lijd
Henri de Montherlant
gelooft in niets meer...
kunst
]mn
viww-een
Een meester van de
Franse taal in
„De burgeroorlog"
RENATO CAPECCHI ZONG
IN HET CONCERTGEBOUW
personenauto's
Biesheuvel: ruimte
voor prijsverhoging
in landbouw klein
Opgericht 1 maart 1860
Donderdag 25 februari 1965
Vierde blad no. 31501
TONEEL IN PARIJS
Continuïteit Opera lijkt gewaarborgd
In antwoord op schriftelijke vragen Beide stichingen zullen werkgele-
het Tweede-Kamerlid Willems
(PvdA) heeft staatssecretaris drs.
J. M. van der Laar (O K en W) m
gedeeld, dat voorbereidingen worden
getroffen voor de oprichting van
stichting tot instandhouding van
orkest voor begeleiding van ballet
kooruitvoeringen, alsmede van
stichting tot instandhouding van
operakoor.
(Van onze correspondent)
ET lopende toneelseizoen in Parijs heeft het publiek tot dus-
zeker nog niet met belangrijke noviteiten en historische ge
beurtenissen overstelpt. Van de gerenommeerde meesters in de
categorie der Anouilh's, Ionesco's, Beckett's, Genets en zelfs
Ayme's heeft alleen Henry de Montherlant nog maar blijk van
aanwezigheid gegeven. Over zijn verschijning middels het to
neeldrama "La guerre civile", (de burgeroorlog) kan men zich
dan bovendien ook nog maar moeilijk tomeloos gelukkig tonen.
sprekken van hoog bot laag in de mi
litaire hiërargie voortdurend om die
zelfde as: egoïsme en materialisme,
enige bron zijn van de opstand.
Dat de Montherlant die opstand ten
slotte laat mislukken, is hem intussen
zeker evenmin ingegeven door de
een morele les uit de gebeur
tenissen te kunnen trekken. Voor
moraliseren heeft de schrijver nooit
veel gevoeld en uit allerlei duidelijke
toespelingen op actuelere gebeurte-
■n figuren de bevrijding, de
Algerijnse oorlog, de OAS, De Gaulle
wordt integendeel wel duidelijk,
dat zijn hele staatkundige filosofie,
door ditzelfde cynisme en nihilisme
wordt gevoed.
Twee grote rollen
Het ganse stuk wordt zo eigenlijk
alleen maar door twee rollen gedra
gen: door Pompejus en Cato die
Pierre Dux en Pierre Fresnay dan ook
overvloedige gelegenheid bieden tot
briljant en „sterk spel" maar die
overigens en als gezegd, qua karakter
weinig, te weinig met elkaar contras
teren. Een bezwaar dat nog verhoogd
wordt door het feit dat het kleine
L'Oeuvre-theater ook maar een be
scheiden ruimte biedt om in de regie
eventuele verborgen facetten van het
stuk te belichten. De Montherlant
blijft niettemin een meester van de
Franse taal die hij als een barok-
orgel met vele donkere registers nog
die bronzen galm van zijn klank ver-
Dit stuk zal vermoedelijk binnen
kort ook door de Haagse Comedie op
het repertoire worden genomen. Dat
deze burgeroorlog geen celebratie van
de geest der heilige opstandigheid,
geen vurige hartekreet tegen alle vor
men van uitbuiting en onrecht, geen
juichend loflied op de triniteit van de
gelijkheid, de broederschap en de
vrijheid zou worden, had iedere op
pervlakkige kenner van het oeuvre
van de oude scepticus uiteraard te
voren wel kunnen voorspellen. Maar
dat de hoogbejaarde academicien dit
reactionaire en derhalve primaire
cynisme voor zijn rekening had zul
len nemen.
De strekking van „La guerre civile"
waarmee De Montherlant het eerste
dozijn, overwegend historische, dra
ma's waaruit zijn oevre bestaat, nu
vol maakt, is inderdaad dat alle so
ciale spanningen en tegenstellingen
die In een burgeroorlog tot geweldda
dige ontlading geraken, hun uitslui
tende verklaring vinden in persoon
lijke eerzucht, machtswellust en dorst
naar rijkdom. Er komt geen greintje
idealisme of vernieuwingsstreven bü
kijken en door de genoemde drijfve
ren worden alle handelingen zowel
der leiders als van het gemene volk
exclusief bepaald.
