Forse aanpak van
watervervuiling
Von Matacic: groots in
Tsj aikowsky's „Zesde"
kunst
k'AleiÖOSCQQP
Verstopte
neus
Leonard Roseeen
superieur cellist
Sophia van Santé
oogst uitbundig
succes in Londen
Annie Schmidt:
ADVIESCOMMISSIES OPDRACHTEN
EN AANKOPEN BEELDENDE KUNST
Jan Cremer even
over uit de VS.
Opgericht 1 maart 1860
Vrijdag 22 januari 1965
Vierde blad no. 31472
Vijfde concert Residentie-orkest
DE Joegoslavische dirigent Lovro von Matacic, hier reeds eer
der met het Residentie-Orkest opgetreden, heeft zich speciaal
een meeslepend-bewogen en martiaal-boeiend leider betoond in
Tsjaikowsky's melancholische .Zesde Symphonie" (de ..Pathé-
tique), waarin hij wederom zijn nauwe verwantschap met deze
Rus, die in dit werk zo oneindig veel van zijn innerlijk heeft prijs
gegeven, aan de dag legde.
Hoe dikwijls waarschijnlijk reeds in
zijn leven al vertolkt, er was geen
spoor van de beruchte routine merk
baar. Bezieling was het kenmerk, in
sterke contrastwerkingen, met een
welhaast ongeloofwaardig „zingend"
orkesft, dat zijn gevoelige, nimmer
overgevoelige intenties telkens en tel
kens tot in de kern wist te volgen
en tot deze tragische muziek door
drong, zoals wij het slecht zelden ge
hoord hebben.
In deze Tsjaikowsky heeft ook von
Me/ia cic zichzelf prijs gegeven: in
overrompelende climaxen, in verstilde
bezonkenheid, uitmondend in som
bere neerslachtigheid. Een nobele
vertolking, welke de grootste hulde
bracht aan de man, die met dit werk,
■Ün eigen Requiem heeft geschreven.
Wij hadden nauwelijks kunnen
denken, dat Von Matacic het orkest
naar een zodanige sublieme weergave
zou opstuwen, gehoord de minder ge
lukkige inzet van deze avond:
Haydns uit 1795 daterende Sympho
nie in Es gr. t. no. 103 (die met de
vermaarde paukenroffel), door Von
Matacic gans anders opgevat dan ge
woonlijk: minder motorisch-dyna-
misoh, met een overbelichting van
velerlei details, welke echter de al
gehelle doorstroming van het werk
geenszins ten goede kwamen. Kenne
lijk stond ook het orkest onwennig
tegenover de hier gehuldigde inzich
ten, in het bijzonder de langzame
tempi/, die de dirigent meende te
moeten voorschrijven, waardoor deze
(Van onze Londense correspondent)
De mezzo-sopraan Sophia van
Santé heeft met groot succes haar
debuut in Londen gemaakt waar zij
optrad in de Wigmore Hall. De kri
tieken zijn uitbundig. Zij wordt
vooral geprezen wegens haar veel
omvattend talent en haar buitenge
woon belangwekkend programma. De
Daily Telegraph noemt als haar
grootste gave haar dramatisch uit
drukkingsvermogen, dat zij op mag
nifieke wijze toonde in liederen van
Jan Mul en Pizzetti.
Als contrast daarmee produceerde
zij een prachtige soepele toon en een
gracieuze ongebroken lijn in Fauré's
„Claire de lune" en „Les berceaux"
maar haar vertolking van Schubert
en Handel was een teleurstelling.
Ook de Times die dezelfde kritiek
uitoefent op haar weergave van
Schubert en Handel, is verder geest
driftig over dit optreden speciaal
over de delicate voordracht van Fau
ré's liederen welke uitmuntten door
vrije expressie. In de Pizzetti liede
ren was haar interpretatie ideaal.
„Er openen zich" aldus merkt de cri
ticus op, „voor haar veelbelovende
mogelijkheden bij de opera". De zan
geres wordt tenslotte eveneens hoge
lijk geprezen voor de vertolking
Bartok's „Dorpsscènes", waarbij haar
fijn gevoel voor ritme en stemkleur
opvieL
symphonie naar geest en sfeer niet
het typische Haydn-karakter ver
kreeg.
