LEIDSCH
DAGBLAD
Bloedbad in Stanleystad
[>p 't nippertje voorkomen
Eerste vluchtelingen in
Brussel gearriveerd
Toch nog tientallen
gijzelaars gedood
u bij schietpartijen
Baby van
vijfling
overleden
Carlson slachtoffer
van wilde beschieting
Opheffing
tariefstop
Directeur: E. A. E. van Dlshoeck
hoofdredacteur: J. Brouwer
Opgericht 1 maart 1860
WOENSDAG 25 NOVEMBER 1964
No. 31425
DAGBLAD VOOR LEIDEN EN OMSTREKEN
f. 10.05 per kwartaal, f3.35 per maand, f. 0.78 per week
Telefoon Directie en AriTninist.rar.ie: 25041; Redactie: 21507
Witte Singel 1, Lelden - Giro no. 67055
|Verwilderd, sidderend en met bloed bevlekt Is een deel van de
anke gijzelaars, die gisteren door de snelle actie van Belgische
trachutisten en Kongolese infanterie tegen de rebellenhoofdstad
anleystad werden bevrijd, per vliegtuig in Leopoldstad aange-
•nen. De opstandelingen, woedend over de komst van de Bel-
p, aldus hun mededelingen, hadden gijzelaars naar het Loe-
embaplein gejaagd en begonnen daar op de menigte te schie-
l Er vielen tientallen doden en als de para's niet snel de stad
ren binnengekomen, zouden allen tijdens de wilde schietpartij
lood zijn. Ook voor een hotel in de stad werden gijzelaars,
Ier wie vele moeders met kinderen, door de rebellen neerge-
loten. De lafaards waagden het evenwel niet de strijd met de
Igen en de troepen van de Kongolese regering aan te binden,
en die snel oprukten, namen zij onmiddellijk de vlucht. Een
ivoerder van de opstandelingen, een zekere Joseph Opepe,
:ft nog getracht zijn mannen van massamoord te weerhouden,
ar hij werd door zijn eigen soldaten neergeschoten. In totaal
len er ongeveer vijftig doden onder de gijzelaars.
Klachten over
mishandelingen
colonne van het centrale
igolese leger heeft gisteren de
noordwesten van Stanleystad
plaats Aketi bevrijd. Zij be
er 134 Belgische en 10
Elf bevrijde
Nederlanders
Volgens een opgave van het
ederlandse ministerie van Bui-
El inlandse Zaken zijn de volgen-
■Llfe Nederlanders in Stanleystad
ïvrijd en overgebracht naar
ipoldstad:
Het echtpaar Posthumus met
iby, de heer A. Wissink uit
gujilizen (NH), mevr. Franken, f
- htgenote van de waarnemend
pnsul in Stanleystad, de heer
intman uit Wageningen, de t
her Van Laar, wonend in Gent
^'Jelgië), en de geestelijken van
lens orde van het H. Hart: H. t
eelemans, P. de Lepper, S.
astiaanse, J. Geurts en
lleop
■U He
«kil
EER BERICHT
L'.
wjdelijk motregen
KNMI verwacht van heden-
morgenavond vrij veel bewolking
tijdelijk wat motregen of lichte
Matige, later krachtige wind
west en zuidwest. Dezelfde
'aturen als vandaag of iets la-
26 november
H in op: 8.18 uur; onder: 16.36 uur.
Hop: uur; onder: 14.13 uur
{water te Katwijk te 8.25 en 21.12
laagwater te 3.55 en 16.26 uur.
t b' nmei bestaat uit 18 pagina a.
Amerikaanse gijzelaars, die daar
door de rebellen werden vastgehou
den. Naar schatting bevonden zich
gisteren in totaal 1613 buitenlanders
in het gebied der rebellen: 1140 in
Stanleystad en 473 elders. Onder
hen vormden de Belgen de grootste
groep met 825 personen (525 in
Stanleystad en 300 elders). Tot de
gisteren bevrijde gijzelaars behoren
ook drie Nederlanders, wier
namen werden opgegeven als Neele-
mans uit Hulst, Jacob uit Medem-
blik en Pane uit Eindhoven.
