Jean Paul Sartre heeft
de Nobelprijs geweigerd
Verstopte
neus
kunst
kalei öoscqqp
Wil niet blootstaan
aan ongewenste druk
Nobelprijs heeft een
politieke bijsmaak
BESLUIT IN OVEREENSTEMMING
MET ZIJN DOELSTELLINGEN
New York bracht
première van
„The Comforter"
HOEST
KHAN NOG NIET
AFGETREDEN
Met wat slagroom
doet ie wonderen!
ZENDING VRAAGT 11/2 MILJOEN
VOOR INTERNATIONALE TAAK
TRUMAN UIT EN
EISENHOWER IN
ZIEKENHUIS
HEREN 5P0RTTRUI
-17,25 -
Opgericht 1 maart 1860
Vrijdag 23 oktober 1964
Derde blad no. 31397
De beroemde 59-jarige Franse auteur en filosoof Jean Paul
Sartre heeft gelijk gisteren nog in een gedeelte van onze op
lage kort vermeld de hem toegekende Nobelprijs voor de lite
ratuur geweigerd. De Zweedse Academie kende Sartre de prijs
toe voor „zijn van gedachten overvloeiend oeuvre, dat voor de
geest van vrijheid en het zoeken naar de waarheid waarvan het
getuigt, een veelomvattende invloed op ons tijdperk heeft uitge
oefend". De Zweedse Academie schonk hem de prijs, ondanks
de bezwaren, welke hij tevoren had geuit.
De prijs bedraagt het recordbedrag van 273.000 kronen
190.000). Deze som zal nu in het Nobelfonds gestort worden.
Sartre is de elfde Fransman, aan wie de Nobelprijs voor lite
ratuur is toegekend. Eerder ontvingen deze o.a. St. John Perse
(1960), Albert Camus (1957), Francois Mauriac (1952) en An-
dréGide (1947).
De enige, die indertijd ook vrijwillig de Nobelprijs voor letter
kunde heeft geweigerd is Bernard Shaw.
Waarom hij weigerde
Sartre motiveerde zijn weigering
met de verklaring dat hy steeds offi
ciële onderscheidingen, zoals in 1945
het Franse Legioen van Eer, van de
hand heeft gewezen. Deze houding is
gebaseerd op mijn opvatting over de
taak van de schrijver. Een schrijver,
die politiek, sociaal of literair een
standpunt kiest kan slechts hande
ten via zijn eigen medium, het ge
schreven woord. Elke onderscheiding
die hij ontvangt stelt zijn lezers aan
een z.i. „ongewenste druk bloot". Het
is niet gelijk of ik teken Jean-Paul
Sartre of Jean-Paul Sartre, Nobel
prijswinnaar", zo zei hij.
Hij betreurde dat zijn besluit de
vorm van een schandaal heeft aan
genomen. Toen ik vernam dat ik
waarschijnlijk voor de prijs in aan
merking kwam dacht ik dat het vol
doende was de Zweedse Academie te
schrijven dat ik er geen prijs op
stelde en dat daarmee de zaak afge
daan was. Ik wist niet dat de Nobel
prijs wordt toegewezen zonder de
kandidaat naar zijn mening te vra
gen.
Sartre zette nog uiteen dat hij
niets tegen de Nobelprijs zelf heeft
doch dat hij om louter persoonlijke
redenen heeft geweigerd. Mijn sym
pathie voor de Venezolaanse opstan
delingen raakt bijv. uitsluitend mij
zelf. Maar wanneer Nobelprijswin
naar Sartre zich aan de zijde van
dit verzet schaart, zou hij de Nobel
prijs als instituut erbij betrekken, zo
zei hij.
Dit hield geen kritiek op andere
Nobelprijswinnaars in.
„Mijn sympathie is' voor het socia
lisme", aldus Sartre, maar ik werd
in een burgerlijk gezin groot ge
bracht Dit stelt mij in staat samen
te werken met allen die deze twee
op vreedzame wijze tot elkaar wil
brengen. Daarom kan ik ook geen
onderscheiding aanvaarden die door
een hoge culturele instantie wordt
toegekend, of die nu van het Ooste
lijke of het Westerse blok is. Even-
Lees, hoe een
handige
Inhaler
dit vlug kan
verdrijven:
Nu hoeft u niet langer te suk-
keten met een verstopte neus.
Omdat Vicks vijf doeltreffende be-'
etanddelen heeft samengebracht
tot één kleine, handige Inhaler,
die u weer vrij iaat ademen...
vlug en gemakkelijk!