Een praatstuk
Voor die demonstratie heeft De
Montherlant zich dit keer nu eens niet
tot de Spaanse middeleeuwers die hij
in „La reine morte", „Malatesta" of
„Le maitre de Santiago" ten tonele
voerde, maar tot de Romeinse antie
ken gewend. „La guerre civile" speelt
een halve eeuw vóór Christus op het
moment dat Pompejus in zijn verzet
tegen Cesar, sedert 18 maanden, terug
heeft moeten trekken tot in Albanië,
waar nu de beslissende slag zal wor
den uitgevochten. Van die slag zelf
krijgt men niets te zien: de ontkno
ping, Pompejus' nederlaag, zijn vlucht
zijn dood en de zelfmoord van al zijn
generaals en metgezellen worden bij
wijze van epiloog, aan het einde door
luidsprekers verhaald. De drie bedrij
ven waaruit het stuk bestaat, spelen
in de commandopost van Pompejus
en dus in de schaduw van het slag
veld, waarvan men zich het bestaan
echter alleen bewust wordt doordat
van tjjd tot tijd een pijl de lucht
doorklieft, gevangenen worden voor
geleid, gewonden en doden aange
dragen, Doch al die spectaculaire
dramatiek heeft De Montherlant toch
siiet weerhouden, met zijn „Guerre
civile" bovenal een typisch praatstuk
te schrijven, En een praatstuk waar
bij door bijna alle personages dezelfde
(Montherlantse) thesen en opvattin
gen worden vertolkt. Cesar zelf ver
toont zich nimmer. Alleen zijn adju
dant, Acilius, die een persoonlijke
vijand is van Pompejus, verschijnt
als gevangene even ten tonele, om,
na een kort en geladen onderhoud,
uit een mengsel van generositeit en
haat, door hem weer bevrijd te wor
den. Pompejus' werkelijke tegenspe
ler in het drama is zijn luitenant-
generaal Cato, de wijze, die, ofschoon
iets genuanceerder in zijn zelfrecht
vaardiging, zijn rebelle tegen Cesar
toch ook wel voornamelijk motiveert
door zijn opportunistische lust „er be
ter op te worden". En zelfs in het
heetst van de strijd draaien de ge-
Expositie „Vijf eeuwen
Italiaans stilleven"
Vrijdag 5 maart wordt in het mu-
eeum Boymans-Van Beuningen in
Rotterdam geopend de omvangrijke
tentoonstelling „Het Italiaanse stil
leven van de zestiende eeuw tot he
den". De expositie wordt geopend
door de Italiaanse ambassadeur in
ons land, de heer A. M. Mazio. Zij
zal duren tot 25 april.
altyd indrukwekkend bespeelt. Maar
helpt helaas toch niet dat de noten
van zijn solo, door gebrek aan warmte
en vervoering, zowel het hart als het
verstand ternauwernood
Pierre Duxregisseur en
vertolker van de Pompejus-
hoofdrol in de Montherlant's
laatste drama.
Een groot vocaal talent in
drie aria s van Mozart
(Bijzondere medewerking)
Renato Capecchi's optreden gisteravond met het Concertge
bouworkest in Amsterdam was natuurlijk een evenement. Niet ten
onrechte had men zich op zijn zangkunst gespitst en is daarin met
zijn vertolking van Mozart's aria's niet teleurgesteld. Alvorens
deze Italiaanse zanger op het podium kwam, opende de Hongaarse
gastdirigent Istvèn Kertesz het concert met Mozarts Symfonie
in e gr. t. KV 543.
Het was een goede keuze ter introductie van Capecchi's te ver
tolken concertaria's.
eerder leren kennen, onlangs in de
interpretatie van Willem van Otter-
loo. Deze compositie is een tamme
aangelegenheid met vele terugblik
ken op wat Mahler, Hindemith,
Tsjaikowski en Strawinski schreven.
Istvan Kertesz heeft de forti op zijn
hevigst laten horen, niet het geringst
in de finale. Hij heeft met zijn ver
tolking allerminst een overtuigend
pleidooi voor deze muziek gegeven.
genheid bieden voor een aantal daar
voor in aanmerking komende krach
ten van de in liquidatie zijnde Ned.
Opera. Het ligt in de bedoeling, dat
deze stichtingen in het leven worden
geroepen door de Rijksoverheid. Het
exploitatietekort van de orkeststich
ting zal voor rekening komen van het
Rijk. Het ligt in de bedoeling, dat de
Nederlandse Operastichting voor de
medewerking aan haar voorstellingen
door de op te richten koorstichting
een zodanige vergoeding zal betalen,
dat de instandhouding daarvan mo
gelijk zal zijn.
