r TOERISME IN ROEMENIE,
LIS NOG PIONIERSWERK-1
Weense Opera zonder Kara jan:
nu rustig en meer toewijding
BUREAUCRATISCHE ROMPSLOMP BIJ CARPATI
BETERE ROUTINE-VOORSTELLINGEN
Hoogtepuntenballet9
toneel en musical
Zaterdag 7 november 1964 Pagina 2
Terwijl het betere publiek e
nen nu al jarenlang vel n
dat de oude Weense operel n
is, dweept de kleine burger
tijd met dit genre. Avol
avond Is de zaal van het Rs d
theater gevuld, dat samen e
Volksopera de goede I
Weense operette verzorgt
gens worden de operette'
lingen in de Volkeopera l k
keur door buitenlanders bi
P
In het Raimundtheater U h
serie operettes in dit seizoej d
moeten maken voor een I e
waarvan de oorspronkelijk r
ver niemand minder is ds g
Wilde. De oude titel ,Lady'
Mere's waaier' werd verat e
,Lady uit Parijs'. De onverv d
Weense conferencier en ci k
Parkas maakte er een t
gepeperd Libretto van e r
Kreuder zou het geheel g
musical om werken. In di: r
opzicht is het een mislukt s
worden. De muziek is zo i
gend en zonder invallen/
toehoorder er niets van o s
Wat hem later van dit I r
binnen schiet, is de goede, i
story van Wilde en een t c
kruide bon-mots van Farkf
de figuur waar alles om d
Zara Leander. Toen wij i
gere idool uit de dertiger Jt1 s
haar donkere zonnebril op
veld zagen, dachten wij
.comeback' op 'n mislukkiij
uitlopen. Wij hebben ons de 3
gist. Zara Leander met h6
kere, nog altijd welluident
met die rollende r en de
manier waarop zij de nadj
op de laatste lettergreep, b
verwoestbaar te zijn.
Men kan zelfs zeggen da
per is geworden, want zjj W
zonder een enkele truc
gehele toneel en zelfs Paul!
kon met al zün Weense
niet op tegen deze mengelt
ironie, sentimentaliteit, ht
persiflage, waarmee Lady
werd uitgebeeld. De prei
het enigszins afgetakelde Es
theater werd bijgewoond dd
sident Scharf en aan het si
het staatshoofd mee appl»
ren totdat het laatste val
doekjes voor Zara Leai 1
definitief was gevallen. i
Later wordt ik ontvangen door
Sandu David, algemeen manager
van de afdeling publiciteit van
Carpati. Het interieur is weer een
strakke kamer met een zware con
ferentie- tafeL Sandu David maakt
van elk antwoord een reisbrochure
tekst, raakt ^tenslotte zo betrokken
bij zijn proza dat hij de meeste
vragen negeert.
Rozen
„Roemenië strekt zich uit over
230.000 vierkante kilometer en
biedt een grote variëteit voor de
toerist Bergen, vlakten, stranden
Mamaia, bijvoorbeeld, vijf kilo
meter ten noorden van Constantza,
Roemeniës grootste haven. Mamaia
en Constantza zijn verbonden door
een prachtige twee-baans autoweg
met rozenperken in het midden.
'Tiet in het midden van de weg,
natuurlijk, maar tussen de twee
banen (De weg van Constantza
naar Mamaia is een klinkerweg met
onzekere bochten, waarop men met
moeite passeert. Maar er zijn inder
daad rozen. Tussen de banen in,
niet in het midden van de weg).
Dertig
„Sinds 1956 werden in Mamaia
dertig moderne hotels gebouwd
met een totale capaciteit van 13.000
bedden Het strand, het is moei
lijk te beschrijven, het strand heeft
een goud-gele kleur Ongeveer zes
kilometer is er nu in gebruik, 450
kilometer breed Het zand wordt
elke morgen door speciaal opgeleid
personeel gereinigd (Bij aan
komst in het Pare Hotel in Ma
maia blijkt men van mijn vanuit
Boekarest gereserveerde kamer
niets te weten. Een kamer wordt
tenslotte toegewezen en blijkt reeds
bezet te zijn. Het vijf talige menu
in het hotelrestaurant bevat bij
dragen als „oefs", „petit-dejeuner",
„brekfast", „kese", „eier sgeisen".
