Ballet van Béj art op
Beethovens „Negende"
kunst
kalei öoscoqp
HUNTER,
mèt en zonder filterecht
een lekkere Amerikaan
Ondanks alles toch
geen „gebeurtenis
„Stedenspieger:
BENDER
ELS BOLKESTEIN OOGSTTE
TRIOMF IN R
lof ziens in Marina
Den Haag is bezorgd
over de operaplaniien
Opgericht 1 maart 1860
Donderdag 29 oktober 1964
Derde blad no. 31402
Vele boeiende vondsten
99
(Van onze Brusselse correspondent)
Het jongste ballet van Maurice Béjart, geïnspireerd op en be
geleid door of zo men wil: ter begeleiding van Beethovens
onverwoestbare Negende" is geen choreografische gebeurtenis
geworden, dat het anders meestal met de creaties van de directeur
van het ballet van de XXe eeuw het geval is. Het kan zijn dat de
aanwezigheid van het Belgische Koningspaar kalmerend op moge
lijk verhitte balletomaangemoederen heeft gewerkt, maar in ieder
geval is er onder de 2.000 toeschouwers die het Brusselse circus
gebouw bij de première tot de nok toe vulden, niemand geweest die
zoals anders wel haast gebruikelijk luid van zijn afkeuring
blijk gaf.
De schandaaltjes van het ..Vrolijke weeuwtje" en van andere
„totale spectacles" van Béjart schijnen lang geleden
Bejart deelt in het programma mee,
dat het bü zijn „Wegende" alleen
gaat om een „choreografische trans-
ponentie" van Beethovens werk en
dat deze geen andere gedachten,
geen ander deel, geen ander argu
ment heeft dan de muziek.
„De dans", zo heeft hij geschre
ven, doet niets anders dan de gang
van de componist volgen, die van
de vertwijfeling naar de vreugde
leidt en van de schemering naar het
licht".
Voortreffelijk vakwerk
Men kan niet anders dan geboeid
zijn en grote waardering opbrengen
voor een schouwspel dat zo ongeveer
een uur en tien minuten duurt en
dat zonder een ogenblik de aan
dacht van de toeschouwer los te la
ten, voortreffelijk vakwerk te zien
geeft.
"Iet is wellicht ook wat ondank
baar om dam te zeggen, dat deze cho
reografische „Negende" geen gebeur
tenis kan worden genoemd, omdat
juist in het huidige Europese ballet
dat vakwerk maar al te vaak wordt
verwaarloosd. Béjart heeft ons ech
ter in de loop der jaren verwend.
Men weet dat zijn ballet van de
XXe eeuw een welgetradmd en jong
korps is waarvoor technische moei-
Iffkftiedlen vrijwel niet schijnen te
bestaam. Met dat materiaal kan hij
grote taken aan zoals hij ook deze
keer weer heeft laten zien, maar
daarmee is dan ook alles gezegd.
al op het ballet dat in simpele mail
lots is gekleed met af en toe heel
weinig kleur.
23 nationaliteiten
Uit allerlei landen heeft men voor
deze „Negende" dansers en dansc-
n naar Brussel doen komen.
Men heeft ons verteld dat er 23 na
tionaliteiten zijn vertegenwoordigd,
Toevoeging
Béjart zou Béjart niet zijn wan
neer hij toch nog niet iets aam Beet
hoven zou hebben toegevoegd. Zo be
gint dan zijn voorstelling met een
soort duo voor Europees en Afri
kaans slagwerk dat een via de luid
sprekers opgeroepen citaat van
Nietzsche begelei'dlt. Daarna komt
Beethoven met orkest, koor en bal
let. Het orkest van de Muntschouw
burg is in de hoogte opgesteld te
gen de ene toneelwand, die het cir
cus heeft. Omdat het zo de achter
grond moet vormen voor het schouw
spel oordeelde Béjart het blijkbaar
nodig de orkestleden in bruine pak
ken met dito overhemden te steken.
Het geheel heeft er het aanzien door
gekregen van een clubje dwangar
beiders. Het koor werd terzijde op
gesteld. Zolang het z'n mond houdt
is het in dezelfde bruine pijen ge
huld, zodra het begint te zingen laat
het deze vallen, om in een soort
Oranje nachthemden te verschynen.
