rllaan viel niet op aarde dus
Leonow kon veilig uitstappen'
Ronddartelen in de
ruimte geen wonder
LAATSTE FOTO
ZONDAG NAAR DE MAAN
Britse minister wil
met dokters praten
Bonn gaat „luisteren"
naar de sterren
Opgericht 1 maart 1860
Vrijdag 19 maart 1965
Vierde blad no. 31520
Adverteotie
(Van een onzer redacteuren)
Hoe is het mogelijk, dat de Russische ruimtevaarder Leonow
leren zomaar uit zijn ruimteschip is gestapt, een beetje rond-
ielde in de buurt en weer in de Woschod terugkeerde? Waarom
iel hij niet als de befaamde baksteen terug naar de aarde? Waar
kon hij doen wat een vliegtuigpassagier niet in zijn hoofd hoeft
halen? Mag dat dan allemaal maar zo, zonder te spotten met de
itten van de natuur?
Natuurlijk mag dat, want het is geen spotten. Leonow kon die
Spectaculaire stunt uithalen op grond van dezelfde natuurwetten
aardoor de maan niet op de aarde valt, waardoor de aarde al
iljarden jaren zijn jaarlijkse baantjes om de zon trekt, waardoor
unstmanen lange tijd om de aarde blijven cirkelen en waardoor
imtevaarders in hun ruimtevoertuig zich gewichtsloos voelen en
hun cabine kunnen zweven.
de aarde nog maar een kwart, om
drie maal zo grote afstand een ne
gende, op tien maal zo grote afstand
een honderdste van de oorspronke
lijke waarde. Dat betekent ook, dat
de „compensatie" door eigen baan-
snelheid geringer hoeft te zijn op
grotere afstand om een zodanig
evenwicht te krijgen, dat een voor
werp om de aarde blijft cirkelen.
Dat klopt. Op afstanden van on
geveer 300 tot 500 km van de aarde
VALLEN ALS
BEZIGHEID
[n principe „viel" de Russische
ntevaarder Leonow wel degelijk
2 ir de aarde toen hij uit de Wo
od was gestapt, maar niet snel-
of anders dan toen hij zich in
precies gelijk vallende ruimte-
irtuig bevond. De Woschod had
eigen snelheid van 28.800 kilo-
Jw per uur. De motoren waren
i (tschakeld, op de hoogte van 300
meter was er nauwelijks enige
ïstand van de laatste resten van
atmosfeer, en wanneer er ook
b andere krachten op het ruimte-
Jp hadden gewerkt zou het zich
rechte lijn van de aarde af
ben bewogen met die bijna on-
rstelbare snelheid.
werkte nog wel één
■"tht op de Woschod: de aantrek-
pkracht van de aarde. Die
BR dit trok het ruimtevaartuig naar
Pniarde toe waardoor het een be-
eg in de richting van de aarde
het „viel" naar de aarde,
de eigen voorwaartse snelheid
3.800 kilometer per uur was zo
ut, dat de cabine niet op de aar-
terecht kwam maar er „langs"
wel op ongeveer dezelfde af-
als de oorspronkelijke. Dit
herhaalt zich voortdurend,
de Woschod door een com-
an eigen baansnelheid en
ings kracht van de aarde
irend om de aarde heen blijft
een bijna cirkelvormige
is een baansnelheid van 28.800 km
per uur nodig om dit evenwicht te
bereiken. Dat is het geval geweest
met de tot dusver gelanceerde be
mande kunstmanen van Rusland en
Amerika.
