HOOFDSCHOTEL? VLEES
Tibor de Macliula: een
zeer groot kunstenaar
Uitgeputte Europeanen
ontvluchtten rebellen
CONCERT „KUNSTKRING VOOR ALLEN"
In samenwerking met
Marinns Flipse
Wereld vol Chinezen
en Chinese ambities"
Dramatische tocht door Kongo's oerwoud
LEIDSCH DAGBLAD DINSDAG 23 FEBRUARI 1965
aavenemie
De eerste solo-cellist van het Concertgebouw, Tibor de Ma-
chula, is al meermalen voor de ..Kunstkring" op het podium van
de Stadsgehoorzaal verschenen. Al voor de oorlog kwam hij hier
en hij zal er de graag gehoorde blijven. In twee meesterstukken
vooral. 3de solo-suite van Bach en Sonate van Debussy
heeft hij ten overvloede bewezen tot de zeer grote uitvoerende
kunstenaars te behoren waarover ons land beschikt, een ware mu-
ziekaristocraat en muziek-erudiet. De concentratie, die een solo
suite van Bach en het voordrachtstalent, dat een Debussy-sonate
vereist, gaan het ambachtelijke ver te boven.
meteen hoeveel genialer en vorsteiy-
Het onvergelijkelijke kunststuk in ker Bach de violoncel wist te behan-
solosuite of partita van Bach is delen. De hoekdelen vragen
het verschijnsel van de „polyfone
eenstemmigheid", die een akkoordi-
sche melodiek en een Impressie van
meer Instrumenten doet ontstaan
met stemmen na of door elkaar ge
weven. Dat hierdoor ongehoorde tech
nische o.a. fraserende problemen, wor
den geschapen, ligt voor de hand.
Maar als men gezien en gehoord
heeft, hoe De Machula er speels en
ontspannen en losjesweg mee omging,
behoefde men niet eens een vermoe
den van deze problematiek te bezit
ten.
De toonaard in C leent zich voor
het stralend majestueuze krakter, dat
aan de Prelude was meegegeven. De
Sarabande met haar olympisch-sta-
tige rust moet wel ieder met verstil
ling hebben gevolgd. De uitgelgaten,
sprankelende vitaliteit van de Gigue
vervulde met bewondering zo wel
voor de speelman Bach als voor de
rttmisch stuwende speelman De Ma
chula. Alleen bleef de vraag open of
de belde Bourrée's niet aan een al te
snel tempo waren onderworpen.
Deze smetteloos-doorzongen Bach
volgde op Brahms' Sonate op. 38 in e
en dit is niet ten voordele van
Brahms uitgekomen, want men wist
,De plaatsbekleder'
weer verboden
De voorgenomen opvoering van
het omstreden toneelstuk „De plaats
bekleder" van Rolf Hochhuth in het
theater „Antonio Gramsci" in Tera-
mo, welke morgen zou plaatsvinden
gaat niet door.
De christen-democratische burge
meester heeft geen toestemming ge
geven om het genoemde theater, dat
eigendom van de gemeente is, voor
dit doel te gebruiken. Het gezelschap
van Gian Maria Volonte, dat al te
vergeefs heeft gepoogd het stuk in
Feme op de planken te brengen,
zoekt nu een andere zaal. Teramo is
een provinciale hoofdplaats in Mid-
den-Italië met een kwart miljoen in-
Albert van Dalsum
exposeert
De acteur Albert
in november van het vorig jaar af
scheid nam van het toneel, laat zich
nu van een andere artistieke kant
zien. In Kunstzaal Van Stockum in
Den Haag wordt namelijk een ten
toonstelling ingericht van schilde
rijen van zjjn hand.
Van Dalsum heeft zijn hele leven
al geschilderd. Tussen de twee we
reldoorlogen heeft hij verschillende
malen op bescheiden schaal geëx
poseerd. Dit wordt de eerste grote
tentoonstelling van zijn werk.
