LEIDSCH
DAGBLAD
SIR WINSTON CHURCHILL
VREDIG INGESLAPEN
Churchill
zal als een
vorst worden begraven
DANK!
oorrangs-
foul kost
3 levens
Grote dode in gehele wereld
met diepe eerbied herdacht
Stroom van eerbetoon
ook van Russische en
Westduitse leiders
DOE WAT MET KLEUR
KLEUREN DOEN VEEL
gericht 1 maart 1860
MAANDAG 25 JANUARI 1965
No. 31474
recteur: E A E. van Dlshoeck DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN Telefoon Directie en Administratie: 25041; Redactie: 21507
ofdredacteur; J. Brouwer f. 10.05 per kwartaal, f.3.35 per maand, f.0.78 per week Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 57055
r EER dan rouw past ons
dankbaarheid bij het
heengaan van Churchill:
pe erkentelijkheid voor de on-
abare moed, waarmee deze ge
ldige figuur in de zwartste
in van Europa's geschiedenis
i landgenoten èn de rest van
wereld wist te inspireren tot
zet tegen „een monsterachtige
innie, welke in de duistere en
leve registers van de mense-
e misdaad nooit is overtrof-
Zo zei hij het zelf in de tra-
che zomer van 1940, toen de
\e Landen en Frankrijk waren
weken en hij niets anders kon
pbieden dan bloed, zweet en
nen. Het zag er naar uit, dat
despotie het pleit definitief
i gaan winnen. Maar toen ver-
s daar, aan de andere kant
i het Kanaal, een inspirerende
s, die de uiteengeslagen te-
pstanders van de nazi-dicta-
iir bijeen verzamelde, door de
icht van zijn ontzagwekkend
lord inspireerde en naar de
erwinning voerde. Want daar-
1 ging het: om de victorie, „de
jtorie ten koste van alles, vic-
rie ten spijt van verschrikkin-
i, victorie, hoe zwaar en lang
weg ook mag zijn". „Want", zo
pgde hij eraan toe, „zonder
ferwinning is er geen voortbe-
^an". Inderdaad, zonder over-
nning op de nazi-horde zou er
ichts slaafse onderwerping zijn
ieest. En daarom staan wij,
iderlanders, vol dankbare ge-
chten aan het doodsbed van de
in, die na een bewogen leven zo
1 is heengegaan. Ouderen, die
m van verre gekend hebben op
hoogtepunten van zijn activi-
t, jongeren, die zijn roem al-
n kennen van horen zeggen,
lar beide groepen beseffen, dat
ie man in de ure van het
Kitste gevaar de grondslag leg-
voor vrijheid en welvaart. Sir
nston, daarvoor onze diepe
Dkl
Irie personen zijn gistermiddag om
leven gekomen bij een botsing
sen twee personenauto's op het
uchte kruispunt van Rijksweg 43,
de verbinding vormt tussen Af-
itdijk en Sneek, en de weg van
rkum naar Leeuwarden,
llachtoffers van dit ongeval wer-
i de 46-jarige heer G. de Vries,
d in Molkwerum, zijn 45-jarige
tgenote en een zesjarig dochter-
De heer De Vries wilde met zijn
0 de rijksweg, die op dit punt
rrang heeft, oversteken en werd
irbij gegrepen door een auto die
de richting Afsluitdijk kwam.
WEERBERICHT
Langzame daling
van temperatuur
Iet KNMI verwacht van heden
morgenavond: zwaar bewolkt met
atselijk wat lichte regen of sneeuw
hier en daar mist. Meest matige
telijke of naar oostelijke richtin-
1 draaiende wind. Langzame daling
i temperatuur.
(Opgemaakt om 11.15 uur).
26 JANUARI
ion op: 8.39 uur; onder: 17.47 uur.
an op: 3.21 uur; onder: 12.28 uur.
ogwater te Katwijk te 10.22 en
)3 uur, laagwater te 5.48 en 18.20
nummer bestaat alt IS pagina's.
(Van onze Londense correspondent)
De lange wake is over: Sir Winston Chur
chill, de grootste Engelsman van onze tijd, de
weergaloze strijder tegen de tirannie, vereerd
door miljoenen over de gehele aarde, is niet
meer. De laatste maten van zijn machtige, brui
sende levenssymfonie zijn gisteren in de stilte
van een druilerige, grijze zondagochtend zacht
verklonken. Het einde kwam even na acht uur.