Mooi is het niet, maar gelukkig val
len de schijnwerperlichten toch voor-
Halve ton voor
een Jan Steen
Op de gisteren voortgezette kunst
veiling bij Mak van Waay te Am
sterdam is een Jan Steen, „Markt
scène bij een brug te Warmond",
voor f49.000 geveild.
Twee schilderyen van Springer,
stadsgezichten in Duitse steden,
brachten f23.000 en f25.000 op. De
kopers waren Nederlandse particulie
ren. Een gezicht op het kasteel Ny en-
rode a. d. Vecht van Jacobus Storck
kwam voor tien mille in het bezit
van een Nederlands verzamelaar. Een
gezicht op een vissersdorp aar
Hollandse kust van Andreas Schelf
hout bracht f8.200 op, en een schil
derij van J. H. Verheyen f6.000. Een
doek van Nicolaes Maes, „Lezende
vrouw in een interieur", werd
f9.600 gekocM en een schilderij
de Fransman Henry de Waroquier
f3.200. Er waren geen Engelse ko
pers, vermoedelijk als gevolg van d<
verhoging van de invoerrechten met
15%.
Zuid-Amerikanen, Russen, Japan
ners, Chinezen enz. Bij elkaar zo'n
iarmen en vrouwen met als pri-
ballerina de Nederlandse Tania
Bari, die haar talent zo langzamer
hand te Brussel tot grote hoogte
heeft ontwikkeld. Haar „Pas de
deux" met Jorge Lefcbre in het Ada
gio is een wonder van precisie en
beweging.
Precisie is trouwens het woord dat
men steeds weer wil gebruiken om
Béj arts choreografie en de verwezen
lijking ervan te kenschetsen, en dat
men voor de muzikale vertolking van
Beethoven althans bij de première
wel thuis kon laten. Béjart heeft
zich een eigen ballettaai geschapen
maar daarin zfjn vondsten die al-
tfjd opnieuw weer boeien.
Een krachtproef
Zo het sombere begin met hun lig
gende figuren, later in het Scherzo
de schitterende, zorgeloze „Pas de
deux" van Paola Bortoluzzi, een
prachtige danser, met Duska Sifinos,
begeleid door vijf andere paren.
En de Finale met het gehele ballet
is tenslotte een choreografische
krachtproef tegen welke het ballet
van de XXe eeuw voluit bestand
bleek, maar nogmaals: Beethoven
heeft met zijn muziek al zoveel ge
zegd dat het toevoegen van het ele
ment „ballet" aan de beide elemen
ten orkest en koor nauwelijks nodig
is, wanneer dat element niet iets
buitengewoons brengt
Piet Kee toch
naar Zuid-Afrika
Naar wjj vernemen zal het gemeen
tebestuur van Haarlem de organist
Piet Kee niet verhinderen in novem-
sen tournee door Zuid-Afrika te
gaan maken.
Naar men weet had de Nederland-
Toonkunstenaarsbond hiertegen
geprotesteerd. De bond noemde deze
tournee een „aanvaarding van de
afschuwelijke apartheid".
Wy hebben destijds als onze mening
kennen gegeven, dat wij zulks
•n voorbeeld van onjuiste en erge-
lijke terreurmethoden achten. Het
Haarlemse gemeentebestuur heeft
zich thans blykbaar op het stand
punt geplaatst, dat Piet Kee (die de
functie van stadsorganist met Al-
bert de Klerk vervult), geen toe
stemming van Haarlem nodig heeft
een tournee, die hfj In zfjn eigen
tyd wil maken. Hij gaat n.I. niet als
stadorganist naar Zuid-Afrika, maar
als privé-i
expositie
in Den Haag
De minister van Binnenlandse
Zaken, mr. E. H. Toxopeus,
heeft gistermiddag in het Ge
meentemuseum in Den Haag de
tentoonstelling Stedenspiegel ge
opend die daar t/m 6 december
wordt gehouden. Deze expositie
tracht aan de hand van 700
voorwerpen afkomstig uit onge
veer 130 musea, archieven e.a.,
een beeld te geven van de Ne
derlandse beschaving van de Ro
meinse tijd tot heden.
Het initiatief tot deze expositie is
uitgegaan van de NV Bank voor
Nederlandsche Gemeenten, die hier
mee luister wil bijzetten aan het
verkrijgen van een nieuwe huisves
ting in een bankgebouw aan de Lan
ge Vijverberg in Den Haag en aar
haar 50-jarig jubileum. De expositie
werd ingericht door de dienst van
Schone Kunsten van de gemeente
Den Haag in samenwerking met
museumdirecteuren en conservatoren
uit het gehele land.
