sukkelen door bebouwde kommen
Wat eerst moet gebeuren
zoeven langs bossen en heide
Emmen
Linger»
Zwolt»
'Amster*darn(
.Bellendoorn
'Haarlem'
■HengefS<^
Deventer
Em^deltên
ïronau
Burgsteinfurt"1
OAhaus
Hm,,
'/t'O/n/
Doeftnchem
Winterswijk
LONDON
Coesfeld
BorKen
Nij'megen
[Kamen
[Düsseldorf
^^Mönchen- J
Gladbach
//////-
holland-twente route
TV/E SUKKELEN door evenveel be-
rr bouwde kommen als wij vingers
aan beide handen hebben. We eerbiedigen
de stoplichten, sparen de voetgangers op
de zebra's en wagen het niet de glazen
wasser, die zijn ladder op de weg heeft ge
zet, in zijn werk te storen. Buiten de be
bouwde kommen blijven we het mens-
erger-je-niet beheerst meespelen. Spoor
bomen gesloten, brug open. militaire co
lonne. De remmen functioneren gelukkig
goed: als we in het hooi willen liggen, dan
toch liever geen bruuske buiklanding in
een hooiwagen, en de tractor die daar plot
seling de weg opzwenkt, ziet er veel te ro
buust uit, daar steekt een kind op de fiets
de weg over, S-bochten. Ach, dat bordje
„slecht wegdek over 6 km", daar moet je
niet opletten, dat au! Nu eens rij
den we 50 of 70 km, omdat we niet harder
mogen. Dan weer mogen we 80 km rijden,
maar kunnen we niet harder dan 60, omdat
we in een file zitten.
Kortomwe rijden de E 8, een Europa-
weg, de officiële route tussen Londen en
Warschau en, nationaal gezien, tussen
Holland en Twente. Vanaf Hoevelaken
tot de grens bestaat de hele E 8 uit twee
smalle, niet-ge scheiden rijstroken. Snel
heidslimieten wisselen elkaar in vlot tempo
af: 80 km (drie keer), 70 km (vijf keer) en
50 km (acht keer). Van de plusminus 115
kilometer tussen Hoevelaken en Enschede
blijven er nog geen vijftig overwaarop het
gaspedaal onbeperkt mag worden inge
drukt, als je daartoe tenminste de kans
krijgt.
E SUIZEN over een hypermoder
ne autosnelweg. Zonder spoor
wegovergangen en S-bochten, zonder
stoplichten en zebra's zonder hooiwagens
en tractoren. Vrachtwagens en militaire
colonnes halen we spelenderwijs in. Geen
strobreed ongemak wordt ons in de weg
gelegd. Integendeel, juist voor ons gemak
zijn er picnicplaatsen aangelegd, waar
we ons even kunnen vertreden. Steden en
dorpen laten we links (of rechts) liggen.
We zoeven langs bossen en heidevelden,
ongeremd.
Kortom: we rijden de E 8. Een droom?
Jawel, maar één die werkelijkheid wordt.
In 1970 waarschijnlijk kan de auto
mobilist deze droomrit alvast tot Holten
maken. En niet lang daarna waar
schijnlijk zal hij zo kunnen doorzoeven
tot de grens. En er over
..Het wordt de mooiste weg van Nederland Met deze karak
teristiek van de nieuwe E 8 bedoelt wegenbouwer J. F. Springer,
hoofdingenieur bij de Directie Wegen van Rijkswaterstaat, niet
in de eerste plaats de constructie zelf. Vooral qua natuurschoon
De E 8 is voor het gros van de
utomobilisten een begrip. E9 of 10.
35, 36, 37, 38 en 39, dat alles zegt
e meeste mensen niets, al ryden
e de aldus genummerde wegen nog
9 vaak. Maar bij het noemen van
ummer 8 veert autorijdend Ne
erland op: natuurlijk, dat is de
lolIaiid-Twente-route.
Zo ziet men maar wat een mo-
erne publiciteit-stechniek vermag
?ant de E 8 is een fraai staaltje
in wat men tegenwoordig met een
lodeterm „image building" noemt,
der een heeft wel eens op de ach-
aruit van een auto dat opvallen-
9 transparant in de vorm van een
ilometerpaaltje gezien: „geEft 8".