De beroemde Amerikaanse cellist
Leonard Rose, bevestigde zijn glo
rieuze reputatie in het concert voor
violoncel en orkest in Bes gr. t. op
34, een proefstuk voor instrumentaal
meesterschap. Aan dat meesterschap
heeft Rose volkomen voldaan: zowel
wat zijn virtuositeit als de zangerig
heid van zijn prachtig klinkende
Amati betreft.
Die intense zangerigheid kon zich
vrüefljjk ontplooien in het Adagio,
dat door de wonderbaarlijke toonge-
ving tot een monument van schoon
heid openbloeide.
Zelfs in de bewerking van Grütz-
macher, van wiens hand vermoedelijk
ook de cadensen stammen, is dit con
cert nog altijd het beluisteren ten
volle waard. Vooral als het voorge
dragen wordt, door zulk een superieur
cellist, die in de hogere regionen
schier vlekkeloos de toon van een
viool weet te benaderen. Niet in elk
opzicht vlekkeloos evenwel waren de
briljante figuraties, waarin Rose een
enkele maal een steek liet vallen.
Dooh dat kon niets afdoen aan het
ovationele succes, dat hij oogstte, na
prestatie, die hem toch over
tuigend tot de eerste cellisten van
het internationale podium rang
schikt.
Von Matacic begeleidde in het al
gemeen punctueel, maar ook toen
toch niet merkbaar, dat hij na
de pauze met het orkest tot zulk
verbluffend resultaat zou komen.
Daarin wisselden felheid en tederhied
elkander af: het „Klagen, Seufzer,
Tranen" leek er tot in détail op van
De cellist Leonard Rose en de
dirigent Lovro von Matacisdie
gisteravond een der cello-con
certen van Boccherini brachten.
(Foto L.D./Holvast)
j Pottenbakker Luigi
de Lerma (57) overleden
In Utrecht is op 57-jarige leeftijd
overleden de kunstenaar Luigi de
I Lerma, Italiaan van geboorte, die
reeds op vrij jeugdige leeftijd naar
Nederland kwam en zich een grote
naam verwierf als pottenbakker.
In de buurt van Napels werkte De
Lerma aanvankelijk in een aar
dewerkonderneming. Op Rhodos ging
hij experimenteren met Oosterse gla
zuren. In zijn werkplaats in Groe-
nekan zette hij zijn keramische ar
beid met zuidelijke fantasie voort.
Ook kreeg hij belangstelling voor de
decoratieve kunst. Talrijke mozaie-
ken, wandschilderingen en gevelver-
steringen in ijzer waren daarvan het
resultaat. De nieuwe huishoudschool
aan de Laan van Puntenburg in
Utrecht kreeg o.m. zo'n gevelversie
ring in ijzer van De Lerma. Hij
werkte thans o.m. aan een opdracht
voor het nieuwe Utrechtse universi
teitscentrum „De Uithof" Ook ont
wierp De Lerma de laatste tijd wand
kleden en hield hij zich bezig met
schilderen. De heer De Lerma, die
jarenlang lid was van het Genoot
schap Kunstliefde, exposeerde vorig
jaar nog op een groepstentoonstel
ling van de Stichtse Culturele Raad
in Amerongen.
Staatsprijs kinderboek
De Staatssecretaris van O. K. en
W., drs. L. J. M. van de Laar, heeft
de Staatsprijs voor het kinderboek
toegekend aan de schrijfster Annie
M. G. Schmidt in Berkel (Z.-H.).
Deze driejaarlijkse prijs, die thans
voor de eerste maal is verleend, werd
in 1964 ingesteld. De uitreiking van
de piijs zal in het Departement van
O. K. en W. plaats vinden op don
derdag, 25 maart.
De jury, die de Staatssecretaris bij
het toekennen van deze prijs van
advies heeft gediend, bestond uit de
auteurs C. Wilkeshuis (voorzitter),
j mevrouw Claire Lennart en Han G.
Hoekstra: de directrice van het
bureau Boek en Jeugd, mej. A. J.
