„Centrum" sterk in speelstuk: „De gedachte" van Andre jew Y.S. bouwen vliegtuig ter grootste wereld kunst kaleiöoscQop HAAGS CULTUREEL PRESTIGE EIST SNELLE INITIATIEVEN Akkoord Ned. Opera is nu te verwachten Voortreffelijk trio in de hoofdrollen Mysterie Rijswijkse mijlpaal opgelost STEEN STOND AAN SCHAAPWEG ZALENNOOD IS NU PRECAIR Verhoogde eisen BONDEN ZULLEN MEDEWERKEN Synode Geref. Kerken Vrijgemaakt over Zwolse zaak Kosten: 750 miljoen dollar Maximum snelheid: 880 km/u Aparte fondsen 1 maart 1860 Woensdag 23 december 1964 Vierde blad no. 31449 De derde abonnementsvoorstelling van de Leidsche Schouw- irg werd gisteravond verzorgd door de Toneelgroep Centrum et ,,De gedachte", een toneelspel in vijf bedrijven van Leonid likolajewitsj Andrejew, (1871-1919). «Deze Russische roman- en toneelschrijver werd tot de grote volutie in Rusland hoger aangeslagen dan zijn tijdgenoot Maxim oski, die hij in vakmanschap en dramatische kracht overtreft. Uj was een pessimist_ bezeten van geheimenissen van de ziel, geob- ieerd door de voortdurende strijd sen de geestelijke en materialisti- krachten in de mens. Als toneelschrijver was hij van ote betekenis, vooral door de in- *d die zijn werk rechtstreeks of ilrect heeft uitgeoefend op zijn ten, o.a. Pinrandello. Hij ireef een twaalftal belangrijke wer- Eén daarvan: „De man die de ippen krijgt" zagen wij ongeveer 40 eden en liet een onuitwisbare druk achter. Noodlotsfiguur .De gedachte" schreef hij in 1914, het hoogtepunt van zyn kunnen. »k dit werk heeft tot hoofdthema de igiek van het dualisme van de an de denker die gebukt gaat ider het mysterie van zijn „eigen ik" dit met meesterhand geschreven neelspel is de arts .Kerzjcntsew de jodlotsfiguur die de triomf en het i het menselijk denken onder- at. Jj heeft zes jaar geleden Tatjana huwelijk gevraagd, zij heeft hem fewezen enuitgelachen. Kort lama heeft zij het aanzoek van Sa llow, een gevierd romancier, aange- «nen. Haar huwelijk met deze wel zelfingenomen auteur blijkt, erkwaardiger wijze, zéér gelukkig te a. Wellicht déarom koestert zij vriend- iappelijke gevoelens voor de af ge- Ben pretendent, zodat hij een aag geziene gast van den huize rit. Na de bittere teleurstelling is denken vertroebeld door onver enlij ke haat en richt het zich rts op één ding, zich te wreken, experimenteert met zichzelf, eelt in gezelschap woedende scènes op de grens van de waanzin met vooropgezette bedoeling in stand te zijner tijd zijn rivaal te uien, waarbij dan geestesstoornis van de daad moet vrijpleiten. In heftig onderhoud, waarbij de niets fcrmoedende Sawelow hem alle gele- flheid biedt, simuleert hij meester- psychose en voltrekt hij zijn raak. In het laatste bedrijf vinden wij em terug in een gesticht voor krank- imigen. De psychiater, die hem itelijk normaal acht, kondigt hem bezoek aan van Tatjana Sawelo i Zij voelt zich schuldig aan zijn ychose en vraagt hem vergiffenis, lar pertinente verzekering dat zij waanzin in zijn ogen zag toen hij moord bedreef doet hem ineen storten. Als hij alleen in zijn cel ach terblijft brabbelt hij„ik word gek, ik word gek Perfecte creaties „De gedachte" is een interessant, maar vooral ook een sterk speelstuk. Het krygt van de toneelgroep Cen trum een vertolking die aan de hoog- isen voldoet. Het vond in Guus Hermus, als de arts Kerzjentsew met prachtige kop en scherp geteken de trekken een vertolker die elke fase dit gespleten karakter met juist inzicht belichtte en bedachtzaam ichilder had inspiratie door marihuana Wegens verboden opiumbezit heeft Officier van Justitie by de recht uit te