Hij stierf in volle vrede, zonder pijn.
Zijn enige zoon, Randolph, kwam net op tijd.
Hij arriveerde om 7 uur 's ochtends in Hyde
Park Gate, even later gevolgd door Sir Win
stons lijfarts en levenslange vriend Lord Moran,
Churchills heengaan viel, precies op de datum,
zeventig jaar na het overlijden van zijn vader
Lord Randolph, die door Winston als mens en
politicus bijzonder vereerd werd.
Van alle Britse premiers is Cchurchill met zijn
90 jaar het oudst geworden en overtrof zelfs
Gladstone, die in 1898 op 88-jarige leeftijd
overleed. Hij was ook de laatste overlevende
van de „Grote Drie" uit de Tweede Wereld
oorlog: Franklin D. Roosevelt, Jozef Stalin en
Churchill.
De laatste van de geallieerde leiders
Churchill was een man, die het leven aanbad en ervan genoot. Daarom
wilde hjj nooit over de dood of zijn gevorderde leeftijd praten. Op zijn 75-
ste verjaardag maakte hjj evenwel een uitzondering. Toen men hem vroeg
of hij bang was voor de dood, antwoordde hij: Ik ben gereed om mijn
Schepper te ontmoeten. Of Hij gereed is voor de grote beproeving mij te
ontmoeten is een andere kwestie". Uit deze opmerking bleek nog eens ten
overvloede, dat zelfspot hem allerminst vreemd was. Een andere anekdote:
toen hij op een recente verjaardag had geposeerd voor een officiële foto en
langzaam opstond om heen te gaan, zei de fotograaf: „Ik hoop, dat ik uw
foto ook zal kunnen maken als u honderd bent, Sir". Churchill bekeek de
man, die vijftig jaar jonger was dan hijzelf, van het hoofd tot de voeten
en bromde: „Ik zou niet weten waaroip niet. U ziet er fris en gezond ge
noeg uit"
Onmiddellijk na Churchills over
lijden werd Koningin Elizabeth op
Sandringham op de hoogte gebracht.
Haar dieptreffende boodschap be
reikte Lady Churchill het eerst. „De
gehele wereld", aldus de vorstin, „is
armer geworden door het verlies van
zijn veelzijdige geest, terwijl het
voortbestaan van dit land en de zus
terlanden van het Gemenebest na
het grootste gevaar, dat hen ooit
heeft bedreigd. Een eeuwigdurende
herinnering zal zijn aan zijn leider
schap, visie en ontembare moed". De
BBC onderbrak het programma voor
de aankondiging van Churchills
overlijden en zond daarna de eerste
maten van de vijfde symfonie van
Beethoven uit. Gisteravond kwamen
premier Harold Wilson, oppositielei
der Sir Alex Douglas Home, de libe
rale leider Jo Grimond en oud-pre
mier Harold Macmillan voor radio
televisie. Het koor van Harrow,
de kostschool waarvan Churchill de
beroemdste oud-leerling is, zong lie
deren als hulde aan zijn nagedach
tenis. Tot voor kort heeft hij bijna
zonder uitzondering de jaarlijkse
zangavond van de school bijgewoond
zong dan het oude schoollied dap
per mee.
'Het Lagerhuis, dat hem nog in juli
i zijn vertrek had gehuldigd, her
dacht hem vandaag en hechtte for
meel zijn goedkeuring aan het ter
beschikking stellen door Koningin
Elizabeth van de Westminster Hall,
heit stoffelijk overschot drie da-
- woensdag, donderdag en vrij
dag opgebaard zal blijven. De
grote bourdon van de St. Pauls ka
thedraal, „Great Tom" genaamd, die
gewoonlijk aUeen geluid wordt bij de
dood van een lid van het vorsten
huis, van de lord mayor van Londen,
de bisschop van de Engelse hoofdstad
of de deken van St. Paul, kondigde
gisteren het verscheiden van Sir
Winston aan.
Veldmaarschalk Lord Alexander
zal binnenkort plannen bekendma
ken voor een internationale oproep
bijdragen aan een monument
ChurchiU, eventueel voor ver
sterking van „Churchill College" in
Cambridge, dat Sir Winston als zijn
mooiste monument beschouwde.
Een zeer opvallend huldebetoon
gaf de „Times". Dit vermaarde dag
blad brak met een traditie door het
nieuws op de voorpagina af te druk
ken. Zelfs een vorst is nog nimmer
op deze wijze door het blad geëerd.