De opening wordt morgen verricht
door mej. R. O. Mogendorff, na een
inleidend woord van Paul Steenber
gen. De expositie is te bezichtigen
bruisende warmbloedige kracht en
een bijna ruige driftige aanpak. De
fugatische nukkige finale is anders
dan bij Bach, ook bijna zichtbaar
moeilijk, duivels moeilijk, terwijl
Brahms hier ook de pianist Marinus
Flipse allerminst spaart. De uit
wisseling van gedachten tussen de
twee bleef van het ideaal verwijderd.
Een duo-pianist maakt zich zijn
partij veelal in mindere mate tot
geestelijk eigendom. Het ontgaat hem
ook wel eens, dat een cello tegenover
de piano expansief in een minder
heidspositie verkeert. Van de pianist
wordt dan ook een heel bijzondere
onbaatzuchtigheid gevraagd, ten
einde de cellist niet „voor de voeten
te lopen". Marinus Flipse, die in
het verdere van de avond zijn veel
gelukkiger momenten had heeft dit
niet door delicater sensibiliteit van de
aanpassing en de inpassing weten te
voorkomen.
Na de pauze volgde eerst de Sonate
op 4 van De Machula's landgenoot
Kodaly, zeer onderhoudend en met
een van een dankbare piano-partij
voorzien Allegro: een grillig ritmisch
feest, waarbij wel een keten van
dorpsdansen en taferelen mag worden
bevroed. Dat pal daarop een structu
reel vreemde cantilene in adagio
tempo als coda invalt, moet wellicht
als inkeer worden gezien of als bijv.
een kleppend Angelus een bekend
romantisch gegeven.
Dit zou geen goed concertelnde zijn
geweest, ware Debussy er niet na ge
komen, deze geniale proeve van
Franse kamermuziekkunst. Hier is de
pianist dienaar van de cellist. Debus
sy leert daar in de Prologue wat sa
mensmelting van beider tonen zijn
kunst
tot
met 13 maart.
Nieuwe uitgave van
Berlioz' werken
Er zal een nieuwe uitgave ver
schijnen van de voltallige wer
ken van de 19e eeuwse Franse
componist Hector Berlioz. Dit is
mogelijk door een schenking
van ongeveer f 430.000 door de
Gulbenkian-stichting aan de
Berlioz - herdenkingscomraissie.
die heruitgave van groot belang
acht omdat exemplaren van de
werken van Berlioz schaars wa
ren. De nieuwe uitgave zal uit 25
delen bestaan en het zal 12 jaar
vergen om haar samen te stellen.
De Gulbenkian-stichting, die
schenkingen doet in het belang
van kunst en wetenschap, be
heert het geld en draagt de naam
van een Armeens-Britse olie
magnaat.
Dertig landen op
Chopin-concours
in Warschau
schau bijeen voor het zevende inter
nationale Chopin-concours, dat om
de vier jaar wordt gehouden.
De deelnemers zullen in alfabeti
sche volgorde optreden en Andres
Acosta uit Mexico is de eerste die
35 minuten lang nocturnes, études
en polonaises zal spelen. Hij opende
gistermorgen het concours. De Ver
enigde Staten hebben met tien de
meeste deelnemers uit een enkel land.
Lucjan Motyka, de Poolse minis -
ter van cultuur, heeft zondagavond
een concert bijgewoond waarmee het
werd ingeluid.
Adriaan van der Veen
doceert Ned. letterkunde
in Californië
In de bibliotheek van het 20.000
studenten tellende San Francisco
State College, is met medewerking
van het Nederlandse Informatiebu
reau in San Francisco een tentoon-
stelUng geopend van Nederlandse en
Vlaamse boeken in vertaling.
