Langdurige hulde na
„Incident in Vichy"
AMSTERDAMS VONDELPARK
BESTAAT HONDERD JAAR
STUDENTENREL
IN LISSABON
SCH UDEL*
CITROEN
59Vorstelijke gift
aan gezondheid
Ieder mens zij zicli
„medeschuld" bewust
Opgericht 1 maart 1860
Vrijdag 2 april 1965
Zevende blad no. 31532
Oase van 43 hectare
Ter gelegenheid van het
eeuwfeest va nhet Amsterdamse
Vondelpark wordt er in het park
een tentoonstelling van beeld
houwwerken gehouden. De foto
toont de wethouder van publieke
werken, drs. JM. den Uyl met
de Frans-Poolse beeldhouwer
Ossip Zadkine (l.) voor een van
diens werken.
DUBBEl
BESTOOKTE
NV. DE CONDOR - DISTILLEERDERIJ - LEIDEN
55
(Van onze Amsterdamse correspondent)
Een miljoen krokussen, narcissen en tulpen zullen het Amster
damse Vondelpark de komende weken in een feestkleed steken dat
de aandacht moet vestigen op de 100ste verjaardag van dit meest
bekende park van ons land. De eigenlijke verjaardag is 15 juni
maar de viering van het jubileum is reeds gisteren begonnen met de
opening van een unieke tentoonstelling van moderne beeldhouw
kunst en een attractieve foto-tentoonstelling, waarover wij reeds
berichtten.
„Onbekookt plan"
Het had maar weinig gescheeld of
Amsterdam had in plaats van een
100-jarig Vondelpark een 100-jarige
gasfabriek op deze plaats gehad. In
de 60-er jaren van de vorige eeuw
was niet iedereen enthousiast over
de ideeën van de bekende Amster
damse koopman C. P. van Eeghen
om de moerassige weilanden tussen
de toenmalige Binnensingel en de
Amstelveense weg te bestemmen voor
een „tuin voor rust en ontspanning".
Een deel van het gebied was door
het gemeentebesuur reeds bestemd
voor de bouw van een gasfabriek.
„Een onbekookt plan" zo noemde de
Amsterdamsche Courant van die da
gen het initiatief van de heer Van
Eeghen.
In de vorige eeuw waren er maar
weinig mensen die zich de luxe van
een uitstapje naar buiten konden
veroorloven. De behoefte aan recrea
tie-parken in de zich snel uitbreiden
de stad was groot. De gemeentelijke
overheid beschikte echter nog niet
over de brede visie ten aanzien van
recreatieve projecten als in latere ja
ren met name in de hoofdstad het
geval zou worden. Niettemin kreeg
de heer Van Eeghen de medewer
king van het stadsbestuur en het was
dan ook op het stadhuis dat in 1864
de „Vereeniging tot aanleg van een
rij- en wandelpark" werd geboren.
Engelse stijl
Ruim 4000 Amsterdamse ingezete
nen werden per circulaire opgewekt
geld te storten voor het stichtings
kapitaal van het park. Zo kwam in
betrekkelijk korte tijd f 83.600 aan
giften binnen waarvan overigens een
derde uit de portemonnees van bur
gemeester mr. J. Messchert van Vol
lenhoven en de bestuursleden kwam.
Van het bedrag kocht de vereniging
een aantal weilanden achter de
toenmaals bekende sociëteit „De
Hereeniging".
Tuinarchitect J. D. Zocher en
diens zoon Louis Paul kregen de op
dracht om van dit laaggelegen dras
sige en venige gebied een park te
maken. De opdracht was niet een
voudig maar het resultaat was ver
rassend: het ontwerp ging uit van
de Engelse parkarchitectuur van die
dagen. Deze Engelse stijl wilde de
indruk geven van een ongerepte na
tuur in tegenstelling tot de Franse
opvattingen.
