Eens gaat verkeer in
heel Europa overstag
LINKS VOORRANG
MINDER
Pater Ed. Krekelberg S. J. is er zeker van
naar
COMMENTAREN
LIGT VOOR DE HAND
Jpgericht 1 maart 1860 Maandag 16 november 1964 Derde blad no. 31417
„Zegt mij nu eens, wat is-gemakkelijker? Een mens naar de maan te
brengen of in geheel Europa het links voorrang in het verkeer verwezenlijken?"
Pater Ed. Krekelberg S. J. kijkt ons recht in de ogen. Urenlang hebben wij
met hem zitten praten over zijn diepgaande studie, waarin hij met mathematische
logica en nauwkeurigheid betoogt, becijfert en bewijst, dat links voorrang veel
mensenlevens en veel kosten zou kunnen besparen.
Dan ineens vuurt hij deze vraag op ons af. Wij kunnen zo snel geen antwoord
geven. Eerlijk gezegd proberen wij het nauwelijks, nieuwsgierig als wij zijn naar
zijn visie. We behoeven er niet lang op te wachten. Een vraag stellen betekent
voor pater Krekelberg ook haar beantwoorden.
„Ik hoop neen, ik verwacht, dat beide op ongeveer hetzelfde tijdstip
een feit zullen zijn. Want ik weet zeker, dat het idee van links voorrang snel
om zich heen zal grijpen".
Pater Krekelberg is dezer dagen in het nieuws gekomen, toen hij
bij de vaste Kamercommissie van Verkeer en Waterstaat aandrong
op een wetenschappelijk onderzoek van de voorrangsregel in het
verkeer.
De pater heeft zelf al zo'n onderzoek ingesteld. Zijn - heldere en
sprekende - conclusies heeft hij aan autoriteiten, verkeer sdeskun-
digen en kranten enige tijd geleden toegezonden.
Maar het feit, dat zij zaten verpakt in een nogal zwaar en met
vele wiskundige formules doorspekt rapport heeft er waarschijnlijk
voor gezorgd ,dat zij toen niet de weerklank kregen, die zij verdien
den. De verdere- stappen van pater Krekelberg hebben dat nu wel
bewerkstelligd. Van vele kanten wordt hij benaderd om nadere bij
zonderheden. Hij is er wat beduusd van.
f- Wat onwennig nog poseert pater
ekelberg voor de fotograaf.
jjlVie is deze grijze pater-jezuiet,
i zich zo'n verbeten voorvechter
het links voorrang in het ver
toont?
Een outsider" zegt hij zelf.
!en 51-jarige wiskundeleraar aan
St.-Stanislas College in Delft,
f geen automobilist. Hij rijdt op
brommer.
en man, dit houdt van de ana-
om de analyse zelf. Dat maakte
tot een geducht tegenstander
het schaakbord. En dat heeft
er nu toe gezet het probleem,
hem intrigeert en voortdurend
lg houdt, tot de bodem toe te
TWIJFEL
«herinnert zich nog, dat hij zich
jong hbs-er al niet kon vereni-
i met 't besluit om 't verkeer aan
hts voorrang te geven. Oh ja, hij
toen blij, dat er een besluit
Jni genomen. Maar in zijn hart
r3 ijfelde hij er al meteen aan of het
het juiste besluit was. Hij nam
voor er nog eens iets aan te
a doen. Het heeft vele jaren ge-
rd eer het zover was. Meer dan
tig jaar. Om precies te zijn tot
december 1962, toen hij in een
kenhuis een krateartikel las,
arin stond, dat m Amerika werd
overwogen aan links voorrang te
geven. Daardoor zo kon hij lezen
zouden verkeerslichten en voor
rangswegen overbodig worden.
„Ik dacht toen, dat het bluf was.
Maar een half jaar later, tijdens de
grote vakantie, ben ik er nog eens
goed over gaan nadenken. Was het
wel zo gek? Weineen. En hoemeer
ik erover dacht, hoe meer ik ervan
overtuigd raakte, dat ze gelijk had
den".
