Regeren nog iets anders dan manoeuvreren
Spankracht van onze economie
dit jaar op de proef gesteld
alles e kan met celaii»
Kredietwezen
H. JANSE
RADIO COMBINATIES
WASAUTOMATEN
Gunstiger resultaat
dan verwacht werd
ilSOONUIKi LENINGEN
RIJKSBEURZEN
DREEF-DREEF
BODEGRAVEN
WOONHUIZEN
N.V.UMAC0
1965
1965
Werkhoven en Bleijenberg
3- en 4-KAMERFLATS
LEIDSCH DAGBLAD DONDERDAG 31 DECEMBER 1964
Gemodder met het l
openbaar vervoer t
Verloren kansen
bij radio en t.v.
J WEGENFONDS Geldgebrek bij jj Recreatie wacht
UIT DE TIJD
onze gemeenten
op noodtoestand
(Van onze parlementaire redacteur)
Het kabinet Marijnen heeft zijn eerste volledige
kalenderjaar achter de rug. Het was een belangrijk
jaar, omdat het de aanzet vormde voor het beleid,
dat in de volgende twee en een half jaar moet
fforden verwezenlijkt. De obstakels heeft de rege
ringsploeg niet onhandig omzeild. Op vele omstre
den punten werden compromissen bereikt.
Bij de beoordeling van dit resultaat moet men
niet vergeten, dat mr. Marijnen en zijn collega's het
vele opzichten moeilijker hadden dan voorgaande
kabinetten. De rooms-rode coalities van na de oor
log konden in het parlement altijd rekenen op een
overweldigende meerderheid. Het kabinet-De Quay,
het eerste waaraan de Partij van de Arbeid niet
deelnam, profiteerde van de verandering in het
politieke klimaat. De tijd was rijp voor een andere
politieke samenstelling en vier jaar lang is er niet
jerieus gedacht aan een terugkeer van de socia
listen in het regeringskasteel.
Maar met het verstrijken van de tijd wordt de
mogelijkheid van een politiek alternatief steeds
groter al was het maar door de tijd alleen. De
iltuatie is er nu nog niet rijp voor, maar het is
geen geheim, dat in brede kringen van de K.V.P.
de A.R.P. de liefde voor de Party van de Arbeid
tr aan het groeien is. Gezien tegen deze politiek-
psychologische achtergrond moet men het kabinet-
Marynen na dit eerste kalenderjaar een voldoende
geven.
Maar handig manoeuvreren is iets anders dan
regeren. Het is de vraag of dit kabinet nog wat
meer doet dan de afspraken van Wassenaar inlos
sen. Het optrekken van de A.O.W. en het verlagen
van de belastingen zyn belangryke maatregelen,
maar de gevolgen ervan voltrekken zich in de per-
sooniyke inkomenssfeer en dragen niet by tot de
versterking van de onderbouw, die ons land in deze
overgangsperiode zo hard nodig heeft.
Ons landje groeit uit tot een grote metropool
aan de mondingen van de belangrykste Europese
rivieren. Het wonder van ons naoorlogse herstel
verbaast ons niet meer maar het is er nog steeds.
Begunstigd door een goede conjunctuur, de econo
mische eenwording van ons achterland en door
verstandige investeringen in onderwys en vakken
nis voltrekt zich in de benedenrynse delta een
maatschappelyke revolutie, die dit gebied zal doen
uitgroeien tot een van de belangrykste samenbal
lingen van talent, kapitaal en industriële bedry-
vigheid ter wereld, vergelykbaar met het stedelyke
industriegebied aan de Amerikaanse oostkust en de
grote Japanse agglomeraties. De rijksoverheid heeft
daar onvoldoende oog voor. Na de naoorlogse her
stelperiode lykt het alsof de regering nu nog slechts
pas op de plaats maakt en geen leiding meer geeft
aan de ontwikkeling.
Onze nypende tekorten in de communicatiesector
zyn van dit gebrek aan daadkracht een duidelijk
gevolg.
Het tekort aan wegen wil de regering i
met een wegenfonds, te vormen uit de bijdrage van
het wegverkeer. Alsof in dit revolutionaire tydvak
een goed modern wegennet alleen voor het wegver
keer van nut is. Men vergeet, dat do wegen de
slagaderen zyn voor het behoud en de groei van
ons economisch organisme.
