„Tiny Alice": wonderbaarlijk
mirakelspel van Edward Albee
Proces in Mannheim tegen rol
van Rijksduitsers in Polen
Zestig
Ver. v.
jarig bestaan
Letterkundigen
Verstopte
neus
BEGRIJPT MEN ER IETS VAN?,
Met wat slagroom
doet u wonderen!
ijn laatste stuk
zit vol raadsels
GETUIGE
Expositie en andere
manifestaties
NED. ARCHITECTUUR IN LONDEN
Russische griep
blijft beperkt
Ongericht 1 maart 1860
Vrijdag 5 februari 1965
Vierde blad no. 31484
ïii
Belgische lof voor
Ned. Dans Theater
(Advertentie)
(Van
correspondent
Een groot talent
Dat Edward Albee een groot ta
lent is en ook in „Tiny Alice" weer
goede scènes en scherpe dialogen
geschreven heeft neemt niet weg
dat ik zijn jongste ontwikkeling be
treur: zijn hang naar symboliek (zo
overtuigend in „The American dream"
en zfjn liefde voor ontknopingen, die
het hele stuk achteraf belichten (zo
als in „Who is afraid of Virginia
Woolf") zijn in „Tiny Allee" een on
verteerbaar huwelijk aangegaan met
zjjn verkondigingsdrang.
Maar Albee is nog jong en er is
reden aan te nemen dat hij, on
danks zijn succes, de weg niet zal
weten te vinden naar een gediscipli-
neerder, meer doordacht en overtui
gender gebruik van zijn grote ta
lenten.
De Belgische dagbladen zijn nooit
snel met hun kritieken. Vandaar dat
er tot nu toe nog maar één oordeel
is verschenen over de voorstelling van
woensdagavond van het Ned. Dans
Theater. De socialistische „Peuple"
van hedenochtend spreekt, naar ana
logie van Béjart's benadering van het
„spectacle total" en het noemt dat
volkomen geslaagd. De recensent
vond de voorstelling een prestatie van
grote klasse, waarvan de ensemble-
geest en de groepsdiscipline niet de
minste kwaliteiten waren. Hij heeft
ook een goed woord voor het Bra
bants Orkest en voor het Philips
Philharmonisch Koor, die hij „de
toute beauté" noemt.
Groot - Kempische
literatuurprijsvraag
De literatuurprijsvraag der Groot-
Kempische cultuurdagen in Hilvaren-
beek zal dit jaar zijn gewijd aan het
korte verhaal. De jury bestaat uit
Anton van Duinkerken, Emiel van
Hemeldonck en Jan Naaijkens. Korte
verhalen kunnen worden ingezonden
door allen die geboren zijn in Noord-
Brabant en Limburg en in de Bel
gische provincies Antwerpen en Lim
burg, ofwel in een van deze provin
cies woonachtig zijn. Een volledig re
glement kan worden aangevraagd
aan het gemeentehuis van Hilvaren-
beek.
Cake. koffie, pudding, vla-flip, vruchten alles wordt nog
lekkerder en nóg gezelliger met slagroom. (Tomatensoep ook
met een wolkje ongeklopte slagroom). Vraag morgen zo'n
"huiselijk" flesje slagroom aan uw melkman!
Ml
(Van onze correspondent in
Washington)
m E 36-jarige Edward Albee
auteur van "Who is afraid
of Virginia Woolf", de "Zoo
Story", "The American dream"
wn en enige andere successtukken
ige, uit de laatste jarenis een totaal
nieuwe weg ingeslagen met zijn
nieuwste schepping: 'Tiny Alice'
In dit twee uur en veertig mi
nuten durende stuk dat op New-
yorks Broadway gespeeld wordt
mm met beroemdheden als John
Gielgud en Irene Worth in de
hoofdrollen, komt Albee nl. uit
de bus als een wat mistige chris
ten, die zijn tastend geloof in een
raadselspel op de planken heeft
gebracht.
Het verhaal luidt als volgt.
