Verwondering om het nieuwe!
Bodoni Verona" in
Kon. Bibliotheek
„L'Officina
Belgische
Uiterst knapmaar
weinig fantasie
LEIDSCH DAGBLAD DONDERDAG 18 FEBRUARI 1965
De Amerikaanse president
(Van onze Brusselse correspondent)
/N de tentoonstellingszaal van de Belgische Kon. Bibliotheek
in Brussel wordt ditmaal een collectie boeken geëxposeerd,
biijedrukt en soms ook uitgegeven door het Officina Bodoni te
n /erona, de drukkerij van Giovanni Mardersteig, de thans 72-
meester. Veertig jaar drukkunst vindt men in zo ongeveer
25 boeken. Het is een vreugde daar rond te wandelen en te zien
oe er in bewogen tijden, die opkomst en ondergang van Musso-
ia inie, van Hitler, van Stalin hebben gekend, ergens in een kleine
5t taliaanse stad typografische meesterwerken werden gedrukt.
283
Mardersteig is van afkomst een
Hij werd in 1892 in Weimar,
van Goethe en Schiller, van
f*jj|et Bauhaus en van het Tweede Rijk
en groeide erop in een artis-
iek milieu. In 1923 vestigde hij zich,
grondige opleiding in eei
ldliudie van het drukkersvak, te Mon
gi ignola, een plaatsje in de buurt
Blij an Lugano, dicht bij de Zwitsers-
taliaanse grens. Hij noemde zijn
fcrkplaats naar de grote Italiaanse
j l glitter - ontwerper en drukker Giam-
ik attista Bodoni (1740-1813)
lbu |n ook diens lettei-types, welke hij
e3g. j) voorkeur heeft gedrukt.
ssl Na enige jaren heeft hij ze ech-
iaii ;r vervangen door de Poliphilus and
-h. llado, de Janson, de Garamond, de
"'irrighi and Vicenza
jjaganini. In 1929 heeft Mardersteig
letter laten graveren naar
■dB et alfabet in een 15e eeuwse editie
rei an de Venetiaanse drukker aldus
IJ-, lanutius.
Luc Indestege vertelt in de inlei-
t lng tot de cata logus van de onder-
lavige expositie, dat tenslotte in 1948,
ia jarenlange voorbereiding, Marder-
jrp ieig aan Charels Maiin het grave-
lde cn toevertrouwde van een nieuwe
iub itter, de Dante, die haar eerste_ toe^
asslng heeft gevonden bij de "druk
ja(( an Boccaccio's tractaat
Nationaal
monument
Inmiddels was Mardersteig met
ijn handpersen in- 1927 van Mon-
jnola verhuisd naar Verona. Het
ir tevoren was er in Italië een
>rt nationaal instituut opgericht
Jat als taak had een uitgave tot
■je'y land te brengen van de volledige
ge« erken van Gabriele d'Annunzio.
retl len schreef een prijsvraag uit om
oE e proberen de drukker te vinden,
aj, 'ie de nodige artisticiteit en vakken-
BÏt is zou bezetten, het werk ten ult-
led oer te brengen. Italië beschouwde
at als een soort nationaal monu
ment.
ciai Tientallen drukkers, onder wie
Na? lardersteig, namen aan de pry3-
raag deel. Hij werd bekroond maar
lij kreeg daarbij toch de wenk, dat
'ij zich liever in Italië moest ves-
igen. Zijn keuze viel op Verona, om-
at de stad van Romeo en Julia in
gD8 ie nabijheid ligt van Gardone, waar
0 c I' Annunzio woonde.
1 In Verona werd de oorspronkelij
brU e drukkerij uitgebreid en werden
:r^ r naast de handpers ook gewone
idei tukpersen in gebruik genomen. De
folledige d'Annunzio is tenslotte tot
6 delen uitgedijd, in 1932 voltooid
en een van de meesterwerken
Mardersteig geworden.
Lang is de reeks boeken, welke hij
in Verona heeft ontworpen en
drukt of heeft laten drukken. Hij
heeft voor illustraties vaak een
roep gedaan op bekende grafische
kunstenaars uit Italië of uit het bui
tenland, zoals Annigoni, Bramanti,
Boehmer, Campigli, Manzu en Ma-
sereel om er slechts enigen te noe-
Italiaanse
traditie
Nu men Marderstelgs levenswerk
in de vitrines van het Albertineum
bijeenziet (en men betreurt steeds
weer dat het nu eenmaal niet
gelijk is bij zo'n tentoonstelling de
boeken in de hand te nemen en door
te bladeren), komt men enerzijds tot
de conclusie dat hij meesterdrukker
is, die vooral heeft voortgebouwd op
de oude Italiaanse tradities, ir
die zich daarbij alle verworvenhe
den van hetgeen door en na William
Morris is tot stand gekomen, heeft
eigen gemaakt.
