)nzekere houding van
fanzania Jegens Bonn
Engeland wil wel praten
over toekomst Gibraltar
jes* verklaring door
verdediger aangevallen
Oosterscheldebrug al
voor de helft gereed
HIER IS ONS
BANKGEHEIM!
ALS SPANJE RESTRICTIES
AAN DE GRENS OPHEFT
Overwinning
I Te snel gevlogen
Het proces-Ra jakowitseh in Wenen
Te smal
in naaste
toekomst?
LE1DSCH DAGBLAD DONDERDAG 25 FEBRUARI 1965
Geen Westduitse hulp aan Dar-es-Salaam
correspondent in Bonn)
)e regering in Bonn heeft be
ien alle hulp aan de republiek
iizania (het vroegere Tan-
ijika en Zanzibar) stop te
len. De reden hiervoor is, dat
penkort in de hoofdstad Dar-
Salaam een consulaat-gene-
van de D.D.R. zal worden
ipend. Het besluit geen mili-
[e en economische bijstand
Tanzania meer te leveren is
voorlopige eindpunt op de
ge weg van verwarde onder-
idelingen en toezeggingen,
moeilijkheden waarin de Bonds-
ibilek nu aan de oostkust van
ka is geraakt spruiten voort uit
«passing van dezelfde „Hall
doctrine", die de regering-Er-
in het Nabije Oosten in een ge-
rljjk slop heeft gevoerd. Deze doc-
houdt in, dat de Bondsrepubliek
diplomatieke betrekkingen on-
loudt met landen die de „Duitse
locratische Republiek" (Oost-
Island) van Walter Ulbricht di-
ïatiek hebben erkend. Getrouw
deze doctrine brak Bonn de di-
latiekc relaties met Joego-Slavië
Duitse betrekkingen met Tan-
ia en Zanzibar waren van ouds-
nauw. Tanganjika was tot het
an de eerste wereldoorlog een
kolonie en daarna, tot de ver-
van zijn onafhankelijkheid in
an Brits trustschaps-gebied.
het waren Duitsers, die de
nanjaro en de Mount Kenia ont-
Zanzibar was tot zyn zelf-
eid in 1963 een Britse kolo-
In 1890 had Duitsland zijn ko-
ile recht op Zanzibar aan Groot-
anië afgestaan,
zijn onafhankelijkheid erkende
ganjika West-Duitsland als de
rechtsgeldige Duitse staat,
muit Bonn vloeiden daarop hulp
teun in alle mogelijke vormen
Dar-es-Salaam, die door presi-
Julius Nyerere met vreugde
den ontvangen. De president is
echter in moeilijkheden geraakt,
schuld daarvoor draagt zijn on-
ige partner Zanzibar. In januari
het vorige jaar vond op Zanzibar
ultra-linkse omwenteling plaats,
Karoeme aan het hoofd van het
bewind bracht, een man die
n wordt gezien als een stro-
de Chinees-communistische
oeden op het eiland. Hoewel deze
r Bonn te denken had moeten
i, kondigde de Bondsrepubliek
n een maand nadat de omwen-
ig had plaatsgehad al aan, dat zij
bewlnd-Karoeme zou erkennen.
daarmee de eerste grote
lelijke mogendheid die een der-
ke stap ondernam. Het besluit
genomen, verklaarde men des-
in Bonn, omdat men van de
ring op Zanzibar de verzekering
gekregen dat het geen diploma
betrekkingen met Oost-Duits-
!ou aanknopen. Toen Karoeme
kort daarop toch het bewind-
icht erkende, trok men in Bonn
toezegging weer in. Een Oost-
ambasadeur kwam kort daar-
het eiland aan.
kwestie kreeg een operette-
aanzien toen afgelopen voor
de leiders van Tanganjika en
zibar besloten beide landen tot
staat aaneen te smeden. Want,
nel afgesproken werd dat de bui-
andse zaken van de nieuwe staat
uit Tanganjika's hoofdstad Dar-
ialaam zouden worden gevoerd,
de regering van president Ka-
b er maar steeds niet toe over,
Oostduitse diplomatieke vertegen-
rdiging op Zanzibar op te heffen
gedroeg het land zich in het alge
als een geheel zelfstandige
Tegelijkertijd oefende in Dar-
ialaam een Westduitse ambassa-
zijn ambt uit!
