Hoe moet KERK in
moderne tijd eruitzien?
CONCILIE ZITTING HAD
HISTORISCHE
EEN STERK
STAALTJE
Functie van kerk wordt weer
meer schuilhut dan monument
is het belangrijk, dat een
kerk gezellig is?
SCHUDEI'S Cl)
CITROEN
Weinig Nederlandse academci bij
Laboratorium Ruimteteclinologie
HERENSJAALS
vanaf 3,90
bijen boos op
LEIDSCH DAGBLAD VRIJDAG 27 NOVEMBER 1964
(Van onze correspondent)
Hoe moet een kerk in de moderne tijd er uit
zien? Het is een vraag, die zowel voor kerkelijke
ambtsdragers als voor architecten brandend is
geworden. Vooral omdat de vraag iets anders
vooropstelt: „Wat is eigenlijk een kerk in deze
tijd?"
De titel van het onlangs verschenen boekje
„Een hut om in te schuilen" van ds. H. R. Blan-
kesteijn en ds. W. G. Overbosch geeft een
zekere aanwijzing van een richting, die bij velen
leeft: de kerk is niet meer het dominerende ge
bouw waaromheen het gehele maatschappelijke
leven zich beweegt. Nu de secularisatie zich
verder voltrekt is de functie van de kerk een
heel andere geworden, zij wordt weer meer
schuilhut dan monument.
Ds. Blankesteijn werpt al onmiddellijk in het boek een belangrijk pro
bleem op: is het belangrijk dat een kerk gezellig is? Het is een klacht over
veel moderne kerken, dat ze zo kil zijn. „Maar een zekere mate van on
gezelligheid moet de kerk eigen zijn, de kerkbanken laten zich niet vervan
gen door fauteuils". Het kerkgebouw is een doorgangshuis, een pleisterplaats
schuilhut, waar we even zijn.
wijzing zelfs als de enige mee
gegeven aan de architect, die een
nieuw kerkgebouw voor hen moest
ontwerpen.
Maar ze hebben daarbij volkomen
over het hoofd gezien, dat iedere
reële godsdienstoefening de diepte
heeft van de doop, de hoogte van
het avondmaal en de breedte van
de voorbede voor heel Gods zuch
tende creatuur. Waar die maten van
de „eucharistie" (waarom zouden we
die klassieke bijbelse uitdrukking voor
de „dankzegging" blijven mijden)
niet zijn uitgezet, moet men het
woord „dienst" achterwege laten. Ie
dere volwaardige dienst
onderstelt het avondmaal".
KERK GEEN STUKJE
HEMEL OP AARDE
Deze uitspraak wijst in de rich
ting van een terugkeren van een
periode uit het verleden, die van
de hagepreken, toen de mensen
gingen luisteren naar de bood
schap om zich daarna weer in
het strijdgewoel te begeven. Een
kerk als ,JDe Hoeksteen" in Sant
poort is zelfs doelbewust zo ge
bouwd, dat deze „hagepreek-in
druk" zo sterk mogelijk is ge
maakt. De kerk mag geen stukje
hemel op aarde zijn, vindt de
schrijver, en daarom moet de
kerk een tamelijk ruige ruimte
Zij heeft ons met een niet
te overziene schare anderen bij
geroepen. ,JDe al te overzich
telijke ruimten, waarvoor de mo
derne architectuur zo'n voorkeur
heeft, zouden wel eens een we
zenlijke hinderpaal kunnen zijn
7t dat te beleven".
Daarom moet er ook mobiliteit in
in de kerk zijn, vind ds. Blankesteijn.
De liturgie zou iets waar moeten ma-
trekken langs doopvont,
kansel, tafel en dan weer naar
buiten. Hij bepleit dan ook een flin
ke dosis „overbodige ruimte".
Wezen van de kerk
Ds. Overbosch gaat dieper in op
vezen van de kerk. Hjj zet uit-
dat de gereformeerde reforma-
r toe heeft geleid dat de kerk
meer een syngagogaal leerhuis is ge
worden. De gereformeerde reforma
tie vertoont, anders dan bijvoorbeeld
de lutherse, niet weinig „oudtesta
mentische" trekken. Het leidde er toe
dat de band met een regelmatige tie-
de sacramenten werd ver
broken.