Sinsdlen heeft pater Krekelberg
er al zijn vrije tijd aan bebesteed.
„En heel veel geld. Ik krijg immers
niets vergoed. Alle onkosten zijn
voor eigen rekening. Kosten voor
correspondentie, telefoon, drukwerk
en reizen, vaak naar 't buitenland.
En mijn vrije tijd is toch eigenlijk
ook geld. Ik zou immers bijlessen
kunnen geven".
Maar dat alles heeft pater Kre
kelberg er niet van kunnen weer
houden op de ingeslagen weg voort
te gaan. Niets kan dat.
NIET NIEUW
Het is overigens geen nieuwe zaak,
waar pater Krekelberg voor vecht.
„Oh neen, beslist niet. Integen
deel zelfs. Het is jammer eigenlijk,
dat de belangstelling zich niet te
veel richt op mijn persoon en te
weinig op de zaak zelf. Een zaak,
VOQRRANC. KERNPROBLEEM IN DE VERKEEftSANAt,VSE
ten berijden, pl
ding *t«? tremen. Ook Iwj vetwssrloü
botsing 2*1 plaats vioden of niet.
Het zijn echter niet alleen de gebruikte c
de bestaande literatuur verzwakken, miar ook bet feit dat men zich beperkt t<
slechts enkele voorbedden, die geen algemene bewijskracht hebben. Dit maal
het nodig, om, al vorens ooi betoog vóórt te zetten, een eenvoudig coordinate!
systeem te ontwerpen, waarmee wij tenminste alle rechthoekige kruin
alle sinui
s daarop its ionnale 1
5. op btrt kttispHM
In fig. ?b sicÜen wi; de breedte
b de afstand van A
de Z N -straat op 2\\ ets óe its
tot de.Z-N-as op spLW afstand wwdt m de richting WO (dus naar rechts)
positief aangenomen Voor de dwarsstraat stellen wij defc grootheden resp. op
en q2, .waarbij weer positief gereWnd wordt naar rechts, dus naar Noord
voor B CTiinaar Zuid y
LVDc gLkhtsboek van A flaar linb n
r rechts ft. De afstand var, A tot de zuidelijke rooilijn van de
OW-«raai (Tü) noemen wij x. In de rechthoekige driehoeken AKD (bij LV)
en ALB (bij BV) zien wij:
AK x d*Pr' AL z: 4- p2 "b (la
DK - (x pe %)tga Bt. m -f j* -I-
to in- A AVT; tsa f-i'A - ia AVU
gécW.-cr/.vn.i nr 4) v v
wrrang neenvt irien gewixmiiikaar. dat gei tike
een gelijke- rnate van Rohts Rijden (q
1 «rotet is dan HL. Uit de gevonden waarden van
vindr men .inderdaad dat DK. DL =.2q. Hier-
stugc voorstanders vau LV een schijn,van juistheid
nssen dat bet criterium varr Wolkert bij ps
rit. Voor A IC -f DK immers vindt men dezelfde
in de loop van de tijd
heb ervaren, dat het geen nieuw
of exclusief idee is".
Pater Krekelberg kan diverse na
men nemen van personen, die al
eerder voor links voorrang hebben
gepleit. Voorop jhr. ir. S. Lam an
Trip, directeur van Openbare
Werken in Den Helder. Voorts twee
heren Smeets uit Eindhoven, ir. H.
L. Copijn uit Blaricum. Mr. dr. G.
W. Sannes schreef er al over in
1939. En twee hoofdcommissarissen
van politie (uit Rotterdam en Gro
ningen) hebben zioh er positief over
uitgesproken. Al deed commissaris
K. J. Müller dat negatief. Hij noem
de rechts voorrang een „verkeerde
regel".
Het waren echter incidentele ge
luiden. Maar als er nu meer per
sonen zfjn, die de juistheid van
links voorrang inzien, waarom
wordt het dan niet ingevoerd of
komen er althans verkeersdeskun-
digen naar voren om zo'n verbete
ring te bepleiten.