e situatie
eze situatie leverde voor de rege-
in Bonn en haar Hallstein-doe
reen pijnlijke situatie op. De mi
er van Buitenlandse Zaken van
izania, Kambona, deed alles om
)ostduitsers van het eiland weg te
gen. Hij moest dit ook wel doen
tijdens zijn bezoeken aan Bonn,
steeds uitvoerig over economi-
en militaire hulp werd gespro-
zijn gastheren recht in de ogen
lijven kijken. Maar toen de West-
se minister voor Ontwikkeling* -
i Scheel kortgeleden in Tanzania
werd hem de toegang tot Zanzi-
door de autoriteiten op het ei-
I geweigerd. Ook de Westduitse
lassadeur in Dar-es-Salaam wordt
toegang tot Zanzibar herhaalde-
ortgeleden verliet de Westduitse
oep-adviseur voor Tanganjika
land ,toen hjj door een vertegen-
rdlger van de DDR uit zijn posi-
werd gedrongen. Men zag dit alles
-Salaam met lede ogen aan,
it de Westduitse belofte en hulp
Tanganjika beliepen tot voor
een bedrag van 127 miljoen
tse mark. Het mislukken van de
ling de Oostduitse ambassadeur
Zanzibar te verwijderen, argu
menteerde men tenslotte slim met te
zeggen dat hierover niet met Oost-
Berljjn kon worden onderhandeld,
omdat Tanzania immers geen poli
tieke betrekkingen met de DDR on
derhoudt.
President Julius Nyerere dacht dat
de oplossing nabij was, toen de Oost
duitse ambassadeur op Zanzibar ten
slotte verklaarde te willen vertrek
ken, in ruil voor de opening van een
Oostduits consulaat-generaal in Dar-
es-Salaam. Maar nauwelijks was dit
Bonn ter ore gekomen of Nyerere
kreeg een brief van kanselier Erhard,
waarin deze zei, dat de opening van
het consulaat „de betrekkingen tus
sen beide landen ernstig zou belas
ten".
Een harde koers?
Uit de aarzelende houding Jegens
de dreigementen van de Egyptische
president Nasser lering trekkend,
mocht men verwachten dat men in
Bonn van nu af in twijfelgevallen
een „harde" koers zou gaan voeren.
Ook de wapenleveranties aan Tanza
nia kunnen worden beëindigd wan
neer Bonn Oost-Afrika tot „span-
ningsgebied" zal verklaren. Een der
gelijke stap ligt in de bjn der ontwik
keling.
In Bonn hoopt men wellicht hier
mee te verhinderen, dat Oost-Duits-
land met protocollaire trucks vaste
voet in die landen zou krijgen waar
van de regering het niet op een di-
plomatieke breuk met de Bondsrepu
bliek wilde laten aankomen. Tot nu
toe heeft men zich in Bonn neerge- 1
legd bij de opening van Oostduitse i
consulaten in Egypte, Syrië, Irak,
Cambodja, Jemen, Indonesië en Bir- I
ma. Dat men er in Bonn binnen af-
zienbare tijd niet aan kan ontkomen
de Hallstein-doctrine grondig te her
waarderen, is ook door de nieuwe si
tuatie in Tanzania wel duidelijk ge
worden.
(Van i
respondent in Madrid)
Engeland begint zich ernstige zorgen te maken over de gevol
gen van de verscherpte Spaanse douanecontrole rond Gibraltar.
..Als de regering in Madrid bereid is om een einde te maken aan
het isolement van Gibraltar', zo heeft een regeringswoordvoerster
in Londen gezegd. ..dan heeft de Britse regering er geen bezwaar
tegen om besprekingen over de toekomst van de rots te openen"
In Madrid noemt men dit een
grote overwinning voor generaal
Franco, omdat tot heden toe En
geland pertinent geweigerd heeft Gi
braltar aan een discussie te onder
werpen, hoewel het daartoe door de
dekolonisatie-commissie van de Ver
enigde Naties was uitgenodigd.
Nu de blokkade die door Spanje
aan Gibraltar wordt opgelegd, ern
stige gevolgen gaat krijgen voor het
economische leven op de rots, zoekt
Engeland naar een mogelijkheid om
een status quo te bereiken. Want
als generaal Franco de grens bij La
Linea blijft afsluiten, zit er voor
Engeland niets anders op dan de
achtentwintigduizend mensen die op
de rots wonen, over zee of door de
lucht te bevoorraden.