Amsterdam 5 maanden aarvan drie voorwaardelijk geeist (jen een 31-jarige kunstschilder, it de hoofdstad. Deze zei opium 100 milligram) opgelost in water te (bruiken als hij last had van eei lnorhoodsholte-ontsteking. In zijn woning werd bfj een huis teking hfj werd ervan verdacht larihuana in zijn huis te hebben ook nog een injectiespuit met poren van morfine daarop gevon- en. De kunstschilder zei niet te we len van wie hij de opium, die hij lange tijd bezat, had gekregen lij bevestigde de opmerking vai president wel marihuana te heb jen gerookt om inspiratie te krijgen, •oen de politie verscheen had hy d marihuana, die nog i een door hem zelf gekweekte 'lant, in het toilet Praak 5 januari. Een scène uit het gisteravond door „Centrum" gespeelde toneelstuk „De gedachte" (Foto L.D./Holvast) groeide naar de demonische fanati cus, moordenaar en mede-slachtof fer. Een creatie van grote betekenis! En welk een volwaardige tegen speelster was Elisabeth Andersen als Tatjana! Alles in deze aantrekkelijke, jonge vrouw maakte zy waar, haar volstrekt natuurlijke aanhankelijk heid ten opzichte van haar echtge noot, hem liefhebbend met al z'n fou ten, aanvankelijk onrustig en later angstig voorvoelend het dreigende ge vaar. Na zijn dood volkomen uitge blust, toch naar het gesticht trekkend om de moordenaar van haar man, die zy vergeven heeft, vergiffenis te vra gen voor haar schuld in zijn onder gang. De derde pyler waarop deze voor tref felyke voorstelling rustte was André van den Heuvel als Sawelow. Deze talent- en succesvolle, maar voor het overige lege, romanschrijver kreeg van hem een éclatante uitbeel ding! Van de kleinere rollen noemen wy, Darja, huishoudster van Kerzjentsew, levenswaar vertolkt door Ellen de Thouars, Masja, de ongeletterde maar gelovige verpleegster, die door Bep Dekker met prettig aandoende witsj en Peter Aryans als Fjodero- witsj. Walter Kous voerde de regie en aan hem danken wy de homogeniteit van de bezetting en de Russische sfeer, die belangrijk ondersteund werd door de decors en de fraaie kostuums, beide ontworpen door Roger Chail- loux. Dat men ook een ernstig stuk weet te waarderen bewees de langdurige en welverdiende hulde die het publiek de spelers bracht. Ook na de bloemen hulde aan de dames door het Schouw burgbestuur werd nog vele malen „gehaald". Vanavond volgt de laatste opvoe ring. B.H. „Cité Radieuse" van Le Corbusier historisch monument De befaamde Cité Radieuse ban de Franse architect Le Corbusier is tot historisch monument verklaard. De 300 bewoners van het gebou wencomplex werden gisteren op de hoogte gesteld van dit besluit van het Franse ministerie van Culturele Zaken. De Cité werd niet lang na de twee de wereldoorlog gebouwd. Normaliter is de eer van historisch monument slechts voorbehouden voor zeer oude bouwwerken. (Van onze correspondent) Het probleem van de Romeinse mijlpaal in Rijswijk is opgelost. Weliswaar houdt het wetenschappelijk onderzoek nog een voor zichtig slagje om de arm. doch aangenomen kan worden, dat dit belangrijke historische document de eeuwen heeft getrotseerd op de zuidoostelijke hoek van de kruising van de Schaapweg en De van Vredenburgweg in Rijswijk. Dit nieuws is gistermiddag bekend gemaakt op het vierde Nederlandse oudheidkundige Congres in Amers foort, georganiseerd door de daar gevestigde Ryksdienst voor het Oud heidkundig Bodemonderzoek, prof. dr. J. E. Bogaers, waarnemend di recteur van deze dienst, deelde dit mee in de voordracht, waarin hy een verslag gaf van de avontuur- lyke speurtocht naar de herkomst van de myipaal, die vorig jaar