Het doet er weinig toe. want er
is keuze uit twee gerechten. De
menu's zijn in alle dertig hotels
hetzelfde. Om twaalf uur gaan alle
lichten uit en kan men op de tast
r.aar de kamer. Het strand, ver
moedelijk kunstmatig aangelegd, is
niet meer dan honderd meter breed.
De constructie van de hotels is zo
danig dat de lift door het hele
gebouw dag en nacht hoorbaar is,
en het sluiten van een deur galmt
als een donderslag.
Oud
„Constantza is een van de oudste
steden in Roemenië De stad
Triomf vod"
Zarah Léand s
Lido-hotel. Na een kwartier
wachten aan de balie wordt ik
verwezen naar Carpati. Blijkt:
Carpati heeft alle hotels, op een
of twee na, voor het seizoen ge
charterd. Dat wil zeggen dat
niet de hotels de kamers toewij
zen, maar Carpati.
In de lobby van Carpati waohten
ongeveer dertig buitenlandse
toeristen. Het is drie uur in de
middag, maar in Boekarest wor
den de hotelkamers pas om zes
uur opgeleverd. Carpati stuurt
mij naar Athenee Palace Hotel.
In Athenee Palace dromt een
menigte om de receptie-toon
bank. „Meneer", zegt de mana
ger. „we hebben niets vrij, ze
slapen al in de badkuipen en op
de banken in de lobby".
kamers. De Inlichtingen komen
blijkbaar ergens in het gebouw
per telefoon binnen. Centrale
lijsten zijn er ndet. Om half acht
krijg ik een kamer in het Union
Hotel, voor één nacht. Ik wil er
een voor vier dagen. Onmoge
lijk. Dus morgen opnieuw in de
rij? Ja.
In vijfvoud
Een briefje wordt (in vijfvoud)
uitgeschreven. Het is het bewijs
van kamertoewijzing. Daarmee
dien ik mij bij een ander bureau
te vervoegen, waar ik voor de
kamer betaal en voor drie maal
tijden. Ik zeg dat ik graag vrij
ben om te eten waar ik wil. Dat
kan, maar dan moet u bij een
ander bureau zijn.
biedt een grote verscheidenlj
vertier.Er staat een
vuurtoren, die als een
de hemel inschietEe
riantste gebouwen ïn Col
is het Casino. Het ligt als el
balkon aan de Zwarte r
moedelijk opgetrokken in 1
van deze eeuw, heeft het|
de allure van het verdw
triciaat. In de grootste zae
sen marmeren pilaren, eer.
nig publiek. Een ober
baard van drie dagen neem]
stelling op, maar bij he
„bier" betrekt zijn gezicht, i
mag het niet geserveerd
Het menu komt bekend
hotel Continental
aan te bieden. De
casino ligt doods en
generend relekwie van een
er geen katten bedelend
eettafels in het
Sandu David schetst nog
schillende
vertelt van het rijke
in de Roemeense bergen
krijgen 300 lei uitbetaald
geschoten vos), en gee"'
ming van het aantal
den (er zijn ruim 2<
water bronnen).
niet door Sandu David vn
maar komen uit een andetf j
In 1956 werd het land bezocj
vijfduizend buitenlandse v
Oosteuropese) toeristen,
waren het er 30.000, in
(vanwie 36.000 uit niet-i
pene landen). Het afgë
bracht de staatskas
miljoen toeristen-dollars,
vertrek uit Mamaia, op
Bulgarije, weet een relatie jj
kerheld te vertellen dat Sat
vid, algemeen manager var
deling publiciteit van Carpjac
nooit in het buitenland is JOl
juu
lok
In de eerste plaat» doof0'
Sutter, die Maggie (Monroe! i
de. In het rustige en verst
beheerste spel van Erikap
herkende men het karakter
treden van Millers symj^
derde vrouw. Met deze op
heeft het Burgtheater wj -i
een Inbreuk gemaakt op z,
servatieve beleid, maar h|
toch vast aan het aller ee' J
ginsel, dat namelijk dit e
niet zozeer de voorkeur I
geven aan het stuk, maar
interpretatie. En die stond j e
geval op zéér hoog peil.