Het duurt even voor pater Kre
kelberg op zo'n directe vraag ant
woord kan en wil geven.
„Ik geloof", zegt hij heel
langzaam en heel bedachtzaam
„Ik geloof, dat gevestigde insti
tuten van enige omvang de nei
ging hebben conservatief te zijn.
Zij werken zeer solide. Als iets
nieuws zich aandient, moet dat
eerst zeer nauwkeurig en inten
sief onderzocht en beproefd
worden. Maar zelfs al wordt het
goed bevonden, dan nog moet
zo'n noviteit grote weerstand
overwinnen om te kunnen bin
nendringen. In omgekeerde
richting gaat het ook zo. Het is
even moeilijk om een eenmaal
gevestigde fout eruit te krijgen.
Bovendien Hier komen de
woorden nog langzamer. bo
vendien kan ik mij voorstellen
het is zo menselijk dat iemand
met een belangrijke functie in
zo'n instituut gemakkelijk de
vrees kan koesteren, dat hij zich
blameert met het verdedigen
van een idee, dat politiek niet
haalbaar is!"
HAALBAAR
Is het idee van links voorrang
politiek dan niet haalbaar?
Pater Krekelberg kijkt ons ver
bs d?
DK, Dl. ;ga e» tg# uit
race sW bet crjtèrwra
te ii ijg«v<M*rrkwürd-g
est q q2 heslissi.
11 lengt? als v
dus nnbniii
,r AL
f- DL, ni.. --- (x2 4- ?p
ij doen <iu nt.n <it' hand van een
gur,«,,ü zou moeten ïtja voor RV. doch io l"c
zijn voor RV als wij DK 1U. kiezen, zodat
r f>» - öit «imum ij
n BL vergelijkt dienc nog getest
iituatie hc volgens dit criterium
e ongunstig is. Gunstig ml het
moet voldoen aan de ongelijk-
Voor p l>2 er. cj cj^ blijkt dit onmogelijk; (immers DK - BI. 2q).
W»j moeten dus minstens fén vwv dcte twee gelijkbïden laten vervallen. Een
combinatie van gegevens die testcase kan zrjn voor RV (tg/5 1, d.w.z, maxi
maal gevaar) is de volgende; p Sm; x <j2 5m, q -
Een pagina uit het rapport, dat pater Krekelberg heeft samen-
rt tsteld. De wiskundige formules springen er uit. De Delftse
iskundeleraar heeft zijn aanval op de huidige voorrangsregel
mondig voorbereid.
Theoretisch niet slecht, misschien
zelfs goed of beter, maar prak
tisch niet uitvoerbaar althans
niet haalbaar. Daar komen onge
veer de commentaren op neer van
deskundige, die naar hun mening
werden gevraagd.
Ook prof. mr. A. D. Belinfante, die
de nieuwe verkeersregels voor Ne
derland heeft ontworpen, ontkent
niet, dat er voordelen aan links
voorrang zijn verbonden. „Maar
ik zou er niet over denken dit in
Nederland in te voeren en inter
nationaal is het een volmaakt on
haalbare kaart".
De bezwaren van de KNAC en de
ANWB richten zich evenmin
tegen het denkbeeld-zelf. Inte
gendeel. zjj achten het toe te jui
chen. Maar ook hier vreest men
de praktijk. Overschakeling is niet
te verwezenlijken, meent men bij
deze grote bonden. Zij zou een
dergelijk groot aantal moeilijkhe
den met zich meebrengen, dat de
voordelen niet tegen de nadelen
zouden opwegen.
baasd aan. Dat is voor hem al geen
vraag meer. Hij is zo doordrongen
van de juistheid van zijn theorie,
dat voor hem alleen maar geldt:
hoelang nog?
Maar men kan zoiets toch niet
alleen in Nederland doorvoeren?