Anderzijds en het Is wellicht
enig Nederlands chauvinisme
meespreekt vraagt de bezoeker
zich of een expositie van de boeken
van A. A. M. Stols, wiens werkzaam
heden voor het schone boek zich
uitstrekken over dezelfde periode als
die waarin Mardersteig werkt, niet
een nog verscheidener en indruk-
Vier oud-SS-ers
gearresteerd
Vier voormalige
ten zijn, onder verdenking
neming aan massa-moorden, op last
van Westberlijnse rechters vai
structie gearresteerd.
De gearresteerden zijn: de
gere SS-obersturmbannführer Wil
helm Wiebens en Oswald Schaf er,
de voormalige SS-obersturmführer
Karl Rath en de gewezen SS-unter-
sturmführer Heinz Tangermann.
Wiebens en Schafer worden ervan
beschuldigd in 1941 en 1942 in bezet
Rusland tenminste 3500 joden
zigeuners op gruwelijke wijzen
het leven te hebben gebracht. Rath
en Tangermann wordt ten laste ge
legd bevel gegeven te hebben tot het
doodschieten van 3.000 merendeels
joodse mannen, vrouwen en kinde
ren.
Frans Masereel: Giovanni
Mardersteig in zijn atelier (hout
snede voor: l'Officina Bodoni uit
1929).
wekkende verzameling drukkunst zou
opleveren. Men ontkomst bij alle
sierlijkheid en bekoorlijkheid van
vele van Mardersteigs boeken niet
aan een zekere monotonie. Het is
vaak allemaal heel knap, maar het
verraadt weinig fantasie en dat was.
om bij het nu eenmaal genoemde
voorbeeld Stols te blijven, juist iets
dat bij hem, tot in zijn kleinste
gedichtenbundels altijd verraste en
boeide.
Kostelijke
uitgaven
Hetgeen dan niet wegneemt dat
het „Officina Bodoni" trots kan zjjn
op meer dan kostelijke uitgaven zo
als L'Oleandro van D'Annunzio met
litho's van Martini, Theseus van
Gide met litho's van Campigli of het
scheppingsverhaal uit het boek Ge
nesis met houtsneden van Frans Ma
sereel. Als merkwaardigheid zijn nog
Andriessen tegen
hogere tarieven
in Den Haag
(Van onze Haagse correspondent)
Na Rotterdam heeft nu ook de
Residentie het met de regering aan
de stok over de financiële positie van
de gemeente.
Minister Andriessen van Econo
mische Zaken heeft bezwaren ge
maakt tegen een aantal tariefsver
hogingen, waarmee de Haagse ge
meenteraad korte tijd geleden ak
koord is gegaan. Daarmee is de toch
al moeilijke financiële positie vav
Den Haag opnieuw verzwakt.
In een brief aan het college van
E. en W. heeft minister Andriessen
zich gekeerd tegen de verhoging van
de waterleidingtarieven. Ook meent
de minister dat de verhoging van de
eleklriciteitstarieven moet worden
getemperd. Verder maakt hij be
zwaar tegen de hogere markttarie-
ven. Deze verhoging mag slechts in
enkele fasen worden doorgevoerd.
Bij de behandeling van de begro
ting in november van het afgelopen
Jaar kondigden B. en W. van Den
Haag reeds aan. dat verhoging van
een aantal tarieven onvermijdelijk
moest worden geacht, daarbij wees
het college op het standpunt van
ae regering, die geen compensatie
wil verlenen voor salarismaatrege
len buiten de z.g. overheidssector.
PALEISDEUREN
ZIJN ZOEK
Tot grote verrassing van dege
nen, die bij de restauratie van
het koninklijk paleis aan de Dam
in Amsterdam zijn betrokken,
zijn er twee grote zware bronzen
deuren verdwenen. De deuren, die
elk twee meter breed en 3V2 me
ter hoog zijnmoesten worden
verwijderd om te voorkomen, dat
zij zouden worden beschadigd bij
het transport van bouwmateria
len.
Nu de deuren weer geplaatst
zouden worden blijken zij zoek te
zijn
Soepeler beleid
voor bedrijfsleven
in Ver. Staten
President Johnson heeft het Ame
rikaanse bedrijfsleven 700 miljdoen
voordeel in hetv ooruitzicht gesteld
als gevolg van een soepeler fiscaal
beleid ten aanzien van de afschrij
vingen.
„De nieuwe regels zullen het be
drijfsleven aanmoedigen oude uit
rusting af te danken en nieuwe aan
te schaffen. Zij zullen het bedrijfs
leven helpen de kosten te drukken,
de doelmatigheid te verhogen en de
prijzen in bedwang te houden om
de economische groei te laten voort
duren" aldus de president.