(jna iedereen heeft wel eens ge
oord van of gelezen over dat oude
ordje, dat eens in de maand over
e E 8 naar Den Kaag hobbelt
et een zending nieuwsbrieven. In
et hele land zijn folders verspreid,
r is zelfs in samenwerking met
uit se grensgemeenten een gedo-
unenteerd wegenmemorandum
tgegeven. En vele Nederlanders
ibben begin dit jaar een „kansen -
rd" thuisgestuurd gekregen,
larop de E 8 als een moeilijk te
leien ganzenbord staat afgebeeld.
Het is uiteraard moeilijk na te
lan welk effect al deze activitei-
n hebben gesorteerd op beleids-
iveau. De plannen voor een nieu-
e E 8 dateren al van Jaren her;
dat men dit jaar voor het eerst
wat meer geld (tien miljoen) in
il investeren, is te danken aan
it Rijkswegenfonds. Maar bij het
ote publiek heeft de Werkgroep
3 in elk geval wel succes gehad:
moet met die weg iets bijzon-
rs aan de hand zijn, redeneert
en, dat kan toch niet anders?
Wat is dat bijzondere? „Als weg-
obleem is de E 8 zeker niet
nek", zegt de ANWB, ook al is de
8 ,,'n moeizame route met ontzet-
ad veel bebouwde kommen, snel-
ddsbeperkingen gelijkvloerse krui-
ugen, spoorwegovergangen en
ik al ligt de verkeersintensiteit op
t stuk Hoevelaken-Apeldoorn
er boven de veilige capaciteit",
zijn drukkere èn onveiligere we-
n, in Brabant b.v.
,.Het unieke van de E 8", aldus
-ANWB, „is het feit, dat voor het
trst een bepaalde streek zijn
achten heeft gebundeld om in-
I nsief actie te voeren voor een
«de wegverbinding" In het oos
ten des lands beaamt men dit:
„Door de E 8 heeft de streek ge
leerd regionaal in plaats van lo
kaal te denken". Alle gemeenten in
het oosten, die op de E 8 zijn
aangewezen, tot aan Amersfoort
toe, steunen de Werkgroep. Zelfs
de Amsterdamse Kamer van
Koophandel draagt by in de fi
nanciering.
Wat is de drijfveer van deze in
tensieve actie? Niet het veiligheids
aspect, luidt het antwoord van de
Werkgroep, en evenmin het onge
mak. „Het derde industriegebied
van Nederland heeft een goede
weg verb hiding met het westen no
dig voor zjjn economische ex
pansie".
Burgemeester mr. N. Bolkestein
van Deventer, die zich van harte
heeft aangesloten bij de in Twente
begonnen actie, heeft nog een an
der motief. Het ambtelijke en par
ticuliere administratieve apparaat
in de Randstad Holland zal volgens
hem in een niet al te verre toe
komst moeten worden ontlast. De
venter nu ambieert de functie van
berekend. De lengte-as moet wor
den uitgezet. Waar en hoe moeten
bestaande gemeente-, rijks- en
provinciale wegen aansluiten op
de nieuwe weg? Op dit punt moet
men andermaal tot overeenstem
ming zien te komen met de be
trokken provincies en gemeenten.
Waar komt een klaverblad en waar
een viaduct? Er moeten, niet al te
ver van het tracé, terreinen wor
den aangekocht voor de zandwin
ning.
Weet men eenmaal precies waar
en hoe de nieuwe weg zal lopen,
dan begint de grondverwerving. In
het geval van de E 8 gaat het
om duizenden landeigenaars, mees
tal boeren, met wie afzonderlijk
moet worden onderhandeld en die
soms wel tien keer moeten worden
bezocht voordat er zaken kunneu
worden gedaan. Voelen de eige
naars niets voor een minnelijke
schikking, dan wordt de grond ont
eigend. Al met al een procedure
die, als alles tegenzit, twee jaar
kan duren.
Heeft men de grond, dan kan
men nog niet beginnen. Altijd loopt
het tracé wel door huizen en hof
steden, die moeten worden afge
broken (alleen tussen Hoevelaken
en Terschuur al tien stuks). Dat
kan uiteraard pas als de bewoners
zijn verhuisd. Maar die kunnen
net eerder weg, voordat zij een
vergunning hebben gekregen om
ergens anders een woning te bou
wen of een bedrijf op te zetten.
Rijkswaterstaat is zo al drie jaar
met de E 8 bezig. Dit jaar hoopt
men op twee plaatsen met de
eigenlijke bouw te beginnen. Wat
allerminst wil zeggen, dat alle voor
bereidende werkzaamheden al
achter de rug zijn...