Het eerbiedwaardige blad, dat ge
woonlijk een grauwe massa kleine
advertenties op de frontpagina
plaatst, publiceerde ditmaal een foto
van Churchill en een levensbeschrij
ving. De advertenties werden voor
ditmaal naar pagina 3 verwezen.
Hierdoor is de overleden staatsman
meer eer bewezen dan de vorsten
onder wie hü diende. Bij de dood
van een vorst komt de „Times" met
een voorpagina met rouwrand,
binnen, precies als altijd, de adver
tenties staan.
Ook Koningin-moeder Elisabeth,
Prinses Margaret en de andere leden
van de koninklijke familie hebben
gisteren hun deelneming betuigd. In
de kerken van geheel Groot-Brittan-
nië werd de dode herdacht. In de
dorpskerk van Sandringham baden
Koningin Elizabeth, de hertog van
Edinburgh en de Koningin-moeder
voor de zielerust van Sir Winston.
Het politieke leven in Engeland,
dat reeds sinds het begin van de
laatste ziekte van de oud premier
stagneerde, is nu geheel tot stilstand
gekomen. Het Lagerhuis is vanmid
dag,
gaan.
Ben foto. welke vandaag oi
al in Nederland genomen
kunnen zijn. Dit is echter
bijzondere foto: ze werd ge
nomen in de Churchilllaan
Amsterdam
van de Britse kranten verdwenen.
Zelfs op de posters van de Londense
krantestaUetjes was de zieke staats
man verdreven door Michael Ste
wart's komst als minister van Bui
tenlandse Zaken en de verkoudheid
van president Johnson.
Acht dagen nadat Sir Winston was
overvallen door een beroerte leek het
ïen niet meer geloofde aan een
spoedige dood van de 90-jarige. De
grote belangstelling voor het huis
Hyde Park Gate was zaterdag
avond geslonken tot enkele tientallen
Londenaren van wie de meeste be-
;rs uit de omgeving, die van
het zachte weer gebruik maakten om
wandelingetje langs Kensington
Road te' maken en terloops even te
informeren naar de toestand van de
zieke. Bij die Londenaren voegden
zich af en toe buitenlanders, die,
afwachting van de bussen die hen
ar de luchthaven vervoerden, uit
het nabij gelegen West Londen Air
Terminal een kort bezoek brachten
deze historische plaats aan de
zuidkant van Hyde Park.
Nederlandse hulde
De Britse ambassadeur in Den
Haag heeft laten weten, dat hij diep
getroffen is door de eer, die Sir
Winston Churchill is bewezen door
Prins Bernhard, door mr. Biesheuvel
vice-premier en door minister
Luns in een boodschap uit New York,
alsmede door de vele boodschappen,
die hem uit aUe delen van Neder
land bereikten.
Voor hen, die persoonlijk eer wil
len bewijzen aan Sir Winston Chur
chill zal tot en met woensdag van
ur v.m. tot 5.30 n.m. een condo
leance-register ter tekening liggen in
de kanselarij van de Britse ambassa
de, Lange Voorhout 32.
Op zaterdag 30 januari zal in Den
Haag een herdenkingsdienst worden
gehouden.
Koningin Juliana en Prins
Bernhard hebben Koningin Eliza
beth gisteren een telegram van deel
neming met het overlijden van Sir
Winston gezonden. De inhoud luidt
als volgt:
„Voor altijd zullen wij ons Ynet
dankbaarheid Churchills onsterfe
lijke naam herinneren, verbonden
als deze is met ons vrijheid. Neder
land deelt met diepe ontroering en
medeleven de gevoelens van de Britse
natie in dit, zijn laatste uur. Elk Ne
derlands huis en hart eert ChurchiU
bij zijn overgang naar de uiteinde
lijke onsterfelijkheid".
De chef van de directie kabinet
protocol van het ministerie van
Buitenlandse Zaken, mr. W. J. G.
baron Gevers, heeft gistermiddag na
mens de Nederlandse regering aan de
ambassadeur van Groot-Brittannië
in Den Haag, Sir Peter Garran,
rouwbeklag overgebracht bij het
overlijden van Sir Winston Chur
chill.
Morgenmiddag zal Churchill in de
Tweede Kamer worden herdacht.