„Het lijkt er wel eens op, dat men
maar weinig behoefte meer aan
heeft de diepte van Gods geheimen
opengelegd te zien. Eerder krijgt juist
2' de oppervlakte alle aandacht het
gelaat van de aardbodem moet ver
nieuwd worden. Zo wordt het pries
terkoor dan ook gesloten en een
O avondmaalstafel nog maar inciden-
teel opengesteld. En het doopvont op
z\jn beurt is niet langer de „navel
der aarde", waarvan alle leven ont-
sprint: van overwegend belang wor
de geloften der doopouders, die
„voor zich nemen om hun kin
deren in de voorzeide leer te onder
wijzen".
'■'Menselijk doorgangshuis
m Voor een gereformeerd mens is het
Ml gebouw dan ook veel minder een
-—goddelijk paleis dan een menselijk
r doorgangshuis, vindt ds. Overbosch.
Hij zegt dat de gereformeerden in
onze lage landen de zondag en
de sabbatdag hebben ineengescho-
of liever „de zondag is ten on
zent tot een quasi-sabbat geworden".
wordt wel geleerd, maar niet ge
vierd.
Hij betoogt dat men nergens „uit"
can komen zolang men ;edere sa-
komst, waar het evangelie wordt
ar „dienst" blijft noe-
,Men heeft het met alle mo-
[elijke soorten van „diensten" ge
probeerd en de kerkdeuren daarbij
wijd mogelijk opengezet. Niet wei-
kerkeraden hebben deze vinger-
9>
Stilte centrum
Hoe denken de architecten over het
probleem van de kerkbouw? Hun op
vattingen hangen in de eerste plaats
samen met het genoemde onderwerp:
„Wat is nu eigenlijk een kerk?" en
zij klagen wel eens dat zij op dit
punt naar hun mening vage opdrach
ten krijgen.
„De kerk moet een stiltecentrum
zijn" zegt de Amersfoortse architect
J. Verhoeven van het probleem. „Het
is essentieel, dat de mens afstand
neemt van het dagelijks gebeuren.
Hjj moet opgeladen worden".
Maar een Jong architect als de
Amsterdammer J. van Stigt denkt
hier heel anders over. „Het is een
beetje waanzin om in deze tijd, waar
in men bang is voor de stilte, een
stiltecentrum te maken" stelt hij let
terlijk, waartegenover zijn Amster
damse collega Aldo van Eijck dan
weer stelt dat men soms temidden
van duizenden mensen ineens stil ka
zijn. Het is geen kwestie van geluid
alleen, maar van „ademen naar bin
nen", van contemplatie.
„Natuurlijk" zegt hij „je kunt stel
len dat er geen theater nodig is,
omdat dit moment van stiltebeleving
ook op plein of straat kan voorko
men. Maar het is toch belangrijk dat
er speciale plekken worden toegewe
zen waar het zeker gebeurt".
Die plaats kan er op alle moge
lijke manieren uitzien. „Het is nu
eenmaal een oerbehoefte om een te
ken op te richten" zegt Verhoeven
en Van Stigt meent dat architecten
bravourstukjes van kerken plegen te
maken om daardoor in de moderne
bouw van woonwijken dat element
aan te brengen dat de zwakheid van
de architectuur van het gehele blok
verbergt.
Kerk verlengstuk van
maatschappij
Hij vindt, dat de kerk een ver
lengstuk van de maatschappij moet
zijn. „In de woonkamer kunnen we
beter bidden dan waar ook".
In deze tijd van onzekerheden zoe
ken de architecten er naar om ook
daaraan uitdrukking te geven. „Hoe
kan ik aan de twijfels gestalte
geven?", vraagt Aldo van Eijck zich
af. En van een predikant, ds. Van
Gelder, komt de uitspraak dat de
openheid van de kerk groot moet
zijn. „De mens moet zich elke keer
weer vrij weten in zijn keuze" zegt
deze dominee, die vindt dat de kerk
een ruimte moet zijn, waar de mens
zich volkomen ernstig genomen weet,
waar hij radicaal wordt aanvaard.