De intendant van de Ned. Opera
stichting is reeds zover gevorderd met
zijn voorbereidingen voor het geven
van operavoorstellingen in het seizoen
1965/66 dat redelijkerwijze verwacht
kan worden, dat de continuïteit van
opera-uitvoeringen verzekerd is.
Paul Getty leent
ontdekkingen van
deze eeuw uit
Voor Londense expositie
De Amerikaanse oliemagnaat
Paul Getty, de rijkste man ter
wereld, heeft aan de Britse Na
tional Galery uit zijn verzame
ling twee schilderijen geleend, die
Toehoren tot de grootste ontdek
kingen van deze eeuw op gebied
van de kunst.
Deze twee schilderijen, die van
den af zullen worden tentoongesteld,
zijn:
De Madonna van Loreto van Ra
phael, welke volgens \ele deskundi
gen de beroemde verloren „Madonna
van Loretto" is en een portret
een man door Paola Veronese.
Fen afstammeling van Veronese
heeft laatstegenoemd werk in 18
geïdentificeerd als een zelfportret.
Getty heeft de Raphael 25 jaar
geleden voor slechts 40 pond (122
dollar) op een veiling gekocht. De
waarde van het werk wordt thans
een bedrag van zes cijfers ge
schat.
De Veronese werd in 1953 door
Sooheby verkocht als het werk
een minder bekende Italiaanse kun
stenaar Moroni. Dit schildrij werd
toen door een inwoner van Londen
voor 90 pond (252 dollar) gekocht.
Deze heeft hem vijf maanden la
ter aan de „Sildenstein gallery" ver
kocht voor 450 pond (1.360 dollar).
Later is vastgesteld dat het werk
een van een prachtigste portretten
van mannen is, welke door Verone
se werden geschilderd. Ook de waar
de hiervan loopt in de 6 cijfers.
Getty heeft echter nooit bekend
gemaakt, hoeveel hij ervoor heeft
De twee 16e eeuwse werken zijn
in alle stilte uit het huis van Getty
het museum overgebracht.
Hieronder de twee oudste
zangers, die er in ons land onge
twijfeld zijn, namelijk Jac. De
nijs (81) en Joh. Schenk (90).
Zij zijn al zestig jaren lid van
de Kon. Mannenzangvereniging
Apollo" in Amsterdam, in ver
band waarmee hun een grootse
hulde is gebracht.
Hij begon met twee ernstige aria's
die Mozart componeerde voor Karl
Ludwig Fischer, de eerste zanger van
de Osmin-rol in de Entftihrung aus
dem Serail". Deze deed dit drie sei-
,en achtereen, van 1780 tot 1783.
In het laatste jaar schreef Mozart
voor hem de opera-achtige aria
„Aspri rimorsi atroci". Vier jaar la
ter componeerde hij opnieuw een aria
voor hem en wel „Non so d'onde
viene". De derde aria is een uitge
sproken opera-inlas uit de tijd toen
Mozart zijn „Don Giovanni" compo
neerde en tintelt van de opwinding
die een verliefd man kan hebben bij
c'e gemoedsverwarring na een hand
kus. Eigenlijk is het een „Cosi fan
tutte-aria" in echte Buffo-stijl. Mo
zart moet zelf bijzonder genoegen in
deze muziek hebben gehad want wij
vinden de melodie later nog eens
WETENSCHAPPELIJK
terug in het eerste deel van zijn
Jupiter-symfonie". Renato Capecchi
heeft met de weergave van deze aria
zijn breed vocaal talent laten horen.
Hij mag naam hebben gemaakt als
komisch zanger speciaal in Figaro-
rollen, maar voor het ernstige genre
leent zijn vocale dispositie en zijn
muzikale instelling zich minstens
even goed. Hoewel hij bariton is, zong
hij deze voor basstem geschreven
aria's op volkomen beheerste wijze.
Hij creëerde een diep bewogen
dramatiek, die het klassieke even
wicht van Mozarts muziek zozeer
kenmerkt. Capecchi's voordracht was
van vocale schoonheid, maar even
zeer een subtiel spel met al de nuan
ceringen van voordrachten die Mo
zart heeft bedoeld. Met „Un baccio
di mano" (een handkus) gaf Capec
chi het spectaculaire slot voor de
pauze. Het was geestig en vooral
speels zoals we deze buffo-muziek
van de „Cosi fan tutte" kennen.
