Speldje: bacterie van een volksziekte
Prins Bernhard opent
woensdag YAM-gebouw
Zij deden mijn was
waar ik bij stond
Met wagenpark groeit
vraag naar monteurs
Zesdaagse
Antwerpen
j Iedereen verzameltmaar
niemand weet waarom
LEIDSCH DAGBLAD DONDERDAG 4 MAART 1965
Nu aliveer tekort aan ruimte in
nieuwe behuizing in Voorschoten
(Van één onzer redacteuren)
Officieel wordt het nieuwe, ruime en voortreffelijk geoutilleerde
gebouw van de stichting vakopleiding automobiel-, motorrijwiel
en aanverwante bedrijf „V.A.M." in Voorschoten volgende week
woensdagmiddag door Prins Bernhard geopend. In feite maakt
de V.A.M. al sedert vorige zomer gebruik van deze broodnodige
nieuwe behuizing.
miljoen voertuigen omvatten, waar
door naajr schatting 37.000 monteurs
nodig zullen zijn. Hoewel de V.A.M.
thans ongeveer 2.000 monteurs per
jaar aflevert, zal dit door verlies van
krachten niet toereikend zijn om een
complete bezetting in 1970 te leveren.
Gelukkig helpt de techniek een
handje. Door perfectionering heeft
auto steeds minder onderhoud
nodig. Men gaat eerder over tot ver
vanging van delen (zo wordt b.v.
zelden meer een motor in het bedrijf
viseerd). Specialisten worden
opgeleid voor deeltaken. Werkmetho
den worden efficiënter. Particulieren
gaan ook meer en meer het niut van
periodieke beurten inzien.
Tenslotte: ook de grotere vakbe
kwaamheid betekent tijdsbesparing.
En daarvoor staat de V.AJVÏ. op de
bres. Zeventien jaar, nadat zij haar
eerste examens afnam in een molen
in Pjjnacker, heeft zij chideiyk een
passende behuizing gevonden in
Voorschoten.
Met de toenemende motorisering
groeit de behoefte aan vakbekwame
monteurs. Het werk van de V.A.M.
houdt daar gelijke tred mee. In 1948
volgden ongeveer 750 jongelui een
bedrijfsopleiding voor monteur. Vorig
jaar was het aantal ingeschreven
leerlingen al opgelopen tot over de
5.000. En nu vormen deze monteurs
opleiding veelal door leerafdelin
gen in bedrijven, waarin nauw wordt
samengewerkt met de V.A.M.-consu
lenten slechts een deel van het
programma van de stichting. Daar
naast zijn er nog andere schriftelijke
en mondelingen cursussen (o.a. op
leiding voor patroonsexamen) en
taken, zoals produktiviteitsbevorde
ring, voorlichting en het uitgeven
van periodieken.
Ruimtegebrek
Herhaalde verhuizingen in Den
Haag en Scheveningen konden geen
blijvende oplossing bieden. Steeds
nijpender werd het gebrek aan ruim
te voor het alsmaar meer omvattende
werkterrein. Derhalve werd in 1959
een flink stuk grond gekocht nabij de
Papelaan in Voorschoten. Doelbewust
werd een plaats in het westen van
het land gekozen, omdat daar met
de grootste bevolkingsdichtheid ook
de grootste behoefte aan monteurs
bestaat. Bovendien kan dankzij de
Rijkssubsidie aan examenkandida
ten, die van elders komen, een tege
moetkoming worden gegeven in reis-
en verblijfkosten. Daarbij komt nog,
dat de lagere examens regionaal
worden afgenomen.
Hoewel de grond al zes jaar gele
den werd aangekocht, heeft het tot
1963 geduurd alvorens met de bouw
kon worden begonnen. Men heeft
dan ook niet tot het uiterste gewacht
met de verhuizing. Zodra een ge
deelte gereed was gekomen, werd
het in gebruik genomen. Hoe nijpend
het ruimtegebrek was, blijkt wel uit
het feit, dat nu reeds nog voor de
officiële opening besprekingen zijn
begonnen voor de eerste uitbreiding.
Er is voldoende grond voor beschik
baar.