Het ontwerp, dat architect Al
do van Eyck maakte voor het
centrum van Kerk en Wereld in
Driebergen. Oorspronkelijk wer
den ze zelfs door hekjes geac
centueerd. maar dit heeft de ar
chitect later weer ongedaan ge
maakt.
Er zijn moderne kerken, die we
mooi vinden, andere die we veraf
schuwen. Maar het is al een grote
voldoening te weten, dat die gebou
wen maar niet zo worden neerge
zet. Men worstelt met de vragen. De
functie van de kerk is veranderd en
verandert nog steeds. Het gevecht
van voorgangers en predikanten om
de juiste vormgeving voor iets, waar
van de juiste bepaling vaak grote
problemen blijkt te geven, zal niet
een twee drie worden beslist. Onze
moderne kerken zijn er een afspiege
ling van. Zij tonen, dat er beweging
TELEURGESTELD
OVER CONCILIE
De Unie van r. katholieke studen
tenverenigingen in Nederland heeft
in een brief aan het Nederlands
episcopaat uiting gegeven aan haar
grote teleurstelling en gevoel van on
behagen naar aanleiding van de re
cente gebeurtenissen in verband met
het concilie.
De gebeurtenissen tijdens de laat
ste week van het concilie hebben ons
beschaamd in ons gelovig vertrou
wen, aldus de studenten. „Waarom
die systematische doorkruising van
de tot dan toe gevoerde oprechte
dialoog? Waarom niet de bevestiging
van het algemeen gevoelen der kerk
ten aanzien van de collegialiteit der
bisschoppen onder leiding van de
Paus?. Waarom in de plotseling ge
wijzigde formuleringen, stappen te
rug op de weg naar de werkelijke
oecumenische gezindheid? Waarom
moeten de kerk en de wereld nog
langer wachten op de erkenning van
de vrijheid van de menselijke per
soon, in zijn bestaan in de wereld,
en zijn antwoord op zijn geschapen
zijn in de keuze van zijn godsdienst?,
zo vragen de studenten. Ten slotte
zeggen zij in de vrief met oprechte
verontwaardiging kennis genomen te
hebben van deze gang van zaken, die
tot verdriet en grote teleurstelling
heeft geleid bij zeer vele concilieva
ders, waarin zij een weerspiegeling
zien van de teleurstelling en het
onbehagen in de gehele r. katholie
ke wereld en daarbuiten.
Teleurstelling bij
Wereldraad van Kerken
De Wereldraad van Kerken heeft
er zijn teleurstelling over uitgespro
ken dat de R.K. Kerk geen defini
tief standpunt heeft kunnen inne
men in het vraagstuk Van de ge
loofsvrijheid.
De Raad, die meer dan 200 protes
tantse, anglicaanse en orthodoxe ker
ken in 80 landen vertegenwoordigt,
zei in een te Genève vrijgegeven ver
klaring dat als een grote meerderheid
van 't Vaticaans concilie voorstander
blijkt van geloofsvrijheid, men zou
denken dat de tijd was gekomen om
een van de moeilijkste problemen in
de betrekkingen tussen de rooms-
katholieke en andere kerken op te
lossen.
„Het is daarom waarlijk teleurstel
lend te moeten constateren, dat de
huidige zitting van het concilie ein
digt zonder een stemming over dit
onderwerp en dat er, althans voor
lopig, een grote mate van onzeker
heid blijft bestaan van het stand
punt van de R. K. Kerk in deze
kwestie," aldus de" verklaring.
Eredoctoraat prof.
dr. Th, Chr. Vriezen
Prof. Dr. Th. Chr. Vriezen, sedert
1956 gewoon hoogleraar in de facul
teit der godgeleerdheid aan de Rijks
universiteit in Utrecht in de weten
schap van het Oude Testament en de
geschiedenis der Israëlitische gods
dienst, zal gedurende de dies van de
Universiteit van Bern het eredocto
raat worden toegekend. De promotie
zal morgen plaats vinden, Promotor
is prof. dr. J. J. Stamm, hoogleraar
in de Semitische talen en het Oude
Testament aldaar.
N.V. DE CONDOR DISTILLEERDERIJ
Wel veel lager technisch personeel
Het Europees Centrum voor de Ruimtetechnologie, Estec, dat
geprojecteerd is in Noordwijk, zal ongeveer 800 employe's krijgen.