Ook Andorra
Afgezien van de psychologische
factoren schept Gibraltar aan de
Spaanse zuidkust een onwezenlijke
situatie, evenals trouwens het minia
tuurstaatje Andorra dat aan de
noordzijde doet. Beide enclaves zijn
belastingvrije dorado's die een con
stante bedreiging vormen voor de
Spaanse internationale handelspoli
tiek. Vanuit Gibraltar wordt zuid-
Spanje overstroomd met goederen,
waarvoor in de bestaande handels
overeenkomst geen plaats is inge
ruimd. Het smokkelaarsnest Andorra
voorziet de rijke provincie Barcelona
alles dat door de ministers van
Handel en Financiën verboden is. De
restricties die thans aan Gibraltar
zijn opgelegd, zijn precies dezelfde
als die waaraan ook Andorra is on
derworpen.
Om de omvangrijke illegale invoer
vanuit deze miniatuurstaat tegen te
gaan, verbiedt Spanje enkele maan
den per jaar alle Spanjaarden die
niets anders in Andorra te doen
hebben dan er belastingvrij in te
kopen, de toegang tot dit econo
mische paradijsje. Iedereen die in die
periode de grens passeert, wordt
aan een zeer zware controle onder-
van dit vrije staatje. De winkeliers
blijven met grote voorraden zitten
en de hotels blijven leeg. In de ga
rages worden dan geen oude num
mers meer in nieuwe motoren ge
slagen, omdat geen enkele Span
jaard meer de kans krijgt zijn oude
auto vrij van invoerrechten te laten
isadeur in Londen om hun ongenoe-
gen over de koude oorlog met Gi
braltar bekend te maken. Maar tot
heden toe zijn op de Spaanse am
bassade in totaal maar zeventig pro
testbrieven aangekomen.
De directies van de grote Engelse
reisbureaus hebben verklaard dat.
ondanks de kwestie-Gibraltar, het
aantal boekingen voor Spanje aan
merkelijk groter is dan voorgaande
Weerslag
Hetzelfde gebeurt in Gibraltar. Nu
door een intensieve controle de
Spaanse douane niets meer vanuit
Gibraltar laat binnenkomen, zon
der dat daarop invoerrechten zijn
betaald, verliest de rots zijn aan
trekkelijkheid als inkoopcentrum
zuid-Spanje. Daar deze verscherpte
controle nu al bijna vijf maan
den duurt, maakt de middenstand
daar een ernstige crisis door, en eist
van het Engelse bestuur dat zo spoe
dig mogelijk een overeenkomst met
Spanje wordt bereikt. Op hetzelfde
moment willen de inwoners van Gi
braltar echter hun bevoorrechte po
sitie behouden.
Basis behouden
Spanje heeft daar geen enkele be
langstelling voor. Generaal Franco
is bereid Engeland het recht te ge
ven blijvend een militaire basis op
de rots te behouden, maar de soeve
reiniteit over deze vier vierkante ki
lometer zal aan Madrid moeten wor
den teruggegeven. Volgens de
Spaanse regering zullen de 28.000
inwoners van Gibraltar geen cent
minder verdienen wanneer zjj
Spaanse onderdanen zullen zjjn ge
worden.
Voor hen is een grote plaats weg
gelegd in het groeiende toerisme
langs de hele Spaanse zuidkust. De
grote strook braakliggend niemands
land rond La Linea zal onmiddellijk
bebouwd worden met hotels en ap
partementen, waardoor Gibraltar een
belangrijker plaats krijgt dan bij
voorbeeld Malaga.
Enkele Engelse dagbladen hebben
een beroep op de bevolking gedaan
om dit jaar, als antwoord op de
blokkade rond Gibraltar, ervan af
te zien de vakantie in Spanje door
te brengen. Engeland bezorgt na
Frankrijk Spanje het grootste aan
tal vakantiegangers. Bijna één mil
joen Engelsen brengen jaarlijks de
vakantie door aan de Spaanse stran
den. Men verzocht hen brieven te
schrijven naar de Spaanse ambas-
U mag het ook weten: de N.M.B. is de bank waar ieder
een zich thuis voelt. Een simpel „geheim". Maar de
cliëntenkring van de N.M.B. groeit er gestadig door.