De heilzame lucht, die u door
de Inhaler opsnuift, wordt regel
recht naar de bron van de aan
doening gebracht maakt uw
verstopte luchtwegen snel vrij.
In een ogenblik is het verstopte
gevoel weg!
Vicks Inhaler kan zó in zak
of tas meegenomen worden. Haal
gauw een Vicks Inhaler en ont
dek zelf hoe heerlijk het is weer
vrij te ademen.
Verlicht verstopte
Vader van het
existentialisme
Voor het grote puoliek is Jean-
Paul Sartre de vader van het exis
tentialisme die zitting houdt in de
schryverscafé's en kelders van Sint-
Germain-des-Près, voor anderen de
politicus die manifesten opstelt, een
links-georiënteerd tijdschrift be
en op vergaderingen spreekt,
r hjj is ook de filosoof die ergens
en stille huurkamer mediteert.
Dat zijn zo de gezichten varf deze
romanschrijver, dramaturg en es
sayist.
Sartre is op 21 juni 1905 In Parijs
geboren. Zijn vader, <*en marine-of
ficier, stierf toen Jean-Paul twee
was. Zijn grootvader, leraar
Duits, bracht hem de liefde voor het
schrijven bij. Op zesjarige leeftijd
schreef Jean Paul al verhalen om,
zoals hij zelf zegt, zijn bestaan te
ihtvaardigen. Het geschrevene was
toen voor hem het enige werkelijke.
In 1938 verscheen zijn eerste ro
man, La Nausseé (De walging). In
zijn studententijd was hij een vurig
aanhanger van de existentie-filosofie
de Duitser Martin Heidegger,
die op zijn beurt een leerling was
van de Deen Kierkegaard. Op 29-
jarige leeftijd ontmoette Sartre in
Berlijn de filosoof Edmund Husserl,
de stichter van de fenomenologie,
in wie hij stellingen overnam.
Sartre noemt zich humanistisch
Marxist. Het Marxisme van de com
munisten vindt hij „versteend Mar-
risme". Zijn toneelstukken trekken
veel publiek. Hij schreef o.a. „Huis
Clos (1945)", La Putadne respectue-
r (1945), Les mains sales (1947)
i „Le diable et le bon dieu" (1951).
„Vrij" zijn
In al zijn werken staat de strijd
om inzicht en vrijheid in het middel
punt. De mens is, zoals de stoffelijke
dingen zijn. Hij „bestaat" vanaf het
ogenblik dat hij kiest wat hij zal
zijn, wat hij zal doen. Er zijn vol
gens Sartre twee soorten mensen:
de „verlichten", dat zijn zij die heb
ben gekozen en weten dat zij dat
gedaan hebben, en de „beroerlingen"
(salauds), die niet willen kiezen of
het doen in zelfbedrog.
Intendant Maurice
Huisman naar Rome
De Italiaanse regering heeft Mau
rice Huisman uitgenodigd om in Ro
de Italiaanse parlementsleden
>r te lichten bij de behandeling
i een wetsontwerp voor een nieu-
subsidieregeling voor de Italiaan
opera. Maurice Huisman, direc
teur van de Koninklijke Munt
schouwburg in Brussel, werd gelijk
bekend kortgeleden benoemd tot In
tendant van de Nederlandse Opera.
Volgens een mededeling van de
Muntschouwburg zijn, behalve de
heer Huisman de intendanten van
een vijftal grote opera's in West-
Europa voor hetzelfde doel uitgeno
digd.
Schenking voor museum
Kröller-Müller
Baron Lambert, in Brussel heeft
onlangs namens zijn familie het
kalkstenen beeld „Femme voilée
debout" van Frits Wotruba ten ge
schenke aangeboden aan de Staat
der Nederlanden, ter plaatsing ln
het Rijksmuseum Kroller-Muller, te
Otterlo.
Mede als herinnering aan baro
nesse Lambert en aan het langdurig
verblijf van een deel van haar col
lectie in het Rijksmuseum Kröller
Müller, heeft de staatssecretaris
O., K. en W. drs. L. J. M. vai
Laar dit geschenk gaarne aanvaard
en de familie Lambert daarvoor zijn
oprechte dank betuigd.
Miep Diekmann krijgt
Duitse prijs
I De Nederlandse schrijfster var
jeugdboeken Miep Diekmann uit
Dordrecht zal 11 november in Han
nover uit handen van de Westduitse
minister voor het gezin, de heer
Bruno Heck, de Duitse Jeugdprijs
1964 ontvangen voor heer boek
„En vele groeten van Wancho".