Va nde 250 academici zullen er wellicht vijf tot tien Nederlanders
zijn. Het merendeel (80 tot 90%) van de 450 HTS-ers en lagere
technici zal uit Nederland afkomstig zijn; werving zal landelijk
worden opgezet.
Van de overige honderd personelsleden, kantoorpersoneel, zul
len alleen de secretaresses uit het buitenland komen.
Dit deelde het lid van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland,
mr. H. van Riel, tevens voorzitter van de coördinatiecommissie
voor Estec, gisteren mee naar aanleiding va nvragen, die het
Statenlid mr. J. Wilkens (VVD) had gesteld.
Geen aanslag op
arbeidsmarkt
Het personeel van Estec zal van
zyn salaris geen belasting behoeven
te betalen. De salarissen moeten wor
den gebaseerd op het niveau van de
salarissen van zeer bekwame men
sen bij goed betalende ondernemin
gen in ons land. waarbij dan wel
rekening wordt gehouden met de be
lastingvrijdom.
IvF.RIC
len P. J. F. Lamens) J. H. Cirkel
Huizen (N.-H.).
GEREF. KERKEN
Bedankt voor Krommenie C. E. v.
Broek te Nleuwleusen
berg te Oudemlrdum.
Toekenning Albert
Sehweitzerprijzen
Het bestuur van de Stichting Al-
bert Schweitzer-prijs te Amster
dam heeft voor de derde maal tw
prijzen toegekend.
De prijs in de afdeling christelijke
en humanitaire arbeid is toegekend
aan mevr. dr. Gertud Kurz te bern.
Mevrouw Kurz is een bekende figuur
op het gebied van vredeswerk en
vluchtelingenhulp.
De prijs aan mevr. Kurz is de
eerste internationale prijs die de
Stichting verleent.
De tweede prijs, die voor de afde
ling geneeskunde, is toegekend
de heer D. L. Leikar, arts, thans
werkzaam in Nigeria in opdracht
van de Wereldgezondheidsraad
de U.N.O. Dokter Leikar ls eer
pert van algemene bekendheid op het
gebied van de lepra-therapie en- be
strijding.
De prijs bestaat uit: a). een oor
konde, bl een gouden kruis van ver-
dierst, c) een bedrag van f 1000,--.
die over de kerk en die over de oecumene en
met Rome verenigde Oosterse kerken.
de ordening van
ZITTING STOND IN
TEKEN VAN STRIJD
Het is duidelijk, dat deze derde
zitting aanzienlijke tastbare re
sultaten heeft opgeleverd. In
werkelijkheid zijn die resultaten
natuurlijk groter, daar de (vele)
schemata en proposities, die aan
de verschillende commissies wer
den teruggestuurd, in ieder geval
toch door de vaders reeds zijn be
sproken. In de meeste gevallen
gaat het er slechts om amende
menten in te lassen en de erva
ring heeft nu geleerd, dat door
gaans de tiveede discussie kort
kan zijn. Hoewel schema
VIII, met al die voor een kerk-
concilie volkomen nieuwe onder
werpen, zal ook bij de volgende
zitting nog ivél het nodige te
doen geven.
De gehele derde zitting heeft in
het teken gestaan van een „strijd"
tussen wat we gemakshalve behou
denden en vooruitstrevende concilie
vaders plegen te noemen. Maar men
dient er zich van bewust te blijven,
dat in een kerkconcilie wel geschil
len kunnen rijzen, dat er vaak ver
schil van inzicht zal bestaan, maar
dat de deelnemers niet in partijen
uiteenvallen. geen partijbelangen
voorstaan, doch integendeel allen
hetzelfde doel nastreven en het al
leen oneens zijn over de manier
waarop. Dit steeds voor ogen hou
dend herinneren wij aan de hoogte
punten van die „strijd"
In enorm tempo
werd gewerkt
de Romeinse curie, het algemeen se
cretariaat van het concilie en som
mige commissies besprekingen ge
voerd. Daarbij waren zij tot de slot
som gekomen, dat het dank zij de
talrijke schriftelijk ingekomen op
en aanmerkingen mogelijk zou zijn,
de discussies aanmerkelijk te bekor
ten. De spreektijd zou worden be
snoeid, Bisschoppen die het woord
v/ilden voeren moesten eerst overleg
plegen met anderen, teneinde herha
lingen te voorkomen. Het enorm
snelle tempo, waarmee gewerkt werd
en dat ten gevolge had, dat men
iedere ochtend weer over twee, drie
verschillende onderwerpen moest
spreken en over een of twee andere
stemmen, lokte ook kritiek uit. Toen
tenslotte de secretaris-generaal, mgr.