Race met tijd
Bovendien dringt de tijd. De
motorisering van ons land gaat grie
zelig snel en om vele redenen niet
het minst üit het oogpunt van ver
keersveiligheid is het noodzake
lijk, dat het aantal monteurs even
hard omhoog gaat. Er zijn geen
exacte cijfers te geven, maar de heer
J. Kreisel, voorzitter van het V.A.M.-
REORGANISATIE
IN MOSKOU
Zes bij de economie betrokken mi
nisteries, die door oud-premier
Chroesjtsjow in 1962 tot staatscom
missies waren gedegradeerd, hebben
de oude status teruggekregen. Tevens
is een nieuw ministerie van alge
mene machinebouw Ingesteld. De
voorzitters van de zes staatscom
missies zijn automatisch minister
geworden. Het betrof de vliegtuig-
Industrie, de defensie-industrie, de
radio-industrie, de scheepsbouw, de
elektronische industrie en de mid
delzware machinebouw.
Een kijkje in een praktijk-
lokaal. Een vloer van roosters
maakt, dat er wel eens een drup
peltje olie mag worden gemorst.
Een vernuftig buizensysteem
zorgt ervoor, dat de uitlaatga.
sen van de draaiende motoren
(achtergrond) naar buiten wor
den afgevoerd.
(Foto L.D./Holvast)
bestuur schatte gisteren tijdens de
persrondleiding het aantal monteurs
eind 1964 op 24.000. Over vijf jaar
zal ons wapenpark vermoedelijk 2,2
Ke-kelijk Leven
NED. HERV. KERK
voor Zelhem J. F
rulningen.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Schagen H. Leene, kand.
te Amsterdam, die dit beroep heeft
aangenomen te Monster P. C. Ko6ter
te Roodeschool.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Katwijk aan Zee J. Brons
te Bunschoten.
VASTENTIJD
BEPERKEN
Tot alleen stille week
Mgr. Horace Donegan van de Ang
licaanse Kerk te New York heeft
voorgesteld om de 40-daagse vasten
periode terug te brengen tot mis
schien alleen de stille week.
In een preek, die hij ter gelegen
heid van as-woensdag hield,
bisschop dat de langdurige
vuldige kerkdienst van de vasten
tijd „niet-realistisch zijn geworden
voor de mannen en vrouwe
forenzentreinen moeten halen.
De 40-daagse vastentijd paste bij
de rustige gang van zaken in de 17de
eeuw. Het is echter een onmoge
lijkheid voor mensen, die in het New
York van de 20ste
mgi. Donegan zou graag hebben
dat de vasten wordt ingekort tot de
stille week. Dan zoud'
ergens mee kunnen beginnen en dan
ook werkelijk een goede kans maken
hun voornemen uit te
PAUS OVER DE
0NTH0UDINGSDAGEN
Paus Paulus heeft gisteren op
zijn generale audiëntie verklaard,
dat de vastendagen van de vasten
tijd thans zijn teruggevoerd tot twee
dagen, nl. as-woensdag en goede
ijdag.
„De wet voor onthouding op elke
vrijdag blijft echter voorlopig van
kiacht", aldus de Paus.
Sommige Vaticaanse zegslieden
hebben de term „voorlopig" opgevat
als een aanwijzing dat er een wijzi
ging op til is". Andere menen dat
de Paus hiermee alleen het feit heeft
willen aanduiden, dat de onthouding
wet is die als boetedoening door
de kerk wordt voorgeschreven, maar
niet onherroepelijk is.
Kesterense predikant
blijft gehandhaafd
(Van onze correspondent)
De provinciale kerkvergadering
an Gelderland heeft afwijzend be
schikt over het verzoek van een groot
deel der hervormde gemeente van
Kestcren (Betuwe) om de plaatse
lijke predikant ds. J. C. van de
Berg over te plaatsen of zodanige
maatregelen te nemen, dat de hou
ding van de predikant verandert.
Volgens het kerkelijke bureau te
Arnhem ls er geen enkele aanlei
ding om ds. Van de Berg te ont
slaan of over te plaatsen. De predi
kant blijft gehandhaafd, zij het dan
onder toezicht van *n adviseur die
hem „begeleidt".