Deze expositie dient ter introduc
tie van een reeks colleges over de
literatuur van de lage landen, die
de Nederlandse schrijver Adriaan
van der Veen gedurende het deze
maand begonnen voorjaarssemester
zal geven. Van der Veen is voor het
academische jaar 1964-1965 als vi
siting professor aan San Francisco
State College verbonden. Hij zal in
hoofdzaak het moderne Nederland
se proza behandelen, dat in Engelse
vertaling beschikbaar is, o.a. Cou
perus, Van Schendel, Teirlinck, Wal-
sohap. Bordewij k, Vestdijk, Der-
moüt, Elsschot, Gijsen. Hermans,
Morrien, Van het Reve, Jonclehee-
re, Mulisch, Raes. Claus en Wol
kers.
kan en doen kan. Het woord Pro
logue introduceert daar ol de Paljas
of de Pierrot en hoe burlesk en ele
gant tegelijk zet daarna de pizzicato-
clownerie van de Serenade in! Een
Finale, deels „con morbidezza", gunt
tenslotte het duo zich muzikaal uit te
De slot-ovatie ,die o.i. nog dwingen
der had mogen zjjn, ontlokte als toe
gift Ravel's Habanera.
Zij gaan niet naar
Oost-Duitsland terug
(Van onze correspondent)
Na gastvoorstellingen van de „Ko
mische Oper" uit Oost-Berljjn in
Suttgart hebben acht leden van het
toneel personeel besloten, niet naar
Oost-Duitsland terug te keren. De
voorstellingen, die een week lang in
Stuttgart werden gegeven, stonden
onder leiding van de 63-jarige Oos
tenrijker Walter Felsenstein.
Het bezoek van de Oostberlijners
was als „gastvoorstelling van het
jaar" door de Westduitse pers uitge
roepen. Prof. Felsenstein verkeert in
de bijzondere positie dat hij, hoewel
hij zijn dagelijkse toneelbezigheden
in Oost-Berlljn heeft, in West-Ber-
lijn woont. In Stuttgart voerde de
„komische Oper" Jacques Offen
bach's „Ridder Blauwbaard" en Pai-
siello's „Barbier van Sevilla" op.
TIBOR DE MACHULA
(Foto L.D./Holvast)
Rechter Douglas over komende eeuiv
99
Rechter William O. Douglas van
het Amerikaanse hooggerechtshof is
mening dat China in de komen-
euw in wereldzaken een leidende
rol zal vervullen en dat het Westen
zich gereed moet maken dat probleem
onder ogen te zien. Hij bepleitte de-
militarisatie van Formosa en de toe
lating van communistisch China tot
de Ver. Naties.
j een persconferentie verklaar
de Douglas gisteren, dat het aantal
Chinezen in de 21ste eeuw even groot
zal zijn als de huidige wereldbevol
king.
„Wij krijgen een wereld vol Chine
zen. Chinese ambities en Chinese
dromen", zei hij. „Wij moeten reeds
thans beginnen te overdenken wat
wij met die miljoenen moeten doen.
'Hoe zullen wij tegen al die mensen
opgewassen zijn? Je kunt ze maar
niet vernietigen".
De toelating van communistisch
China tot de Ver. Naties kan vol
gens Douglas slechts door bemidde
ling, besprekingen en verzoening be
reikt worden. Hij zei tenslotte, dat
alle staten tot de Ver. Naties behoren
te worden toegelaten, omdat deze al
leen zo doeltreffend kunnen werken.
Stemmenwinst
voor peronisten
In de Argentijnse provincie For
osa hebben de peronisten bü zon- j
dag gehouden verkiezingen indruk- I
wekkende stemmenwinsten geboekt.
De radicale partij won met een klei-
stemmenmeerderheid. Het gehele
land heeft met grote belangstelling I
ar deze verkiezingen uitgezien
idat zij een aanwijzing kunnen j
geven voor de politieke wind, die op
4 maart bij de nationale verkiezin- j
gen zal waaien.
Verontschuldiging
van Tsjombe
Premier Tsjombe heeft het hoofd
van ae Unesco in Loeloeaburg zijn
persoonlijke verontschuldigingen
aangeboden voor de uitwijzing van
zestien „Unesco-docenten", die vrij
dag Kongo-Leopoldstad moesten ver
laten omdat zij beschuldigd werden
van ondermijnende activiteit.