Felici, in een brief aan kardinaal
Bea, voorzitter van het secretariaat
voor de eenheid der christenen, de
wens uitsprak, dat rekening zou wor
den gehouden met „het verlangen
van hogerhand" (later bleek die
„hogerhand" te bestaan uit de kar
dinalen Cicognani en Ottoviani), dat
de verklaring over de joden zou wor
den teruggebracht tot een korte pa
ragraaf in hoofdstuk twee van het
schema „De Ecclesia" en dat de ver
klaring over de godsdienstvrijheid,
die al besproken was, geheel opnieuw
zou worden geredigeerd, was de maat
vol. Een aantal vooraanstaande kar
dinalen kwam in spoedvergadering
bijeen en er werd een verzoek tot
de Paus gericht om te beletten, dat
de geest van het concilie geweld zou
worden
De Paus heeft toen kennelijk in
gegrepen, want vanef dat ogenblik
werd het tempo menselijker, de pro
posities werden terdege besproken en
over schema VIII ontwikkelde zich
een diepgaande discussie, waarbij
tal van toespraken werden gehou-
gerust „revolutionair"
R.-k. kerk beleeft haar „hervorming"
zonder haar leer te wijzigen
(Van onze correspondent)
Met grote luister kon zaterdag de derde zitting van het concilie
worden gesloten. Van grote betekenis is. dat twee schemata en een
propositie tijdens de plechtige openbare congregatie door de paus
en de bisschoppen konden worden goedgekeurd en dus nu tot con
ciliebesluiten zijn geworden. Het gaat om twee centrale teksten,
ZJj die inzien, dat de kerk, zo zj]
zich niet enigszins aanpast aan d<
geheel nieuwe wereld waarin wij le
ven en haar eerwaardig, maar ver
ouderd, uit de middeleeuwen stam
mend, karakter blijft bewaren, steeds
minder te zeggen zal hebben tot de
mens van deze technische tijd, had
den schijnbaar „overwonnen". Na-
tuurijk wil dat niet zeggen, dat de
anderen, die vrezen, dat verandering
van stijl ook verandering van leer
zal betekenen, niet voortgaan de al
te voortvarenden af te
Aanschijn der kerk
Met dat al is deze derde zitting
meer dan de beide vorige, van his
torische betekenis. Er zijn grote re
sultaten bereikt en het laat zich aan
zien, dat bjj de vierde, waarschijnlijk
laatste, zitting het nieuwe aanschijn
der kerk, zoals Paus Johannes dit
met zienersblik zag aftekenen, wer
kelijkheid gaat worden.
Het is moeilijk zich rekenschap te
geven van grote gebeurtenissen, die
zich votrekken terwijl men er zelf
getuige van is. Maar over honderd
of tweehonderd jaar zal blijken, dat
het tweede Vaticaanse concilie zeker
even belangrijk, waarschijnlijk be
langrijker, is geweest dan het conci
lie van Trento. En het is door een
heel andere geest bezield.
Vroeger waren kerkconcilies
meestal samenkomsten waarbij met
banvloeken werd gewerkt: bepaalde
leringen of personen, soms waren het
hervormers, soms pausen of keizers
of koningen, werden veroordeeld,
uitgestoten uit de menselijke gemeen
schap. Dit concilie daarentegen (en
nu laten wij de vraag, of de ver
anderde tijdsomstandigheden, de be
trekkelijke machteloosheid van de
kerk, daartoe niet het nodige heeft
bijgedragen) ademt een geest van
naastenliefde. De bisschoppen zijn
zich bewust geworden van hun her
derlijke zending.