no vember gevonden werd op het stuk braakliggende grond achter een flat aan de Huis te Landelaan. Het was uitgesloten, dat de in tweeën gebroken steen daar altyd zou hebben gelegen, doch een inten sieve speurtocht vermocht niet de oorspronkeiyke plaats aan het licht te brengen. Tot prof. Bogaers enige tyd geleden door toeval toch degeen ontmoette die hem de (vermoedely- ke) waarheid kon vertellen: een uit voerder op een werk in Leidschen- dam. Deze wist zicht te herinneren, dat de twee stenenkolossen in december 1957 werden opgehaald uit een sloot van de Van Vredenburgweg naby de hoek met de Schaapweg. De chauf- De verwoesting van K. en W. heeft het Haagse zalenprobleem weer in een geheel ander licht gezet. Met het oog op het gereed komen van het Congresgebouw over enkele jaren en een restau ratie van K. en W. ging de gedachte uit naar een schouwburg van een zeven-, achthonderd plaatsen, dat met zijn verrijzing de theatercapaciteit enigszins op het peil zou brengen, een woongebied van achthonderdduizend mensen waardig. Vooral aan een theater voor serievoorstellingen is grote behoefte. Het wegvallen van K. en IV. ver schuift de urgentie. Het zal duidelyk zijn dat nu in de allereerste plaats grotere zaal nodig is, die aan groots opgezette produkties (opera's, musicals, revues) plaats biedt, niet alleen qua toneelaccommodatie, maar ook wat toeschouwerscapaciteit be treft. Met minder dan 1200 plaatsen kan bijv. een musical niet uit zijn dag kosten komen, subsidie is er niet de entreeprijzen kan men niet onevenredig hoog maken. Er is te meer behoefte aan een grotere zaal waar de combinatie van opera- en concertzaal nooit een ideaal verwezenlykt. De deskundigen zyn dan ook nog steeds verdeeld over de bruikbaarheid van het Congresge bouw voor operaprodukties. De verhoogde eisen in de theater wereld maken het steeds minder raadzaam vele functies in één ge bouw te combineren, maar uit econo mische motieven zal dat toch wel moeten gebeuren. Nieuwe theaters kunnen het best gebouwd worden in de centra van de binnenstad of Scheveningen. Daarbuiten lykt de aantrekkings kracht altyd minder. Zo wordt nog steeds een te gering gebruik gemaakt van „Op gouden wieken", een plex dat zeker voor het Haags ziekleven waarde heeft. De laatste jaren heeft Den Haag duizenden plaatsen aan theaterrulm te verloren. De Prinsesseschouwburg, Scala en de Kleine Comedie gingen verloren, andere theaters raakten hun aanzien kwijt en overige behui zingen als Odeon, Seinpost en City kregen definitief een bioscoopfunc tie. ren. In 1965 la het aantal activitei ten al Ingekrompen omdat de orga nisatoren niet op K. en W hebben durven rekenen. Op den duur moet Den Haag zyn cultuur zien verschralen, daar kun- zelfs zulke voortreffeiyke in stellingen als het Residentie-Orkest de Haagsche Comedie niet tegen op. Plannen zyn er in de afgelopen jaren genoeg geweest. Er behoeft r te worden herinnerd aan de ïydcnsweg van een nieuwe Kleine Comedie, die er ondanks roerende beloften niet kwam, aan het project Willemskerk dat van de baan is en de plannen, die bestaan voor een theater aan de Driehoekjes en in het Nervi-coplex aan de Schedel- doekshaven. De brand heeft in ieder geval wel gezorgd dat aan een onduidelyke toestand een eind is gekomen. Er zal daadwerkelyk iets aan het theaterprobleem gedaan moeten wor den. De overheid zal daarin voor moeten gaan. Maar ook is het oog natuurlyk gericht op particulieren en instellingen, wie het wel en wee van de stad Den Haag ter harte be hoort te gaan. Een goede theateraccommodatie houdt niet slechts de garantie