De presiden wees op de noodzaak,
dat het aanbod van werkgelegen
heid met 50 procent toeneemt en dat
het nationale produkt tegen 1985
meer dan verdubbeld moet zijn.
Nieuwe koudegolf
over West-Europa
Een nieuwe koudegolf breidt zich
over west-Europa uit, gepaard gaan
de met zware sneeuwval.
In Lenk, in de Berner Alpen, vroor
het gisteren twintig graden. Herten
komen van koude en honger om in de
Franse Jura. In West-Duitsland stag
neerde het verkeer op tal van plaat
sen door de sneeuwval. In de Beierse
Alpen viel een sneeuwlaag van een
twee meter, en van zes meter op
het massief van de Zug.spitze. Het
gevaar voor lawines is hier toegeno
men. In het Zwarte Woud zijn ver
scheidene dorpen al drie dagen lang
Ook aan de Riviera heeft het op
tal van plaatsen, zoals in Nice, Can
nes en Toulon gesneeuwd. In het
zuidoosten van Frankrijk, zijn ver
scheidene boerderijen van de buiten
wereld afgesloten en zijn wegen on
begaanbaar geworden.
Nieuwe minister
van landbouw
in Sow jet-Unie
De 56-jarige Wladdimir Maskewitsj,
die in 1960 in ongenade viel en een
functie kreeg in Kazachstan (Cen
traal Azië), is nu benoemd tot mi
nister van Landbouw der. Sowjet-
Unie. Zijn voorganger, Wolowtsjen-
ko, is teruggezet tot de rang van eer
ste plaatsvervangende minister.
De landbouw-deskundige Matske-
witsj is een der naaste medewerkers
van oud-premier Chroesjtsjow ge
weest en daarna een van zijn slacht
offers, door zijn „verbanning" naar
de „maagdelijke gebieden" in de
Sow jet-Unie.
Toen Chroesjtsjow aan de macht
kwam, ging Matskewitsj naar Moskou
waar hij minister van Landbouw der
Sowj et-Unie werd en zelfs vice-pre-
mier in 1955. De achtereenvolgende
echecs die de Russische landbouw
moest incasseren en de door Chroesjt
sjow zelf aangeprezen andere teelt-
methoden leidden ertoe dat Matske
witsj in het openbaar door de ex-
premier de mantel werd uitgeveegd
en belast werd met de leiding van
het bestuur over de maagdelijke ge
bieden. Maar het gelukte hem in de
vijf jaar van 1955 tot 1960 dat
hij deze functie had, niet deze gebie
den in vruchtbare streken om te
vormen.
Het lot van de Russische land
bouw is dus nu opnieuw toevertrouwd
aan Matskewitsj. Hij is de zesde mi
nister van Landbouw sinds de dood
van Stalin.
Zilveren broodmand
voor C. van Stolk
De Nederlandse Vereniging van
Meelfabrikanten heeft de Zilveren
Broodmand dit jaar toegekend aan
de heer C. van Stolk. Deze in 1956
voor he eerst ingesteld inderschei-
ding wordt jaarlijks uitgereikt we
gens bijzondere verdiensten op het
gebied van de voedselvoorziening.
De keuze van de heer C. van
Stolk is een erkenning voor al het
geen hij sinds vele jaren, ook tij
dens re wereldoorlog, voor de voed
selvoorziening van Nederland heeft
verricht. De uitreiking zal plaats
hebben op 17 maart in Den Haag.
Ongemerkt lengen de dagen,
kijken de crocussen om
de hoek, gaan de vogels
flierefluiten, staat u 's morgens
vroeg niet meer in het pikke
donker op, komt u 's avonds
thuis als 't nog schemert. Het
nieuwe voorjaar zit dus in de
lucht!.
De overgang valt in het be
gin niet mee
Men zit nog enigszins gevan
gen in de winterse „gezellig
heid", ook al moet daarbij de
kou op de koop toe genomen
worden.
Met die kou is 't dit Jaar in
tussen wel meegevallen mis
schien merkt u 't aan de olie-
Df kolenrekening? en dat is
een verheugenis op zichzelf.
Maar om nu te zeggen, dat
tiet in elk opzicht een verheu
genis is om van de winterse ge
neugten afscheid te nemen:
nee, dat is bepaald niet altijd
het geval.
Johnson in gesprek met oud-pre
sident Eisenhower, wiens advies
hij heeft ingewonnen over de
kwestie Zuid-Vietnam. De Ver
enigde Staten namen hun ver
plichtingen ten aanzien van dat
land op zich ten tijde van het be
wind van Eisenhower.
In en om R'dam
ARBEIDSONRUST
OP WERVEN
Na de aankondiging dinsdagavond
van de Verolme-directie, dat zij be
reid is de uurlonen van de werkne
mers nog eens met vier procent of
9 cent te verhogen, mits de produk-
tiviteit wordt opgevoerd, is op andere
scheepswerven in en rond Rotter
dam de arbeidsonrust toegenomen.