Natuurlijk niet. In andere landen
lopen echter ook personen als pater
Krekelberg rond. In België, Duits
land, Zwitserland en nog andere
landen. Er schijnen plannen te be
staan om tot internationale bunde
ling van die krachten te komen.
„Overal wordt aangedrongen op
een wetenschappelijk onderzoek.
Want merkwaardig genoeg staat
het onderzoek naar de structuur
van het verkeer (van het bewegen
zelf dan) nog maar in de kinder
schoenen. Het is uitermate primi
tief. Heel vroeger bestond er in de
medische wereld maar één remedie
tegen alle kwaaltjes: de bloedzuiger.
Dat was de panacée. Gelukkig is de
medische wetenschap nu op een on
metelijk hoger niveau gekomen.
Maar in het verkeer zijn we nog
steeds in het tijdperk van de bloed
zuiger. Als je een ziekte wilt be
studeren, moet je eerst zien hoe een
gezond lichaam functioneert.
Het verkeer is nu echter niet ge
zond. Daarom kunnen we ook niet
van de huidige situatie uitgaan.
We moeten eerst een objectieve
analyse stellen".
Pater Krekelberg heeft zich als
een terrier vastgebeten in zijn zaak.
Niet fanatiek. Dat zou niet passen
bij deze vriendelijke, milde priester.
Maar wel met een heilige overtui
ging, die van geen wijken wil weten.
„Ik doe dit, omdat ik het moet
doen. En omdat ik weet dat het
eens zal lukken. Als er iemand in
het water valt, ben ik verplicht hem
eruit te halen. In Europa vielen in
één jaar meer dan 60.000 doden in
het verkeer. Als ik dan meen iets
te weten, dat kan bijdragen tot het
voorkomen van zo'n hoog dodental,
ben ik in geweten verplicht mijn
idee uit te dragen.
Voor heel Europa kan links
voorrang ongelofelijke winst op
leveren. Ik geloof, dat al dat ge-
praat over weggeld onnodig was
geweest als men nu al zover
wasHet verkeer is voor de
maatschappij, wat de bloedsom
loop voor het menselijk lichaam
is. Er is voortdurende doorstro
ming nodig. Onnodige stagne
ring betekent onnodig risico. En
links voorrang betekent snelle
doorstroming"
„Wat is het voordeel van links voorrang boven rechts voorrang?"
Pater Ed. Krekelberg S. J., die dit onderwerp op zuiver weten
schappelijke basis heeft benaderd daarvan getuigen ook de vele
wiskundige formules, tekeningen en grafiekjes in zijn studierapport
kijkt wat verschrikt op bij zo'n puur praktische vraag.
„Het is geen weegschaal, waarop men voor- en nadelen moet we
gen. We zijn geen verzamelaars van voordeeltjes. Neen, we moeten
komen tot een sluitende analyse vanuit één grondgedachte".
GRONDBEGINSEL
Het grondbeginsel, waarop pater Krekelberg zijn analyse heeft ge
baseerd, luidt: «afvoer gaat voor toevoer". Of wat anders gezegd:
men moet snel van een kruispunt af kunnen. Hoe men erop komt is
minder belangrijk.
De voorstanders van links voorrang beweren nu, dat veiligheid en
doorstroming op kruispunten alleen van dit principe uit in onder
linge harmonie tot een maximum kunnen komen.
We kunnen hier uiteraard niet alle stellingen van de pater in
extenso bespreken. Zo zegt hij ook, dat links voorrang en rechts
voorrang in het verkeer zijn, wat in een zaal de normale deur is en
de nooduitgang. Bij ons nu is de gewone deur geblokkeerd, alleen de
nooduitgang is in gebruik. Alleen bij links voorrang (en natuurlijk
ook bij een spiegelbeeld-regel, zoals in Nieuw Zeeland en Australië)
worden beide deuren gebruikt volgens hun coel.
-SSEND
Wanneer men echter pater Krekelbergttheorie op de p aktijk
projecetert komt men al snel tot verrasserde ontdekkingen.