Tsjombe verliet een politieke bijeen
komst in Loeloeaburg om de Unesco-
leider te gaan zeggen dat de uitwij
zing op een misverstand berustte.
Intussen waren de leraren met hun
gezinsleden reeds op weg naar Athe
ne. Het is niet bekend of zij nog
terug willen keren.
Acht Europese overlevenden heb
ben gisteren in Leopoldstad verteld
hoe zij 14 dagen door het oerwoud
getrokken zijn om aan de Kongolese
rebellen te ontsnappen.
Hongerig, uitgeput en verzwakt,
doordat zij gedwongen werden zich
gedurende twee maanden in de wil
dernis verborgen te houden, trokken
zij van Watsa, in het noordoosten bij
de Soedanese grens, naar een dorp
bü Mongwaloe, ongeveer 65 km van
het door de regeringstroepen bezet
te plaats Boen ia.
's Nachts hebben zü, geleid door re
geringsgetrouwe Kongolezen die
daarmee de doodstraf van de rebel
len riskeerden, meer dan 240 km af
gelegd. Onder de acht bevonden zich
twee missionarissen.
Gilbert Maes, een 34-jarige koffie
planter uit Welkenraedt in de pro
vincie Luik, die zijn arm in een ver
band droeg, vertelde dat hij in zijn
schouder geschoten was door
simba's, die gekomen waren om vier
blanken te vermoorden die in het
ziekenhuis van Watsa lagen. Dit was
in de nacht van 26 november jL
toen Belgische parachutisten gijze
laars uit Paulis bevrijd hadden. De
moordpartij in Watsa begon des
avonds om 7 uur toen een door pa
niek bevangen „kolonel" van de re
bellen uit Paulis het legerkamp in
Watsa bereikte, waar 50 60 Bel
gen in cellen waren opgepropt- Toen
er een eind aan de schietpartij ge
komen was lagen 30 35 gijzelaars,
onder wie 12 nonnen, dóód op de
grond. Hun lichamen werden in de
Hihn.ii geworpen, zo vertelde Maes.
De derde Belg die omkwam, sneu
velde vechtend. Toen hij er uit ge
sleept werd, begon hij te worstelen
met zijn Simba-moordenaar. Hij
werd vermoord, maar anderen wis
ten te ontsnappen tijdens de wor
stelpartij en verscholen zich in het
struikgewas.
Tweeëneenhalf uur later kwamen
de simba's om de zieken te vermoor
den. Maes, die reeds een maand ge
vangen zat, was drie dagen eerder
met een oorontsteking naar het zie
kenhuis overgebracht. Hij werd in
de schouder geraakt toen de simba's
de ziekenafdeling begonnen te door-
n met kogels. Een van zijn drie
metgezellen vloog op de simba's af
om te proberen een geweer te be
machtigen. Terwijl zijn vriend neer
geschoten werd, holde Maes naar de
deur. Rebellen schoten in het wilde
weg terwijl hij overal naar dekking
zocht. Acht dagen hield hij zich zon
der voedsel in het oerwoud schuil.
Vijf dagen lang was hij verstoken
water. Hij kwam tenslotte uit
het oerwoud te voorschijn omdat
zijn wond hem veel last bezorgde.
Rebellen vonden hem maar deden
Goddelijke Comedie
op één stuk papier j
Een student heelt in de i
openbare bibliotheek van Pa- i
lermo een opgevouwen blad i
papier van 50 bij 70 centime- i
ter gevonden, waarop in klei-
ne lettertjes in 69 kolommen f
i alle 14.233 verzen van Dan- r
J te's ,,Divina comedia" waren f
i geschreven. f
Expositie schilderijen
begrafenis van Churchill
De Spaanse artiest José Luis Rey-
Villa heeft gisteren in Parijs een ten
toonstelling van zijn tekeningen en
pastels van de begrafenis van sir
Winston Churchill geopend.