Het betreft hier werven, die niet
zijn overgegaan tot de uitbetaling
van de vier procent ondernemings
gewijze differentiatie. Hoewel de er
kende vakbonden stakingsacties af
wijzen, schijnen de metaalwerknemer?
de uurloonstij ging van 9 cent door
protestacties min of meer te willen
afdwingen, zoals dat ook bij Verolme
in zekere mate is gebeurd. De vak
bonden dringen er op aan om via
besprekingen met de diverse werf-
directies tot overeenstemming over
de vier procent te komen. Men ver
wacht dat deze onderhandelingen
tussen ondernemingsraden, vakbond
vertegenwoordigers en werfdirecties
in verschillende gevallen binnenkort
op gang zullen komen.
De meeste directies van werven
stellen zich op het standpunt dat de
mogelijkheid tot uitbetaling van de
vier procent ondernemingsgewijze
differentiatie alleen mag worden ge
bruikt om de niet rechtensgeldige
loner, te witten.
Ook bij Boele's scheepswerf- en
machinefabriek N.V. in Bolnes heeft
de directie besloten de 4 pet differen
tiatiebeloning in te voeren.
Op de Bolnesser scheepswerven
hebben zich vorige week maandag
en dinsdag stakingen voorgedaan.
Bij Wilton Feijenoord staakten
gisteren 3500 man, bij de Rotterdam
se Droogdokmaatsohappij 500 man.
Losse patronen
kan men beter
niet wegwerpen
Acht soldaten van een in de West-
duitse stad Bamberg gelegerde Ame
rikaanse eenheid moesten dezer da
gen voor straf van Bamberg naar
Coburg en terug lopen, een afstand
van in totaal 80 kilometer, en onder
weg zoeken naar de 617 losse patro
nen die zij een dag tevoren bij een
rit uit een legerwagen hadden ge
worpen. Daarmee waren zij er echter
nog niet, want de hoofdschuldige zal
voor de krijgsraad moeten verschij
nen, terwijl de zeven anderen voor
vijfenveertig dagen in de kazerne
geconsigneerd zijn, na de dienst
zwaar werk moeten opknappen, gedu
rende twee maanden slechts dc helft
van hun wedde zullen krijgen en
gedegradeerd zijn tot de laagste
diens tgraad.
Sabotagekomplot
in de VS
meesterdrukker Mardersteig
vermeld de tweedelige catalogus van
de schilderijen van dr. C. J. K. van
Aalst te Hoevelaken, die in juli 1939
in een oplage van 155 exemplaren van
de pers kwam.
Het meest op dreef schijnt
kwam. Het meest op dreef schijnt
Mardersteig wanneer hjj zich be
perkt, waaruit dan boeken ontstaan
als de Candide van Voltaire of de
brieven van Rilke aan Mimi Ro-
manelli, zijn Venetiaanse vriendin.
Het curieuze is daarbij dan wel, dat
men gaat overwegen dat zulke uit
gaven net zo goed in grote oplage
op de machinale persen hadden kun
nen worden gedrukt. Mèer lezers
zouden er dan hun genoegen en ge
luk aan hebben kunnen beleven!
Hat komt straks pas, als de
eerste, warme zonnestra
len gaan schijnen en u
zich in de tuin of op 't café
terrasje daaronder behagelijk
leunt koesteren, zoals een spin
nende poes dat voor een
gloeiende kachel doet.
Dan snuift u de lentelucht
diep in en krijgt u het gevoel,
dat het niet voor niets weer
voorjaar is geworden, met
misschien een heerlijke zo
mer in het verschiet.
Zeker daarvan kunt u in ons
natte kikkerland nooit zijn.
Ga dan maar liever naar
Spanje of Italië
Werken van
Het kan langer of korter du
ren, éénmaal komt de
tijd, dat zelfs de grauw
ste muur gelijk op dit
plaatje als tegenwicht weer
getooid zal zijn met een onver-
En behoort „verwondering"
niet tot de goede dingen, die
een mens geschonken kunnen
worden?
FANTASIO
De politie die een onderzoek instelt
naar een beweerd komplot om drie
nationale symbolen waaronder
het vrijheidsbeeld te vernielen,
werkt thans op grond van aanwij
zingen dat het deel uitmaakte van
een grotere samenzwering om vitala
installaties in het gehele land te ver
nietigen.
De federale recherche (FBI) zoekt
in andere steden naar medeplichti
gen van de drie mannen en een
vrouw die in New York gearresteerd
zijn op beschuldiging van voorgeno
men sabotage.
Een der drie mannen had tegen
over een politieman verklaard dat
hij groepen van drie man wilde op
leiden en uitrusten om installaties
in de VS te vernietigen.