Dezelfde kortzichtigheid doet zich voor bij de
telecommunicatie. Ons staatstelefoonbedryf mod
dert door met jaarlykse begrotingen volgens ach
terhaalde negentiende eeuwse richtlynen.
Het radio en televisiebestel is in handen van een
aantal ideologische pressiegroepen en levert weinig
bydrage tot de versterking van de culturele en
economische basis van ons land. Zelfs een onver
wachte meevaller als het centraal antenne-systeem,
voortgekomen uit eigen Nederlandse vindingen,
blyft in de ijskast liggen. By zoveel verloren kansen
blyven de ogen byna niet droog. Met wat meer
daadkracht zouden in ons land televisie-universi
teiten kunnen worden opgericht volgens een model,
dat men in Amerika al jaren kent Geen vrijbly-
vende cursusjes in algemene ontwikkeling, maar
academische leergangen in opzet en eindresultaat
gelyk aan ons hoger onderwys.
Het openbaar vervoer Is schrikbarend ten achter.
Andere miljoenen-agglomeraties hebben al jaren
lang een snel openbaar transport, dat ongehinderd
door de overbelaste stadswegen het publiek in korte
tyd in het hart van de stad brengt. Wy modderen
door met onze verouderde trams en bussen. De Ne
derlandse Spoorwegen hebben in geen generatie een
nieuwe lijn aangelegd er is slechts opgeheven.
Tussen Maas- en hoofdstad een afstand, die
vergeleken met de afstanden binnen andere ge-
urbaniseerde gebieden elders in de wereld bepaald
niet groot is ontbreekt nog steeds een snelle
directe verbinding. Miljoenen treinreizigers moeten
het nog steeds doen met de route, die onze voor
ouders in het midden van de vorige eeuw aan
legden.
Het geldgebrek van onze gemeenten is een ander
gevolg van kortzichtigheid bij de rijksoverheid. Rot
terdam, de grootste havenstad ter wereld, en een
van de belangrijkste pijlers voor onze huidige en
komende welvaart wordt kort gehouden als een
patat-etende spilzieke tiner.
Het uitblijven van afdoende voorzieningen op het
gebied van de recreatie, water- en luchtbescher
ming kan men gevoeglijk als weer andere demon
straties van een tekort aan visie noteren. Het
heeft er alle schijn van dat de regering pas in het
geweer komt als er een echte noodtoestand is ont
staan. Het deltaplan werd ook pas uitgevoerd, na
dat zuid-west Nederland onder water had gestaan.
De woningnood schijnt ook nu pas twintig
jaar te laat duchtig te worden aangepakt.
Nederland is niet meer het kalme landje van
boeren en schippers. Het groeit uit tot een impo
nerende industrie- en handelsstaat in een snel
groeiend Europa. We zullen moeten Ieren in gro
tere dimensies te denken dan die van de Byimer-
meer. In het persoonlijke vlak hebben zich de
schaalvergrotingen al voltrokken. Voor honderd
duizenden Nederlanders liggen de recreatieterreinen
niet alleen meer op Ameland of in de Achterhoek,
maar voorby de landsgrenzen, de Alpen en de Py
reneeën. We dragen kleren en schoenen uit heel
Europa en eten voedsel uit de hele wereld. Duizen
den arbeidskrachten komt uit het buitenland om
hier een goed belegde boterham te verdienen.
Elke dag halen we meer van de hele wereld in
ons eigen huis. Laten we dan bedenken, dat ons
eigen huis elke dag meer deel wordt van de hele
wereld en dat ons huis slechts kan blijven staan
als het nu een goede onderbouw krygt.
(Van
financiële medewerker)
Het jaar 1964 is van meet af een uitdaging geweest aan de spankracht
tn de Nederlandse economie. Deze heeft zich namelyk ontwikkeld langs
ljjnen, die niet bepaald parallel lopen met de daarvoor nog altijd geldende
dat de stijging van de lonen die van de produktiviteit niet mag over
treffen, tenzij van een achtérstand sprake is, zoals die in de jaren 1960/62
bestond, Maar in het jongste verslag van de Ned. Bank heeft de president
aangetoond, dat die achterstand tegen het eind van 1963, was verdwenen
de loonexplosie, waarmee het Nederlandse bedryfsleven in 1964 werd
geconfronteerd, in feite een economisch en monetair avontuur was.