De pastels van militairen en ma
trozen diie aan de begrafenis deelna-
zijn in schitterende kleuren.
Rey-Villa heeft verder veel schetsen
gemaakt van afzonderlijke militairen.
Eén van de grootste werken is een
close-up van de matrozen die de af
fuit met de lijkkist trokken.
hem geen kwaad. De wraakgevoelens
van de moordpartij waren reeds
weggeëbd. Maes leefde tien dagen
in Watsa, waar hij zich soms tussen
de dakbalken van huizen verborgen
hield.
Tijdens deze periode ontdekte
Maes twee in kaki geklede Arabie
ren. Zij droegen geen insignes en
rebellen zeiden, dat zij perfect Frans
spraken. De rebellen hadden Maes la
ter verteld dat de Arabieren uit Soe
dan waren om de simba's te leren
om te gaan met moderne automa
tische wapens uit de Sowjet-Unie,
Tsjecho-Slowakije en de Verenigde
Arabische Republiek.
De verklaring van Maes is de eer
ste betrouwbare over de aanwezig
heid van Arabische officieren bij de
rebellen.
Andere Arabische officieren zijn
waargenomen in Joeba, een Soeda
nese plaats 240 km van Kongo, waar
geweren die met vliegtuigen voor de
rebellen aankwamen overgeladen
werden in vrachtwagens voor ver
voer over de Kongolese grens.
Maes voegde hieraan toe dat hij
ook een luitenant uit Boeroendi ont
moet had, die aan het hoofd stond
van een inlichtingendetachement
van zes man uit Boeroendi, die aan
de kant van de rebellen dienst deden.
De luitenant beweerde de broeder te-
zijn van Prins Louis Rwagasore, de
eerste premier van Boeroendi die in
1961 vermoord werd.
Boeroendi heeft de rebellen gehol
pen totdat de vader van Prins Louis,
mwami Mwamboetsa IV, onlangs de
pro-Chinese regering omvergewor
pen heeft. De mwami heeft daarna
de Chinese ambassadeur uit
hoofdstad verbannen.
Met zijn vrouw, zijn schoonvader
en vijf anderen vluchtte hij tenslotte
naar een klein dorp waar hij zeven
weken in een verlaten pygmeeënhut
woonden. Op 4 februari gingen
op weg naar de stad Boenia, die in
regeringshanden was. Zij volgden
wildsporen en vorderden langzaam.
Aan het eind van hun krachten be
reikten zij het dorp Aboea, waar d<
dorpelingen hun 60 gewapende man
nen als escorte meegaven. Op 19 fe
bruari kwam het gezelschap in Boe
nia aan. Zeven van hen zijn intus
sen naar Brussel gevlogen.
RAI veroorzaakte
verkeerschaos
Enkele kettingbotsingen' hebben zich
gisteravond tussen half zes en zes
uur voorgedaan op de Rijksweg
AmsterdamUtrecht. In totaal wa
ren er ongeveer dertig auto's bij
betrokken. Persoonlijke ongelukken
hebben zich niet voorgedaan. Wel
is aanzienlijke materiële schade
veroorzaakt.
Naar wij van de Rijkspolitie verne
men is de Gouden R.A.I.-tentoon
stelling in Amsterdam, die om vijf
uur haar poorten tot zeven qur
's avonds sluit, de oorzaak van de
grote verkeersdrukte op de rijks
wegen van Amsterdam naar
Utrecht, Den Haag en Rotterdam.
Het „R.A.I.-verkeer" voegt zich om
deze tijd by het normale spitsuur-
verkeer, hetgeen een overbelasting
van de wegen veroorzaakt. Met
min of meer ernstige botsingen als
gevolg.
De directie van de R.AX zal nu
van vandaag af op advies van
de Rijkspolitie kort voor het
middagsluitingsuur, de bezoekers
waarschuwen met de grootst moge
lijke voorzichtigheid te rijden. Men
hoopt, dat de per auto terugkeren
de R.A.I.-bezoekers deze waarschu
wing ter harte zullen nemen.