Istvan Kertesz
in Sjostakovvitsj
Daarna kreeg de gastdirigent Ist
van Kertesz zijn kans. Hij had in
Mozarts b-dur symfonie helaas niet
meer kunnen geven dan een weinig
beheerste interpretatie, met wan
kele tempi-wisselingen en allerminst
muzikaal doordachte nuanceringen.
Nu stond h(j voor de vertolking van
Sjostakowitsj
Ht^RkUSHBHI de Vijfde Symfonie var
VtilAUl kVtO.C
Dieven hebben t
ook moeilijk
voor K. en 0.
De film „Dieven hebben het ook
moeilijk", die gisteravond in twee
voorstellingen als K. en O.'s „film
van de maand in Camera draaide,
is een merkwaardig mengsel van
Britse stijl en Italiaans realisme. De
Engelsen zouden de mislukte bero
ving van de kluis van een bank van
lening in strak volgehouden ironie
hebben gefilmd, met het gevolg, dat
de toeschouwer de indruk van een
half tegen de werkelijkheid aanleu
nende fantasie krijgt. In dit werk
van regisseur Monicelli <met Vit-
torio Gassman, Marcello Mastroian-
ni en Claudia Cardinale in de hoofd
rollen) is het eerder andersom. Hier
is de werkelijkheid het uitgangspunt
en wordt getracht, kennelijk onder
Britse invloed, die werkelijkheid lich
telijk ironisch te benaderen. Het zal
van het karakter van de toeschou
wer afhangen of hij aan het ene dan
wel aan het andere resultaat de
voorkeur geeft. Hoe dan ook, ook in
de Italiaanse film van gisteravond
was veel humor verwerkt, die vrijwel
steeds vrij was van overdrijving.
Gelet op de reacties hebben de toe
schouwers een genoeglijke avond ge
had.
Wijziging van de
geldscbieterswet
uitgesteld
(Van onze parlementaire redacteur)
De Tweede Kamer heeft gister
middag onverwacht besloten de ver
dere behandeling van de wijziging
van de geldschieterswet te schorsen.
Aanleiding voor dit besluit was me
ningsverschil over een amendement
van de KVP-er Schoenmaker, waarin
wordt voorgesteld om bij faillisse
ment van een spaarkredietinstelling
de spaarders een preferentie te ge
ven. Zijn amendement, zo had mi
nister Scholten al een dag eerder
uiteen gezet, betekent eigenlijk een
aanzienlijke verandering in ons bur
gerlijk recht. 'Hij vroeg de Kamer
met klem: „Maak van ons nieuwe
burgerlijk wetboek geen schiettent".
De kritiek van de minister van Justi
tie bleek nogal wat indruk gemaakt
te hebben op de vaste tweede Ka
mercommissie voor JustitieHaar
voorzitter mr. Van Rijckvorsel stel
de gistermiddag voor om het amen
dement nogeens in een commissie te
bekijken. Een deel van de Kamer
had bezwaren tegen dit voorstel, zo
dat er tenslotte over gestemd moest
worden. De uitslag van deze stem
ming was, dat 59 leden voor schor
sing van de behandeling van het
wetsontwerp was, zodat de Kamer
besloot de behandeling van het wets
ontwerp pas voort te zetten als men
zich nader bezonnen zou hebben over
het amendement-Schoemaker.
De Kamer is daarna zonder hoof
delijke stemming akkoord gegaan
met de noodwet arbeidsvoorziening.
Slechts de communisten en de pa
cifisten waren tegen het wetsont
werp.
De Tweede Kamer heeft gistermid
dag ook besloten om een bijzondere
commissie in te stellen, die verslag
moet uitbrengen over de voorlich
ting van het Koninklijk Huis.
De Kamer besloot voorts de inter
pellatie van de socialistische afge
vaardigde mevr. Singer-Dekker in
zake de gelijke beloning voor man
en vrouwen op 23 maart te la
ten houden.
„Teisterbant"
viert lustrum
De Haarlemse sociëteit Teisterbant
bestaat 11 maart 15 jaar. Eigenlijk
bestaat zij iets langer, maar op
11 maart 1950 betrok dit gezelschap
van kunstenaars en kunstminnenden
de gewelven onder het pand Grote
Markt 13, waar eens Bilderdijk
woonde. Omdat deze literator zich
krachtens afstamming een „graaf
van Teisterbant" waande Teister
bant was een graafschap tussen
Maas en Hollandsche IJssel werd
de sociëteit Teisterbant genoemd.
De ruim 250 leden gaan het derde
lustrum vieren met een feestweek
van 6 tot 13 maart in de Vishal aan
de Grote Markt die in „Theater Teis
terbant" is herdoopt.