Op een afstand van ongeveer
36.000 km is de aantrekkingskracht
al zodanig verminderd, dat een eigen
baansnelheid van 11.000 km per uur
voldoende is voor een compensatie
dus een cirkelbaan om de aarde. Op
deze hoogte zweven de Syncom-sa-
tellieten in de ruimte. Die hoogte is
merkwaardig, omdat daarbij door de
geringere baan-snelheid de omloop
tijd om de aarde 24 uur bedraagt
(tegenover anderhalf uur op de lage
re hoogte van de bemande kunstma
nen), hetgeen tot gevolg heeft dat
de Syncomsatellieten met de aarde
meedraaien en altijd boven een vast
punt van de aarde schijnen te han
gen. Dank zij deze eigenschap kon
een Syncom-satelliet op die hoogte
gebruikt worden voor het overbren
gen van televisie-opnamen van de
Olympische Spelen in Tokio over
een groot deel van de aarde.
Maan
Op „iets" grotere hoogte, b.v. van
384.000 kilometer, is een nog veel
kleinere baansnelheid nodig om de
dan al sterk verzwakte aantrekkings
kracht van de aarde te compenseren.
Die benodigde snelheid is ongeveer
3100 kilometer per uur, hetgeen be
tekent dat een satelliet in die hoge
en derhalve lange baan tussen de
28 en 29 dagen over één omwente
ling zou doen. Klopt ook. Wij heb-
Spring niet
uit vliegtuig
Het zal de zorgvuldige lezer nu
misschien ook wel duidelijk zijn
waarom hij de Russische ruimtevaar
der Leonow niet moet imiteren wan
neer hij zich binnenkort eens in een
vliegtuig mocht bevinden dat zich op
10 kilometer hoogte met een snel
heid van 100 kilometer per
voortbeweegt. Dan gaat het om heel
andere zaken. Die snelheid zou op
die hoogte miljoenen kilometers per
uur moeten zijn om de veel sterkere
aantrekkingskracht van de aarde te
kunnen compenseren, bovendien
komt hij nogal in de verdrukking
wanneer hij ineens afgeremd wordt
door de atmosfeer en tenslotte ont
beert hij de voorstuwende kracht die
de motoren van het vliegtuig voort
durend ontwikkelen op toestel en in
zittenden, een kracht die de uitstap-
per acuut zou moeten ontberen,
waardoor een geheel andere en pre
caire situatie zou ontstaan.
Stap dus niet uit een vliegtuig,
maar maakt u zich evenmin zorgen
over een ruimtevaarder die uit zijn
ruimtevaartuig stapt. U hoeft er zich
toch ook geen zorgen over te ma
ken, dat onze maan morgen op de
aarde valt, of dat de aarde als een
van de om de zon wentelende pla
neten overmorgen in de gloeiende
zon verbranden zal?
betekent, dat een voorwerp
ruimteschip, een brok metaal,
ruimtevaarder in ruimtepak of
dan ook) steeds om de aarde
blijft vallen wanneer er een
een goed evenwicht bereikt is
baan-snelheid en aantrek-
skracht van de aarde. Bjj een
aide hoogte van de baan (dus
ibepaalde sterkte van de aantrek-
skracht die het ruimtevaartuig
q baan om de aarde trekt)
een bepaalde snelheid om dit
«richt te bereiken,
larbij moet echter in aanmer-
genomen worden dat dit op
zodanige hoogte moet geschie-
geen noemenswaardige
pkring meer is om de snelheid
i, waardoor het even-
l verstoord zou kunnen worden.
Zelf een
Evenwicht
ruimteschip
maakte deel uit van de
:hod toen deze in een vrije baan
e$| de aarde bewoog. Hij maakte er
van uit toen hij in het ruimte-
tuig zat evengoed als toen hij in
Seopende deurtje zat als toen hij
it het ruimteschip vrij in de
ite rondzweefde. Er was geen en-
kracht die hem nu ineens extra
E aangrijpen en van het ruimte-
i zou verwijderen.