Van de gevluchte rebellenleiders is
nog niemand gepakt, maar de Kon
golese regering is met de jacht op
hen begonnen. Wanneer zij worden
gearresteerd zullen zij persoonlijk
verantwoordelijk worden gesteld voor
de dood van de gijzelaars. Bij de
gevechten van gisteren zijn tenmin
ste vijftig rebellen en twee man van
de regeringstroepen gesneuveld. De
parachutisten leden geen verliezen.
Alleen liepen enkelen een gebroken
been op bij de landing op het vlieg
veld.
Een van de in Stanleystad wonen
de vrouwen vertelde het volgende
verhaal over haar bevrijding:
„Ik was met mijn man en twee
kinderen in een villa bij het vlieg
veld. De para's sprongen een paar
honderd meter van ons huis neer.
Even later landden de vliegtuigen
Tussen het verschijnen van de vlieg
tuigen boven Stanleystad en het
ogenblik waarop de para's ten aan
val gingen verliep ongeveer een uur.
Dat was voldoende voor de rebellen
om de Europeanen te hergroeperen
De „simbas" („leeuwen", de naam
die de opstandelingen zichzelf gaven)
riepen tegen de gijzelaars, dat zij
ons gingen fusilleren omdat de Bel
gen waren gekomen. De stoet werd
naar de generale staf gebracht en
moest neerknielen. Uit de generale
staf kwam kolonel Opepe te voor
schijn. Hij zei tegen zijn mannen
„we moeten de Europeanen niet
doden". En tegen de Europeanen
„Wees niet bang, zij zullen u geen
kwaad doen". Hij had geen tijd om
zijn zin af te maken, een mitrail-
leursalvo velde hem Hij werd door
zijn eigen soldaten neergeschoten
die daarna in hun handen klapten
De Belgen en Amerikanen zaten
op de straat. Zij zagen er afgestompt
uit. Zij geloofden niet meer aan hun
bevrijding. Er stonden immers dertig
Uit Stanleystad geredde
blanke gijzelaars op het vlieg
veld van Leopoldstad.
tot veertig tot de tanden gewapende
opstandelingen voor hen. Er stond
ook een mitrailleur, die het eerste
schoot. Het duurde dertig seconden
voordat de blanken begrepen wat er
gebeurde. Zij wilden op alle moge
lijke manieren vluchten, zich achter
de huizen verschuilen of zich plat
op hun buik werpen. De massamoord
kon worden voorkomen: een minuut
later een waar wonder ver
scheen een groep Belgische parachu
tisten. Ongeveer dertig opstandelin
gen vielen onder hun kogels. De
anderen slaagden erin te vluchten".
De Amerikaanse consul in Stanley
stad, Hoyt, deelde op een persconfe
rentie in Leopoldstad mee, dat hij
en andere consulaire autoriteiten
door de rebellen mishandeld wer
den.
„Wij werden in de gevangenis twee
maal mishandeld en een keer of tien
in totaal tijdens de bezetting van
drie maanden. Het ergste was het
toen zij naar het consulaat kwamen
en ons dwongen de kluis te openen
en de vlag op te eten. Wij kauwden
erop maar het stof was nogal sterk",
aldus Hoyt. Hoyt zei dat zij geslagen
werden met geweerkolven en geweer
lopen en gestoken met bajonetten
en kapmessen.
Een van de gisteren in de Kongo
lese hoofdstad aangekomen evacués
uit Stanleystad vertelde, dat de op
standelingen in de periode, dat zij
de stad in bezit hadden, duizenden
terechtstellingen hebben uitgevoerd.
Elke dag opnieuw werden Kongole
zen naar het Loemoemba-monument
gesleept en daar gedood. „Hun han
den werden op hun rug gebonden
waarna ze met kapmessen werden
afgeslacht. Bij meer bekende per
sonen onder de slachtoffers werd het
hart uit het lichaam gerukt
het openbaar door de rebellen opge
geten", aldus deze voormalige gijze
laar.
Zware beslissing
Diep bewogen heeft de Belgische
minister van Buitenlandse Zaken,
Paul-Henri Spaak, gistermiddag in
de Kamer verklaard, dat volgens zijn
gegevens een vijftigtal blange gijze
laars door de rebellen in Stanley
stad waren vermoord. De volksver
tegenwoordigers namen een minuut
stilte in acht nadat Spaak het mede
leven van de regering met de fami
lieleden van de slachtoffers had
betuigd.