van een gezellig avondje uit voor Hage naars in, maar betekent daarnaast in niet onbelangrijke mate een re presentatie naar buiten. Den Haag dient op te passen zyn prestige op dat punt niet te verliezen. Met het Holland Festival gaat dat al gebeu- „Amsterdamse Joffer" Jo Bauer-Stumpff - 91 - overleden In de ouderdom van 91 jaar is in Amsterdam overleden mevrouw BauerStumpff, een der schilderes sen, die behoorde tot de groep, die zich onder de naam „Amsterdamse Joffers" grote bekendheid heeft worven. Van dezen zyn thans nog in leven Jacoba Surie en Betsy Westen dorpOsieck. Onderscheiding voor Noorse zangeres De Noorse sopraan, mevrouw Aas Nordmo Loevberg, is benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nas- sau. De versierselen die by deze on derscheiding horen, zyn haar gisteren in de Nederlandse ambassade in Oslo overhandigd door de Nederlandse ambassadeur in Noorwegen, dr. H. J Levelt. Mevrouw Nordmo Loevberg heeft Nederland een concert gegeven ty dens het bezoek, dat Koning Olov aai ons land bracht. Nieuwe belasting regeling schippers Vanaf 1 januari zal voor binnen schippers en hun bemanningsleden, aan boord van hun schip wo niet meer de verplichting gelden zich elk jaar by een ontvangkantoor te melden om zekerheid te storten voor nog vast te stellen aanslagen in de inkomstenbelasting en de vermo gensbelasting. In plaats hiervan, zul len de zelfstandige binnenschippers vanaf die datum verplicht zyn vast woonadres op te geven. Dit adres moet ter kennis worden gebracht van de inspecteur der be lastingen van de gemeente, waar het schip in de regel ligplaats heeft of anders van de inspecteur in Rotter dam. Leden van de bemanning van een binnenschip zullen met ingang van 1 juli 1965 onder de heffing van de loonbelasting worden gebracht. Voor vele bemanningsleden zal de loon belasting dan als eindheffing gaan fungeren. Het is daarom niet nodig, dat de verplichting tot domicilie keuze ook zal gelden voor de be manningsleden. zy zullen hiertoe slechts zyn verplicht indien de in specteur dit vordert. feur, die ze moest afvoeren, stortte met ander afval op een stuk grond tegen over Te Werve, even wel in stryd met zyn instructies en zonder daar toestemming voor te hebben. De stenen bleven by elkaar op dat terrein liggen tot het in het voorjaar van 1958 bouwrijp moest worden gemaakt. Opnieuw werden als ongewenst puin afgevoerd en ditmaal, geheel overeenkomstig de regels, gestort op het terrein aan de huis Te Landelaan, waar ze op- w vlak by klaar terecht kwa- Prof. Bogaers verklaarde, geen ab solute zekerheid te hebben dat het aangewezen punt inderdaad de ats van de myipaal is geweest, ar dat hy dit wel als „hoogst- waarschynlyk" beschouwt. De plaats klopt ook volkomen met zyn theorie dat de mylpaal verwyst naar ce Kaninefatenstad Forum Hadria- nl, de burgerlijke nederzetting die in de omgeving van de militaire le gerplaats op Arensburg in Voor burg moet hebben gelegen, doch waarvan tot dusver nooit enig spoor is aangetroffen. De van Vredenburgweg is een ou de Romeinse weg, die op enige af stand ongeveer parallel heeft gelo pen aan de gracht van Corbulo, die waarschijnlijk heeft gelegen op het tracé van de tegenwoordige Vliet. Dat de paal aan dexe destyds zeer belangrijke weg heeft gestaan ligt volgens prof. Bogaers voor de hand, ook al is, zoals gezegd, het definitieve bewijs nog niet geleverd. ADVERTENTIE HENKES JONGE JENEVER Staatssecretaris verklaart (Van onze parlementaire redactie) Vandaag wordt de stichtingsakte voor de nieuwe opera gepas seerd. Huishoudelijk reglement en statuten van de nieuwe