1 Miss Alice, rijkkste vrouw ter we
reld, kondigt aan dat zij gedurende
i twintig jaar de lieve som van 100
miljoen dollar jaarlijks wil schenken
aan de kerk. Haar advocaat, een cy
nisch man, uitgerust met een mefi-
stofelisch baardje, komt in de eerste
scène de schenking bespreken met
een kardinaal, zijn vroegere school
kameraad, die zich met hart en ziel
wijdt aan de financiële, politieke en
algemeen maatschappelijke belangen
van de kerk als instelling.
Voor hete vuren
g Advocaat en kardinaal besluiten
dat lekebroeder Julian, de privé-se
cret ar is van de prelaat, zijn intrek
zal nemen in het immense kasteel
van miss Alice om daar nader de
schenking te bespreken. Julian, een
zachtmoedig man, die jarenlang in
een zenuwinrichting heeft doorge
bracht, komt in het kasteel voor hete
vuren te staan.
Eerst wordt hij geconfronteerd met
een haarfijne kopie van het vorste
lijke slot, die in de bibliotheek staat
opgesteld en waarin "\,Tiny Alice"
wordt gezegd te wonen. De onwerke
lijkheid en oneindigheid van dit
bijna vijf meter langer model van
het kasteel worden gesuggereerd dooi
de mededeling dat in de bibliotheek
van de kopie weer een piepklein mo
del van het hele kasteel staat, met
in de bibliotheek daarvan weer een
model, enz. enz. enz.
Na deze eerste ontmoeting met een
mysterie wordt broeder Julian ge
confronteerd met miss Alice (niet te
verwarren met de onwerkelijke Tiny
Alice), die hem eerst in de vermom
ming van een oude vrouw begroet,
maar daarna haar ware appetefijke
zelf aan Julian onthult, in een ver
leidingsscène met de rug naar het
publiek. Julian valt voor de verlok
kingen van miss Alice, stapt uit zyn
pij en trouwt haar.
Maar nog is de bruiloft niet voor
bij of miss Alice pakt haar koffers
en verlaat het kasteel, samen met
haar advocaat en haar butler, ge
naamd Butler. Julian, dodelijk ge
wond door een revolverschot dat de
advocaat op hem gelost heeft, blijft
achter in de bibliotheek van het kas
teel, aanvaardend dat hij zich wij
den en offeren moet aan de onzicht
bare Tiny Alice in de zich oneindig
voortzettende kopieën. Zijn armen
uitgespreid als aan het kruis sterft
hij tenslotte, liggend voor het vijf
meter lange model van het slot
waarin de lichten intussen een voor
een uitgaan.
Tegenstrijdige
interpretaties
Wie zich na lezing van het boven
staande naar het hoofd grijpt en
uitroept: „Ik begrijp er niets van"
gedraagt zich ongeveer zoals de over
grote meerderheid van het publiek in
New Yorks Billy Rose Theater elke
avond na het zien van Albees jongste
stuk. Niemand begrijpt precies wat
Albee met zijn stuk nu eigenlijk wil
en de meest tegenstrijdige interpre
taties vullen dan ook de kolommen
der critici. Albee zelf lijkt dat prettig
te vinden. Volgens hem moet een to
neelschrijver in zijn stukken meer
vragen stellen dan hij kan beant
woorden en het aan het publiek
overlaten zich te verwonderen en
antwoorden te vinden voor alle
raadsels.
Aan de andere kant heeft natuur
lijk ook Edward Albee ideeën over
zijn eigen stuk. Hij beschouwt het
als een diep religieus spel, waarin
broeder Julian, die zowel een soort
Elcerlyc is als een Christusfiguur,
tenslotte ontdekt dat van hem als
hoogste geloofsdaad wordt gevraagd
de onzichtbare, onwerkelijke Tiny
Alicy, die in het kasteelmodel zou
wonen, als God te aanvaarden.