In zijn verklaring zei Spaal
de Belgische regering tot het laatste
ogenblik had geaarzeld met de actie
van de paracommando's. Een inten
sieve diplomatieke actie om de op
standelingen te bewegen een andere
houding aan te nemen en de buiten
landers in Stanleystad niet langer
als gijzelaars te beschouwen
echter vergeefs. De rebellenleider,
Gbenye, weigerde zelfs een persoon
lijk verzoek van Spaak in te willigen
een dertigtal kinderen,
vakantie bij hun ouders doorbrach
ten, naar België te laten terugker
„Het antwoord was, dat zij net als
de volwassenen moesten worden be
schouwd als gijzelaars tegen lucht
aanvallen, bombardementen
nooit hebben plaatsgehad".
„Iemand vroeg mij", aldus Spa
„of dit de belangrijkste beslissing
mijn leven is geweest. Dit is inder
daad de zwaarste geweest. Ik weet
niet hoe men morgen zal oordelen.
Ik weet echter dat ik mijn plicht heb
gedaan. Mijn geweten is gerust".
Met uitzondering van
nistische leden kreeg Spaak een luid
applaus van de Kamer. Zijn verkla
ring werd in de
door talrijke buitenlandse vertegen
woordigers aangehoord.
Studentenleiders
Uitgewezen
De Belgische regering heeft de
voornaamste leiders van de Algeme-
Kongolese Studentenbond in
Brussel „verzocht" het land te ver
laten, aldus een officieel communi-
van het ministerie van Buiten
landse Zaken in Brussel.
Zij hadden de actie van de Belgi
sche para's voor de bevrijding van
de blanke gijzelaars in Stanleystad
op een persconferentie veroordeeld.
Naar hun mening waren de moeilijk
heden in Kongo ontstaan door de
Amerikaans-Belgische inmenging in
binnenlandse aangelegenheden
van hun land
Het is niet bekend hoeveel Kon
golese studenten het uitwijzingsbevel
betreft. Verreweg het grootste deel
van de Kongolese studenten in België
krijgt een toelage van de Belgische
regering.
Directeur ARCH blijft
in hechtenis
De 49-jarige directeur van Arch
N.V., zal in hechtenis blijven, zo heeft
de rechter-commissaris in Den Haag
gistermiddag in raadkamer besloten,
de adjunct-directeur die vorige week
was gearresteerd, is inmiddels wel
vrijgelaten. De directeur van Arch
N.V. wordt, zoals bekend, ervan be
schuldigd zich door knoeierijen voor
grote bedragen te hebben verrijkt.
Van de vijfling, die mevr.
Sambor maandag in een voor
stad van Parijs het leven schonk,
is vandaag een baby overleden,
zo meldt het Franse ministerie
van Volksgezondheid.
Het ministerie zei in een verklaring
dat de laatstegeborene „Jean-Luc, is
gestorven als gevolg van een long
bloeding. De ademhalingsmoeilijkhe
den van de baby, die bij zijn geboorte
slechts 1140 gram woog, waren gister
avond steeds groter geworden. Het
nieuws van zijn dood is tot vanoch
tend opgehouden.
In de toestand van de vier andere
kinderen is geen belangrijke wijziging
gekomen, aldus het ministerie. Zij
liggen nog in couveuses. Hun toe
stand zal nog een dag of tien kritiek
blijven, zoals altijd met te vroeg ge
boren baby's het geval is. Zij worden
verzorgd in een modern kinderzieken
huis, de trots van de Franse medische
wetenschap.
Staatsproduktie
loont niet
Van de tien Russische staatsboer
derijen werken er zeven met verlies,
aldus de „Izwestia" van gisteren,
Dat komt hoofdzakelijk door de
slechte leiding en de lage prijzen
diev oor landbouwprodukten worden
betaald. Het kost de staat drie mil
jard roebel (12 miljard gulden)
deze verliezen te dekken en de op
brengst te verbeteren.