Vader en zoon Zocher wisten
dankbaar gebruik te maken van de
waterpartijen tussen de weilanden
en slaagden er in de boomgroepen
dusdanig te plaatsen dat het park
groter leek dan het in werkelijkheid
Bij de opening op 15 juni 1865 was
het Vondelpark nog maar klein: het
telde acht hectare het meest oos
telijke deel van het huidige park. De
•nieuwe aanwinst trok grote belang
stelling en oogstte zoveel waardering
dat het verenigingsbestuur besloot
hiervan gebruik te maken door een
geldinzameling te houden voor uit
breiding van het park.
Het doel was f 120.000 te bereiken
maar er kwam met grote moeite niet
meer dan 40 mille op tafel. 'Het ge
volg was dat in plaats van de voor
genomen uitbreiding met 30 ha
slechts 6 ha konden worden aange
kocht. In 1873 is in de grote vijver
een eiland aangelegd waarop een
muziektent is gebouwd. Een jaar la
ter volgde de bouw van een melkerij
met een stal voor 25 koeien. De ver
moeide wandelaar kon hier een glas
melk drinken" zo van de koe".
De naam van het park was tot
1867 „nieuwe park" maar in dat jaar
werd met grote feestelijkheid een
beeld van Vondel onthuld en dat was
de aanleiding de naam te wijzigen
in Vondelpark.
Financiële steun
Tot viermaal toe heeft de vereni
ging in de loop der jaren een beroep
op de bevolking gedaan om de aan
leg van het park financieel te steu
nen. Het is een ware lijdensweg ge
worden, maar desondanks was er in
1877 in totaal f219.000 geschonken.
In dat jaar ook werd het park wat
oppervlakte betreft, voltooid: Men
bereikte de Amstelveense weg en be
schikte nu over een park van 43
hectare.
Nog steeds speelt het Vondelpark
een grote rol in het leven van de
Amsterdammers ondanks de komst
van het Amsterdamse Bos. Tiendui
zenden hoofdstedelingen kwamen
voor het eerst in de kinderwagen
hier, speelden er in hun jongensja
ren, vrijden er in de donkere
laantjes, lieten zich traditiegetrouw
op hun huwelijksdag door het park
rijden, maakten er hun zondagswan
deling en vinden er op hun levens
avond een ontmoetingsplaats van
leeftijdsgenoten.
Première „Bericht
aan de levenden"
In het programma van de Natio
nale Herdenking 4 mei 1965 zal die
avond om zeven uur in het Concert
gebouw de eerste uitvoering worden
gegeven van „bericht aan de leven
den" van Hans Henkemans.
Dit werk, geschreven voor spreker,
koor en orkest, is gebaseerd op de
tekst van H. M. van Randwijk die op
de omheining van de erebe
graafplaats te Bloemendaal gegrift
staat. Het is gecomponeerd in op
dracht van de Stichting Kunste
naarsverzet 19421945.
Medewerkenden zijn: Han Bentz
van den Berg (voordracht), het
Groot Omroepkoor van de NRU en
het Concertgebouworkest. Dirigent is
Bernard Haitink.
Honderden politiemannen, gewa
pend met machinepistolen en traan
gasgranaten, zijn gisteren rond de
universiteit in Lissabon samenge
trokken nadat de rector bij een stu-
dentenrel tegen de grond was gesla
gen.
De agenten kwamen op het ter
rein van de universiteteit in een 20-
tal bussen, arresteerden zeker zeven
studenten, terwijl de rector van de
universiteit, Paul Cunha, zelf onge-
Dit was de eerste keer dat de rec
tor gewapende hulp ingeroepen had.
Tijdens de onrust onder de studen
ten was in voorgaande jaren de po
litie toegesneld, zonder het daarom
door de leiding van de universiteit
was gevraagd.
Nu ook Britse
luchtreus over
de oceaan
Het nieuwste en grootste Britse
straalvliegtuig, de super VC-10, heeft
gisteren voor de B.O.A.C. zijn eer
ste vlucht op de route Londen-New
York gemaakt. Daarmee is een ein
de gekomen aan de lange heerschap
pij van de Boeing-707's en Douglas-
DS 8's op deze route.
De VC-10 heeft voor de oversteek
ongeveer evenveel tijd nodig als de
Amerikaanse straalvliegtuigen, 7 urn
en 35 min. van Londen naar New
York en een uur minder in omge
keerde richting. Maar de BOAC
hoopt, dat het nieuwe toestel grote
aantrekkingskracht op het publiek
zal uitoefenen, o.m. door de rust,
aangezien de motoren in de staart
geplaatst zijn.