Vele kanten uit
De verleidelijke miss Alice, de ad
vocaat en de butler blijken niet meer
dan afgezanten te zijn van Tiny
Alice, die tot taak hebben door ver
leiding en geldelijke schenkingen aan
Irene Worth als miss Alice en
föhn Gielgud als broeder Julian
in een scène in de bibliotheek
van het kasteel. Achter hem het
vijf meter lange model van het
slot, dat veel op Chambord
Frankrijk lijkt.
de kerk waarin het ware geloof door
institutionalisering verloren
gaan) broeder Julian te
Doordat Albee echter alle duidelijke
symboliek in zijn stuk vermijdt en de
dialogen vaakt spekt met niet ter za
ke doende, hoewel vaak puntige en
geestige beschouwingen en opmerkin
gen kan men met „Tiny Alice" nog
veel meer kanten uit, en er is (be-,
halve dan Albees eigen aanduidin
gen) eigenlijk weinig reden om niet
de interpretatie van de beroemde cri
ticus Walter Kerr te volgen, die in
het stuk een betoog ziet dat ware
eenwording van twee mensen onmo
gelijk is.
Wie van symboliek en diepe specu
latie houdt kan aan het jongste stuk
van Albee zeker zijn hart ophalen.
Zelf was ik daar kort geleden in
New York niet toe in staat. De scè
nes leken mij te lang, te duister en
vaak te vervelend, de symboliek
vermoeiend en het slot melodrama
tisch. Miss Alice bereikt in de verlei
dingsscène qua de melodramatiek
een hoogtepunt. Het toneelbeeld van
een nog half geklede in extase zich
kronkelende Irene Worth doet boven
dien regelrecht aan de omslag van
een slecht pocketbook denken.
En als in de slotscène dezelfde
miss Alice de door een kogel getrof
fen Julian in haar armen koester
fen Julian in haar armen koestert
met gebaren, die maar al te duidelijk
toespelingen zijn op de klassieke
houdingen der Piëta, dan vraagt men
zich af tot hoever een quasi diep
zinnige symboliek smakeloosheid nog
vermag te rechtvaardigen.
BORGSOM VOOR SS-ERS WERD DIRECT GESTORT
(Van
correspondent in Bonn
Het z.g. „Tuchler-proces" in Mannheim tegen de heide SS-ers
Richardt en Mocek houdt zich nu bezig met de veroordeling van
nazi-misdaden in verband met de „oplossing" van het Jodenpro
bleemHet gaat hier om het neerschieten van zestig Polen op de
Tuchler-heide in oktober 1939. De executie van deze Polen ivas één
van de fasen in de strijd tussen de reeds vóór de Duitse inval in
Polen levende Rijksduitsers en hun „gastheren"
De haat van de Polen jegens deze Duitsers votid haar uitlaatklep
tijdens de z.g. Br onberg er-bloedzondag van 3 september 1939, waar
bij zevenduizend Duitsers het leven lieten, (de nazi-propaganda
sprak destijds van 60.000 slachtoffers)
Niet
ien der belangrijkste, maar
der intelligentste beklaagden
in Mannheim is een zekere Sörgatz,
die bij het uitbreken van de Duits-
Poolse strijd als Rijksduitser in het
Poolse gedeelte van Pruisen woon
de. Bij het bekendmaken van de al
gemene mobilisatie in Polen werd
Sörgatz van Poolse zijde gewaar
schuwd en vluchtte naar Danzig. Hjj
verklaarde dat geen van de Rijks-
duitsers in Polen ernstig met de in
val van Hitier rekening had gehou
den.
Van dankbaarheid was bij Sörgatz
geen sprake. In oktober-1939 werd
hij leider van een kamp, waarin een
kleine 200 Polen waren opgesloten
door de z.g. „Duitse Zelfbescher
ming" een organisatie van Duitsers
in Polen. Toen de Gestapo opdracht
gaf tot het neerschieten van de ge
vangenen, voerden Sörgatz c.s. de be
velen zonder aarzeling uit. Sörgatz
verklaarde dit laatste uit het feit
„dat de in West-Pruisen woonach
tige Duitsers van een onwankelbare
hoogachting jegens het Duitse rijk
waren vervuld". Zij hadden zich niet
kunnen voorstellen," dat deze beve
len geen rechtsgeldigheid zouden
bezitten".
