RICHARD BENNETTS OPERA rw™,T..'«
„DE ZWAVELMIJNEN"
WERELDPREMIERE IN LONDEN
„Gij zult niet
Een jonge componist
vestigde zijn naam
„Ik zal de Goya terugsturen"
Weer anonieme brief
over gestolen portret
Hertog van Wellington
eeüesed
FRANSEN SPEELDEN MOLIÈRE'S
„L'AVARE" VOOR DE JONGEREN
PORTRET van REMBRANDTS
ZOON TITI S OP VEILING
Opgericht 1 maart 1860
Woensdag 17 maart 1965
Vierde blad no. 31518
(Van onze Londense correspondent)
RICHARD BENNETTS nieuwe opera ,,De zwavelmijnen"
welke in het Sadler Wells Theatre in Londen zijn wereld
première beleefde, is ondanks de onaantrekkelijke en misleidende
titel, een groot succes geworden.
Wie een fel onderwerp van deze tijd verwacht, komt bedrogen
uit, want de moderne schrijver Beverley Cross schiep een roman
tisch 18de eeuws kostuumstuk. Maar deze „namaak-antiek" vol
„gotische" ang staan jaging slaat niettemin in, omdat deze melodra
matische „thriller" de aandacht van het begin tot het einde ge
spannen houdt en men gegrepen wordt door de sterke, allerminst
romantische muziek.
Geen langdradigheid
Hoewel Bennett vooral zangstem -
len op het oog had, ligt de nadruk
i Wagneriaanse zin toch meer op
Be orkestpartituur, welke de slechts
:ort door erotische scènes onderbro-
A :en macabere atmosfeer met grote
685 iondigheid, zonder de langdradige
oitweidinegn, die opera's vaak tot een
elJ lezoeking maken, uitbeeldt. Het is
i en opera zonder grote scènes, zon-
lei grote aria's en zonder koor, maar
1 laarom niet minder aantrekkelijk.
Trouwens de kleine aria's en de
'p toetten vergoeden veel. De partituur,
ki 'ol muzikale contrasten en van een
ijke toon, zal men verscheidene ma-
1Ie en moeten horen om er geheel mee
trtrouwd te raken. Het belangrijk-
5* te is, dat Bennett, dank zij bepaalde
ampromissen met traditionale vor-
zijn vaak
lenfngewikkelde 12-tonige systeem een
leken begrijpelijk communica-
.7i|tiemiddel te scheppen.
Er is geen twijfel aan, dat de 28-
jMge Bennett een nieuwe glanzen-
®ie ster is aan het operafinnament,
!jj iie met deze tweede opera de eer-
te was een één-acter, „The Ledge"
(De Rand), over een man, die van
01 tn dak wilde springen (opgevoerd
1961) bewezen heeft uit het
cede hout te zijn gesneden,
ie
Beïnvloed door Britten
en Hanz Werner Henze
Bennett heeft zijn nieuwe opera
aan Benjamin Britten,
wie hij evenals door de Duitse
wnponist Hans Werner Henze sterk
beinvloed. Hoewel het lyrische ele-
cent in traditionale zin ontbreekt en
Rr weinig is, dat het oor moeiteloos
H-reelt, doet Bennett de zangstem-
len niets te kort. Hij is er goeddeels
B2 b geslaagd het recitatief
integreren en zodoende de kloof
tussen de gesproken en gezongen tek-
ten te overbruggen. Van grote kwa-
iteit is vooral Jenny'
p Bet slot.
Bennett vond in het Libretto het
Bwelddadige sinistere element, dat
zijn muziek zocht. Het half-
ealistische, half-poëtische,
[j thynlijke verhaal, dat nauwelijks
i i«n moraal bezit, bevat echter vol-
htude dramatische inhoud
aanvaardbare operatekst te kun
nen dienen.
Werkelijkheid en
sprookje
De opera speelt in de sombere hal
bïfton een oud landhuis, welks eige-
rijke grondbezitter, zodra
Bet doek opgaat door een laaghartige
udringer, de deserteur Boconnion,
J*ordt vermoord. Hij en zijn twee
de zigeunerin Rosalind
de clochard Tovye, willen er met
p de buit vandoor gaan, maar worden
io lesfoord door een troep reizende
i feurs, die om onderdak vragen. Ze
*orden toegelaten op voorwaarde
Be Hamlet-techniek! dat zij
i
De acteurs weten de rollen
om te draaien.
l bed t
stuk opvoeren voor
hun „gastheren". Ze kiezen „De
zwavelmijnen", een titel ontleend aan
een passage uit Shakespeare's
„Othello", waarin Iago zegt, dat ge
vaarlijke hoogmoed als zwavelmij
nen in het bloed kan branden.