Moerkeroken van der Meulen; de
pedagogen Chr. Jansen, L. Kiestra en
J. Wedzinga; H. J. Kompen (wnd.
secretaris).
HAV LEVENSVERZEKERINGEN - SCHIEDAM - TELEFOON (010) 693 04 - HAV LEVENSVERZEKERINGEN
Gigantisch rioolwaterzuiveringsproject
gaat f 55 miljoen kosten
De staatssecretaris van O., K.
W., 'drs. L. J. M. van de Laar, heeft
na advies van de Raad voor de
Kunst, per 1 januari 1965 de vijf ad
viescommissies voor het verlenen van
opdrachten voor en het aanikopen
van hedendaagse beeldende kunst als
volgt samengesteld:
De Rijksadviescommissie schilder
kunst: mr. E. L. L. de Wilde, Amster
dam (voorzitter)E. Fernhout, Ber
gen (NH)J. Gregöor, Meerveldho-
ven (nieuw lid): J. van Heel, Den
Haag; prof. dr. H. L. C. Jaffé, Am
sterdam: A. Kater, Amsterdam
(nieuw lid); Th. Swagemakers, Am
sterdam en G. Heuff, Den Haag (se
cretaris). Als lid van de commissie
traden af prof. O. B. de Kat en reeds
eerder J. Haanstra.
De Rijksadviescommissie beeld
houwkunst: K. E. Schuurman, Was
senaar (voorzitter)C. Hund, Am
sterdam: P. Killaars, Maastricht
(nieuw lid); drs. R. W. D. Oxenaar,
Arnhem (nieuw lid); P. A. M. Sie
gers, Velp (nieuw lid) en mevr. E.
W. L. Rutten-Broekman, Amsterdam
(secretaresse).
Als lid van de commissie traden
af prof. dr. A. M. Hammaoher (te
vens als voorzitter), mevr. F. Hefl en
H. J. M. Zweerus.
De Rijksadviesoommissae grafische
kunst en tekenkunst: Chr. Leeflang,
Utrecht (voorzitter); drs. W. A. L.
Beeren, Den Haag (nieuw lid); H.
van Kruinimgen, Amsterdam; prof. G.
V. A. Röling, Laren (NH)J. Stroos-
ma, Leeuwarden (nieuw lid) en mevr.
E. W. L. Rutten-Broekman, Amster
dam (secretaresse).
Als lid van de commissie traden af
drs. J. N. van Wessem (tevens als
voorzitter) en J. P. J. Franken Pzn.
De Rij ksadviescommissie gebonden
kunsten: S. Valkema, Crailoo (voor
zitter); mevr. A. Apol, Amsterdam
(nieuw lid); W. Brusse, Amsterdam
(nieuw lid)mej. B. R. M. de Neeve,
Rotterdam; B. Premsela, Amsterdam
en mevr. E. W. L. Rutten-Broekman,
Amsterdam (secretaresse).
Als lid van de commissie traden af
A. J. de Lorm (tevens als voorzitter)
en drs. J. W. M. van Haaren.
De Rijksadviesoommissie monu
mentale kunsten: mr. drs. L. J. F.
Wijsenbeek, Den Haag (voorzitter);
ir. J. W. C. Boks. Rotterdam; D.
Elffers, Amsterdam; J. Grosman,
Amsterdam (nieuw lid); A. C. Nico-
lai, Emmen (nieuw lid); prof. A. A.
J. Troost, Nuenen en G. Heuff, Den
Haag (secretaris).
Als lid van de commissie traden af
Y. S. Dijkstra en prof .V. P. S. Es-
De staatssecretaris heeft aan de
afgetreden leden zijn erkentelijkheid
betuigd voor de door hen verrichte
werkzaamheden.
Het rioolwater van de gemeenten Den Haag, Delft, Rijswijk,
Voorburg, Wassenaar, Wateringen en Leidschendam en later ook
van Zoetermeer zal worden afgevoerd naar de Noordzee.
De installatie daarvoor kan vóór eind 1966 zijn voltooid.