stichting zijn gereed. Er zal ook spoedig een intendant worden benoemd. Met de vakorganisaties van musici is in principe al overeenstem ming bereikt over een uitkeringsregeling voor het personeel van de oude opera, zo heeft Staatssecretaris Van de Laar (Kunsten) gis teren meegedeeld bij de behandeling van de onderwijsbegroting in de Tweede Kamer. Staatssecretaris zei dat het akkoord met de vakorganisaties bin nen enkele weken te verwachten valt en voorspelde een zeer billijke regeling voor het operapersoneel. Drie van de vier bonden hebben reeds toegezegd hun advies aan de orkesten om geen medewerking aan de nieuwe opera to verlenen, te zul len intrekken zodra het akkoord is bereikt. Volgens drs. Van de Laar is de opheffing van de Ned. Opera louter en alleen het gevolg van een acute crisis, die zich heeft geopen baard na het vertrek van twee di rigenten. Volgens drs. Van de Laar is voor het Ned. Dans Theater meer geld op de onderwysbegroting uitgetrokken dan in alle redeiykheid kon worden ver langd. De staatssecretaris betreurde het dat de gemeente Den Haag niet meer geld voor het ensemble heeft willen uittrekken. De 20.000 van de gemeente Den Haag zijn er de oor zaak van dat niet meer dan het minimale voor het Dans Theater kon worden gedaan. Optimale subsidiëring was alleen mogeiyk geweest indien de stad Den Haag zich meer offers had willen getroosten. Aantasting van de ver makelijkheidsbelasting noemde de staatssecretaris een gecompliceerde zaak, die nog in het kabinet aan de orde moet komen. Het probleem is vooral op welke wijze deze gemeen- teiyke heffing valt te compenseren. De nodige voorstudies zyn inmid dels gemaakt en binnen niet al te Barkrukken taboe in Heerenveen De horecabedrijven in Heerenveen hebben deze week controle van de gemeentepolitie gehad op de aanwe zigheid van barkrukken voor het buffet. De café- en hotelhouders kre gen de aanzegging, dat het op grond van de politieverordening van 1954 verboden is barkrukken in de zaak te hebben. Over veertien dagen is er weer controle en dan zal proces-ver- baal worden opgemaakt, indien de barkrukken nog aanwezig zyn. Ook de barkruk als zitplaats voor de kel ner moet verdwynen. Veel zaken vin den zich van deze plotselinge toe passing van de oude gemeenteveror dening de dupe. Er heeft zich, zo meent men, geen enkele uitwas voor gedaan waaraan deze plotselinge handel wy ze te wyten is. Het bestuur van de plaatseiyke Horeca-afdeling zal zich in verbin ding stellen met de politie en een verzoek by de raad Indienen om de oude en nimmer gehanteerde veror dening te schrappen uit de politie verordening. lange tyd kan de Kamer nadere voorstellen verwachten. De bioscoop problemen zyn reeds onderwerp van overleg tussen O. K. en W en het Departement van Financien. De generale synode van de Ger. Kerken (Vrijgemaakt), die in R'dam byeen is, heeft de behandeling van t conflict, dat was gerezen tussen de missionaire predikant ds. S. J. P. Goossens en de zendende kerk van Zwolle beëindigd. Er zyn daar in 1953 twee vrijgemaakte kerken ont staan. De synode ls tot de conclusie gekomen, dat een beoordeling van wat op Soemba ls gebeurd, zal moe ten worden gegeven „in christeiyke ernst en ootmoed". Beide groepen zullen elkander moeten ontvangen in een „geest van zachtmoedigheid", opdat ze elkaar als kerken van Christus zullen kunnen erkennen. Het feit, dat ds. Goossens destijds eigenmachtig naar zyn arbeidster rein op Soemba was vertrokken, mag volgens de synode voor de kerkeraad van Zwolle geen beletsel zyn hem in zyn ambt te erkennen. Voor verdere regeling van