Dit tragikomische stuk over een
mislukte huwelijksnacht blijkt te
veel voor de drie onverlaten, die in
paniek raken omdat de intrige her
inneringen oproept aan hun eigen
euveldaad. Zij dwingen de acteurs
het spel af te breken en vallen door
de mand, nadat bovendien een der
toneelspelers het werkelijke drama
heeft ontdekt.
Eerst zijn de acteurs aan de gena
de van het gewapende trio overgele
verd, maar tenslotte veranderen zij
in instrumenten van het recht. De
ontknoping vormt een merkwaardige
overgang van tastbare werkelijkheid
naar het sprookje. De acteurs, door
Boconnion in de kelder opgesloten
om met het huis levend te worden
verbrand, blijken gevlogen omdat zij
geesten waren. En Jennie de actrice,
die door Boconnion is achtergehou
den en hem aan de praat houdt om
haar lot af te wenden, doet hem
tenslotte door de knieën gaan als zjj
onthult dat de ontkomen acteurs
de hoorn van hun koetsier klinkt
van verre als bacillendragers de
pest hebben meegebracht en om hem
te overtuigen het zwarte plekje op
haar borst laat zien.
Het Sadler Wells'-orkest en de zan
gers leverden onder leiding van de
voortreffelijke dirigent Colin Davis
een opmerkelijke prestatie. Sadler
Wells gaat deze zomer o.a. met „De
zwavelmijnen" naar het vasteland
van Europa.
Van de vocalisten dienen speciaal
de haar hart uitzingende Joyce
Blackham (Rosalind), de grotes
ke Ann Howard (de actrice Leda
Nieuwe Sowjet-richtlijn
voor auteursrechten
Aan de al bijna 50 jaar durende
strijd tussen de Sowjet-Unie en de
niet-communistische landen over de
bescherming van de auteursrechten is
gisteren in Genève een einde geko-
een bijeenkomst op het interna
tionale bureau voor de arbeid in Ge-
maakte de Rus Artemjev bekend
de Russische regering besloten
heeft de in 1958 in Lissabon aange
vulde versie van de in 1883 in Parijs
gesloten overeenkomst over de be
scherming van de geestelijke eigen
dom te ondertekenen. In Genève
meent men dat met deze verklaring
nieuw tijdperk inzake het au
teursrecht is ingeluid. Aan de vele
spanningen, die op dit gebied tussen
de Sowjet-Unie en de westelijke lan
den hebben bestaan, is nu een einde
gekomen.
(Van onze Londense correspondent)
Een geheimzinnige briefschrijver, die beweert het gestolen Goya-
portret van de Hertog van Wellington in zijn bezit te hebben, heeft
gisteren een nieuw aanbod gedaan.
Hij zond een anonieme brief aan een Londens persbureau, waar
in hij aanbood het paneeltje te retourneren, op voorwaarde dat het
gedurende een maand voor een door hem te noemen liefdadig doel,
zal worden tentoongesteld, tegen een entrée-prijs van 5 shillings
(f2.50,-). Een verdere voorwaarde was, dat de politie geen ver
der onderzoek naar de dader zou doen. Hij voegde er aan toe
„Wellington is nog steeds veilig". Bij het briefje was een afge
scheurd stukje papier met de letters F.H.C. ingesloten.
vertolkend)alsmede de krachtige
tenor van Gregory Dempsey als de
stoere Boconnion te worden ge
noemd. Catherine Wilson als Jenny
stelde door haar veel te schrille stem
teleur.
Ook naar andere landen
Wie is Bennett
Richard Rodney Bennett komt uit
een muzikale familie. Zijn moeder
was een leerlinge van de componist
Gustav Holst en componeerde totdat
zij een gezin stichtte. Bennett
schreef zijn eerste 12-noten-stuk
voor sopraan-solo en koor toen hij
16 jaar was. In recente jaren
schreef hij twee voortreffelijke lie
deren voor Peter Pears. Hjj maakte
ook de muziek voor drie Peter Sel
lers-films en componeerde verder
voor t.v., toneel en revues. Dat een
belangrijke instelling als Sadler
Wells Bennett opdracht gaf voor
twee nieuwe opera's, waarvan „De
zwavelmijnen" de eerste is, zegt vol
doende voor zijn capaciteiten. Ben
nett hoopt zijn tweede grote werk in
de zomer van 1967 ai te leveren.