Minister Toxopeus noemde „Ste
denspiegel" o.m. een zinvolle ten
toonstelling, omdat er in getoond
wordt wat de gemeenten hebben ge
presteerd.
Mr. dr. R. M. A. A. Geuljans, bur
gemeester van Breda en voorzitter
van de tentoonstellingscommissie,
wees erop, dat zelden zoveel deskun
digen hebben samengewerkt om in
een cultuurhistorische overzichtsten
toonstelling op het thema „Neder
land - Stedenland", het fenomeen
„gemeente" te huldigen.
De heer A. Vogel, directeur va
N.V. Bank voor Nederlandsche Ge
meenten, kondigde de instelling
een fonds aan waardoor exposities
als deze, mibs zij het gestelde doel
verdieping en verbreding
kennis aangaande de gemeenten
haar activiteiten kunnen dienen,
in de toekomst in wisselende centra
i zouden kunnen worden ingericht.
Scapinoballet in
opblaasbare tent?
Het Scapino Ballet heeft het plan
opgevat een verplaatsbaar theater
te schaffen. Teleurgesteld
het feit dat er dit jaar in Den Haag
geen zaal te krijgen is,
ook in Amsterdam voor de ballet
groep voor de jeugd moeilijke si
tuatie heeft de directie
Scapino Ballet contact opgenomen
met de wethouder van kunstzaken
in de hoofdstad.
Volgende week donderdag zullen
ook met de Haagse wethouder Vro
lijk besprekingen worden gevoerd
de aanschaf van
TIEN DODEN BIJ
REL IN BOLIVIA
Gisteren is in Bolivia opnieuw ge
demonstreerd tegen de regering van
president Victor vaz Estenssoro. Naar
verluidt zijn bij de wanordelijkhe
den tien personen om het leven ge
komen. De regering schrijft de wan
ordelijkheden in het tinmijncentrum
Oruro, 250 km. ten zuiden van La
Paz, toe aan communisten en link
sen. Volgens een communiqué zijn
troepen onderweg naar de mijn San
Jose bij Oruro, om een groep mili
tiemannen te bevrijden, die door de
mijnwerkers als gijzelaars wordt
vastgehouden.
Terwijl de politieke onrust steeds
groter wordt heeft het machtige Bo
liviaanse verbond van mijnwerkers
een landelijke 24-uurstaking uitge
schreven. Volgens*het verbond heeft
de regering van Paz in de afgelopen
dagen tal van vakbondsleiders ge
vangen gezet.
Voor miljoenen
kunstschatten geroofd
Een schatrijke aannemer in Saint
Louis (Missouri) is beroofd van een
groot deel van zijn collectie minia
tuurschepen van zilver, ivoor en Jade.
De waarde wordt tussen een half en
een miljoen dollar geschat. De poli
tie denkt dat hier een internationale
bende in het spel is.
Chroesjtsjow uit
het libretto
Het wereldberoemde Sowjet 1
i Bolsjoi Theater opende het
'zoen 1964 in La Scala
i Milaan met een opvoering
i van Moessorgski's opera „Bo-
i ris Godoenow".
In de vierde acte komt er
een feodale Rus in voor ge-
i naamd „Chroesjtsjow" die
i gevangen genomen wordt i
door het volk en bespot om-
dat hij trouw bleef aan de
Tsaar.
Maar in het libretto kwam
1 nu geen Chroesjtsjow voor.
1 Men maakte zich van dit fi- j
guur af met alleen maar „De
bojaar van Kromy".
Het blad „La Hotte" j
1 schreef ironisch: „Chroesj-
tsjow eruit gezet in de laat-
ste acte".
De recensent van de „Cor-
riere Lambardo schreef:
„Chroesjtsjow nu ook verwij- i
derd uit het libretto".
tent, waarin plaats zou zijn voor on
geveer 700 toeschouwers.
De .Haagse" première van het
door Jan Rebel in opdracht van het
ministerie van O., K. en W. gemaak
te ballet „Het meisje met de zwa
velstokjes" gaat nu in de Stadsdoe-
len in Delft.
het superieure Afenolfilter dat anders dan gewone filters)
de smaak van de fijne Amerikaanse tabak niet versluiert.