Niet afzonderlijk terechtgesteld
De Amerikaanse zendings
arts dr. Paul Carlson, die door
de rebellen in Stanleystad was
ter dood veroordeeld, is gisteren
bij een wilde beschieting van
blanke gijzelaars om het leven
gekomen en niet afzonderlijk
terechtgesteld. Dit werd ver
klaard door een ooggetuige, de
Belgische vluchteling Fern and
Deprey, die vanochtend met een
groep evacués uit Stanleystad
in Brussel is aangekomen.
,.Ik was gevangen In Hotel Vic
tory" aldus Deprey. „Carlson maak
te deel uit van een groep van onge
veer 150 personen, die werd gedwon
gen op straat te gaan zitten. Toen
de opstandelingen hoorden dat de pa
rachutisten aankwamen, openden zij
het vuur op de groep, waarbij o.a.
Carlson werd neergeschoten. Even
later liepen wij de Belgische troe
pen tegemoet en toen zag ik
Carlson op straat liggen. Een kogel
door het hoofd had een einde aan
zijn leven gemaakt. Deprey zei dat
hij Carlson heel goed had gekend,
toen zij gevangenen van de opstan
delingen waren geweest. „Hij was
erg opgewekt en stelde een groot
moreel voorbeeld", aldus Deprey. Bij
de schietpartij is behalve Carlson
ook de 25-jarige Amerikaanse zen
delinge Phyllis Rine omgekomen, al
dus heeft het Amerikaanse minis
terie van Buitenlandse Zaken meege
deeld.
Ziekenhuis
Een goede kennis van dr. Carlson,
een predikant in Alhambra (Califor-
nië), zei dat Carlson er ncoit aan
gedacht had zendeling te worden,
VERMOEID EN VERMAGERD
Het eerste vliegtuig met geëvacueerden uit .Kongo is vanoch
tend vroeg in Brussel aangekomen. Aan boord bevonden zich
163 passagiers: 32 kinderen, 6 baby's, 49 vrouwen en 66 mannen.
Zes van hen waren gewond; twee waren Belgische parachutisten,
die met spoed naar het Brusselse militaire hospitaal moesten wor
den gebracht. Onder de aangekomen vluchtelingen waren ook
vier Nederlandse geestelijken.
Ontzetting
De ontzetting van de laatste da
gen nog voor in hun blik en hun
gezichten, ingevallen en vermagerd,
waren veel te moe om veel blijd
schap te tonen. Op het Brusselse
vliegveld was de stemming dan ook
eerder droevig dan vreugdevol te
noemen. De meeste vluchtelingen
staarden iets meer dan 24 uur voor
hun aankomst in de Belgische hoofd
stad nog in de geweerlopen van de
krijsende, doodsbange, halfnaakte
zwarte opstandelingen. Vermagerd,
berooid, zonder bagage, met blote
voeten in sandalen, in korte broek
in spijkerbroek, in dunne bloesjes en
hemden, met blauwe Sabena-deekns
om het huiverende lijf geslagen, zo
arriveerden zij.
Prins Albert van Luik en zijn
echtgenote, prinses Paola, waren op
het vliegveld aanwezig om de vluch
telingen enige troost te bieden. Het
was donker en mistig en er viel een
lichte motregen, toen de machine op
de landingsbaan neerstreek.
Zuigelingen
Een groot contingent Rode-Kruis-
helpers was op de been om de vluch
telingen bij te staan. Zij namen de
zuigelingen over die moe en huilerig
waren na de lange vlucht en zorg
den voor hen, terwijl de ouders de
immigratie- formulieren invulden.
Iedere vluchteling had ter identifi
catie een witte kaart met zijn naam
op de borst. Het Rode Kruis deelde
geld uit en had manden vol gloed
nieuwe kleren voor de vluchtelingen
gereed staan.
Ondanks de vroege aankomsttijd
en het slechte weer hadden duizen
den zich op het vliegveld verzameld
om familieleden te begroeten of om
foto's te tonen aan de pas aange-
komenen, in de hoop dat zij de per
sonen op de foto's zouden herken-
Gehele nacht
De wachtenden die buiten Brussel
wonen, hadden de gehele nacht niet
geslapen om op tijd op het vlieg
veld te kunnen zijn. Anderen wilden
geen risico nemen en installeerden
zich voor een lange wacht op het
vliegveld.