Daarmee treedt Teisterbant meer
dan gebruikelijk in de openbaarheid
want de programma's zijn ook door
niet leden te bezoeken. Tijdens een
persconferentie in de sociëteit heeft
de eerste president en mede op
richter Godfried Bomans een en an
der schertsenderwijs medegedeeld.
Een der verheugdste aspecten van
het lustrum achtte hij dat de voor
spelling van een aantal Amsterdam
mers „als jullie drie jaar halen is
het mooi" zeer duidelijk onjuist
is gebleken. „Een sociëteit is eigen
lijk alleen mogelijk in plaatsen die
geen grote stad en geen dorp zijn.
Haarlem als stad met dorpse trekken
is ideaal. Als hier in het Heiligland
een geveltje gaat hellen, praat mor
gen héél Haarlem noord er over. De
kracht van de sociëteit ligt in de
ruzies," zei de ex-president, „de
meeste Haarlemmers zijn met elkaar
gebrouilleerd, niet om de ruzie maar
cm de verzoening, die hier in de so
ciëteit altijd met een maaltijd ge
paard gaat Hij wees er op dat
de leden kunstenaars en kunstmin
nenden zijn: de laatste categorie be
staat uit mensen die voor kunst voe
len zonder zelf artistieke potentie te
bezitten. „Zij betalen de contributie".
Duitse prins ln Engels leger Prins
Nicolaas van Pruisen, achterkleinzoon
van de laatste Duitse keizer, is in
dienst van het Britse leger getreden.
De 18-jarige prins is de zoon van prins
Fredenk van Pruisen, die in 1937 uit
Duitsland geëmigreerd en tien laar la
ter Brits staatsburger is geworden. Hij
de rijfcQ
Dr Na zdjn eerste
oefening volbracht te hebben, gaat de
18 t/m 28 FEBRUARI
Openingstijden: 10-17 uur en van 19-22 ut
Zondagen van 10-17. Toegang: f2,75
(Van onze parlementaire redactie)
Toekomstige kostenstijgingen in
de landbouw zullen niet meer door
verhoging van de garantieprijzen
moeten ivorden opgevangen maar
door bedrijfsvergrotingsamenwer
king tussen bedrijven en door an
dere maatregelen ter bevordering
van de produktiviteit.
Minister Biesheuvel (Landbouw) Is
van mening, dat de ruimte voor prijs
verhogingen nu zeer klein is gewor
den, nu binnen de EEG een gemeen
schappelijk prijsbeleid op gang komt
en bovendien blijkt, dat de consument
voor bepaalde landbouwprodukten
zoals zuivel en rundvlees niet van
plan is meer te gaan betalen.
De kostenstijgingen van de laatste
twee jaren (15 a 20 procent) konden
tot nu toe nog meer dan gecompen
seerd worden door optrekking van
het garantieprijsniveau (20 25 pro
cent), terwijl door de produktiviteits-
verhoging binnen de bestaande be
drijfsstructuur de verdiensten in de
landbouw verhoogd konden worden.
Minister Biesheuvel kondigde giste
ren bij de behandeling van zijn be
groting in de Tweede Kamer het
einde van deze ontwikkelingsgang
aan. Op de bestaande bedrijven is nu
wel alles gedaan wat er gedaan kon
worden aan de produktiviteit. Alleen
door structuurverandering en maat
regelen als kwaliteitsverbetering en
verbetering van het verwerkings- en
handelsapparaat kan er nog wat
ruimte worden gemaakt. Dit alles zal
gepaard moeten gaan met een ver
dere ontvolking van de landbouw.
„Wij dienen te beseffen dat dit proces
veel gezinnen op het platteland voor
grote problemen stelt", aldus de mi
nister.
In dit structuurbeleid is geen plaats
voor verdere verhoging van de ga
rantieprijzen. Minister Biesheuvel liet
gisteren de Kamer dan ook duidelijk
weten, dat hij de voorstellen van het
Landbouwschap inzake de zuivel- en
de rundvleesprijzen te optimistisch
vindt. Hij zal niet op de voorstellen
ingaan, maar zelf andere voorstellen
formuleren, die hij binnenkort per
brief aan de Tweede Kamer zal voor
leggen. In de Kamer werd gisteren
nogal gepleit voor enige verhoging,
maar de minister gaf de pleiters zoals
de CH-woordvoerder Mellema en de
liberaal Tuijnmann niet veel hoop.