n
(Van onze reisredacteur,
mr. H. L. Leffelaar)
(in)
Wat Intoerist is in de Sow-
jet-Unie, is Carpati (op z'n
Roemeens: Carpatsj) in Roe
menië. Carpati's hoofdbureau
is gehuisvest in een van de tal
rijke in „sociaal-realistische"
stijl opgetrokken gebouwen in
Boekarest. Alle „sociaal-realis
tische" gebouwen hebben dit
gemeen: het is alsof men begon
met een blok cement dat van
buitenaf, steeds verder bik
kend, werd voorzien van ra
men, deuren en kamers. Car
pati. zo zou men het onvriende
lijk kunnen zeggen, handelt in
toeristen.
Tot 1963 was het niet mogelijk
(als men al een visum kreeg) Roe
menië zelfstandig te bereizen
Carpati stippelde de reisroute uit,
stelde vast ln welke hotels men
zou overnachten, bepaalde ook wat
men aan maaltijden zou uitgeven.
Daar is nu verandering in geko
men. Een Roemeens visum is zon
der moeite te krijgen (zelfs aan de
grens), op enkele gebieden na (zo
als de Donau-delta) mag men rei
zen waar men wil. Ook slapen en
eten mag weer op eigen Initiatief
en op eigen risico.
Maar Carpati, lijkt het, heeft de
ommezwaai van geleid tot vrij toe
risme nog niet helemaal kunnen
maken. Dit, in telegram-stijl, wa
ren mjjn ervaringen bij aankomst
in Boekarest (waar, volledigheids
halve, op dat ogenblik twee con
gressen plaats hadden)
Mijn eerste gang is raaeir het
De enige concrete
het toerisme in
Ander bureau. Hier wordt het
reeds betaalde geld voor de drie
maaltijden, tegen ontvangst van
het re?u, weer terugbetaald.
De volgende dag terug naar Car
pati. Door tussenkomst van een
relatie lukt het een kamer voor
drie dagen ln het Ambassador-
hotel te 'krijgen.
De toegewezen kamer in Amiba-
sador is nog bevolkt. Het is wel
iswaar half zeven in de avond,
maar een echtpaar op leeftijd
zit er nog brood te eten. Als zij
een half uur later vertrekken,
betrek ik de kamer terwijl een
meisje de lakens verwisselt en de
broodkruimels van het vloer
kleed veegt.
Système
De meisjes van Carpati glimla
chen, wanneer men zich verbaast
over de inefficiënte en bureaucra
tische rompslomp. „C'est le
système", zegt een hunner. Ik moet
nog een hotelkamer voor drie da
gen in Mamaia, badplaats aan de
Zwarte Zee, bemachtigen en ik
knik: „C'est le système".
Of fideel kent men alleen nog maar de grijze, bruine en zwarte
Duitse herder, maar de fokker Harry Kirves uit Bür bij Osna-
brück is erin geslaagd nu ook een witte Duitse herder géén al
binote fokken, een dier met een witte vacht, een zwarte neus en
donkerbruine ogen. Dit exemplaar werd de stamvader van de ras
zuivere drie reuen en vier teven, waarmee Kirves het fokken van
d%witte variëteit wil voortzetten
(Van onze Weense correspondent)
„Nu Von Karajan weg is, kunnen wij veel rustiger en met veel
meer toewijding werken". Dat is het oordeel van een Hollandse
dame die meer dan 20 jaar lid is van het Weense Operakoor
en die hiermee de mening weergeeft van solisten, orkest, koor
en technisch personeel. Het valt niet te ontkennen dat Von
Karajan een zeer beperkt aantal uiterst geperfectioneerde voor
stellingen tot stand wist te brengen, die zeker boven het inter
nationale niveau stonden, maar hij verwaarloosde de z.g. „rou
tine-voorstellingen", dus de dagelijkse kost.