I had een ruimtepak aan, d.w.z.
luchtdicht pak waarbinnen on-
e(| ïr een atmosfeer druk heerste
wij op aarde gewend zijn en
voordien ook in de Woschod
ite. Hij was daarmee zelf een
ruimteschip, zij het dan ook
rat meer flexibele constructie
at beperkter in omgang en bo
ten in vorm aangepast aan het
r slijk lichaam. Hij splitste zich
apart ruimteschip pf van het
Konkelijke. Wanneer de Wo-
Kuit twee helften had bestaan,
lens de vlucht van elkaar los
D gemaakt, zou niemand het
[ikl leriyk hebben gevonden wanneer
twee helften bü elkaar wa-
Sebleven. Waarom zou de ene
ineens als een baksteen moe-
uilen? Maar wat is er eigenlijk
rs gebeurd toen Leonow zijn ca-
yjjils ruimtevaarder in een ruim-
|l t verliet? Niets anders. En toch
faderen velen zich erover, dat
t als een baksteen op aarde te
sloeg.
Na close-ups van bergland volgen
bodem-analyses door de Surveyor
(Van een onzer redacteuren)
Zondag a.s. hopen de Amerikanen vanaf de basis Kaap Kennedy
het negende ruimtevaartuig van het type Ranger te lanceren naar
de maan met vrijwel dezelfde opdracht als aan zijn twee voor
gangers werden meegegeven in juli vorig jaar en februari dit jaar:
foto's maken van het maanoppervlak, detailopnamen die iets kun
nen onthullen omtrent de omstandigheden die toekomstige maan-
reizigers op hun doel kunnen verwachten.
De Ranger VII en de Ranger VIII hebben voortreffelijke close-
ups gemaakt van de maan, namelijk eerstgenoemde in de omgeving
van de krater Guericke en laatstgenoemde in vogelvlucht van berg
landschappen en in detail van de bergen en vlaktes nabij de krater
Sabina.
Het ligt in de bedoeling dat de Ranger IX opnamen maakt van
veel bergachtiger gebied in het centrum van de van de aarde af
zichtbare maanschijf, de krater Alphonsus en de Sinus Medii.
Wegbereiders
Deze fotografische opnamen zijn
bedoeld als eerste oriëntatie van het
maanoppervlak ten behoeve van de
landing van twee Amerikanen op de
maan omstreeks 1970. Fotografische
opnamen van deze aard kunnen geen
uitsluitsel geven over de omstandig
heden, die de ruimtevaarders op de
maan kunnen ontmoeten. Zij banen
evenwel de weg voor meer ambitieuze
Amerikaanse ruimtevaartuigen zoals
de Surveyor en de Lunar Orbiter
waarmee direct na afsluiting van het
Ranger-programma experimenten
zullen worden ondernomen. De Ran
ger die zondag naar de maan wordt
gelanceerd is de laatste van deze se
rie. In het najaar volgt de lancering
van de eerste Surveyor die op de
Syncom
spraken eerder al over de
die om de aarde blijft cirke-
- de aarde die om de zon blijft
*n, miljarden Jaren lang. Dat
infl hijnsel berust op dezelfde oor-
aantrekkingskracht van de
1 vermindert met de afstand,
'zeer sterk namelijk kwadraats-
sW. Op tweemaal zo grote af-
ls de aantrekkingskracht van
Geen naturalisatie
voor Bergsma's
in Canada
Het Nederlandse Immigranten-
echtpaar Bergsma, dat het Cana
dese burgerrecht niet werd verleend,
omdat het niet in God geloofde en
daarom ook geen eed van trouw kon
afleggen zoals die in de wet op het
Canadese burgerschap wordt voor
geschreven, heeft nu ook een afwij
zend oordeel ontvangen van het Ca
nadese opperste gerechtshof.
In een geschrift van 41 pagina's
schaart rechter Chatz zich achter de
uitspraak van een lagere gerechte
lijke instantie.
„In de Canadese wet is bepaald
dat iemand niet als getuige kan op
treden wanneer hij niet in God ge
looft, hetgeen ook geldt voor de eeds
aflegging. Deze bepaling is in de wet
betrefende het Canadese burger
recht nog onverzwakt van kracht",
aldus rechter Chatz.