Een vergroting van de loonsom met
i. 16% ging ver boven de stijging
m de produktiviteit uit. Weliswaar
kon de industriële activiteit in het
eerste halfjaar van 1964 met ca. 8%
i en de produktie met 6 7%,
deze cijfers blijven beneden die
van de stijging van lonen en con
sumptie. Met het gevolg dat in de
ran het jaar een algemene prijs-
0] stijging van 5 k 6% is opgetreden, die
erop wUst dat we in ons land, gelyk
trouwens ook in de ons omringende
landen, een periode van „afgedenpte
inflatie" doormaken, zoals minister
Andriessen het onlangs heeft uitge
drukt.
De beperkende maatregelen waar
toe de regering is overgegaan
strengere normen voor bankkrediet,
'eemaal een discontoverhoging
hebben in het eerste halfjaar nog
niet tot een inkrimping van de inves
teringen geleid. Een groot deel was
begin 1964 reeds in uitvoering, ter
wijl de'versnelde woningbouw er toe
heeft meegewerkt dat de arbeids-
markt tot dusver eerder krapper dan
iruimer is geworden. Het kan dan ook
niet verwonderen dat het overschot
op onze betalingsbalans in 1963 nog
a f 900 miljoen, reeds in het eer
kwartaal van 1964 een tekort op
de lopende rekening aanwees (f300
miljoen), dat uit. juni tot byna f900
miljoen steeg. Weliswaar heeft het
derde kwartaal weer een klein over
schot gebracht f26 miljoen), maar
periode is in verband met de
grote agrarische uitvoer altijd het
gunstigst en leverde het vorig jaar
een overschot van f375 miljoen op.
Niettemin mag worden gezegd dat
als het totale jaartekort op de lopen-
rekening van de betalingsbalans
13 f ja r tot f 1 miljard of iets minder
beperkt zal blyven, het resultaat min
der ongunstig is dan aanvankelyk
werd verwacht.
ADVERTENTIE
Bedragen van 100 2.000,
^Jaf te lossen in maximaal twee
,IJ jaar; per week, maand of
kwartaal, voor aanschaffing
van duurzame gebruiksgoede
ren, worden desgewenst van
gemeentewege verstrekt,
ui anvragen telefonisch, mondeling,
schriftelijk. Vertrouwelijke be-
indeling.
eJlEMEENTELIJKE
•lil» VOOR KASBEHEER Eli
IEL
Dit financieel jaaroverzicht i
was de laatste bydrage van de
heer C. Lettinga, die sinds 1946 i
de financiële rubriek in ons blad
heeft verzorgd. 4
De heer Lettinga, die op 11 juli
1890 werd geboren, zette zijn
eerste schreden in de financiële
wereld op een effectenkantoor te (1
Groningen. In 1912 trad hij als f
redacteur in dienst van Van Oss'
effectenboek en De Nieuwe Fi- f
nanier en Kapitalist in Den (1
Haag. Acht jaar later keerde hy
terug naar Groningen. Daar (1
stelde hij zijn deskundigheid ten j
dienste van Pik's Financier, f
waarvan hy, met de heer C. C.
P. Ingwersen sr. uit Amsterdam, f
eigenaar werd. f
In 1942 verenigde dit blad zich
met Humfeld's Financier in Den
Haag, Brand's Effectenblad en f
Het Financieel Weekblad te Am- t
sterdam en De Vos' Uitlotings- f
blad in Leiden in „De Finan-
cieele Koerier" te Amsterdam.
De heer Lettinga werd hiervan
redacteur, mede-eigenaar en f
voorzitter van de raad van be- f
heer. Hij bekleedde voorts enkele 1
maatschappelyke en charitatieve f
functies.
Nieuwe investeringen
en fusies
Dit mag voor een deel worden toe
geschreven aan de grote krachtsin
spanning waarmee het Nederlandse
bedryfsleven de uitdaging, welke de
loonexplosie inhield, is tegemoetge-
treden. De nieuwe investeringen van
de laatste jaren hebben rijke vrucht
gedragen en beperking daarvan mag
dan ook enkel een noodmaatregel
zijn, die zo spoedig mogeiyk zal moe
ten vervallen. Ir. van Delden heeft
er by zyn afscheid als directeur van
de Hoogovens met nadruk op gewe
zen dat. vooral nu de arbeidsschaar-
ste aanhoudt, het beleid er op gericht
moet zyn meer te investeren en van
het geïnvesteerde een intensiever ge
bruik te maken.