Zjjn plan is er een „zonnige, maar
ernstige" opera van te maken. Hij
wil ook een door kinderen op te voe-
•-opera schrijven.
De film, die gisteravond in de Uni
versiteit voor K. en O.'s Filmkring
draaide, „Gij zult niet doden", is ten
dele nog alleszins de moeite waard.
Als protest tegen een volkomen ver
ouderde behandeling van principiële
dienstweigeraars heeft dit werk van
Claude Autant-Lara een zeer geluk
kig gevolg gehad: er kwam een betere
regeling (tweemaal zolang burger
diensten dan de duur van de militaire
dienstplicht). Als de hier getoonde
behandeling van soldaat Cordier een
„reconstructie" is van de werkelijk
heid, was die nieuwe regeling niet
overbodig. Cordier wordt in dezelfde
gevangenis als Duitse oorlogsmisdadi
gers opgeborgen. Overigens moet ons
van het hart, dat de hoofdrolspeler
geen figuur is, die bijzonder veel
sympathie wekt. Dit verhinderde niet,
dat er in deze film vaak ogenblikken
van grote gevoeligheid en zelfs ont
roering voorkomen, die helaas kort
daarop teniet worden gedaan door
drakerige passages, min of meer kari
katurale voorstellingen van andere
opvattingen en ontwijken vah de
kernpunten in de tegenstelling tus
sen „militaire" en „anti-militaire" in
zichten. De toespitsing van de tegen
stelling in de figuren van de r.-k.
geestelijke Adler, die op bevel een
Franse gijzelaar doodschoot, en de
dienstweigeraar Cordier, alsmede het
gelijktijdige proces, heeft zich mis
schien in werkelijkheid voorgedaan,
maar toont dan toch niet meer dan
één enkel facet van het probleem en
is daardoor eenzijdig. Maar ook die
eenzijdigheid heeft haar waarde en
noopt tot nadenken.
de beste medicijn
Verzorgd, licht, speels en variabel
De commissie uitgaande van K. en O. en de Leidse Jeugd Actie organi
seerde gistermiddag voor de leerlingen van het V.H.M.O een opvoering door
Les realisations theatrales de Roger Colas Paris van l'Avare" comedie
in vijf bedrijven van Molière, pseudoniem voor Jean Baptiste Poquelin
(1622-1673) Er zijn van deze wereldberoemde schrijver, die zijn loopbaan als
acteur begon, een dertigtal toneelwerken bewaard gebleven, waarvan l'Avare
(1666), het enige dat hij in proza schreef, „Tartuffe" (1664), „La malade
imaginaire", (1673) „Le medicin malgré lui" (1666) en „George Dandin"
(1668) nog regelmatig op het wereldrepertoire voorkomen.
Molière gaat door voor de grootmeester van de karakter-comedie, die bjj
hem een universele betekenis heeft gekregen.
Het portret van de „Yzeren Her
tog", dat 140.000 pond (1,4 miljoen
gulden) waard is, werd in de nacht
van 21 op 22 augustus 1961 uit het
National Gallery in Londen, het
Britse Rijksmuseum, gestolen.
In het briefje zegt de schrijver:
,Het was een avonturiersstreek, die
niet als zodanig werd gewaardeerd.
Ik weet nu dat ik iets verkeerds heb
gedaan, maar het is nu te ver om
nog terug te krabbelen". Dit is de
vijfde anonieme brief die hij heeft
gestuurd en het is de eerste maal
sinds 31 december 1963 dat de onbe
kende schryver weer iets van zich
heeft laten horen. Destijds eiste hij
lossom, er aan toevoegend dat,
indien deze werd geweigerd, hij op
nieuw een jaar zou zwygen.
Sir Charles Wheeler, de president
van de Kon. Academie, die mede
directeur is van de National Gallery,
verklaarde „Ik begin hoe langer hoe
r vertrouwen te verliezen in deze
lieme brieven; ik heb er zelf ver
scheidene ontvangen. Maar indien
deze man werkelijk het schilderij be
zit, dan willen we natuurlijk graag
dat het teruggezonden wordt. Maar
de beslissing hierover dient door
Schotland Yard te worden genomen.