.an de rand en toch centraal
te maken, dat Twente wèl op een centraal punt
ligt, mits men de landsgrenzen even wegdenkt.
Het omkaderde gebied wordt gevormd door de
belangengemeenschappen Twente-Oost-Gelder-
land (de TOG, opgericht in 1960) en het Duitse
RheinEms, die beide hetzelfde karakter en
dezelfde problemen hebben en daarom dan ook
nauw samenwerken. By een verdergaande West-
europese integratie ligt dit gebied, waar 1.3 mil
joen mensen wonen, zeer gunstig: westelijk de
Randstad Holland, zuidelijk het Roergebied en
oostelijk de Hansalinie, die naar Bremen en
Hamburg leidt.
De afstand van Twente tot de Nederlandse
van de belangrijkste vestigingsfactoren
aan- en afvoer van grondstoffen en eindpro-
dukten. „Rotterdam en Amsterdam liggen nu
een uur verder van Twente dan nodig is". Des
ondanks hebben zich in Twente al industrieën
gevestigd (alleen in Enschede al in betrekkelijk
korte tijd drie concerns) die voor de Europese
markt werken. Het hadden er wellicht meer
kunnen zijn, aldus de Werkgroep E 8.
Met andere woorden: het Twentse industrie
gebied is nog in volle ontwikkeling. En deze
ontwikkeling mag mede in het belang van de
gehele Nederlandse economie niet worden af
geremd door een gebrekkige wegverbinding.
Het aanleggen van een weg is
rfl et alleen maar een kwestie van
ïld, bouwers en beton. Aan de
J Senlijke bouw gaat een reeks
drovende en ingewikkelde werk-
lamheden vooraf. De proloog be-
at bij de plaatselijke diensten
rrondissementen) van Rijkswa-
rstaat, die het tracé op de kaart
Betten en daarbij rekening moe-
a houden met allerlei heilige,
ak historische, huisjes. Het re-
- Itaat van hun gezamenlijke in-
anning gaat naar de directeur-
tneraal en de commissie voor
over de wegen. Deze com
missie hoort alle betrokken over-
eidsinstanties, provincies en ge-
i eenten. Zij brengt vervolgens ad-
j es uit aan de minister, waarna
et tracé wordt vastgesteld. Intus-
nt n is er al een jaar verstreken.
sf Dan krijgt de Directie Wegen
'in Rijkswaterstaat „dat ene
lutje op de kaart". Ingenieurs, te
enaars en landmeters gaan nu
Tin het werk. Wat wordt het pro-
el? Het grondverzet moet worden
zal het in de toekomst een plezier zijn de verbeterde Holland-
Twente-route te rijden.
„Twente is jarenlang een gewest
geweest dat zijn mond niet open
deed", vervolgt burgemeester Van
Bemmel. „Als het op de grote trom
slaat, heeft het er wel reden voor.
Wil je van Twente iets maken, een
behoorlijk stuk kurk waar de Ne
derlandse economie mede op moet
drijven, dan moet er iets gebeuren
met de wegverbindingen".
Overigens is men in het oosten
des lands op het ogenblik tamely k
optimistisch. Burgemeester W. Tho
massen van Enschede: „Nu Rijks
waterstaat er mee gaat beginnen en
het Rijkswegenfonds continuïteit
garandeert, heb ik er volledig ver
trouwen in". De heer Thomassen
is steeds de motor geweest in de
Werkgroep E 8. Geweest? Van hem
is bekend, dat hy na zijn benoe
ming tot burgemeester van de
Maasstad tegen minister Van Aart-
sen zei: „U moet niet denken, dat ik
nu met de E 8 ophoud. Ik blyf er
aan werken, of ik nu in Rotterdam
zit of niet".
Nu men begint met het doorhak
ken van de verkeersknoop, is de
taak van het actiecomité wel ver
anderd, meent burgemeester Tho
massen. „Ons werkterrein lag eerst
buiten ons gebied, maar ligt er nu
binnen. De werkgroep staat thans
op een laag pitje, maar kan elk
moment worden ingeschakeld om
de rijksdiensten te helpen, door b.v.
te gaan praten met boeren die hun
grond niet willen verkopen. Wy
zijn nu supporters van Water
staat".
f i
J Reportage: J
Frits Koffijberg
De huidige E 8 biedt naast veel
ongemak bitter weinig verpozing.