Deze beslissing ls het voorlopige
sluitstuk van de controverse tussen
een groot deel van de herv. gemeen
te en de predikant die begin van dit
jaar in de openbaarheid kwam. De
anti-groep, onder leiding van een
ouderling, levert al geruime tijd kri
tiek op het karakter en de werkwijze
van de predikant. Zij verwijt de do
minee dat hij uitsluitend op eigen
koers vaart en zich aan meningen
van anderen niet stoort.
Eindvorig jaar had dit tot re
sultaat dat een commissie van toe
zicht de predikant drie maanden on
gevraagd ziekteverlof gaf. Bij zijn
terugkeer verlieten tijdens de kerk
dienst ongeveer driehonderd kerk
gangers de kerk, terwijl ook de or
ganist weigerde verder te spelen. Van
de ongeveer 1700 hervormde leden
bleven ongeveer dertig de predikant
trouw.
Als gevolg van herstel in functie
diende de anti-groep begin janu-
een request in bij de generale
synode te Den Haag. Hierin eiste
men dat de predikant losgemaakt
werd van de gemeente.
Prof. Heringa treedt
af als voorzitter
Stud. Sanatorium
Prof. dr. G. H. Heringa is afge
treden als voorzitter van de stich
ting „Het Nederlands Studentensa
natorium".
Prof. Heringa was een van de lei
ders van het medisch verzet in de
bezettingstijd. In deze tijd kwam
bij hem de gedachte op een sanato
rium op te richten uitsluitend be
stemd voor de verpleging van tuber
culeuse studenten en afgestudeerden
welk initiatief na de bevrijding werd
gerealiseerd.
Engeland houdt
zich bezig met
gevluchte arend
Goldie, een voortvluchtige arend
van de Londense dierentuin, heeft
gisteren zijn vijfde dag in vrijheid
doorgebracht, 's Ochtends zat hij ar
rogant in een hoge boom en buiten
bereik van zijn oppassers.
„Hij zit daar de kat uit de boom te
kijken", zei een oppasser van de die
rentuin. „Hij strijkt zijn veren glad
en kijkt alsof hij alles prachtig
vindt, maar dit wordt ernstig".
In Engeland, het land van dieren
liefhebbers, heeft Goldie een zorg
wekkende toestand geschapen. De
mensen hebben hun bezorgdheid van
de toestand in Vietnam en berich
ten over vermiste juwelen van Eli
zabeth Taylor overgeschakeld op
Goldie.
De dierentuin wordt overstroomd
met telefoontjes, brieven, telegram
men en briefkaarten uit het hele
land, waarin gratis advies wordt
gegeven hoe men de arend kan ver
leiden naar de dierentuin terug te
keren.
Goldie, een reusachtige arend uit
Finland, ontsnapte zaterdag uit de
Zoo aan de rand van Regent's Park.
Sindsdien heeft de vogel, die een
vlucht van twee meter heeft, zijn
oppassers kunnen ontsnappen.
„Hij moet nu wel honger krijgen",
aldus oppasser Joe Mccorry. „Vrij
dag heeft hij voor het laatst gege
ten. Misschien gaat hij nu gauw iets
doen."
val heeft in de hoofdstad van Vene
zuela. Caracas, aan elf mensen het le
ven gekost. Er zijn 70 gewonden. De
verwondlgen zijn voornamelijk veroor
zaakt door schiet- en steekwapens.
Nadat Leo Proost een wedstrijd
achter dernymotoren had gewonnen
vopr Rik van Steenbergen en Frans
Aerenhouts raakte het trio Post-Bug -
dahl-Janssen zijn voorsprong van een
ronde kwijt in een Americaine over
75 km, waarbij alle renners in de
baan kwamen.
Sercu-Severeyns-Varschueren ein
digden hierin als eersten, gevolgd
door Van Steenbergen-Lykke-Eugen.
Achter Darrigade-De Roo-Fore wer
den Post cs. slechts vierde op één
ronde.