Tenslotte heeft deze man een mis
daad begaan. En ik geloof niet dat
de polite bereid is dit zo gauw te
vergeten".
Het handschrift en de aard van
de brief vertonen veel overeenkomst
met de vorige brieven. Scotland Yard
nam vingerfdrukken en onderzocht
de brief onder de microscoop. In de
voiige brief stelde de schrijver voor
dat het losgeld bestemd zou moe
ten worden voor door hem zelf aan
te wijzen liefdadige instellingen en
goedgekeurd door een commissie be
staande uit 5 personen. Thans doet
hij, wat betreft de tentoonstelling,
een soortgelijk voorstel. Destijds
kwam de brief als een grote schok
voor het museum en kunstexperts
over de gehele wereld. De National
Gallery loofde een bedrag van 5.000
pond (f 50.000) uit voor de opspo
ring van het schilderij en de rege
ring stelde een speciaal onderzoek
Bij de derde anonieme brief, welke
in juli 1962 werd ontvangen, was de
label ingesloten welke zich aan de
achterkant van het schilderij bevond
en waarop stond dat het schilderij
was opgeslagen in een deposito op het
eiland Jersey ten behoeve van een
vroegere eigenaar, de hertog van
Leeds.
Het portret werd later door een
Amerikaanse verzamelaar gekocht.
Na protesten in het Parlement
bood de koper het schilderij voor de
zelfde prijs aan de Natie aan. Het
werd daarop door de National Gal
lery gekocht met behulp van 100.000
pond (1 miljoen gulden) van een
kunst-stichting.
Bovenstaand portret
van Rembrandts zoon
Titus wordt vrijdag a.s.
bij Christies' in Londen ge
veild.
Rembrandt heeft Titus vele
malen geschilderd. Op het
portret in Rotterdamin het
museum Boymans-Van Beu-
ningen schijnt hij ongeveer
dertien jaar te zijn, op een
tekening in het Prentenkabi
net in Dresden ziet men hem
„en profile" onder een grote,
zwarte hoed, geabsorbeerd
kijkend op het papier voor
hem. Op het portret, beho
rend tot de Wallace-collectie,
is hij 15 of 16 jaar, met een
rode baret op zijn kastanje
kleurige krullen en met een
gouden ketting. Een portret
in Wenen toont hem, onge
veer twee jaar later, zittend.
Hij leest en lacht. Op weer
een ander portret in Bal-
timore ziet men hem met
de kin in de hand, hij geniet
blijkbaar van een grap. die
zijn vader hem vertelt. Dit is
een schilderij, vermoedelijk
uit 1660, toen Titus 19 jaar
was. Het laatste tragische
portret is door het Louvre
uitgeleend aan het Rijksmu
seum in Amsterdam.
Titus is ook meermalen
tus.
Een niet minder beroemde
beeltenis van Titus is, die,
welke nu geveild zal worden.
Hij was toen nog een kleine
jongen van misschien zeven
jaar.
Hoewel er wel eens aan ge
twijfeld is, verklaren toch de
meeste experts, dat het Titus
moet zijn. Het schilderij is in
het begin van de 19de eeuw
in ons land gekocht door
Lord Spencer en kivam in
1915 in handen van Sir Her-
bert Cook, in wiens grote col
lectie in Doughty House
Richmond Hill) het een
plaats kreeg.
In de catalogus wordt ver
meld, dat deze Titus een
maal ook is aangezien voor
een portret van Willem III
van Oranje als jongen. Als
zodanig nog is het ook ge
ëxposeerd geweest op de
Nationale Portret Expositie"
van 1867.
Het betoverende kind, dat
hier is afgebeeld, zou zelfs
het kille hart van een
Scrooge verwarmd hebben.
Rembrandt heeft hem aan
gekleed als of hij een kleine
prins is uit een tijdperk, dat
honderd jaar vroeger ligt. Hij
lijkt een echte jongen uit de
periode van Holbein, geschil
derd met de van Rembrandt
bekende warme kleuren,
draagt een bruin fluwelen
baret, met gele en rode plui
men en kijkt eerlijk en sym
pathiek de wereld in. De me
ningen omtrent de totstand
koming verier en van 1645 tot
1648.
Toen hadden twee cata
strofes Rembrandt getroffen,
n.l. de dood van zijn geliefde
vrouio Saskia en de verande
ring in de publieke smaak.