Kamervoorzitter mr. Van Thiel zal
een korte herdenkingsrede uitspre
ken,
De RVD deelde gisteren mee, dat
de regering besloten had, dat van
daag en op de dag van. de begrafe
nis van alle openbare gebouwen
zou (zal) worden gevlagd.
Eerste Tiros-foto's
Tiros IX, de nieuwste Amerikaanse
weersatelliet, heeft de eerste foto':
van de wolkenformaties boven de
aarde uitgezonden. Het was een serie
welke éénachtste van de aarde be
streek van Virginia naar Afrika.
Dit waren nog tamelijk grove foto':
met strepen en andere vertekeningen,
waarvan het voornaamste doel was
te tonen dat de camera's werken.
Duidelijker foto's die gebruikt zullen
worden bij de weersvoorspellingen
zullen later ontvangen worden.
Afscheidsdefilé
en staatsbegrafenis
(Van onze Londense correspondent)
Sir Winston zal als een vorst wor
den begraven en een staatsbegrafenis
krijgen. Zijn stoffelijke resten zullen,
zoals tot nu toe slechts het geval is
geweest met Engelse staatshoofden,
drie dagen (woensdag, donderdag en
vrijdag) in Engelands middeleeuwse
ridderzaal, de Westminster Hall,
welke deel uitmaakt van het parle-
onbepaalde tijd uiteenge-
Nog onverwacht
Churchills einde is nog onverwacht
gekomen al deelde Lord Moran zater
dagavond al mede, dat er „een merk
bare verslechtering" was ingetreden.
Op de laatste levensdag van Sir
Winston was hij van de voorpagina's
Binnen een uur na Churchills
overlijden begonnen uit alle delen
van de wereld eerbetoon en uitingen
van bewondering binnen te stromen.
Tientallen politieke leiders en oud
leiders getuigden van hun droefheid
over het geengaan van Sir Winston,
President Johnson, die, als zijn ge
zondheid het enigszins toelaat, de
begrafenis zal bijwonen, gelastte de
Amerikaanse vlaggen van alle rege
ringsgebouwen tot en met zaterdag
halfstok te hijsen. „Laat ons dank
baar zijn voor het feit, dat wij hem
hebben gekend. Churchill was sinds
1963 door een besluit van het Con
gres en een proclamatie van presi
dent Kennedy ereburger der Verenig
de Staten. Hij was de enige man
in de geschiedenis van de Ver. Sta
ten, die deze eer heeft ontvangen.
Zoals bekend was Churchills moeder
een Amerikaanse.
De blauw-witte vlag van de Ver.
Naties is gisteren halfstok gehesen.
Secretaris-generaal Oe Thant zond
een telegram van rouwbeklag.
Ook de Sowjetrussische premier
Kosigin zond 'n boodschap van mee
leven aan mevr. Churchill. De Rus
sische r^dio zond een korte biografie
uit, waarin toch nog gezegd werd,
dat ...Churchill het brein achter de
koude oorlog" was.
De Franse president zond gevoe
lige telegrammen aan de Engelse
koningin en aan mevr. Churchill. In
het laatstgenoemde zegt hij o.m.:
„Voor mijzelf zie ik in de persoon
van zulk een groot man mijn oor
logskameraad en mijn vriend ver
dwijnen".
De herdenkingswoorden, die West-
Du itslands oud-bondskanselier Kon-
rad Adenauer gisteravond voor d<
televisie sprak, waren 't belangrijkste
getuigenis, dat van Westduitse zijdi
te verwachten was. Adenauer herin
nerde eraan hoe Churchill meteen
na afloop van de oorlog voor de Eu
ropese gedachte geijverd had en
de vooruitziende rede van de Britse
oorlogsleider in Zilrich. Adenauer
vertelde hoe h(j Churchill voor
eerst in 1946 in Den Haag had ont
moet waar hij als lid van de Duitse
delegatie de Europa-conferentie bij
woonde. „Ik herinner mij de vriende
lijke, beminnelijke en welwillende
wijze waarop hij ons begroette", al
dus Adenauer. Voor net laatst ont
moette Adenauer de Britse staats
man in 1958 aan de Riviera. „Chur
chill betoonde immer een even vrien
delijke houding tegenover het Duitse
volk en mijn persoon", voegde de oud-
kanselier er in zijn herdenkingstoe
spraak aan toe.