deze zaak zullen deputaten met een nader omschreven instructie worden be noemd. Met de kerken op Soemba zal contact worden opgenomen ter voorbereiding van een regeling van de verhouding tussen de kerken op Soemba en in Nederland. De synode zal verder opnieuw deputaten benoemen met het oog op de psalmberijming. Deze zullen een drievoudige opdracht krijgen. Ze zullen een nader onderzoek instellen naar de bruikbaarheid van de psalm - berijming-Hasper en nagaan of de kerken bereid zyn deze te gebruiken. Berijmingen die uit eigen kring zyn ingekomen zullen eveneens op bruik baarheid worden beproefd en wor den geselecteerd. Of de proeve van de nieuwe psalmberijming van de Interkerkeiyke Stichting herzien kan worden zal eveneens worden bekeken. Tot 12 Januari ia de synode op reces gegaan. President Johnson heeft gisteren de plannen goedgekeurd voor de ontwikkeling van 's werelds grootste transportvliegtuig voor het vervoer van troepen en materiaal naar plaatsen waar moei lijkheden zijn. Minister McNamara. die met John son besprekingen had gevoerd over de defensiebegroting voor het in juli beginnende fiscale jaar, zei op een persconferentie, dat de begroting fondsen zal bevatten voor de ontwik keling van het geweldige vliegtuig. McNamara zei, dat de begroting voor Defensie dichter by de 49 mil jard dan by de 50 miljard dollar zou liggen. Honderdzevenenvyftig miljoen dollar zouden worden uitgetrokken voor de ontwikkeling van het vlieg tuig, dat 600 manschappen over de Atlantische Oceaan zou kunnen ver voeren. De totale ontwikkelingskosten zouden 750 miljoen dollar bedragen. Indien 58 van deze toestellen zouden worden gebouwd, zouden de aanvul lende kosten meer dan een miljard dollar bedragen. In juli-1968 De maximum snelheid van het toe stel zou rond de 880 kilometer per uur moeten liggen en het zou kunnen opereren van een vliegveld, dat klei ner is dan nodig is voor de huidige straalverkeersvliegtuigen. De Ame rikaanse minister zei te verwachten, dat na 1 juli 1968 met de produktie kan worden begonnen. Volgens Amerikaanse functionaris sen heeft het ministerie van Defensie de mogeiykheid bestudeerd van het bouwen van een nieuw vliegtuig dat in staat is snel troepen en het zwaar ste materiaal, waaronder tanks, over te brengen naar plaatsen tot op een afstand van 16.000 kilometer. „Houtwerf" Als het grootste vliegtuig ter we reld gold tot nu toe het fabuleuze watervliegtuig „Spruce Goose", dat Howard Hughes in 1947 heeft ge- bouwd. Dit enorme achtmotorige toe stel ook wel de „vliegende hout- werf" genoemd omdat het voorname lijk van hout was gebouwd woog 200 ton en had een vleugelspanning van 97% meter. De „Spruce Goose" heeft slechts één keer gevlogen. Hughes bestuurde het gevaarte toen zelf. Hij vloog op een hoogte van 20 meter over de haven van Long Beach. Sindsdien staat het vliegtuig, dat ontworpen was voor het vervoer van 750 passagiers, in een afgesloten hangar. McNamara verklaarde gisteren nog, dat drie vliegtuigfabrieken belang stelling hebben voor het ontwerpen van het nieuwe toestel: de Douglas, de Lockheed en de Boeing. De „Pa kistan International Airlines" heeft een bedrag van 200.000 dollar gestort en zich daarmee de 93ste plaats ver worven op de wachtiyst, die al voor het reuzen-vervoersvliegtuig is aan gelegd. President Johnson maakte in zyn persconferentie ook nog bekend, dat hy generaal McConnell benoemd heeft als opvolger van generaal Le- may, de stafchef van de Luchtmacht. De ambtstermyn van Lemay loopt op 31 januari af.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1964 | | pagina 11