Door fusie of andere vormen van
samenwerking zal men tot grotere
en meer efficiënte produktie-eenhe-
den moeten komen.
In dit opzicht is er in het afgelo
pen jaar in ons land reeds grote ac
tiviteit aan de dag gelegd. Ook de
laatste weken zijn er weer twee fu
sies van belangryke ondernemingen
tot stand gekomen Thomassen/Drij
ver, Spaarnestad en Teulings drukke
rijen), die voor het concern grotere
economische weerstand en slagvaar
digheid betekenen.
Een en ander heeft ongetwijfeld
ook tot styging van de export bijge
dragen, zy het ook dat deze zich nog
altyd te eenzydig op de EEG-landen
richt, doordat ook daar de „afge-
dempte inflatie" aanhoudt, die de
Nederlandse export daarheen verge
makkelijkt.
Daar een uit economisch en mone
tair oogpunt wenselijk overschot op
de lopende rekening van de betalings
balans in hoofdzaak van de ontwik
keling der handelsbalans afhankelijk
zullen we ons door de meevallen-
e cyfers van de laatste maanden
niet tot een te groot optimisme moe
ten laten leiden, te minder nu voor
1965 opnieuw met een stijging van
lonen en salarissen rekening moet
worden gehouden. In nog sterkere
mate dan tot dusver zullen verdere
concentratie, diepte-investeringen en
grotere efficiency nodig zijn om weer
tot een evenwichtsherstel op de beta
lingsbalans te kunnen komen, het
geen te moeilijker zal zijn als de
spanningen op de kapitaalsmarkt
aanhouden.
Spanningen op de
kapitaalmarkt
Tekorten op de betalingsbalans be
tekenen afvloeiing van kapitaal, ge
lijk we dit in 1964 reeds hebben er
varen. Dat tot dusver geen verdere
verkrapping van de kapitaalsmarkt is
opgetreden, moet voor een deel aan
min of meer toevallige factoren wor
den toegeschreven. Het effectenver
keer leverde in het derde kwartaal
namelyk een voordelig saldo op van
f262 miljoen, terwijl voorts tegoed in
het buitenland is opgevraagd, waar
door het probleem van de kapitaal
voorziening in ons land min of meer
is versluierd. Hieruit blijkt wel dat
zowel de economische als de mone
taire ontwikkeling in ons land ten
nauwste met die van andere landen
samenhangt. Niettemin een gezond
evenwichtsherstel kan tenslotte al
leen door een betere verhouding tus
sen produktie, consumptie en export
in eigen land ontstaan. Engeland
geeft hiervan wel een sprekend voor
beeld, nu ondanks de miljardenhulp
van het buitenland, die onrust over
het pondsterling nog niet is geweken
omdat nog altijd de importen tegen
over de exporten te groot blijken te
zyn.
Vergelykenderwijs verkeert ons
land in een bevoorrechte positie,
doordat niet alleen de deviezenposi-
tie en een tydelyk aderlating toe
laat en het krediet overheid en be
drijfsleven boven elke twijfel verhe
ven is, maar ook de nationale be
sparingen, na een teruggang in 1963
en de eerste helft van 1964, een her
stel tonen.
De novembermaand heeft in dit
opzicht zowel by de RPS als bij de
bondsspaarbanken en de boerenleen
banken verrassende cUfers doen zien
en de levensverzekeringsmyen heb
ben in de eerste 9 maanden een
premie-ontvangst van weinig min
der dan fl miljard kunnen boeken,
dat groter is dan ooit tevoren. Dit
zyn op het eind van 1964 ongetwy-
feld bemoedigende factoren die ook
de Amsterdamse effectenbeurs de
laatste weken een hart onder de
riem hebben gestoken, ook al speelt
de waarschijniykheid van een ver
dere inflatie by het koersherstel op
de aandelenmarkt vermoedelyk een
roL
Zelffinanciering
zyn ze, zowel voor als na de oorlog
een van de steunpunten geweest voor
óe nieuwe activiteiten in binnen- en
buitenland. Het verrassend snel her
stel na het verlies van Neder-
landsch-Indië en de industriële ex
pansie, die de laatste jaren in zo
sterke mate tot de welvaartsvergro
ting hebben bijgedragen, is er voor
een groot deel aan te danken.