Willekeurig
De Vereniging van Letterkundigen, die op 15 februari 60 jaar be
staat, heeft dit jubileum aangegrepn om met een aantal manifesta
ties naar buiten op te treden.
Op vrijdag, 12 februari, ivordt in het Museum F odor in Amsterdam
een literaire tentoonstelling, De boekenboom genaamd, geopend,
waar 120 auteurs met elk een boek vertegenwoordigd zullen zijn.
In de hal wordt een (kunst)boom met boeken geplaatst. Voorts
zullen er documenten worden tentoongesteld, die een overzicht geven
van de geschiedenis van de vereniging. De eigenlijke expositie be
vindt zich in de bovenzalen van het museum, ivaar behalve de
boeken, portretten en handschriften van schrijvers actuele druk
werken te zien zullen zijn. De tentoonstelling zal drie weken duren.
Als geschenk van een aantal uit
gevers aan de leden der vereniging
wordt een boekje met dezelfde titel
de tentoonstelling uitgegeven,
waarin een aantal bijdragen van
schrijvers en kunstcritici is opgeno-
Voorts zal de vereniging in
het Minervapaviljoen een receptie
houden en zullen Seth Gaalkema en
Roelof Stalknecht daar 's avonds een
literair cabaret verzorgen. De fees
telijkheden worden besloten met een
nachtsouper waaraan ca. 200 per-
n zullen aanzitten.
Goede verhouding
met uitgevers
Prof. dr. G. Stuiveling, voorzitter
van de jubilerende vereniging, zei op
een persconferentie dat het jaar 1965
„een grensdatum" is. Niet alleen we
gens het 60-jarig jubileum maar ook
omdat er op 1 januari een fonds
voor de letteren tot stand is geko
men en het parlement een nieuwe
auteurswet in behandeling heeft.
„De huidige auteurswet, die van
1912 dateert, was toentertijd niet al
leen goed, maar ook tamelijk mo
dern", aldus prof. Stuiveling, die er
echter op wees, dat de wet door de
ontwikkeling van radio en televisie is
verouderd.
kunst'
omgesprongen. Zo waren er Polen, die
door de ene Duitse instantie als
„deutsch-freundlich" werden aange
merkt, door de andere als vijanden
bestempeld, waarna zij als het ware
van de aardbodem verdwenen.
Dc hoofdbeklaagden Richardt (69)
en Mocek (63) vertonen de opval
lende eigenschap van alle nazi-be
klaagden, dat zij over een zeer slecht
geheugen beschikken bij gebeurte
nissen van werkelijke betekenis, ter
wijl zij wel in staat blijken eindelo
ze fijsten op te dreunen van bijv.
SS-rangen.
Mocek is later nog bijzitter geweest
in het beructhte „Volksgerechtshof"
van Ronald Freisler, die de putschis-
ten tegen Hitier (1944) tot een af
schuwelijke dood veroordeelde. Ri
chardt en Mock behoren tot een ge
neratie, die na de eerste wereldoorlog
nog niet genoeg had van vechten. Zij
sloten zich als eerste aan bij de
nazi's en spreken elkaar nu nog aan
met „Kamerad".
Hoezeer dit soort oudgedienden nog
aan elkaar hangt blijkt wel hier uit,
dat zowel voor Richardt als Mocek
onmideliijk de borgsom van resp.
8000 en 20.000 mark werd gestort die
het hun mogelijk maakt op vrije
voeten te blijven.