De VC-10 kan maximaal 180 pas
sagiers vervoeren. Voorlopig vliegt de
BOAC de dienst op New York een
maal per dag met. dit toestel. Boven
dien is er eenmaal per week een
doorgaande VC-10 vlucht naar San
Francisco.
Het incident begon na een bij
eenkomst van 600 studenten onder
het venster van de rector om te pro
testeren tegen het verbod dit week
einde de studentendag te vieren. Na
de bijeenkomst liepen de studenten
naar de eetzaal maar de rector was
hen voor en vroeg de jongelui zich
als studenten te legitimeren. Er ont
stond een worsteling en de rector
viel op de grond en werd getrapt.
Een woordvoerder voor de politie
zei dat de agenten door de rector
ontboden waren, nadat ..zekere on
geregeldheden" hadden plaatsgevon
den.
Hij zei dat Cunha bezig was met
een onderzoek naar diefstal uit de
kas en naar het vernielen van ver
scheidene tafels en stoelen.
Een woordvoerder voor de studen
ten heeft dit tegengesproken. Op het
universiteitsterrein zijn de agenten
uitgescholden voor moordenaars. Bij
het invallen van de avond heeft de
politie het hele gebouw afgezet.
Volgens studenten zijn eerder op
de dag vier middelbare scholieren
door de politieke politie gearresteerd.
Op het ogenblik worden reeds ruim
60 leiders van de studenten gevangen
gehouden die zich zullen moeten ver
antwoorden wegens „ondermijnende
activiteiten".
Vlaamse dag op
Nat. Boekenmarkt
Tijdens de Nationale Boekenmarkt
'65, die van 14 tot en met 23 mei a.s.
in het RAI-Gebouw te Amsterdam
gehouden zal worden, vindt een
Vlaamse dag plaats op zondag 16 mei.
Tijdens deze Vlaamse dag krijgen
Nederlandse lezers de gelegenheid
vragen te stellen aan een forum be
staande uit Vlaamse auteurs onder
voorzitterschap van Karei Jonckheere.
Bovendien zal Bernard Kemp de
jonge Nederlandse auteurs Fem
Rutke en Geert van Beek introduce-
en omgekeerd zal Kees Fens twee
Vlaamse auteurs voorstellen. Vele be
kende Vlaamse auteurs zullen aan
wezig zijn.
kunst
Haags porselein
in Gemeentemuseum
In het Gemeentemuseum in Den
Haag wordt van 9 april af tot 8 juni
de tentoonstelling „Haags porselein
uit de 18e eeuw" gehouden.
ïstvan Kertesz
opvolger van
Pierre Monteux
ïstvan Kertesz, de 35-jarige in
Hongarije geboren dirigent Ls be
noemd tot opvolger van Pierre Mon
teux als voornaamste dirigent van
het Londense Symphonie Orkest,
The London Symphony Orchestra".
Kertesz zal zondag voor het eerst
als dirigent optreden tijdens een con
cert ter nagedachtenis van de over
leden Monteux. Het concert vindt
plaats in de Royal Festival Hall in
Londen.
Kertesz heeft verklaard niet van
Tsjaikowsky te houden. Hij houdt
echter wel van de opera „Eugene
On eg in" van deze Russische compo
nist. Hij zal een opvoering van die
opera leiden in Keulen waar Kertesz
dirigent van de opera is. Kertesz is
ook meermalen in ons land en in on
ze stad als dirigent opgetreden.
Beelden van Wenckebach
voor gemeente Meppel
De gemeente Meppel zal van me
vrouw Wenckebach twee beelden
aankopen van de beeldhouwer prof.
Wenckebach. Het zijn een „gezakte
student" en „een wachtende man".
Buiten de sokkel en de plaatsingskos
ten zullen de beelden samen f 32.000
kosten. Dit bedrag wordt gefinan
cierd uit een speciaal fonds voor
stadsverfraaiing, dat de gemeente
Meppel enige jaren geleden gevormd
heeft. Deze beelden zullen op na dei-
te bepalen plaatsen in de stad worden
opgesteld.
