijden van Christus, kendheid heeft verworven doordat gen is omstuwd dooir een aantal tra- uit en het is heel gewoon, dat de lijke doel de „Calvarieberg", trouwen tijdens de vasten)
tere oog van de noorderling bekijken, een paar duizend jaar vrloeger ge- de leden van de Ku Klux Klan in wanten, die gewapend met lange, vrome flagellant op zeker ogenblik In al deze dorpen worden togen de beurt der vrouwen, die l
Zuid-Italië is .slechts in naam een leefd, dan zouden zij, op precies Amerika haar dragen. Ze worden zwiepende stokken ieder die te dicht het mes trekt. Maar dat menige een heuvelkling kruisen opgericht „heilige doornen" zich aan
christelijk katholiek land. In wer- dezelfde wijze, zich (schijnbaar) gevolgd door een paar van hun bes- bij komt verjagen. Van de wijn ver- knaap ten slotte zo wordt bezeten en daar laten de boetelingen zich en lager gelegen llichaamsd to
fceliijkheïd 'leeft er de oeroude, min hebben ontmand ter ere van Attis te vrienden, die eniige flessen wijn dwijmt een flink deel in de maag door het door hem opgevoerde spel met kOcnden aan vastbinden en blij- bloedens toe pijnigen. Men t fc
of oneer animistische godsdienst van en Rhea Kubele en zmtden zij „gal- (soms is het maar azijn) dragen om van de assistenten en af en toe zet dut hij zich werkelijk zware wonden ven urenlang zo hangen, een met dense gebruiken en katfi n(
^^Pdor^Griekse periode nog voort, ten" zdjn geweest daarmee de wonden te besproeien, ook het hijgende slachtoffer, dol, be- toebrengt en met het schuim op de rode menie geverfde doornenkroon gaan hier nog hand in haft
door
Ewout
Janse
Linksboven: Smalle straatjes en stegen,
waar het zonlicht nauwelijks doordringt:
beeld van Mea Sheariem. En daarin de ten
gere figuren in donkere jas en hoed in
een vrijwillig gettobestaan behoeden zij er
met verbetenheid een strikte orthodoxie.
Daaronder: Talrijk zijn in Mea Sheariem de
Talmoed-studenten. Een groot deel van de
dag brengen zij door met de studie van de
heilige bijbelboeken. „Vinden onze kinderen
daarin niet alles wat zij voor het leven no
dig hebben?" (foto Willem van de Poll).
Hierboven: Karakteristiek voor dit mi
de figuur van de rabbi, of Talmoed-ge
in geelzijden kaftan, biddend en pein»
het halfduister van zijn werkvertrek
Willem van de Poli). Onder: Verj
van de orthodoxie (in het Engels, Heb(
en Jiddisch) tot de Joodse dochter:
rah verplicht u tot ingetogen kleding.
len niet toestaan, dat mensen onbehoorl
kleed door onze straten gaan. Commissi
bet behoeden van de ingetogenheid".
IN MEA SHEARIEM, stadswijk van Israëlisch Jeruzalem, wachten gelovigen
op de komst van de Messias. Pas op die dag zal de Joodse staat werkelijkheid
geworden zijn. Wat zich nu als zodanig aandoet is een overmoedige, godslas
terlijke pretentie. Die staat wordt afgewezen door de orthodoxen, verenigd in de
uiterst reehtse Nature! Karta, de wachters van de stad.
Een tweehonderd families omvat deze sekte, en op geen enkele wijze nemen
zij deel aan het leven van de staat Israël. Zelfs identiteitsbewijzen weigeren zij
te aanvaarden. En zo kan het gebeuren, dat een pakje, door een medegelovige
in Amerika aan een hunner verzonden, door de betrokkene niet op het postkan
toor in ontvangst genomen kan worden, omdat legitimatie onmogelijk is. Dan
moet de geadresseerde een minder fanatieke kennis zien te vinden, die bereid
is te verklaren, dat het wel degelijk de begunstigde betreft...
Geen enkele activiteit. Leden van de Naturei Karta dienen niet In het leger,
betalen geen belasting, genieten geen stemrecht kortom zij staan geheel bui
ten het maatschappelijk leven. In hun stadswijk, die sterk het voorkomen ver
toont van een 19e-eeuws getto van een Oosteuropese stad, leiden zij hun eigen
leven.De Mozaïsche geboden van het Oude Testament zijn de wet van het
heden.