Deze zelffinanciering is in ons
land groter dan die in vele andere
landen. Een interessante statistiek
het laatste nummer voor dit jaar
a de financiële koerier toont o.m.
a dat van de 332 industriële onder
nemingen (excl. de internationale
is beperkt
Naast de persoonlijke besparingen
zyn die van de bedryven in ons
land van zeer grote betekenis. Er is
meer dan eens kritiek uitgeoefend op
een al te conservatief uitdelingsbe-
leid, waardoor dividendverwachtin
gen van aandeelhouders niet altijd
werden (worden) verwezenlykt,
maar voor de Nederlanders
concerns) de winst na aftrek van
belastingen in 1963 ruim fl miljard
heeft bedragen tegen f 936 miljoen
in 1962 en daarvan f 679 miljoen
(1962 f630 miljoen) als afschrijving
en reservering in het bedryf is ge
houden. Dat is dus voor 1963 ca 68
pet., terwyl het percentage byv. in
de VS niet meer dan ca 50 be
draagt By de internationale con
cerns is het percentage van de in
gehouden winst nog veel groter. In
1963 heeft de winst na belastingen
f 4,3 miljard bedragen f1962 f 4 mil
jard), waarvan f3.2 miljard (1962
f3 miljard) in de vorm van af
schrijving en reservering bmnen het
bedryf bleef, dat is dus 75 a 80
van de beschikbare winst.
Hebben we voor onze nationale
economie aan de hierboven gerele
veerde zelffinanciering dus veel te
danken gehad, de mogelijkheid daar
toe is vooral sinds 1963 door de al
gemene kostenstijging bij de bedrij
ven niet onbelangrijk beperkt. Dit
blykt uit het groter beroep dat in
1964 op de kapitaalmarkt moest wor
den gedaan. Aan obligaties werd in
de private sector (in onderscheiding
met de overheidssector) gedurende
de eerste elf maanden voor een reëel
bedrag van rond f200 miljoen uit
gegeven tegen slechts f 48 miljoen
in die periode van 1963 en in
de vorm van aandelen voor f 206 mil
joen tegen f 63 miljoen.
Voor de beurs is dit een verheu
gend verschijnsel geweest in zoverre
het tot de hoogst welkomen verle
vendiging van de affaires heeft by-
gedragen.
Overheid en Bank voor Nederland
se he gemeenten zyn wat het opne
men van nieuw kapitaal betreft, be
scheidener geweest dan het vorig
jaar. In totaal legden zy op f 975
miljoen geldmiddelen beslag tegen
ca. f 1^2 miljard in elf maanden van
het voorgaande jaar.
Moge de in 1964 beproefde span
kracht van de Nederlandse economie
ook in het komende jaar voldoende
blyken om de zware opgaaf,waar
voor zy opnieuw wordt gesteld, te
volbrengen!
Vereniging voor uitvaartverzorging u.a.
„LEIDEN OMSTREKEN"
BEGRAFENISSEN - CREMATIES - TRANSPORTEN
tegen laaggestelde standaardtarieven.
Rouwkamers ter beschikking.
Vraagt inlichtingen omtrent lidmaatschap by het
Hoofdkantoor Haarlemmerweg 72, Leiden (tel. 22031).
Uitvaartleider: G. M SEGLING,
Middelweg 36 Telefoon 23101
DE ENIGE KON. GOEDGEKEURDE
BEGRAFENISONDERNEMING IN
LEIDEN EN OMSTREKEN
aluminium jaloezieën,
markiezen en rolsthermen
de Firma VAN DEELEN Zn.
Vraagt vryblyvend prijsopgave.
Het filiaal voor KATWIJK EN LEIDEN inclusief omstreken
is TORTELLAAN 19. KATWIJK AAN ZEE, TEL. 01718—5775
GRATIFICATIES ƒ500..