De heer Bergsma is negen jaar
geleden met zijn vrouw naar Cana
da gekomen. Toen hij voor hem en
echtenote het Canadese burgerschap
aanvroeg en de af te leggen eed
van trouw ter sprake kwam, gaf hij
toe, dat hij en zijn gezinsleden niet
ter kerke gingen. De lagere rechter
oordeelde toen dat hij niet tot de
vereiste eedsaflegging kon worden
toegelaten, welk standpunt thans
dus door het Canadese opperste ge
rechtshof is onderschreven.
maan moet landen om bodemmon
sters te nemen, te analyseren en het
resultaat daarvan naar de aarde door
te seinen.
Het is uit de 4000 foto's van de
Ranger VII en de 7000 opnamen van
zijn opvolger nummer VIII al geble
ken, dat de gesteldheid van de maan-
bodem een groot vraagteken blijft.
Allerlei uiteenlopende theoriën over
de maanbodem schijnen er door te
worden bevestigd. Er kan nog geen
uitsluitsel gegeven worden b.v. over
de vraag of de maan door een dikke
of dunne stoflaag bedekt is, of dat de
bodem uit een poreus schuimachtig
gesteente bestaat van zeer lichte con
structie waardoor de landing van
een ruimtevaartuig zeer veel moeilijk
heden mee zou brengen.
Voor een antwoord op deze en an
dere vragen moet eerst onderzoek ter
plaatse geschieden door onbemande
vaartuigen. Niettemin hoopt men
door middel van de zondag te lance-
De oppositieleider Vondeling
in gesprek met formateur Cals.
Prof. Vondeling noemde na
afloop het onderhoud leuk en
gezellig".
ren Ranger IX nieuwe waardevolle
aanvullende gegevens te verkrijgen,
die de inrichting van de komende
ruimtevaartuigen mede helpen bepa
len.
De Ranger zal ongeveer 65 uur over
zijn tocht doen en in het laatste half
uur met behulp van zes televisieca
mera's vele duizenden close-ups van
het bergachtige maanlandschap naar
de aarde doorseinen.
Kijk, besre vriend, een kabinet zet je met manmoed in elkaar.
DenkToch Vooral commercieel, dat is de wens van het volk.
Een goede informatie: steek er een Lexington bij op - gefor*
meerd uit de zuiverste Amerikaanse tabakken.
Geen water bij
de Spaanse wijn
De Spaanse minister van voorlich
ting heeft na een kabinetsvergade
ring over 't studentenvraagstuk ver
klaard dat discipline een eerste ver
te is bü de oplossing van het geschil.
Waarnemers in Madrid leiden hieruit
af, dat de regering niet van plan is
water bü de wün te doen. Zoals be
kend eisen de studenten volledige
vryheid van organisatie.
Nieuwe fase bereikt
(Van
Londense correspondent)
De strijd van de Engelse dokters
voor betere honorering en arbeids
voorwaarden heeft waarschünlük
een nieuwe fase bereikt als gevolg
van de eerste reactie van de mi
nister van Gezondheid, Robinson op
de verlangens van de artsen.
De minister is bereid met de me
dici te praten over een nieuw type
contract en over een nieuwe beta
lingsmethode. De dokters krijgen ook
per 1 april de door het arbitrage
lichaam toegezegde kleine verhoging
voor iedere patient van een zieken-
fondslijst. De staatsgezondheiddienst
vormt in Engeland een groot natio
naal ziekenfonds, waarbij de gehele
Britse bevolking van dagloner tot
miljonair tegen betaling van een
verphchte premie welke ook alle an
dere sociale voorzieningen omspant,
is aangesloten.