In die praktijk kan men een situatie tegenkomen, waarbij vier
auto's uit verschilende richtingen kome'i, elkaar op een truislng
blokkeren. Alle vier auto's hebben voorrang. Niemand is c.us fout.
Maar de situatie is wel fout. Dus moet de regeling, die dat Tolereert,
ook fout zijn.
Bij links voorrang zijn echter alle vier automobilisten font. Dat
betekent niet alleen, dat dan de regel goed is, maar de automobilis
ten zullen er wel voor waken in zo'n situatie terecht te komen,
waarin zij een fikse boete riskeren.
Nu moet men hier niet de regel „doorlaat vrijlaten" tegenover
stellen, want deze bijbepaling Is afgeleid van links voorrang.
SIMPELER
Wanneer men bij de huidige verkeersregeling bij een kruispunt
naar links wil afslaan, kan men van het links komend verkeer voor
rang krijgen, maar men moet het geven aan de wagens van rechts.
Of men moet wachten tot de weg uit beide richtingen vrij is (waar
bij vaak wat risico wordt genomen) óf men springt alvast halver
wege met de mogelijkheid ander verkeer te blokkeren.
Draait men de voorrang om, hoeveel simpeler liggen dan de zaken.
Voor het kruispunt wachten op een natuurlijk hiaat in de file van
links. Maar komt er eenmaal een gat dan kan men er ook onbe
vreesd gebruik van maken. Immers de rechts komende file moet
wachten. Eenmaal op het kruispunt kan men er dus gemakkelijk af.
Oftewel: afvoer gaat voor toevoer.
OVERBODIG
Door de toepassing van links voorrang zo betoogt pater
Krekelberg worden ook voorrangswegen overbodig, voor
rangswegen, die trouwens al in feite op het principe van links
voorrang zijn gebaseerd. Alle moeilijkheden lossen zich immers
vanzelf op.
Onderscheid tussen langzaam en snel verkeer (alleen in
Nederland en Portugal) behoeft niet meer te worden gemaakt.
Geen angst meer voor plotseling uit rechtse straatjes schie
tende wagens (naar links is meer en vaker beter zicht.
Geen moeilijkheden meer op een rotonde: eenmaal erop heeft
men voorrang.
De zelfbescherming van een file bij links voorrang (zolang er
geen gaten zijn geen onderbreking) leidt tot een volauto
matische verkeersregeling", zegt pater Krekelberg. T.inks
voorrang bewerkt, dat de richting, die de meeste druk uit
oefent een dubbele verkeersstroom gaat immers boven een
enkele automatisch wordt geopend.
VOORDELEN
De praktische voordelen van het betoog liggen voor de hand. Vele
verkeersborden en stoplichten zouden overbodig worden. Borden en
lichten, die de aandacht van de deelnemers gemakkelijk van de
essentie het verkeer kunnen afleiden. Om van de financiële
voordelen nog niet te spreken. Kruispunten, die nu het verkeer nog
maar nauwelijks kunnen verwerken, krijgen ineens veel meer capa
citeit.
Dit alles betoogt pater Krekelberg.
„Een outsider" noemt hij zichzelf.
Maar op het eerste gezicht biedt zijn doorwrocht werk al zoveel
positieve punten, dat het een noodzaak lijkt, dat het wetenschap
pelijk onderzoek, waar hij op aandringt .inderdaad ter hand wordt
genomen.
Baat het niet, schaden kan het nooit. Het leed, dat het verkeer in
steeds toenemende mate berokkent, dwing tot maatregelen. Dan mag
men zeker aan zo'n eerlijke en redelijke suggestie niet zonder meer
voorbijgaan.
Zo kan het nu nog voorkomen m het verkeer. Vier auto'sdie elkaar de weg versperren op een kruispunt. Geen van de bestuur
ders is aanwijsbaar [out. Volgens pater Krekelberg kan zoiets bij links voorrang niet meer gebeuren. Want dan zouden alle vier
automobilisten [out moeten handelen