Bliss vervangt
gunsteling van
Goldwater
Dean Burch, een gunsteling van
Goldwater, is als voorzitter van de
republikeinse partij vervangen door
Ray Bliss uit Ohio. Hiermee is de
finitief een eind gekomen aan de
zeggenschap van Goldwater in het
partijbeleid. Bliss heeft de moeilijke
taak, de eenheid in de partij te her
stellen voor de congresverkiezingen
van 1966. Goldwaters verzet tegen
het wetsontwerp inzake de burger
rechten heeft de partij veel aan
hang gekost.
Th. A. Siegers
kreeg Belgische
onderscheiding
De Nederlander Th. A. Siegers, die
eind november vorig jaar met ge
vaar voor eigen leven de snelle be
vrijding van 83 Europeanen in Pau-
lis in Kongo mogelijk maakte is be
noemd tot ridder in de kroonorde
van België. Het ridderkruis werd
hem gisteravond opgespeld door de
Belgische ambassadeur, baron F. H.
van der Straten Waillet, tijdens een
ontvangst in de ambtswoning van de
ambassadeur.
De heer Siegers heeft op 26 no
vember bij Paulis gelande para's
met een vrachtwagen van de Belgi
sche brouwerij, waarvoor hij werkte,
volgens een tevoren opgesteld plan.
op de snelste wijze naar de plaats
gebracht waar nagenoeg de gehele
Europese bevolking van de plaats
door volgelingen van rebellenleider
Gbenye gevangen werd gehouden.
Op de tocht van het vliegveld
daarheen werd hij door twee kogels
aan de rechterarm gewond.
Drie vermoorde
slagers in eigen
koelcel geborgen
In New York zijn twee jonge man
nen gearresteerd op de verdenking,
dat zij drie slagers doodgeschoten en
in de koelcel van hun bedrijf opge
borgen hebben. De twee verdachten
zijn een 20-jarige leerling-slager en
een even oude „snorder".
De eerste woonde deze week de be
grafenis van een der slachtoffers bij
en zei toen tegen een journalist: „Ze
hebben me van de straat opgepikt
en reuze goed behandeld. Dit moet
door een krankzinnige zijn gedaan".
De vermoorde mannen waren twee
exploitanten van het vleesbedrijf en
een ouder personeelslid.
Het motief voor de moorden is ver
moedelijk roof geweest. Het kasregis
ter was vrijwel leeg toen de politie
verscheen. De zaterdagse omzet be
loopt in deze zaak gewoonlijk zo'n
4.000 dollar.
MILLERS NIEUWSTE STUK
Tot en met 16 april heeft de
Haagse kunstenares Christa van
Santen beslag gelegd op de ex
positieruimte van de boekhandel
Veldwijk aan de Passage in
Waddinxveen, zulks op uitnodi
ging van de Kunststichting
Waddinxveen.
Christa van Santen toont daar
een zestal van haat olieverf schil-
derijen die haar geheel eigen stijl
duidelijk verraden.
Het meest geslaagde vonden
wij haar doek „Beweging" waar
van deze foto een beeld geeft.
Opvallend zijn ook de frisse
kleuren die deze kunstenares ge
bruikt.
In het Haagse Gemeente
museum geeft Christa van San
ten cursussen onder de titel
„Doen en zien" waarvoor goede
belangstelling bestaat en waar
de cursisten zelf zo veel mogelijk
creatief kunnen werken.