Hoewel de minister wil onderhan
delen over betere voorwaarden o.a.
recht op meer tijd en hulp bij de ver
betering van de percelen, waar de
dokters hun praktijk uitoefenen en
van hun instrumenten en verdere uit
rusting, wenst hij de verdere verbe
tering van een financiële positie
uitsluitend door de bestaande on
afhankelijke arbitragecommissie te
laten beslissen.
De Britse Medische Vereni
ging daarentegen wil over het hono
rarium rechtstreeks met de regering
onderhandelen, voordat nader zal
worden ingegaan op andere verlan
gens.
In het dokters charter worden o.a.
een werkweek van vüf-en-een-halve
dag, zes weken vakantie en extra
betaling voor overuren geeist.
Van deze hele kwestie hangt het
af of de huisartsen gevolg zullen
geven aan hun dreiging op 1 juli
collectief de nationale gezondheids
dienst te verlaten. Tot dusver heeft
tweederde van de dokters de ontslag
aanvrage ingediend.
Woensdag a.s. zullen de artsen op
een massale conferentie beslissen of
zü het been zullen stijfhouden dan
wel enigszins met de minister zullen
meegaan.
De minister erkent dat de verlang-
lyst van de dokters de gelegenheid
biedt voor een vruchtbare discussie
ter verbetering van de dienst, zowel
voor de artsen als voor de patiënten.
Hü is met name bereid te onder
handelen over de kwestie van plaats
vervangers, over soepeler betalings
methode door de staat en over het
denkbeeld tot oprichting van een
openbare coöperatie, die zal moeten
zorgen voor de aankoop van huizen
ter uitoefening van de praktijk of
voor het lenen van geld voor dit
doel.
Over drie jaar
enorme spiegel
Over drie jaar zal Bonn waar
schijnlijk een wereldvermaard een
trum van radio-astronomisch onder
zoek zijn: de Volkswagen-Stichting
gaf 18 miljoen mark voor de bouw
van de meest moderne radiotelescoop
ter wereld. Deze installatie wordt in
de Eifel gebouwd en zal voorzien zijn
van een parabolische spiegel met
doorsnee van 90 meter. De tot dusver
grootste radiospiegel ter wereld staat
in Green Banks in Amerika deze
heeft eveneens een doorsnee van 90
meter. „De Amerikaanse spiegel kan
echter alleen om één as worden ge
wenteld, terwijl de radiotelescoop in
de Eifel naar alle richtingen beweeg
lijk wordt," aldus dr. Otto Hachen-
berg, hoogleraar voor radio-astrono-
mie aan de universiteit van Bonn.
Duitse soldaten
door achterdeur
Duitse troepen zijn gisteren door
een achterdeur uit de kazerne var
Deense stad Randers vertrokken
moeilijkheden te voorkomen met
Deense demonstranten, die dinsdag
hebben geprobeerd de aankomst van
hen in Denemarken te voorkomen.
De ongeveer 170 militairen zfjn de
eerste Duitse soldaten die voet op
Deense bodem zetten sinds de bezet
ting van Denemarken door de nazi's.
Zij zullen deelnemen aan oefeningen
met Deense strijdkrachten en eenhe
den van het Britse Rynleger.
Vannacht zijn vier personen gear
resteerd, omdat zij biljetten hadden
aangeplakt waarop zij protesteerden
tegen „het Duitse militarisme". In
Randers werd gisteravond een anti-
Duitse bijeenkomst belegd, waarbij
onrust werd gestookt door te gooien
met eieren, tomaten en voetzoekers.
De politie moest een einde aan de bij
eenkomst maken.
Zuidarabische
dorpen als straf
gebombardeerd
Britse vliegtuigen hebben woens-
dag j.l. dorpen in het Zuidarabische
I emiraat van Dhala gebombardeerd,
nadat zü de inwoners via pamfletten
hadden gewaarschuwd hun wonin
gen te ontruimen.
Een woordvoerder van het ministe
rie van Defensie van de Zuidarabische
statenbond, waarvan ook Dhala deel
uitmaakt, verklaarde dat de inwo
ners van deze dorpen, die behoren
tot de Sjaeeri-stam. zich schuldig
maken aan terroristische activiteit.