De aangekomen vluchtelingen
werden gisteren bevrijd, nadat Bel
gische valschermtroepen uit Ameri
kaanse militaire vliegtuigen waren
afgeworpen boven het vliegveld van
Stanleystad. Zij vormen maar een
deel van de duizend niet-Afrikanen,
die in het gebied van de opstande
lingen al weken lang als gijzelaar
werden vastgehouden.
Prinses Beatrix heeft gisteren
een Oosterse avond bijgewoond
welke in het KLM-gebouw
Den Haag georganiseerd i
door de ambassades van Japan,
de Philippijnen, Thailand, India
en Indonesië. De Prinses in
sprek met enkele zangeressen en
danseressen.
totdat hij op een reis door Kongo
dingen zag die hij niet meer kon
vergeten, Hij vestigde zich twee jaar
daarna, in 1963, in Kongo in een
ziekenhuis, waar hij, alleen, medi
sche hulp verleende aan meer dan
honderdduizend zieken. Bij de nade
ring van de opstandelingen bracht
hij zijn gezin in veiligheid en keerde
terug om zijn zieken verder te ver
zorgen. Op 17 september werd hij
door de rebellen gevangen genomen,
die hem voor een Amerikaanse spion
lieten doorgaan.
Allen, die met Carlson hebben sa
mengewerkt in Kongo hebben hem
getekend als „een vriendelijk en zeer
toegewijd man".
Bouwvakkers eisen
behalve 7 proeent:
(Van onze A'damse correspondent)
Opheffing van de tariefstop is een
van de eisen, die de bouwvakbon
den stellen voor de totstandkoming
van een nieuwe bouw- c.a.o. De
besturen hebben gisteren de werk
gevers bericht, dat zij de huidige
c.a.o. per 1 maart 1966 opzeggen.
Tevens hebben zij hun eisen bekend
gemaakt waarover binnenkort het
overleg zal beginnen. De c.a.o. voor
1904-1965 is reeds vastgesteld. De
daarin opgenomen maximale tarief
uitkering van 35 procent was een eis
van de werkgevers, waarvoor de
bonden destijds 2djn gezwicht.
Inmiddels heeft deze tariefstop met
ime in Amsterdam conflicten ver
oorzaakt In afwachting van de
c.a.o.- 1966 willen de vakbonden een
tussentijdse loonsverhoging per
1 maart aanstaande, die het inko
men van de bouwvakkers in 1965
zeven procent moet doen stijgen. De
eisen, die van werknemerszijde in de
besprekingen voor de c.a.CL-1968 wor
den betrokken, zijn naast de ophef
fing van de tarief stop (waardoor be
loning van werkelijke prestatie mo
gelijk wordt) een ondernemingsge
wijze loondifferentiatie, verhoging
van de vakantietoeslagafschaffing
van de gemeenteklassificatie, verho
ging van het vorstverlet van 90 naar
100 procent en een vijfdaagse werk
week gedurende het gehele Jaar.
070-18.00.95
LANDELIJK
ALARMNUMMER
(Van onze Haagse correspondent)
Een landelijk alarmnummer voor
telefonische oproepen om hulp, dat
is de nieuwe service, die de Rijks
politie ons land van vandaag af
biedt.
Wie 070^-18.00.95 draait krijgt ver
binding met de vierkeerscentrale
van de Rijkspolitie in de Haagse
oude Alexanderkazerne, waar
voortaan dag en nacht een ervaren
politieman aanwezig zal zijn om
noodkreten op te vangen en te be
handelen.
Voor die afhandeling staat hem een
uitgebreid net van communicatie
middelen ter beschikking, dat ten
dele al in de centrale aanwezig
was, ten dele nog vervolmaakt zal
worden, maar dat in ieder geval
nu al een snelle hulp waarborgt.
©ucf Qfyeuws
f CJit het Leidsch Dagblad van
26 Nov. 1864:
Op aardrijkskundig gebied
is een hoogst belangrijke ont
dekking gedaan, en wel in
Z.-Amerika. Men heeft n.l
bevonden dat de rivier Ama
zone van het begin tot het
einde bevaarbaar is. De land
streek is slechts door wilden
bewoond.
Te 's Hage zal weldra voor
de arrondissementsrechtbank
loeder een wanbedrijf worden
vervolgd, wegens het belee-
nen van goederen tegen een
intrest van 12 d 1300 per
cent.