Toen Titus opgroeide, werd
Rembrandts positie steeds
moeilijker. In 1656 moesten
zijn bezittingen verkocht
worden en in 1660 werden
Hendrikje Stoffels en Titus
deelgenoten in een kunst
handel, ivaar Rembrandt
hun „employé" was. Maar in
tussen bleef hij voor zijn
schuldeisers gespaard. Het is
een trieste historie geweest:
Saskia, Hendrikje en Titus
stierven allen vóór hem,
maar zij zijn door middel van
Rembrandts schilderijen
voor de eeuwigheid bewaard
gebleven!
„l'Avare" is een typisch voorbeeld
van zijn oeuvre, een fijnzinnige come
die, de intriges neigend naar de
klucht. De hoofdfiguur, de rijke maar
vrekkerige hebzuchtige Harpagon,
buiten zichzelf wegens de onvind
baarheid van zijn geldkist en ge
plaagd door de zorgeloze levenshou
ding van zijn dochter Elise en zijn
zoon Sicante, welke laatste verliefd
is op Mariane, een meisje van onbe
kende afkomst. Valere, dingende
naar de hand van zijn dochter, be
schikt over diplomatieke gaven en
valt beter in zijn smaak. Verder ko
men de verwikkelingen aan de lo
pende band en zij culmineren in het
laatste bedrijf, waarin Anseline, een
heer van goede huize, in Valere zijn
zoon en in Mariane zijn dochter weer
vindt, waardoor niets het huwelijk
van Elise met Valere en Mariane met
Creante meer in de weg staat. En als
klap op de vuurpijl komt de knecht
aan het slot met de verloren gewaan
de geldkist aandragen!
Het Parifce ensemble gaf van deze
comedie een «éér verzorgde opvoe
ring, die uitmuntte door de lichte»
speelse en variabele toon en het be
wonderenswaardige tempo.
De rolbezetting was over de gehele
linie volwaardig met als uitblinkers
Marius Balbinot, die een uiterst ver
makelijke, zéér gevarieerde Harpagon
uitbeeldde en Gabrielle Contanini,
die de bechermster van Mariane,
Madame Frosine met grote allure
weer gaf.
De voortreffelijke mise en scène lag
in de bekwame handen van George
Vitaly.
Het décor en de charmante kos
tuums ontwierp Madeleine Lonys.
Het opgetogen, jeugdige publiek
bracht de spelers aan het einde een
enthousiaste, langdurige en wèlver-
dlende hulde!
B. H.
Spotprenten
in Wageningen
Henri Pieck heeft gisteren
in het gebouw van de Nuts-
spaarbank in Wageningen een ten
toonstelling geopend van spotpren
ten getiteld „Hitier van begin tot
end in beeld en prent". Deze ten
toonstelling is georganiseerd door de
Wageningse studenten-vereniging
„Unitas Studiosorum Vadae", die deze
week haar zesde lustrum viert. De
expositie blijft geopend tot 31 maart,
In de bevrijdingsweek wordt ze op
nieuw opengesteld.
De collectie omvat in hoofdzaak
politieke spotprenten, maar ook treft
men aantekeningen, foto's krante
knipsels en proclamaties, ook uit de
oorlogstijd. Het is de bedoeling van
Unitas om de tegenwoordige generatie
te confronteren met de ellende en
de spanningen van de laatste we
reldoorlog.
Henri Pieck schonk vooral aan
dacht aan de indringende wijze
waarop David Low in zijn cartoons
politieke figuren tot leven bracht.
Hitier vindt men in alle standen en
exclamaties met als tegenspeler zijn
overwinnaar Churchill, maar de
slappe houding van de geaillieerden
tijdens het voorspel van de oorlog
krijgt navrante aandacht.
Kunst op scholen
Het initiatief om een kunstenaar
te laten werken in de hoogste klassen
van een aantal Delftse lagere scho
len, waartoe de Rijks-inspectie voor
het. onderwijs goedkeuring verleen
de, is dusdanig geslaagd dat een
daartoe ingestelde mter gemeente
lijke commissie waarin schoolhoof
den en kunstenaars zitting hebben,
uitbreiding aan dit experiment wil
geven door alle lagere scholen hierin
te betrekken. Het bezoek van de kun
stenaars dat in het lesrooster is ge
voegd, beslaat voor elke klas nu twee
per week.