Vanaf de weg bespeurt men nau
welijks iets van het fraaie land
schap, waaraan de provincies Gel
derland en Overijssel toch bepaald
niet arm zijn. Dat wordt anders in
1970 of daaromtrent. Dan leidt de
verbinding tussen de Randstad
Holland en de Randstad Twente
door bossen en landerijen. langs
heidevelden en zandverstuivin
gen.
Dit jaar misschien nog voor
de zomer begint men op twee
plaatsen met de aanleg van de
weg: tussen Hoevelaken en Ter-
schuur en tussen Stroe en Assel.
Het tweede stuk wordt meteen een
voorbeeld van het streven van Wa
terstaat om de nieuwe E 8 zoveel
mogelijk in het landschap te laten
„opgaan". Daar loopt het tracé
dwars door de bossen. Een noviteit:
over een lengte van ruim vier kilo
meter worden de rijbanen zeventig
meter „uit elkaar getrokken", zo
dat de automobilist even van het
tegemoetkomende verkeer wordt
verlost. Het is een systeem, dat
Waterstaat als men daarvoor de
ruimte heeft ook oostelijker in
het traject wil toepassen.
Het tracé van de nieuwe E 8
loopt grotendeels ten zuiden van de
oude, kruist deze onder Holten,
passeert Borne en sluit bij de
grensovergang De Poppe aan op
het (nog aan te leggen) Duitse ge
deelte van de E 8. De toekomstige
route voert de automobilist langs
het Aanschotergat (een rustiek
meertje bij Barneveld), over het
Stroese Zand, door de bossen van
Bathmen, door het natuurreservaat
Elsenerveld bij Holten en langs het
Hollands Schwarzwald bij Rijssen.
Met twee twees trooks-rij banen,
maar liefst vier klaverbladen, een
monumentale brug over de IJssel
bij Deventer en tal van viaducten
zal de nieuwe weg trouwens ook in
technisch opzicht mogen worden
gezien. Naast de rijstroken komt
een 3.50 meter brede vluchtstrook,
waarvan in een verre toekomst een
derde rijstrook kan worden ge
maakt. De middenberm wordt min
stens zes nieter breed. Aan weers
kanten van de weg komt om de
tien kilometer een picnicplaats.
Ir. Springer vertelde ons dit al
lemaal, toen wy met hem („ik doe
dit elke twee. drie weken") het
tracé reden, „benaderden" kunnen
we beter zeggen. Via B-wegen,
modderpaadjes, karresporen en
zandweggetjes volgden wy het
tracé, tot Holten herkenbaar aan
rode paaltjes middenin het land,
daarna met behulp van een strip
luchtfoto's. Om half negen uit
Utrecht vertrokken, waren we pas
om half vier bij De Poppe. Pikan
te bijzonderheid: de terugreis ging
via Arnhem. „Een omweg, maar
het gaat sneller dan de E 8", gaf
ir. Springer toe.
r
Bij de foto's: bovenin bur
gemeester Thomassen in het
oude Fordje dat eens in de
maand over de E 8 naar Den
Haag hobbelt; links het tra
cé van de nieuwe E 8 bij
Holten.
VJ
..tweede schrijftafel". Maar dan zal
deze stad aan drie belangrijke
voorwaarden moeten voldoen: rui
me mogelijkheden voor woning
bouw (Deventer wordt meer dan
twee keer zo groot, op de linker
IJsseloever is een dubbelstad ge
projecteerd), voldoende voorzienin
gen op sport- en cultureel gebied
(het heeft al een mooie schouw
burg, een grote openbare leeszaal,
een kunstijsbaan en een eredivisie
club en er komt een overdekt
zwembad) en een goede weg
verbinding met het westen!
Dat- de cijfers over de verkeers
intensiteit, die voor het Twentse
deel van de E 8 niet zo verschrik
kelijk hoog liggen (tussen de vijf-
en zesduizend per etmaal), niet als
maatstaf mogen worden genomen,
wordt benadrukt door burgemees
ter drs. J. W. J. M. van Bemmel
van Borne. „Stapelgek word je als
je op die miserabele zogenaamde
E 8 rijdt. Iedereen zoekt vluchtwe
gen. Heel veel verkeer van en naar
Twente mijdt zoveel mogelijk de
E 8 en gaat via Zutfen of de Ach
terhoek".