Bedrijven, klein en groot, beleggers, spaarders... zij
weten hun belangen in vertrouwde handen!
NEDERLANDSCHE
MIDDENSTANDSBANK
De bank waar u zich thuis voelt
Beiden: Breestraat 61-63. Sassenheiin: Postwijkkade 1
J<^c«SeScf<8<3Scï<SCSÖ<8<^cKSOSc»
Het nieuwste ongemak van t
J het reizen per vliegtuig: X
De passagiers van een gis-
teren op het Londense vlieg- fi
veld aangekomen straalvlieg- 8
■t tuig mopperden, omdat het a
i toestel met een dermate grote
snelheid van New York naar
i de Britse hoofdstad was ge-
vlogen, dat zij arriveerden
alvorens het einde van de A
vertoonde film te hebben ge-
zien. t
Dr. Böck, de verdediger van
het in Wenen plaatshebbende
proces tegen de voormalige as
sistent van Eichmann, Rajako-
witsch, heeft gisteren de verkla
ring aangevallen van de Neder
landse getuige B, A. Sijes, de
plaatsvervangend directeur van
het Rijksinstituut voor Oorlogs
documentatie in Amsterdam.
Dr. Böck, vroeg de heer Sijes of
het hem bekend was, dat reeds lang
voor 12 augustus 1942 vast stond,
dat de buitenlandse joden in Frank
rijk, onder wie ook joden uit Neder
land, zouden worden weggevoerd. De
heer Syes heeft namelijk dinsdag
verklaard, dat Rajakowitsch op 12
augustus 1942 eigener beweging een
telexboodschap naar Parijs had ge
zonden, waarin hy toestemming had
gegeven voor het wegvoeren van 83
uit Nederland afkomstige Joden naar
Auschwitz, waar 82 van hen om het
lezen zyn gekomen.
Twee rijbanen op Zeelands spektakelstuk
(Van onze
Vlissingse correspondent)
Precies een halve brug zal er
over enkele dagen over de Oos-
terschelde liggen. Het rijdek van
wat straks de langste brug van
Europa zal zijn, loopt dan twee
en een halve kilometer van de
Noordbevelandse kust in de
richting Schouwen-Duiveland.
Op dit ogenblik worden de lang
ste fundatiepalen voor de brug
de zeebodem ingedreven. Deze
geweldenaren hebben een lengte
van maar liefst vijftig meter.
De leden van de Belgisch
Nederlandse Zuidpoolexpeditie
zijn gisteren op het vliegveld
Meisbroek bij Brussel terugge
keerd. De verwelkoming door
generaal Danloy, die Koning
Boude wijn vertegenwoordigde.
Tegeiykertyd wordt er vijfhonderd
meter uit de kust van Schouwen-Dui
veland hard gewerkt aan de bascule-
brug. Omstreeks juni-juli van dit jaar
zal het scheepvaartverkeer van dit
kunstwerk (doorvaartwydte 40 meter)
gebruik moeten maoken. De aanne
mer, de Combinatie Bouw Ooster
scheldebrug, houdt zich ondanks de
vertragingen in de beginperiode van
de bouw nog steeds aan de vastgestel
de streefdatum. Volgeas het contract
zal de brug dus 31 december van dit
jaar worden opgeleverd.
UNIEK
Zeelands spektakelstuk wordt vol
gens de modernste bouwmethoden tot
stand gebracht. Sommige van deze
methoden zyn zelfs uniek in de we
reld. Bij voorbeeld de prefabricage
van de verschillende brugdelen en de
simpel en pijlerconstructie. Deze me
thoden hebben by het bouwen van de
brug tot een arbeidsbesparing geleid,
waar ingenieurs vroeger alleen maar
van durfden dromen. Deskundigen uit
binnen- en buitonland bestudeerden
de werkwijze, die bij het maken van
de vaste verbinding wordt gevolgd. Ze
zyn enthousiast.
BEZWAREN
Maar toch zyn er bezwaren. Oh
neen, niet tegen de werkwijze, maar
tegen het ontwerp van de brug. Deze
Oosterscheldebrug de laatste scha
kel in de zg Centrale Weg krijgt
namelijk maar een tweebaans-rijdek
(ca 7,5 meter) Twee andere kunst
werken in deze Centrale Weg, de Ha
ringvlietbrug en de Grevelingendam,
hebben of krijgen vier rijbanen.