De totale kosten van het project zijn geraamd op 55 miljoen
gulden. Daarvoor kan onder meer een slibleiding tot tien kilometer
uit de kust en een rioolwaterleiding tot 2.5 km in zee worden ge
legd. De montage en het leggen van deze zeeleidingen is volgens
B. en W. van Den Haag een zo uniek, specialistisch en gecom
pliceerd werk dat van een Europese primeur kan worden ge
sproken.
construeerd en aaneengelast, zal in
een tijdsbestek van maximaal drie
dagen in zee worden getrokken. De
leiding wordt vrijwel in het verleng
de gelegd van het afvoerkanaal in
Scheveningen, loodrecht op de kust-
De rioolwaterleiding krijgt een in
wendige diameter van 2,20 meter.
De binnenkant van de stalen buis
wordt geasfalteerd. De buis krijgt
een 36 centimeter dikke beton
nen bekleding. Om te voorkomen,
dat een geringe beschadiging van
de beschermingslagen, aanleiding
zou zijn tot ernstige aantasting
van het staal, zal de zeeleiding
kathodisch worden beschermd. Dit
houdt in dat de stalen buis zich
permanent in een elektrisch veld
bevindt, waardoor wordt voorko
men. dat het staal roest.
Slibleiding
Om de buis in zee te brengen
wordt de trekmethode toegepast. De
gehele buis, die tevoren op het land
in twee gedeelten van respectievelijk
1,5 km en 1 kilometer lengte is ge-
30.000 gulden naar
de belasting
Jan Cremer is na een verblijf van
drie weken in New York terugge
keerd in Amsterdam. Hij heeft zijn
intrek genomen in het HiMon-hoteL
Met genoegen heeft hij geconsta
teerd dat zijn boek „Ik, Jan Cre
mer" de afgelopen week opnieuw het
meest verkochte boek was. „Er zijn
nu ruim 180.000 exemplaren verkocht
en dat heeft me tot dusver zeker
twee ton opgeleverd, maar het meeste
geld is al op".
Jan Cremer overweegt zich voor
goed in New York te vestigen waar
hij de komende maanden opna
men zal maken voor een film die
door de Amsterdamse producent
John Rosinga wordt uitgebracht, In
het voorjaar verschijnt voorts de
Amerikaanse uitgave van „Ik, Jan
Cremer". waarvoor „Ik" een bijzon
dere publiciteitscampagne heeft uit
gedacht.
Cremer is naar Amsterdam geko
men om enige zaken af te doen. Een
van die zaken is het betalen van be
lasting. „Ik heb gisteren eventjes
f 30.000 naar de belasting gebracht",
zei hij.
lün.
De slibleiding is een stalen buis
met een doorsnede van dertig centi
meter, die een uitwendige bescher
ming van bitumen en een inwendige
bescherming van hars krijgt. Door
deze leiding zal het niet uitgegiste
slib, dat in de voorbezinkingsbekken
achterblijft tien kilometer ver in zee
kunnen worden geloosd.
De beide leidingen op het land
komen aan de zuidwest kant van het
afvoerkanaal, naar de voorbezin-
kingsbekkens op het Houtrustterein
waar ook de waterverdeler en het
zeegemaal komen. Het gemaal krijgt
drie pompen, die elk worden aange
dreven door motoren van 3200 pk.
In het gebouw komt de nodige ap
paratuur voor een centrale signale
ring, registratie en bediening van de
overige automatisch werkende ge
malen in de stad, waarbij de bema
ling van de spoorwegviaducten aal
worden betrokken. Voor de luchtver
versing komen er ventilatoren met
capaciteit van 200.000 kubieke meter
lucht per uur. De ontluchtingsschoor-
sleen reikt tot 40 meter boven N.A.P.
Stankbezwaren hoeven niet te worden
gevreesd, aldus B. en W.
De exploitatiekosten van de instal
latie zijn geschat op ruim 4,5 mil
joen gulden per jaar, en worden door
de deelnemende gemeenten gedragen.