Het Hebreeuws, in de moderne versie van het Ivriet officiële landstaal, is
voor hen de gewijde taal van Thora en Talmoed. De leden van deze sekte bedie
nen zich voor het dagelijks gebruik van het Jiddisch, dat hun voorouders spra
ken in de getto's van Berlijn, Warschau en Kiew. Op een enkel punt wordt hier
overigens een bres geslagen in de muur van afweer. De onderwijzers van de
Talmoedscholen zijn gedwongen Hebreeuws te gebruiken voor de kinderen van
oosterse herkomst, die het Jiddisch niet meester zijn.
Maar het beeld van Mea Sheariem is er overwegend een van het begin vorige
eeuw toen vele orthodoxe gezinnen onder de druk en dreiging van pogroms
naar het beloofde land trokken om daar de wederkeer van de Verlosser af te
wachten. Zij vestigden zich in wat nu de oude stad is, dichtbij de resten van de
tempel Davids. Toen een jaar of tachtig geleden de grote weldoener sir Mozet
Montefiore begon met de bouw van het nieuwe Jeruzalem trokken velen van
hen naar Mea Sheariem, waar zij meer ruimte vonden voor hun grote gezinnen.
Een deel echter bleef achter in de oude stad, tot de oorlog van 1348 ook hen
dwong de wijk te nemen naar het Israëlische deel van Jeruzalem.
Daar wonen zij nu bijeen. De mannen met hun grote, zware hoeden, pijpekrui-
len (de „peoth") over de slapen, lange baarden, overeenkomstig het voorschrift
van Leviticus 19: 27, "Gij zult den rand vand van uw hoofdhaar niet rond af
scheren, en gij zult den rand van uw baard niet afsnijden". De jongens in hun
wollen kousen, bretels over de blouse, de meisjes in witte kousen, symbool van
de kuisheid.
Een kleurrijk geheel, als Staphorst in Nederland. En onverdraagzamer nog.
Zij werpen soms met stenen naar auto's, die zich op sabbat in de straten van
Mea Sheariem wagen of naar mensen, die zich verstouten op die rustdag een
sigaret te roken in het openbaar. Zij bedreigen toeristen, die de camera's op
hen richten.
Soms moet de politie er aan te pas komen. Dat gebeurde o.a., toen mannen
van Naturei Karta zich gewapenderhand en molesterend verzetten tegen de
aanleg van een zwembad in Jeruzalem, dat voor gemengd zwemmen bestemd
zou zijn. De politie kwam er aan te pas en het gedruis drong door tot in Amerika,
waar veel geldschieters van de sekte wonen. De berichten waren aangemengd
met een flinke dosis verontwaardiging over "onderdrukking en discriminatie,
die zélfs in de staat Israël voorkomen". Een lichtelijk overtrokken voorstelling
van zaken. Meestal zijn het de lichtgeraakte en agressieve wachters van de
stad, die conflicten doen ontstaan.
Hun leven is op militante wijze de godsvrucht gewijd. In donkere talmoed
scholen buigen zich de kinderen over de wetsrollen, urenlang. Of zij ook aard
rijkskunde leren of rekenen? „Staat niet alles wat de jongen moet weten in de
wetten van God?" luidt de wedervraag van een rabbi. In synagogen zitten op
houten banken mannen in gebedsgewaad, wiegend met hoofd en schouders bidden
en lezen zij in het halfduister van deze lokalen. Bleek zijn deze mensen, cn zwak,
door onvoldoende beweging en matige voeding. Matig gehuisvest zijn zij ook
nieuwe gezinnen bouwen hun optrekjes vaak tegen de woning van de ouders.
De samenhang van deze gemeenschap blijft zorgvuldig gehandhaafd.
De staat Israël heeft het soms moeilijk met dit bolwerk van fanatisme.
Maar intussen is het opgenomen in de toeristische dagtochten door Jeruzalem.
Niet minder dan de Herzl-berg of het graf van David. Dit vrijwillige getto
levert een boeiend stuk folklore op.