De emir van Dhala, Chifal bin Ali in
zijn Britse raadgevers hadden de
Zuidarabische federale regering in
verband hiermee verzocht de dorpen
te laten bombarderen, hetgeen nu
is geschied.
De Sjaeeri-stam heeft donderdag
tegen het bombardement en tegen
„de aan 20.000 stamleden opgelegde
verplichting om hun dorpen te ont
ruimen", geprotesteerd. Er zün pro-
resttelegrammen verzonden aan de
Engelse premier, de Britse hoge com
missaris in Aden, het secretariaat-
generaal der V.N. en de Arabische
Liga.
Met de nieuwe installatie zal men
vooral de Melkweg gaan onderzoe
ken. Men hoopt antwoord te vinden
op de vraag of er een kringloop der
materie is waarin voortdurend nieu
we sterren worden geboren en oude
sterren uitdoven, dan wel of het ster
ren-stelsel zich in een bepaalde
richting ontwikkelt en tenslotte af
sterft.
Henry Fowler volgt
Douglas Dillon op
President Johnson heeft gisteren
bekendgemaakt, dat de Amerikaan
se minister van financiën, Douglas
Dillon, binnenkort zal aftreden en
dat Henry Fowler tot zün opvolger
zal worden benoemd.
Dillon is de derde minister uit de
regering Kennedy, die uit de regering
Johnson treedt. De vorigen waren
Robert Kennedy (Justitie) en Luther
Hodges (Handel).
Fowler, de opvolger van Dillon, is
van januari 1961 tot april 1964 on
derminister van Financiën geweest.
Hy is meester in de rechten en 56
jaar oud.
Kennedy-ronde
over dode punt
Het dode punt van de Kennedy-
ronde, de opneming van de land-
bouwprodukten in de onderhande
lingen over een halvering van de
invoerrechten in het kader van de
algemene overeenkomst voor tarie
ven en handel (GATT), schünt
thans overwonnen te zün. Na maan
denlange onderhandelingen achter
de schermen is het de voornaamste
in- en uitvoerlanden van landbouw-
produkten gelukt een onderhande
lingsprogramma op te stellen. Dlft
is gisteren in de handelscommiasle
van de GATT besproken.
Oorzaak van de tüdelüke impasse
in de onderhandelingen over de be
handeling van de landbouwproduk-
ten was het verschil van opvatting
tussen de Verenigde Staten en de
Europese Economische Gemeen
schap over de nationale beschermen
de maatregelen.
Het onderhandelingsprogramma,
bestaat uit drie fasen: eerst zullen
half april de onderhandelingen over
een internationale graanovereen-
komst beginnen. Vervolgens zal in
de maanden mei tot september een
onderzoek worden ingesteld naar de
maatregelen die de regering tot be
scherming van de eigen landbouw
hebben genomen. Hierbü moet dan
naar middelen en wegen worden ge
zocht die het voor de betrokken lan
den mogelük maken hun aanbie
dingen voor landbouwprodukten op
tafel te leggen. In de derde fase
van het programma zullen de lan
den hun voorstellen Indienen.
De handelscommissie van de
GATT moest gisteren ook een over
eenkomst goedkeuren die het voor
de ontwikkelingslanden mogelük
maakt actief aan de Kennedy-ronde
deel te nemen, dat wil zeggen voor
lover deze landen voor 1 augustus
eigen aanbiedingen doen. Als de
ontwikkelingslanden het hiermee
eens zün, kunnen ze inzage krügen
in de uitzonderingslüsten van de in
dustrielanden, die op het ogenblik
nog geheim zün.
Een derde punt op de agenda van
de handelscommissie is de vraag of
[Tsjecho-Slowaküe en Polen aan de
Kennedy-ronde zullen deel nemen.