Welk peil vertoont nu de Opera nadat Von Karajan woedend
is weggegaan en zijn vroegere mede-directeur Hilbert alleen de
leiding heeft? Wie eerlijk is, moet toegeven dat de routine-voor
stellingen er eigenlijk beter op zijn geworden. Bovendien is het
niet waar dat het vertrek van Von Karajan gevolgd zou zijn
door een exodus van de beste voornamelijk buitenlandse
solisten. Zelfs de meeste Italiaanse zangers en zangeressen zijn
de Weense Opera trouw gebleven en het klimaat is er zeker
niet op achteruit gegaan.
en smartelijke levenservaringen, is
het optreden van Noerejew volko
men natuurlijk en nog niet ge
tekend door het leven. Toch weet
hij zich met zijn ongelofelijke
sprongen en pirouettes aan te pas
sen bij het spirituele en subtiele
dansen van de vrouw die bijna een
generatie ouder te dan hij, maar die
onder invloed van zijn tomeloze
geestdrift een nieuwe bloei beleeft.
Zodoende vormt dit in leeftijd on
gelijke danspaar een onvergelijke-
ke eenheid, die pok het Weense
Corps de ballet tot een onvermoede
hoogte wist op te voeren.
Troef met ballet:
F onteyn-Noere j ew
Om te bewijzen dat hij ovenals Von
Karajan topprestaties kan leveren
begon Hilbert met het ballet, dat
de grote maestro eigenlijk had ver
waarloosd. Hilbert wist twee van
de grootste balletkunstenaars te en
gageren: Margot Fonteyn en de
Rus Rudolf Noerejew. die het sei
zoen hebben geopend met een on
voorstelbaar grootse vertolking van
Tsjaikowski's ballet „Zwanenmeer",
waarmee Hilbert zijn eerste troef
uitspeelde, zodat nu niemand meer
over Von Karajan spreekt. Of
schoon Margot Fonteyn al jaren
geleden hét besluit had genomen
om niet meer in dit ballet op te
treden en er de dubbele rol van
Odette en Odile in te vertolken, liet
ze zich toch door de nieuwe choreo
grafie van Noerejew overtuigen en
door het enthousiasme van deze
rasdanser meeslepen. De voorstel
lingen zijn overweldigend en het
stampubliek begint te geloven dat
Wenen weer een balletstad te ge
worden.
Want noch in de tijd van Von
Karajan, noch daarvoor heeft het
publiek balletvoorstellingen beleefd
en zo hoge perfectie. Terwijl de
weergave van Margot Fonteyn het
stempel draagt van diep gevoel en
tragiek als gevolg van langdurige
Autobiografie van
Arthur Miller
Een paar jaar geleden zau het niet
mogelijk zün geweest dat het oer
conservatieve Burgtheater zich aan
een Duitse première van een schan
daalstuk zou hebbein gewaagd. Maar
de huidige directeur Haussermann
wachtte niet af en waagde de
sprong door het toneelstuk „Na de
zondeval" van Arthur Miller op
te voeren. Het Weense publiek be
wondert nog altyd de schrüver
van „De dood van een handels
reiziger" en daarom was 't nieuws
gierig, vooral ook omdat het wist
Terug naar Carpati en waohten
tot zeven uur. Er zün wel ka
mers, geen kamers, misschien
dat Miller in dit stuk zijn drie
vrouwen Iaat optreden, dus ook
zün derde vrouw, de Oostenrijkse
journaliste Inge Mörath, met wie
hü gelukkig getrouwd schijnt te
zün.
Over het stuk lopen de meningen
uiteen en ook in Oostenrük gaan er
stemmen op die zeggen, dat Miller
zün tweede vrouw, Marilijn Monroe,
niet op deze manier had mogen
blootstellen. Beschouwt men echter
het stuk in zün geheel, dan blijkt
het voornamelijk een „zelfaan
klacht" te zyn vol twijfels en wroe
ging, of beter nog de autobiografie
van een trauma, waarvan de schrü
ver zich moest bevrüden.
Voor de bezetting van de hoofd
rol had het Burgtheater de uitste
kende acteur Miinch uit Duits
land weten te engageren. De overi
ge rollen werden echter door vaste
leden van het ensemble vertolkt.
FONTEYN en NOEREJEW. in ..Zwanenmeer",
Aan de rand van Constantza
Roemeniës grootste haven,
heeft men een boeiend uitzicht
op de Zwarte Zee en een kust,
volgebouwd met grotere ert
kleine huizen die alszwaluw
nesten tegen de rotsige wand
kleven.