Zij genoot haar opleiding aan
de Vrije Academie. Ook obser
veert zij in het museum kinderen,
die met penseel en krijt hun fan
tasieën volgen
Unieke regeling in
gemeente Rucphen
Vergoeding
voor hulp
(Van onze Bredase correspondent)
De raaü van de Brabantse gemeente
Rucphen heeft een voorstel aan
vaard, waarbij een vergoeding wordt
toegekend aan hen, die schade heb-
hen geleden bij hulpverlening tij
dens een verkeersongeluk. Deze re
geling, die nog nergens in ons land
wordt toegepast, werd ingegeven
door het grote aantal verkeersonge
lukken op de Rijksweg Breda-Roo-
sendaal, die ook over Rucphens
grondgebied loopt. Zolang de gebre
ken aan de weg niet zijn opgeheven,
mag de overheid er niet op blijven
speculeren dat hulpverlening aan
slachtoffers blijvend gratis door
burgers wordt verleend, aldus de
I motivering. De vergoeding aan een
inwoner van de gemeente Rucphen,
I die hulp verleent en daarbij schade
lijdt, bestaat uit een bedrag van 10
gulden voor de enkele beschikbaar
stelling van de woning, terwljl voorts
de diverse schaden worden vergoed
tot het bedrag van de kosten. Dit
kunnen dan zijn kosten van tele
foongesprekken, van beschikbaar ge-
alteïde kledingsstukken, danken en
andere zaJken.
Het Nieuw Rotterdams Toneel" bracht gisteravond het jongste
werk van de Amerikaanse schrijver Arthur Miller ..Incident in
Vichy" voor de abonnementhouders van K. en O., waarover reeds
eerder in ons blad gerapporteerd werd.
Het is een sterk geschreven stuk. waarin de handeling zich be
paalt tot een razzia, tijdens de laatste wereldoorlog georganiseerd
en met medewerking van de politie van Pétain uitgevoerd, onder de
afgedwongen leiding van een tijdelijk invalide majoor van de
Wehrmacht. Deze onmenselijke drijfjachten vormden een onder
deel van de „oplossing van het Jodenvraagstuk" dat het toenmalige
nazisme zich ten doel stelde.
Op schrijnende wijze tekent Miller
de radeloze angst, de verbetenheid
en de wanhoop van de tien slacht
offers en de doffe berusting van een
oude vrome jood. Slechts twee hun
ner ontkomen aan de macabere dans,
één omdat zijn papieren in orde zijn.
de tweede omdat een ander zich voor
hem opoffert. In de voorafgaande
gesprekken tussen Von Berg, een
Oostenrijkse prins en de joodse, ex-
Franse officier van gezondheid Leduc
verkrijgt Millers tragedie een bre
dere basis, namelijk, dat ieder mens
zich zijn medesohuld aan het kwaad
bewust dient te zijn opdat niet al
het lijden nutteloos zal zijn geweest.
Dit besef bewoog de bejaarde Von
Berg zijn vrijgeleide aan Leduc af
te staan.
Uitstekende regie
Onder de uitstekende regie van
Jan Teulings hebben de Rotterdam-
ters een indrukwekkende vertolking
m deze tragedie gegeven.
Richard Flink gaf een sterke uit
beelding van de rechtschapen aristo-
~raat Von Berg, die zijn woorden ten-
Een scène uit
Incident in Vichy"
slotte konsekwent in een betekenis
volle daad omzette. Coen Flink gaf
een frappante vertolking van de jon
ge, aan het leven hangende, zich in
een vloed van emotionele betogen te
gen het onrecht verzettende ex-of
ficier van gezondheid Leduc. De
kunstschilder Lebeau, de onevenwich
tige. hyper-nerveuze artiest werd
door Eli Blom aangrijpend en le
vensecht weergegeven. Hans Culeman
karakteriseerde de majoor van de
Wehrmacht met opvallende juistheid
en Piet van der Meulen trof door de
natuurlijke wijze waarop hij de prak
tische socialist Bayard tot leven wist
te brengen. Hoe onsympatiek ook, we
hebben bewondering voor de rake
weergave van de onverbiddelijke pro
fessor en nazi-schoft door Edmond
Classens. Tenslotte mogen we Johan
Schmitz als de acteur Monceau, en
Pieter Lutz als de kelner niet onver
meld laten.
Op verlangen van Arthur Miller
werd „Incident in Vichy", zonder
pauze, als een lange éénacter ge
speeld.
Het publiek, de Schouwburg was
nagenoeg uitverkocht, volgde on
onderbroken één uur en drie kwar
tier geboeid deze voortreffelijke voor
stelling en bracht dan ook na afloop
de spelers een langdurige hulde!
B. H.