Morgenavond wordt het helemaal
bijzonder druk. Dan komen er ook
nog de bezoekers van de voetbalwed
strijd D.W.S.Vasas bij. Men heeft
daarvoor extra maatregelen geno-
nomen De Bovag zal in nauwe sa
menwerking met de Rijkspolitie en
de A.N.WB. 17 takelwagens van licht
en zwaar type stationeren. Hiertoe
zullen tien bij de Bovag aangesloten
bedrijven materieel en deskundig per
soneel paraat houden.
Het materieel zal op regelmatige
afstanden worden gestationeerd in de
directe omgeving van de snelwegen
naar en van Amsterdam (verkeers
plein VoorburgAmsterdam, Amster
damverkeersplein Oudenrijn en ver
keersplein Oudenrij nverkeersplei n
Voorburg). De oproepen lopen via de
Rijkspolitiewagens per mobilofoon.
De Bovag streeft naar een perma
nente dag en nacht takel- en ber-
gingsdienst in de toekomst.
Ds. King leidt
weer demonstratie
in Selma
Dr. Martin Luther King heeft gis
teren zijn volgelingen ln Selma (Ala-
barna weer naar het gerechtsgebouw
geleid in de campagne voor inschrij
ving van negers op de kieslijsten.
Sinds deze vijf weken geleden begon,
zijn meer dan 3000 negen gearres
teerd.
King verklaarde voor de 350
gers, die bijeenkwamen in de kerkl
„Zij zullen ons niet tegenhouden door
enige van ons af te ranselen'
zinspeelde op de geweldadigheden
die afgelopen donderdagavond heb-
ben plaatsgevonden in het nabije'
Marion, toen negers probeerden terj
demonstreren. King zei verder niei
van plan te zijn te buigen voor eenili
bevel van gouverneur Wallace voor
het houden van demonstraties in de
avond.
„Het is beslist ongrondwettig. WjjllC
hebben een recht voor onze vrijheid
te marcheren, zo vaak wij dat wil
len. Maar wij zullen zelf besluiten
wanneer wij dit zullen doen".
Verscheidene rechercheurs
achter in de kerk. Een negerdomi
nee verzocht hun heen te gaan, het
geen zij deden.
Voor de kerk stonden auto'
politie. Er waren ook mannen van d«
FBI. Sheriff Clark, die door de
gers als het symbool van verzet te
gen hun campagne wordt be
schouwd, kwam even kijken voor
dat King was aangekomen. By de
mars naar het gerechtsgebouw werd
King verzegeld door een negerdomi
nee en een bejaarde negerin. Ds
vrouw bevond zich in een groep,
waarin ook een 82-jarige neger
liep.
Vice-president Humphrey heefi
voor de televisie gezegd, dat de re
gering Johnson tot de conclusie ge
komen is, dat aanvullende wetten
nodig zijn om het stemrecht van dsf
negers in de V.S. te verzekeren.
Ds. King heeft later verklaard, dal
de negers voornemens zün binnen
kort een mars op Montgomery dl
hoofdstad van Alabama te houden,
om gouverneur Wallace te zeggen dal
„wij het niet langer zullen dulden".
De Britse delegatie in de ml'
nisterraad van de Europese Vrij'
handelsassociatie, bestaande uit
v.l.n.r. Lord Walston, Douglasü
Jay en George Brown, tijdensT
het gesprek over de verlagir
van de Britse invoertoeslag vê
vijftien tot tien procent.
Vrijwel volledige uilslagen voor
Formosa geven de radicalen 20.542
stemmen en de Volksunie (de banier
waaronder de sterk versplinterde pe
ronisten stryden) 17.810. Derde werd
beweging van integratie en
ontwikkeling van oud-president Ar-
turo Frondizi met 8.522 stemmen.
In 1963 won de regeringsparty met
19.920 semmen. Toen onthielden de
meester peronisten zich echter van
stemming, zodat zy slechts 3.017
stemmen op zich wisten te vereni
gen.