Kanselier Erhard stuurde een te
legram aan premier Wilson, waarin
hjj zegt, dat Engeland een van de
grootste staatslieden In zijn geschie
denis heeft verloren en de wereld
een grote strijder voor de vrije de
mocratische maatschappij. De dien
sten van Churchill aan een vrjj Eu
ropa zullen onvergetelijk blijven.
President Lübke van West-Duits-
lang verklaarde. De naam van
deze grote staatsman zal de geschie
denis ingaan.
mentscomplex, In een door hoge
kaarsen omgeven katafalk worden
opgebaard. Zo krijgen zij die hem
willen gelegenheid voor een
dramatisch afscheidsdefilé.
Het was in deze Westminster Hall
it Sir Winston Churchill tien Jaar
geleden op zijn 80ste zijn laatste
grootse openbare huldiging in ont
vangst nam. Daar verklaarde hij
toen met zijn diep-grommende stem
karakteristiek ChurchiU iaanse
wijze: „Niet ik, maar het Engelse
volk was de leeuw. Ik was het die
voor het brullen mocht zorgen
Zaterdag 30 januari, precies twee
maanden na zijn 90ste verjaardag,
volgt dan de staatsbegrafenis uit de
Sint Paul's Cathedral, na de uit
vaartdienst onder leiding van de
Anglicaanse aartsbisschop van Can
terbury, dr. Michael Ramsay.
Sir Winston zal ter aarde worden
besteld in een familiegraf op het
intieme kerkhof van het oude St.-
Martin's kerkje in het meer dan
100 km van Londen verwijderde
dorpje Bladon bij Oxford. Dit is een
plaatsje van slechts 500 inwoners.
De kleine begraafplaats is gelegen
tegen de muur, welke Blenheim
Palage omgeeft. Sir Winston heeft
eens gezegd: „Het was in Blenheim
Palage waar ik twee grote besluiten
heb genomen. Ik werd er geboren en
ik vroeg er mijn vrouw ten huwelijk"
Het monumentale Blenheim Palage
is een van de rijkste Engelse buiten
paleizen. Het was een geschenk van
Koningin Anne aan Sir Winstons
grote voorzaat John Churchill, de
eerste hertog van Marlborough,
Engelands grootste veldheer, die Sir
Winstons leven meer dan iemand
anders heeft geïnspireerd.
Blenheim Palage is genoemd naar
het stadje Blenheim in Beieren aan
de Donau, waar in 1704 Prins Euge-
nius en de hertog van Marlborough
de Fransen versloegen in de Succes
sie-oorlog.
Particulier karakter
Sir Wins tons begrafenisstoet gaat
in Londen ten dele over de Theems,
namelijk van de steiger voor d<
Tower het nooit overwonnen mid
deleeuwse bolwerk, kasteel, vesting,
staatsgevangenis en museum
onder twee bruggen door naar de
steiger voor de Royal Festival Hall,
Londens moderne concertgebouw.
Vandaar zal het stoffelijk overschot
naar het vlak daar achter gelegen
Waterloo Station gaan en verder pe*
trein worden vervoerd. Het laatst»
deel van de route gaat dan wee*
over de weg.
De begrafenis in Bladon zal echte*
een strikt particulier familie-karak
ter dragen, hetgeen, gezien de kleine
ruimte daar, niet anders kan. Alle
overheidspersonen zullen Sir Win
ston him laatste hulde in de St.-
Paul's Cathedral brengen.
Lady Churchill heeft gisteravond
gevraagd, dat er geen bloemen ge
stuurd zullen worden voor de be
grafenis van haar echtgenoot.
In Londen ls de verwachting uit
gesproken dat drie Amerikaanse pre
sidenten de begrafenis zullen bijwo-
Twee hunner, Eisenhower en
Truman, hebben in de tweede
wereldoorlog nauw met hem samen
gewerkt. De komst van president De
Gaulle staat vast, evenals die van de
leiders van de Gemenebestlanden.
Verder komt kanselier Erhard van
Duitsland.
26 Januarij 1865
J Tot predikant bij de Chr.
Afg. Ger. gemeente te Gro-
ningen is met meerderheid
van stemmen beroepen Ds. J.
H. Donner, thans te Leiden.
Een dame te Rosny in be
hoeftige omstandigheden
verkeerende, kreeg onlangs
een belangrijke erfenis. Zij
kwam vrolijk in haar woning
terug, viel over een schil van
een sinaasappel en was een
lijk.