Brieven onder
Officiële publikatie
voor MUZIEK- en DANSSTUDIE
CURSUSJAAR 1965/1966
De staatssecretaris van onderwys. kunsten en wetenschappen
drs. L. J. M. van de Laar, brengt ter algemene kennis, dat
in 1965 van rijkswege beurzen voor muziekstudie en voor
dansstudie beschikbaar zullen worden gesteld ten behoeve
van hen, die de Nederlandse nationaliteit bezitten en die zich
aan de muziek of aan de danskunst als vakbeoefening willen
wijden, doch in de onmogelijkheid verkeren de aan de studie
verbonden kosten uit eigen middelen te dekken.
Gegadigden dienen zich vóór 1 februari 1965 schriftelijk te
melden by de afdeling Kunsten van het Ministerie van On
derwys, Kunsten en Wetenschappen, Nieuwe Uitleg 1 in
's-Gravenhaga, onder opgave van naam, adres, leeftyd en
nationaliteit en met vermelding van studie, waarvoor een
beurs wordt verlangd. Voor nadere inlichtingen kan men zich
eveneens schriftelyk wenden tot de afdeling Kunsten van
genoemd ministerie.
Uw reparatie aan
GOUD EN ZILVER
vakkundig gerepareerd.
MANDERSLOOT
DONKERSTEEG 14
Leiden - Telef. 25982
Toonkamers Dreef
Burgsteeg 3, 5, 12
Nieuwstraat 1
4 panden vol met de
nieuwste MEUBELEN
van lste-klas fabrikaat
aparte vormgeving en
houtsoorten.
Magnifieke
bekledingen.
Elke prijsklasse.
V akmanschap.
Voorlichting.
HANG- en LEGKASTEN
heeft wat U zoekt ln
1-, 2- en 3-deurs.
HAARLEMMERSTRAAT 129
LEIDEN - TEL. 30553
's Maandags gesloten.
Tarief „SLEUTELTJES"
120 woorden fl.35
1—30 woorden f2.10
en woord hoogstens 12 letters Bewijsnummers f 0.15 extra.
Toezending nummerbrleven f 0.30 meer.
„Sleuteltjes" worden behoudens gebrek aan plaatsruimte
dagelijks opgenomen.
MODERNE
met schuur of garage.
Royale zit-eetkamer met
erkerkozyn, 3 slaapka
mers, w.v. 1 met balkon,
2de toilet, douchecel met
wastafel, vaste trap naar
zolder. Op eigen grond
of erfpacht. Koopsom
men v.a. f36.500,- k.k.
Topfinanciering
mogeiyk.
Wilhelminapark 58
Utrecht - tel. 030-11877.
Na 19 uur: 02950-45982.
RADIO-TV
DE TIJD STAAT NIET STIL
OP HET GEBIED VAN RADIO EN T.V.
GAAN WE MET ONZE TIJD MEE.
Grote sortering T.V.-APPARATEN
OJL NORD-MENDE, GRUNDIG, GRAETZ, SCHAUB-
LORENZ, LOEWE-OPTA, KIBA
tegen bijzonder LAGE PRIJZEN.
NORD-MENDE „Cosima" van f 875,- voor f 598,—
ORD-MENDE „Cosima" van f 875,voor f 598,—
AEG Turna van f998,voor f 825.—
AEG Tumamat van f 1295,voorf 1045,
TWEEDE T.V.-PROGRAMMA
Laat ons Uw toestel en antenne voor ontvangst van heb
tweede programma klaar maken.
Diverse mogelijkheden. Uiterst lage prijzen.
INRUIL - Eigen technische dienst - FINANCIERING
Haarlemmerstraat 63 Leiden
Telefoon 32792—33027
TE KOOP MET VRIJE VESTIGING
In ALPHEN AAN DEN RIJN aan de Cederstraati
met centrale verwarming en vry uitzicht.
PRIJZEN vanaf f 35.500,zonder verdere kosten.
HYPOTHEEK BESCHIKBAAR a 5%
tot 70% van de koopsom; ook eventueel tophypotheek
mogelijk.
Binnenkort modelwoning te bezichtigen
(Cederstraat 37).
Inlich tingen
N.V. GEBR. H. D. MUIJS Dzn.
Kappeynestraat 2a Rotterdam
Telefoon 010—28.33.39, na 6 uur 01898—5020.