Kort voor het einde kwamen in
deze race Patrick Sercu en Theo Ver-
schueren nog te vallen. Sercu kon de
strijd hervatten, maar Verschueren
werd zekerheidshalve voor een onder
zoek naar een ziekenhuis gebracht.
Daar bleek hij niets te mankeren en
volgens plan zou hij om middernacht
de strijd hervatten.
De stand aan de kop luidt: 1. Van
Steenbergen-Lykke-Eugen 707 pun
ten 2. Sercu-Versohueren-Severeyns
604 pnt.; 3. Post-Bugdahl-Janssen 437
punten.
De overige koppels hadden vier of
meer ronden achterstand.
ibii
Een van de Sunil was-teams deed de bleken en zonder blauwen," zei me-
was mor mevrouw G. Majoor, Oud vrouw Majoor. "Nu begrijp ik wal ze
Laren 7, Laren. "Inderdaad! Mijn bedoelen als ze zeggen: Sunil geejt,
was is wilier dan ooit. En dat zonder het hoogste wit."
TENNIS
Betty Stöve
ronde verder
In de damesafdeling van het ten
nistoernooi van Miami Beach heeft
de Amerikaanse Stephanie Defina
met 6-1, 6-2 gewonnen van de Neder
landse Elly Krocké. Betty Stöve deed
het beter en won met 6-3, 6-4 van de
Fran^aise Michelle Boulle.
De Nederlandse meisjes Els Spruyt
(Den Haag) en Lldy Jansen—Venne-
boer (Doetinchem) zullen vandaag
naar de Franse Riviera vertrekken
om daar deel te nemen aan een aan
tal tennistoernooien.
Dit zijn: 8 t/m 14 maart in Cannes
15 t/m 21 maart in Beaulieu surMer
22 t/m 28 maart in Menton; 29 maart
t/m 4 april in Cannes; 5 t/m 11 april
In Nice en 12 t/m 19 april In Monte
Carlo.
Betty Stöve vormde een dubbel met
Heidl Schildknecht. De Nederlands/
Duitse combinatie won met 60, 61
van de Amerikaanse meisjes Margie
Driscoll en June Harbett.
WIELRENNEN
Den Hartog zesde
in Ronde Sardinië
Onze landgenoot Arie den Hartog
is gisteren als zesde geëindigd in de
tweede etappe van de Ronde van
Sardinië. Hij maakte deel uit van een
uit zeven renners bestaande kopgroep.
De Belg Ward Seis, ploeggenoot van
leider Rik van Looy. toonde zich naar
verwacht werd de snelste spurter.
Zijn tijd over de 133 km van Nuoro
naar Olbia bedroeg 3 uur, 38 minuten
en 49 seconden. De uitslag was ver
der:
2. Adriano Durante (It.), 3. Jean
Graczyk (Fr.). 4. Dino Zandegu (It.).
5. Vittorio Adorni (It.), 6. Arie den
Hartog (Ned.), 7. Jos Planckaert
(Belg.), allen in dezelfde tijd als de
winnaar, 8. Roberto Poggiali (It.),
op 2 min. 14 sec., 9. Pierino Baffi
(It.) op 2 min. 20 sec., 10 Flaviano
Vioenttni (It), op 2 min 32 sec.
Na de tweede etappe luidt het al
gemeen klassement: 1. Rik van Looy
(Belg.) 10.58.43, 2. Romeo Venturelii
(It.) z.t., 3. Ward Seis (Belg.) op 2.48,
4. Roberto Pogialli (It.) op 6 04, 5.
Armand Desmet (Belg.) op 6.05, 6.
Franco Cribiori (It.) z.t., 7. Vitc Tac-
cone (It) z.t., 8. Arnaldo Pambianco
(It.) z.t., 9. Jacques Anquetil (Fr.)
Z;t., 10. Aldo Moser (It.) op 6.07, 18.
Arie den Hartog (Ned.) op 13.51, 46.
Cees Lute (Ned.) op 43.18.
TAFELTENNIS
Nederland-België
in LEIDEN
De Stadsgehoorzaal ls dinsdag
avond 16 maart het strijdtoneel van
de tafeltennis-lnterland Nederland
België. Deze wedstrijd, die door het
Leidse DOCOS wordt georganiseerd,
begint om acht uur. De opstellingen
van beide teams zijn nog niet be
kend.
IlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllH
n^iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiijp
Fabrikanten kunnen enorme 1
vraag lang niet aan
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^ iiiiiiiiiiiiiiHif
(Van onze speciale verslaggever)
Hebt u al een speldje van Luns-met-
narrekap? Neen, want het is er
nog niet.
Al dagdromend overwogen wjj om
Luns-speldjes te laten maken. Ze
brengen zeker een gulden per stuk
op en bij een oplage van een mil
joen zullen de aanmaakkostcn
rond een dubbeltje schommelen..
Die miljoen Lunsen raken we best
kwijt, zo dachten wij. En vóór het
zomer wordt zouden we dus
900.000 gulden rijker kunnen
zijn
Want het geld ligt op straat in de
speld jesbusiness. Dat u bij ons
nooit dat speldje van Luns zult
kunnen kopen, komt omdat wij
aan de consumentenkant van de
speldjesrage zitten. Wij eten brood
met een vreemd soort chocolade
pasta, omdat onze kinderen dat
chocoladespeldje voor hun verza
meling moesten hebben. Om de
zelfde reden eten we een voor ons
onbekend merk beschuit, om de
andere dag een grote mok vla,
poetsen we onze schoenen meer
dan anders om maar gauw weer
een nieuw doosje te kunnen kopen,
smeren we dagelijks brillantine in
het haar en slikken we dropjes
zonder verkouden te zijn.
De speldjes blijken een hardnekkig
soort bacterie, die een ware epide
mie heeft doen ontstaan. Naar
schatting zullen er dit jaar in Ne
derland 200 miljoen speldjes wor
den gefabriceerd in meer dan
iO.OOO verschillende uitvoeringen.
Het zouden er wel 500 miljoen
kunnen zijn, als er maar voldoende
machines en arbeidskrachten wa
ren om ze aan te maken.
In Zeeland
Misschien dat psychologen of socio
logen nog eens een diepgaande
studie maken naar de oorsprong
en het zich verspreiden van deze
volksziekte. We zullen dan einde
lijk eens weten, waar die verza
melwoede is ontstaan en hoe die
tot in alle uithoeken van het land
heèft kunnen doordringen.
Vooralsnog tasten wij in het duister.
Fabrikanten van speldjes hebben
ondervonden, dat voor een jaar of
vyf het speldje weliswaar een veel
gebruikt reclamemiddel was, maar
dat zij nauwelijks aftrek vonden.
Plotseling is het begonnen.
In Zeeland zeggen sommigen. Het
wetenschappelijk onderzoek zal er
wellicht antwoord op kunnen ge
ven. Het schijnt wel vast te staan,
dat er zo'n vijf jaar geleden enkele
Zeeuwen waren, die zich toeleg
den op het verzamelen van
speldjes.
Cr zijn altijd mensen, die
len. De verzamelaars van speldjes
waren aanvankelijk niet talrijker
dan die van ansichtkaarten, bier
viltjes of lucifersmerken. Maar
toch heeft het verzamelen van
speldjes ertoe geleid, dat Papen-
drechts burgemeester bijna zijn
einde vond, toen hij zaterdag een
ruilbeurs opende. Als de politie
hem niet had ontzet, was hij ver
morzeld door een bezeten massa
verzamelaars. Die ruilbeurzen
Amsterdam heeft er elke maand
één in de Koopmansbeurs wa
ren voorheen een gevarieerde markt
met postzegels, sigarenbandjes,
suikerzakjes en wat niet al. Sinds
enige tijd zijn deze artikelen volko
men verdrongen door de speldjes.