Hoewel de toevoerwegen naar deze
bruggen ook twee rijbanen tellen, mag
dit voor de Oosterscheldebrug toch
niet als criterium gelden. Als de ver
binding Londen—Randstad Holland
tot stand komt via de toekomstige
vaste oeververbinding over de Wes-
terschelde en de timnel door het Ka
naal zal de drukte over de Centrale
Weg geweldig toenemen. De toelopen
de wegen naar de Haringvlietbrug en
de Grevelingendam zyn dan eenvou
diger uit te breiden dan de twee-
baansbrug over de Oosterschelde....
Stukken
De heer Syes beantwoordde de vraag
ontkennen, waarop de verdediger ver
scheidene stukken overlegde ter sta
ving van zyn mededeling. „Hieruit
blykt dat de SS-leiding reeds in juli
1942 het besluit had genomen om de
buitenlandse joden het eerst uit
Frankryk weg te voeren. Doch reeds
eerder, en wel in maart 1942 had de
leiding besloten de buitenlandse en
statenloze joden in Frankryk weg te
voeren", aldus dr. Böck, die vond
dat de getuige van deze alom bekend
zijnde stukken had behoren af te we
ten.
Hy legde de rechtbank ook een
document voor, volgens welk vóór de
telexboodschap van Rajakowitsch
van 12 augustus 1942 al op die ver
schillende tydstippen in totaal 24
Nederlandse joden door de „Sicher-
heitsdienst" uit Frankryk naar het
oosten waren gestuurd. Daarmee
wordt bevestigd, aldus de verdediger,
dat de voor de rechtbank voorgele
zen verklaring van het Franse mi
nisterie van Binnenlandse Zaken, als
zou eerst door de telexboodschap van
beklaagde het vervoer van Neder
landse joden uit Frankryk naar
Auschwitz zyn begonnen, onvolledig
en misleidend is.
Oneens
De openbare aanklager was het
hiermee niet eens. De verklaring was
volgens hem niet misleidend, omdat
vaststaat dat voor 12 augustus 1942
alleen Nederlandse joden uit Frank
ryk werden weggevoerd die zich vol
gens de toenmalige begrippen aan
strafbare feiten hadden schuldig ge
maakt Op grond van de bewuste te
lexboodschap echter was men begon
nen met de .evacuatie' van de Neder
landers, wie niets anders ten laste
gelegd kon worden dan dat zy joden
waren, aldus de aanklager.
De heer Syes verklaarde hierop,
dat hij de door de verdediging overge
legde stukken eerst, ook in verband
met andere documenten, moest be
studeren, alvorens zich definitief
daarover te kunnen uitspreken.
Verpleegster
Met een op vruchtensap lykende
roodachtige gifdrank verden in de
verpleeginrichting Obrawalde /Mese-
ntz kinderen gedood, zo vertelde de
5t-jarige beklaagde Margarete Mro-
zek gisteren in het proces In Mün-
chen tegen veertien voormalige ver
pleegsters, die beschuldigd wordou
van medeplichtigheid aan moord op
lichamelijk gebrekkigen en gees
teszieken.
De 65-jarige Berta Helmis, wie
medeplichtigheid aan moord in 35
gevallen ten laste wordt gelegd, zou
zich tegen het euthanasiebevel ver
zet hebben. Zy was teen, naar zij
verte'de, met achteruitstelling en
pensioenvermindering bedreigd. Pas
na aandringen van de president van
de rechtbank gaf zy toe, vier patiën
ten bij het doden geruststellend te
heblien toegesproken. Tot slot ver
klaarde zij„Het decreet van de
Führer (Hitiers bevel tot euthana
sie» was niet rechtmatig, druiste in
tegen het hoogste gebod, tegen het
geloof, tegen het eigen geweten en
tegen de plicht, als verpleegster de
zieken te helpen".
Tenslotte werd een verklaring voor
gelezen van de verpleegster Berta
Koslowski, die ln 1962 na haar eerste
verhoor de hand aan zichzelf sloeg.
„Ik droeg toen al een zwaar schuld
gevoel met my mee", zo heet het
daarin.
Het proces wordt op 3 maart voort-