Sehüle
Het Oostduitse persbureau A.D.N.
heeft meegedeeld, dat uit „pas ont
dekte" dossiers blijkt dat Erwin Sehüle
le, hoofd van het Westduitse cen
trale bureau voor onderzoek naar
nazi-misdaden, in 1933 lid van de
S.A. en in 1935 lid van de nazi
partij is geworden. Sehüle, die zich
op het ogenblik in Polen bevindt, zei
in Warschau, dat de beweringen van
ADN „als een pak leugens" moeten
worden beschouwd. Een woordvoer
der in Bonn heeft verklaard, dat
de beweringen van het persbureau
„zeer onwaarschijnlijk" zijn. Hij zei
echter, dat er in Bonn geen dossier
Over de verhouding vau auteur tot
uitgever merkte hjj op, dat er ge
tracht is een „ideaal" contract tot
stand te brengen, maar dat dit niet
is gelukt. Men is niet verder geko-
men dan een richtlijn, een soort
moreel statuut met een aantal ad-
viezen, waarbij echter geen percen-
tages worden genoemd. Prof. Stuive-
I ling betreurde het dat men tot dus-
ver geen „ideaal" contract heeft
j kunnen opstellen, maar voegde er
aan toe, dat de verhouding tot de
van Sehüle voorhanden is. Het West
duitse ministerie van Justitie heeft
in een formele verklaring gezegd,
dat het de beschuldiging van ADN
beschouwt als „een kwaadaardige po
ging de goede naam van het cen
trale bureau afbreuk te doen".
Sehüle bestudeert op het ogenblik,
met zes Westduitse openbare aankla
gers, Poolse archiefstukken en
micro-films over oorlogsmisdrijven.
De 50-jarige ss-sergeant Klauster-
meyer is in München wegens het
vermoorden van negen Poolse joden
in het getto van Warschau negen
maal tot levenlange gevangenisstraf
veroordeeld. Na een proces van tien
weken werd hij schuldig bevonden
aan het neerschieten van deze negen
joden zonder bevel van hogerhand.
Volgens de rechtbank pleegde hij de
misdaden uit rassehaat.
Ausehwitz-proces
Verdediger dr. Laternser heeft gis
teren in het Auschwitzproces in
Frankfort tegen twintig artsen en
bewakers van het voormalige con
centratiekamp om de aanhouding
van een getuige verzocht: de 51-
jarige Oostduitse minister van In
dustrie, Markowitsch. Volgens La
ternser is hij medeverantwoordelijk
voor de oprichting van de Berlijnse
muur en het aan de Oostduitse
grenswachten gegeven bevel om op
vluchtelingen te schieten.
De president van de rechtbank,
Hctmeyer, wees het verzoek na een
kort beraad af, omdat er naar zijn
mening geen rechtsgrond voor aan
houding bestaat. Markowitsch heeft
in Auschwitz gevangen gezeten van
1942 tot 1944 en weigerde te antwoor
den op vragen omtrent zijn leven
sinds hij het kamp heeft verlaten
1 felijk
vriendschappelijk
Reizende expositie begint, op 4 maart
Lees, hoe een
handige
Inhaler
dit vlug kan
verdrijven
Nu hoeft u niet langer te suk
kelen met een verstopte neus.
Omdat Vicks vijf doeltreffende be
standdelen heeft samengebracht
tot één kleine, handige Inhaler,
die u weer vrij laat ademen...
vlug en gemakkelijk!
De heilzame lucht, die u door
de Inhaler opsnuift, wordt regel
recht naar de bron van de aan
doening gebracht - maakt uw
verstopte luchtwegen snel vrij.
In een ogenblik is het verstopte
gevoel weg!
Vicks Inhaler kan zó in zak
of tas meegenomen worden. Haal
gauw een Vicks Inhaler en ont
dek zelf hoe heerlijk het is weer
vrij te ademen.
(Van
«•respondent
Op 4 maart zal in het prachtige
gebouw van de Kon. Instituut van
Britse architecten in Londen een
tentoonstelling van modern Neder
landse architectuur beginnen. Twaalf
jaar geleden werd daar ook een der
gelijke tentoonstelling gehouden.