Omzetten
Nog niet zo heel lang geleden wer
den reclamespeldjes door tal van
firma's gratis beschikbaar ge
steld. Maar dankzij de plotseling
opgestoken speldjeshonger begon
nen handige reclamechefs het
speldje te gebruiken als hulp
middel bij de verkoop. Een fabriek
van kauwgom b.v. beloofde een
speldje bij inlevering van een aan
tal wikkels. Het succes was zo
-fa Een stu,< schuimplastic,verzameling. Een vertrouwd
een aantal speldjes erop en een beeld in talloze Nederlandse
kind vol bewondering voor zijn I huisgezinnen.
groot, dat er al spoedig een serie cmzet van de kauwgomfabrikant
van tien verschillende speldjes schoot met sprongen omhoog,
moest worden aangemaakt. De j Een beschuitfabriek volgde het voor
beeld. Zijn concurrenten lachten
er aanvankelijk om, maar al spoe
dig werden zij door de concurrentie
gedwongen om mee te doen. En zo
volgde de een na de ander. De
speldjes verhoogden de verkoopcij
fers van fabrikanten en handela
ren in pudding, koffie, nylonkou
sen, duivevoer, bananen, rook
worst, kattebrood, toiletpapier,
tandpasta, soep, kleurpotloden,
haarwater en limonade.
Man en macht
Het maken van speldjes was tot voor
enkele jaren een neven-activi
teit van metaalwarenfabrieken.
Neem de NV J. van Slobbe en
zoon in Rotterdam. Het bedrijf
maakte jarenlang naamplaten en
handelde in relatiegeschenken. Men
maakte ook wel speldjes. Ja. maar
hoewel er zo'n zes jaar geleden
nog maar bitter weinig werden ge
fabriceerd, rolden er in 1964 ruim
80 miljoen uit de machines ofte
wel driekwart van de nationale
produktie van dat jaar.
Een andere belangrijke fabrikant is
de NV Berentzen en Co. in Maas
tricht, die voorheen voornamelijk
carnavalmedailles en licht sluitwerk
maakte. Met man en macht is
men thans bezig om speldjes te
vervaardigen. De produktie be
draagt hier een kleine 200.000 per
v/eek.
Churchill
Taliijke handelsfirma's zijn als tus
senschakel in de speldjesbusiness
opgedoken. Want naast het speldje
als „koppel-verkoop" bij levens
middelen of andere artikelen is ei
het speldje dat men gewoon kan
kopen. Churchill b.v. wordt per
advertentie aangeboden voor
gulden. Anderen bieden een serie
van 25 speldjes aan voor b.v. 2.50
gulden.
Toen wij een directeur van een vrij
grote handelsmaatschappij wilden
vragen naar zijn bevindingen met
de speldjeshandel, zei de telefonis
te ons: „Het spijt me, maar ik
ben alleen op kantoor. Iedereen is
op pad om speldjes te halen of te
brengen. Wij komen handen te
kort. De directeur zelf is naar Den
Haag en Voorburg om speldjes te
bezorgen". De speldjesfabrieken
draaien op volle toeren en de han
delaren lopen het vuur uit de slof
fen. „We mogen geen minuut ver
liezen, want we moeten eruit halen
wat erin zit zolang de rage nog
duurt
De produktie kan de vraag echter
niet bijhouden. Er zijn fabrieken,
die pas over vijf of zes maanden
kunnen leveren. Een levertijd van
drie maanden geldt als zeer snel.
Er zijn afnemers, die reeds offerte
hebben gevraagd aan buitenlandse
fabrieken. De speldjesrage woedt
nl. alleen in Nederland, al zijn er
in andere landen ook
laars.
Gevolgd
De boekbinders zijn de speldjesfa
brikanten inmiddels gevolgd. Er
zijn nu fraaie speldjesalbums in
de handel, waarin de verzamelde
msignes op bladen van schuim
plastic kunnen worden gestoken.
Voor wie eraan begint: de z.g.
kruidenierspeldjes staan op de
ruilbeurzen het laagst genoteerd
(hun oplagen zijn immers het
grootst). Dan volgen de speldjes
van automerken -n luchtvaart
maatschappijen. Vervolgens die
van diverse instelkngen (in diver
se waarden: Veronica is b.v. twee
maal zoveel waard als de AVRO)
En tenslotte aan de top de „ster
renserie" zoals de Beatles, Sjoukje
Dijkstra, Anton Geesink en Coen
Moulijn.
Ja, er zit beslist brood in Luns....