Kerk heeft niet
zelden gefaald
Veel, heel veel van wat er be
sproken is en zal worden, heeft voor
leek en zeker voor de niet r.-
katholieke leek. hoogstens acade
mische waarde. Maar de wens van
de kerk leeft i
Een aanslag op de arbeidsmarkt
hoeft niet te worden verwacht. De
Fstec zal nog wel een paar jaar in
Delft blijven gevestigd, waar de fun
dering van de gebouwen niet aan de
eisen kan voldoen, die er aan worden
gesteld. In Noordwijk bleek die grond
slag wel aanwezig voor het bedrijf,
dat zich bezig houdt met apparatuur
voor het doen van metingen en waar
nemingen jn de ruimte, en waarin
tien Westeuropese landen samenwer
ken: Zweden,Engeland. Nederland,
België, West-Duitsland. Frankrijk,
Zwitserland, Spanje en Italië.
Mr. van Riel zette uiteen, dat Estec
niet in het oosten van het land kon
worden gevestigd, omdat de buiten
landers als eis stellen, dat hun kinde-
deren naar een internationale school
moeten kunnen, terwijl de uitwisse
ling in de groep wetenschapsmensen
niet mag worden gehinderd door ver
van een vliegveld te wonen. De ves
tiging in Noordwijk houdt niet in. dat
Estec op de omgeving is gericht,
mr. Wilkens had de vrees uitgespro
ken. dat Estec hooggekwalificeerde
krachten uit de Nederlandse indus
trie zou wegtrekken, mede door de
internationale status, waaraan vrij
dom van belasting is verbonden.
Strijdig met streekplan
Mr. Wilkens had ook gewezen op
het recreatiebelang, dat door de ves
tiging van Estec in Noordwijk opzij
wordt gedrongen,terwijl juist dit
jaar het streekplan bollengebied door
de Kroon werd goedgekeurd.
Gedeputeerde mevr. mr. Chr. A.
de Ruyter-de Zeeuw vestigde de aan
dacht op de procedurekwestie ,nu Es
tec in Noordwijk is geprojecteerd, wat
volstrekt in strijd is met het streek
plan. De regering had met een nood
wetje kunnen werken, maar heeft dit
niet gedaan.. De gemeente Noord
wijk heeft reeds goedkeuring voor
bouw ten behoeve van Estec gegeven
Advertentie
ZUIVER WOLLEN
NATUURLIJK BIJ
Haarlemmerstraat
172 - 174 - 179
Herenstraat 9
MIDZA
middels een ontheffing van het
streekplan. Deze goedkeuring moet
nog het fiat van Gedeputeerde Sta
ten krijgen.
Mevr. de Ruyter benadrukte, dat
tegenover de staten, die het streek
plan vaststellen, het hoogst onelegant
zou zijn dit fiat te geven. Als de te
bewandelen weg is uitgestippeld, dat
de regering aan het provinciaal be
stuur duidelijk moet aantonen, dat
het een nationaal belang is, dat Es
tec in Nederland en in Noordwijk
komt. Tevens zal de provinciale ad
viescommissie ermee akkoord moe
ten gaan, dat de provinciale goed
keuring wordt verstrekt en dat het
streekplan wordt gewijzigd. Met de
wijziging van het streekplan bollen
gebied is nog zeker een jaar gemoeid.
Het provinciaal bestuur wil dit plan
thans tegelijk behandelen met het
streekplan Oude Rijnmond, dat wordt
voorbereid.
Begin in januari
Estec heeft de plannen voor ves
tiging in Noordwijk zo opgezet, dat
januari 1965 wordt begonnen met de
bouw van het eerste gebouw, dat in
1966 gereed zal komen. Thans wer
ken in Delft ongeveer 250 mensen
bfj Estec. Over drie jaar zal de be
vestiging in Noordwijk gereed moe
ten zijn en zal het personeelsbestand
zijn opgevoerd tot 800 man.
Advertentie
In de griep-greep
bent U lusteloos
maar beslist niet
machteloos! Neem
direct Rheumin.
Rheumin - tabletten helpen snel,
zeker en bovendien veilig! Ook
door de gevoelige maag uitstekend
te verdragen. 20 tabletten 68 ct.