Bas Christoff
geopereerd
De wereldberoemde zanger Boris
Christoff, die gerekend wordt onder
de beste bassen by de Italiaanse ope
razangers, heeft een hersenoperatie
ondergaan.
Een woordvoerder van het zieken
huis in Rome waar de operatie is uit
gevoerd, heeft verklaard dat de toe
stand van de zanger na de operatie
„bijzonder goed" is.
De 45-jarige in Boelgarye geboren
Christoff is twee dagen geleden in
het ziekenhuis opgenomen. De juiste
aard van de ziekte is nooit bekend
gemaakt maar na een onderzoek door
drie doktoren is men bot een operatie
overgegaan.
Christoff maakte in 1945 zijn ope
radebuut in Rome en verwierf zich
snel faam. Hij heeft gezongen in het
Ccala in Milaan, in Napels, Sam Car.
lo en in de opera van Parijs, Wenen,
San Francisco en New York. Ook
heeft hij opgetreden bü de muziek
festivals van Salzburg en Edinburgh.
Men gelooft niet, dat zijn carrière
door de operatie zal worden ge
schaad.
Uw muzikale kinderen hebben een picno nodig.
Ook U kunt Uw gezin verrijken met zo'n nobel
instrument... desnoods een half jaar op proef.
Komt U daarover eens met ons praten. Wij advise
ren U graag over onze vele merken (w.o. enkele
exclusief voor Bender) en mogelijkheden.
Bel of schrijf om onze foto-brochure nr. 60A
Lelden, Hoogewoerd 90, tel. 20097 Amsterdam Arnhem Breda Rotterdam
deskundig In klank
Dit was fantastisch
99
99J
TIEN MAAL GING HET DOEK OPEN
Els Bolkestein, de Nederlandse sopraan (28), die hals over
kop naar Londen moest om in de Royal Opera in te vallen voor
Elizabeth Vaughan, die griep heeft, redde op het nippertje de
opvoering van „Rigoletto".
..Ik had geen tijd om zenuwachtig te zijn, alles gebeurde te
snel", zei de zangeres, na haar zeer geslaagde optreden. Zij ver
telde dat zij een schotel ham, boontjes en aardappels in de oven
had staan, toen het telefoontje uit Londen kwam. Zij liet dit alles
in de steek, ging per vliegtuig naar Londen en werd met een
snelle auto naar het operagebouw gebracht.
Toen het gordijn viel juichte het
publiek en er moest tien keer voor
haar gehaald worden. En de zange
res had zelfs geen tijd gehad om
een kleine repetitie te houden. Zij
kwam aan, stapte het toneel op en
begon. Toen zij bij het gebouw aan
kwam was de voorstelling nota bene
al begonnen!
Een verrassend cadeau na de voor
stelling was een grote fles champag
ne van Sir David Webster, de ad
ministrateur van het Royal Opera
House, Covent Garden.
Aanzienlijke
.ostenstijging
(Advertentie)
Wintertarleven.
De bar is elke dag tot 12 uur
geopend, behalve des maandags.
Een functionaris van het theater
zei na afloop: „Dit is werkelijk fan
tastisch! De rol van Gilda die zjj
zong vereist meestal zes repetities die
bij elkaar zo'n 14 uur duren".
Ongelofelijke avond
Onmiddellijk na aankomst ging
Els Bolkestein zich kleden. Haar
man, Dick Paats, was bij haar.
Het was haar eerste optreden in
Covent Garden.
„Het publiek was geweldig .Het is
een ongelofelijke avond voor mij ge
weest", zei zij.
Els Bolkestein was de tweede die
voor iemand moest invallen. De te
nor, André Turp, die de Hertog van
Mantua moest zingen, had plotseling
een aanval van griep. Hij werd ver
vanger door de Italiaanse tenor
Gianni Jaia, die uit Rome overge
komen was. Ook hjj kreeg een grote
ovatie.
Een woordvoerder van de opera zei,
dat het voor hev eerst in de geschie
denis was dat twee van de voornaam
ste zangers in een stuk niet in staat
waren op te treden en op het laatste
ogenblik vervangen moesten worden.