Nationaal
Het project is van meer dan lo
kale betekenis en voldoet aan het
criterium voor het verkrijgen van een
rijksbijdrage en een provinciale bij
drage in de investeringskosten. De
financiële consequenties zullen o.m.
een ontwrichting van het investe
ringsbeleid van de gemeente Den
Haag voor 1966 inhouden. B. en W.
van Den Haag vertrouwen er evenwel
op, dat hogere instanties begrip heb
ben voor de financiële consequenties
van het zeeleidingsproject. De uitvoe
ring van het project wordt van natio
nale betekenis genoemd. Aan de voor
bereiding van jaren zijn reeds hoge
kosten besteed.
Aanvankelijk dacht men in Den Haag
een andere zuiveringsinstallatie te
bouwen. De bouw van de voor bezin-
kingsbekkens als onderdeel hiervan
ging wel door. Na het uitbrengen
van een rapport over het afvalwa
tervraagstuk in het zuidelijk deel
van de randstad Holland besloot men
tot een koerswijziging.
Het thans aan de Haagse gemeente
raad voorgelegde project omvat de
rioolwaterleiding en de slibleiding in
zee, de landleidingen en het hoofdge
maal. Aan het einde van de riool
waterleiding komen vijftig diffuso-
Uit de onderzoekingen mag worden
afgeleid, dat, bij lozing van het wa
ter op meer dan twee kilometer uit
de kust, nu en in de toekomst er
schoon zeebadwater aan het strand
■al zijn.
Rekening houdend met alle ongun
stige omstandigheden die zich kun.
nen voordoen en om alle risico's te
vermijden wordt als extra-veiligheid»,
factor een installatie in het project
opgenomen, waarmee het water wordt
gechloreerd.
Vanavond gaat in de
Utrechtse Schouwburg de pre
mière van de Snip en Snaprevue
„Samen uit". Er is na de brand
in het gebouw voor K. en W. in
Den Haag hard gewerkt om de
cors en requisieten. die bij de
brand verloren gingen, tijdig ge
reed te hebben. Hierboven tij
dens een der laatste repetities
v.l.n.r. Piet Muyselaar. Aase
Rasmussen, Mieke Telkamp en
Willy Walden.
Advertentie'
Wie deze vervoerende en door het
ganse orkest magnifiek gerealiseerde
Tsjaikowsky beluisterd heeft, weet
dat een „groot" dirigent het heft in
handen had.
Een, die zich volkomen vereenzel
vigd wist met de wereld van zwaar-
moedighéid, waaraan de componist I
tenslotte is ten onder gegaan
Een, die het „hart" van deze mu-
ziek gezocht engevonden heeft.
En daarvan een grandioos en diep-
inkervend getuigenis wist af te leg
gen!
De dwingende directie van Von
Matacic leidde tot een even dwingend
applaus van erkentelijkheid.
Lees, hoe een
handige
Inhaler
dit vlug kan
verdrijven
Nu hoeft u niet langer te suk
kelen met een verstopte neus.
Omdat Vicks vijf doeltreffende be
standdelen heeft samengebracht
tot één kleine, handige Inhaler,
die u weer vrij laat ademen...
vlug en gemakkelijk!
De heilzame lucht, die u door
de Inhaler opsnuift, wordt regel
recht naar de bron van de aan
doening gebracht maakt uw
verstopte luchtwegen snel vrij.
In een ogenblik is het verstopte
gevoel weg!
Vicks Inhaler kan zó in zak
of tas meegenomen worden. Haal
gauw een Vicks Inhaler en ont
dek zelf hoe heerlijk het is weer
vrij te ademen.
Ned. Kamerkoor naar
Amerika en Canada
Voor de derde maal zal het Ned.
Kamerkoor onder leiding van Felix
de Nobel een concertreis maken door I
de VB. en Canada. Zondag a.s. vliegt j
dit ensemble naar New York, van- I
waar het per bus doorreist naar Flo-
rida, waar de eerste reeks concerten
zal worden gegeven. De programma's
vermelden werken van Clemens non I
papa, Obrecht, Des Pres, Lassus, j
Sweelinck, Badings, Andriessen, Ko-
daly, Dalla Piccola etc. de tournee
wordt besloten met een concert in
New York op 6 maart.
Verlicht verstopte neus snel