Een Brocades - product, dus:
vertrouw er op!
te gaan, welke katholicisme.
haar plaats is in de hedendaagse
wereld De kerk erkent dat zij op
het tijdelijk vlak niet zelden heeft
getaald: door verbuiging van de jo
den, vervolging van andersdenken
den. ontketenen van godsdienstoor
logen, miskennen van wetenschap
pelijke resultaten die schijnbaar niet
strookten met de Ipijbel en in wer
kelijkheid veeleer niet strookten met
wat aan verouderde wijsgerige stel
sels verknochte exegeten in die bij
bel meenden te lezen.
Zonder haar doctrine te verlooche
nen wil de kerk nu nagaan of een
nieuwe verhouding tot de wereld der
wetenschap mogelijk is. Zy geeft toe,
dat er ook waarheid gevonden kan
worden bij andersdenkenden- By niet
-katholieken, by ongelovigen, by
niet-christenen.
Dit zijn ales dagen, die dertig jaar
geleden volkomen ondenkbaar waren.
In zekere zin beleeft de kerk van
Rome de hervorming, zij het dan
zonder haar leer te wijzigen, met
er eeuwen vertraging
Ook de geest der mensen, die die
kerk leiden, ls anders geworden. Bij
het noorden zeker, maar zelfs
In Italië en in Spanje, de beide meest
conservatieve burchten van het r.-
Tuinbouwkassen
als bollenvelden
Kassen en warenhuizen, veelkleu
rig en landschappelijk schoon als de
bollenvelden. Dit is thans reeds te
verwezenlijken. Wellicht een toeristi
sche attractie, terwijl tevens agrari
sche belangen worden gediend.
Gedeputeerde Staten van Zuid-
Holland werd dit beeld gistermiddag
voorgetoverd door het Statenlid, de
heer A. P. J. van der Weijden (KVP)
uit Zevenhoven. Hij kwam op voor
de belangen van de agrariërs, waar
mee in het streekplan Rechter Maas
oever naar zijn mening meer reke
ning had kunnen worden gehouden.
Zoals vele veehouders uit Noord
en Zuid-Holland op hun grond een
bestaan voor hun kinderen verze
kerden door over te schakelen op
bollenkweken, zo zal het ook moge
lijk zijn in Zuid-Holland meer
agrariërs een toekomst te bieden
als er meer tuinbouw komt en er
meer kassen en warenhuizen mogen
worden gebouwd.
De heer Van der Weijden had
vernomen, dat de kassen niet meer
wit behoeven te worden geverfd om
de warmte te weren. Er is volgens
hem een verffabriek, die voor dit
doel de fraaiste kleuren verf levert.
Daarmee zou zelfs kunstzinnig kun
nen worden omgesprongen. Hij kon
zich voorstellen, dat men kassen en
warenhuizen langs de rijkswegen
anders wilde hebben, dan die langs
de rijwielpaden
VROUWEN MET
LIPPENSTIFT
De 56-jarige Niels Olson heeft het
grootste deel van zyn leven onder
de bijen doorgebracht. Bijna dage
lijks wordt zijn hulp ingeroepen om
zwermen bijen te verwijderen bij wo
ningen, elektrische centrales en zwem
baden. Olson is namelijk hoofd-iem-
ker van Johannesburg in Zuid-Afri-
ka.
Hij is zo vaak door bijen gestoken
eens zelfs ongeveer duizend maal
in drie minuten tijd dat hij een
flinke dosis bijengif in zijn bloed
schijnt te hebben.
„Ik geloof dat ik nu dezelfde geur
moet hebben als een bij, omdat ik
de laatste vijf jaar steeds minder
word gestoken. De bijen zwermen
om mij heen, maar schijnen mij
als vriend te beschouwen", zegt Olson.
Hy trekt zijn neus op voor de
traditionele „ruimtepakken" "an de
iemkers en draagt alleen een korte
broek, schoenen en beenkappen wan
neer hij zich onder het bijenvolk
begeeft.
„Kleren veroorzaken transpiratie
en de bijen zijn niet gediend van
geurtjes. Zy worden er woest van en
gaan tot de aanval over".
Voor vrouwen, die kosmetica ge
bruiken. geldt de waarschuwing:
„blijf uit de buurt". „Lippenstift,
parfum en haarlak schijnen de bijen
in razernij te doen ontsteken", al
dus Olson.