Vrees voor ernstige gevolgen
Er is alle reden voor Den Haag in het algemeen en voor het
operaminnend publiek in het bijzonder zich ernstig ongerust te
tonen over de plannen met de opera in nieuwe vorm. Dit heeft ons
de heer D. W. Walkate in Den Haag verklaard, die zich sinds het
einde van de tweede wereldoorlog in zijn vrije tijd actief bezig
houdt met het mede-organiseren van kunstmanifestaties in Den
Haag. De heer Walkate is o.m. voorzitter der vereniging „Contact
Haags personeelsverenigingen", de vereniging die al een 15-tal
jaren voor leden van de circa 300 in Den Haag werkzame perso
neelsverenigingen toneel-, opera- en balletvoorstellingen en con
certen organiseert.
Het is wel de bedoeling dat naar
uitvoeringen op hoog artistiek ni
veau wordt gestreefd. De combinatie
van het betrekkelijk kleine totaal en
het hoge artistieke niveau, gevoegd
bü het voornemen van wisselingen
van orkesten, zal welhaast geen an
der resultaat kunnen hebben dan
een aanzienlijke stijging van de kos
ten per voorstelling".
Die kostenstijging «ai er ontegen
zeglijk mede toe leiden dat de en-
tréeprjjzen omhoog moeten. Daar
door zal zeker een aantal minnaars
vau de opera voortaan verstek moe
ten laten gaan.
Nijpende zalennood
Bij het geven van zijn oordeel is
de heer Walkate er van uit gegaan
dat met ingang van het seizoen
19G5/ '66 in Den Haag weer beschikt
kan worden over het Gebouw voor
Kruisten en Wetenschappen.
Er is echter geen enkele zekerheid
dal. dit gebouw inderdaad beschik
baar zal zijn. Dit maakt de te vre
zen gevolgen voor Den Haag z.i. nog
voel ernstiger. Er is al jarenlang in
de stad waar de regering zetelt een
ontstellend gebrek aan zalen en het
ziet er niet naar uit dat de nood
snel zal worden gelenigd. Het duurt
nog jaren voor het Congresgebouw,
waarmee men dit jaar is begonnen,
zijn concertzaal ter beschikking kan
stellen.
Het komt de heer Walkate on
denkbaar voor dat Den Haag zou
berusten in de uitvoering van deze
operaplannen en de daardoor wel
zeer nijpend wordende problemen
van de zalennood.
Begrip gevraagd
Er is ondanks de vele moeilijkhe
den nog een bloeiend en rijk ge
schakeerd cultureel leven in de resi
dentie. Het moet echter tenminste
de mogelijkheden houden, om zich te
kunnen handhaven en het moet
kunnen meeprofiteren van kansen
om zich verder te ontplooien. Dat
zijn de geringste eisen die men mag
stellen in het regeringscentrum
waar tevens de vertegenwoordigin
gen van buitenlandse mogendheden
zijn gevestigd.
De heer Walkate vraagt zich af, of
thans niet het initiatief geboren
moet worden om begrip te vragen
voor de grote gevaren die dreigen.
Een initiatief uit de bevolking dat
de Ryks- en gemeenteoverheid
doordringt van het besef dat nu
spoedig andere wegen moeten wor
den ingeslagen.
Naar het oordeel van de heer Wal
kate is de vrees gewettigd dat con
sequenties zeer ernstig zullen zijn
voor het culturele leven.
Hij herinnerde er aan dat er in
Den Haag een groot operaminnend
publiek is. De 25 operavoorstellingen
per seizoen zyn steeds met enthou
siasme bezocht. Het blijkt, dat voors
hands 64 voorstellingen per seizoen
worden gegeven. De helft daarvan is
voor Amsterdam gereserveerd. „Het
is derhalve duidelijk", aldus de heer
Walkate, dat Den Haag voortaan
geen 25 voorstellingen meer zal kun
nen krijgen. Zeker is dat de opera
liefhebbers niet meer dan him trek
ken komen.
Het ziet er niet naar uit dat het
totale aantal van 64 voorstellingen
voorshands zal worden uitgebreid.
De Nederlandse sopraan Els
Bolkesteindie een groot succes
oogstte in de opera in Londen,
waar zij de rol van Gilda in Ver
di's Rigoletto zong, keerde met
bloemen beladen gistermiddag
op Schiphol terug.
Ovatie voor
Erna Spoorenberg
De Nederlandse sopraan Erna
Spoorenberg heeft gisteravond in het
Bolsjoi Theater een staande ovatie
gekregen voor haar interpretatie van
de rol van Vloletta in Verdi's „La
Traviata".
Zij zal verder optreden in Lenin
grad, Vilnius en Yerevan tijdens haar
tweede concertreis in de Sowjet-Unie