De expositie, bestaande uit foto's
en maquettes, zal laten zien wat Ne
derland de afgelopen 10 jaar heeft
gepresteerd op het gebied van stede-
bouw en ook van drooglegging en
afdamming. Speciaal zullen drie ty
pes stadsontwikkeling worden be
licht, namelijk de nieuwe tuinstad
Slotermeer, het centrum van Rotter
dam en de overgang van Emmen
van een landbouwplaatsje tot een
moderne tuinstad. De tentoonstelling,
welke door de Nederlandse ambas
sadeur dr. J. H. van Royen zal wor
den geopend en die tot 27 maart
zal duren, verhuist dan naar de pro
vincie, namelijk Southampton (10
april2 mei) Nottingham (24 mei
7 juni) en Glasgow (1529 juni).
De expositie staat onder auspiciën
van de Nederlandse regering en van
de Bond van Nederlandse architec
ten.
/erlicht verstopte neus snel
De griepepidemie. welke de
Sowjet-Unie teistert, heeft nog niet
haar piek bereikt, maar er zijn geen
aanwijzingen dat de epidemie zich
tot andere landen zal uitbreiden, zo
heeft een functionaris van de We-
reldgezondheidsorgansatie (WHO)
verklaard.
Volgens de laatste meldingen, wel
ke bij de WHO zijn ontvangen, be
perkt de epidemie zich tot de noor
delijke steden van de Sowjet-Unie.
In Moskou zijn 20 k 30 duizend ge
vallen gemeld. Het virus heeft hoofd
zakelijk vat op kinderen beneden ze
ven jaar. In de Sowjet-Unie zijn
ongeveer 5 miljoen mensen ingeënt
tegen de ziekte.
Een kleine epidemie in Oost-Duts-
land is afgenomen.
Van de zijde van de Haagse GG en
_D vernemen wij, dat de entstof
tegen a-griep door de fabrikant
Philips-Dupharl alleen ter beschik
king wordt gesteld van artsen en
ziekenhuizen. Het heeft dus geen zin
zich voor een vaccinatie tegen de
griep te wenden tot de gemeentelij
ke geneeskundige diensten.
Breed band-transactie
is nu definitief
In de gisteren gehouden buitenge
wone algemene vergademg van aan
deelhouders van Breedband NV werd
ter voldoening aan de met de Staat
gesloten overeenkomst, besloten tot
ontbinding der vennootschap.
In de buitengewone algemene ver
gadering van aandeelhouders van de
Kon. Ned. Hoogovens en Staalfabrie
ken NV werden de heren drs. G.
Brouwers, ir. P. van Delden, prof. dr.
P. B. Kreukniet en mr. A. Rinnooy
Kan benoemd tot commissaris. Even
eens werd het voorstel tot statuten
wijziging goedgekeurd. Deze statu
tenwijziging houdt o.m. in een ver
andering van de benaming „direc
tie" in „Raad van bestuur" en een
verhoging van het maatschappelijk
kapitaal van f240 min. tot f350
min., aldus een communiqué.
„Is de Breedband-transaotie. die
j Hoogovens met de Staat heeft afge-
sloten nu definitief?", zo vroeg een
aandeelhouder zich bezorgd af. Het
j bestuur kon hem met een volmon
dig „ja" geruststellen. Een andere
I aandeelhouder vond de f 125 min.,
j die Hoogovens voor de goodwill van
Breedband moet neertellen wat aan
de hoge kant. „Ons komt het juist
voor", zo verklaarde de voorzitter, ir.
W. H. Kruyff. die verder meedeelde
dat de nog aan de Staat te betalen
f 110 min. een rente draagt van 6%.
Ir Kruyff dankte vervolgens de
directie namens commissarissen en
aandeelhouders voor de voortreffelij-
de regering over het samengaan met
de regemg over het samengaan met
Breedband tot stand heeft gebracht.
Hij achtte de genomen maatregelen
zeer In het belang van bedrijf en
aandeelhouders.