JEAN PAUL SARTRE
Sartre werd ingelicht over het in
Stockholm genomen besluit toen hij
met zijn oude vriendin Simone de
Beauvoir, zat te lunchen in een res
taurant op de linker Seine oever.
Toen een Journalist hem het
nieuws meedeelde zei hij: „Ik kan
u niets zeggen. Ik weiger de prijs".
Daarna hervatte Sartre zijn ge
sprek met mile de Beauvoir, zelf een
bekend schrijfster, en stak in af
wachting van de kaas een sigaret
op.
Sartre verklaart
(Van onze Parijse correspondent)
Sartre, de vader van het existentialisme heeft uitgelegd waarom
hij de Nobelprijs meende te moeten afwijzen. Eerstens Sartres antl-
academisme en zijn afkeer van iedere officiële onderscheiding. Zo
heeft hij men zie ook elders in 1945 ook het Legioen van Eer
geweigerd en sloeg hij later alle Sowjet-onderscheidingen af. Maar
de Nobelprijs had in zijn ogen bovendien nog een sterke politieke
bijsmaak, die Sartre beslist niet voor zijn rekening wenste te nemen.
De Zweedse Academie, zo ver
klaart Sartre, heeft de laatste jaren
duidelijk de indruk gewekt haar prfl-
met politieke oogmerken uit te
delen. De Academie heeft steeds ge
poogd, zo zegt Sartre, de weegschaal
in evenwicht te houden tussen re
bellen als Pasternak in het Oostelijke
kamp en figuren die juist bereid rijn
zich aan zekere burgerlijke normen
te binden, aan de Westelijke zijde.
Sartre vreesde dat de Nobelprijs in
zijn geval vooral wel zou worden uit
gelegd als zijn onderwerping aan die
criteria der bestaande burgerlijke or
de. die hij met dezelfde standvastig
heid echter af wil blijven wijzen.
Niettemin erkent de schrijver dat
de omvang van de prijs van 25.000
Zweedse kronen, ofwel ruim 2 ton,
hem wel een moment had doen aar
zelen. Hy had overwogen deze enor
me som aan het Londense comité,
dat tegen de Zuid-Afrikaanse apart
heid strijdt, over te dragen. Uitein
delijk hadden aldus Sartre, de prin
cipiële bezwaren echter het zwaarst
gewogen.
Dé motivering van de weigering de
Nobelprijs te aanvaarden, die zijn
achter-grootvader, de zendeling
organist prof. Albert Schweitzer voor
zun bijdrage aan het welzijn van de
mensheid destijds wel had aangeno
men. is zeker geheel in harmonie
met de filosofische en politieke doel
stellingen die Sartre altijd heeft ver
dedigd.
De filosofie die het existentialisme
heet, is gegrondvest op de principes
van luciditeit en vrijheid die, in Sar
tres denken, alle mensen plaatsten
voor hun verantwoordelijkheid als
„geëngageerd lldi" van een gemeen
schap.
Naar dat uitgangspunt, dat wel eens
als humanistisoh-marxisties werd
omschreven, heeft Sartre zich altijd
pogen te gedragen. Hy heeft zyn
oeuvre als romancier en als toneel
schrijver met werken als „Les mains
sales, „Huis Clos", en „Le diable et
le bon dieu" („De duivel en de goede
God) nooit willen scheiden van zyn
politieke acties, waarby hy nette-
min by herhaling in botsing kwam
met de communisten wier beweegre
denen zoniet doelstellingen hy in
grote Ujnen toch onderschreef. Voor
al zijn toneelstuk „Les mains sales"
(„Vuile handen") waarin hy het
vraagstuk van geweld en misdaad in
het raam der communistische actie
belichtte, heeft in ultra-linkse krin
gen lange tyd veel kwaad bloed ge
zet. Sartre heeft dit stuk dan ook
enige tdjd uit de circulatie gehaald.
De weigering van de Nobelprijs komt
by Sartre dus vooral wel voort uit
rijn vrees de indruk te wekken als
politiek strijder te willen deserteren.
Contra
„Der Stellvertreter"
De première van „The comforter"
(De trooster) geschreven door de
r.k. priester van de orde der Redemp
toristen, Edward A Molloy, als reac
tie op „der Stellvertreter" is in New
York opgevoerd door het ,31ack-
fliars Guild", een semi-professionele
groep van katholieke leken.
Uit het stuk spreekt heel duide-
iyk een ernstige poging om de kritiek
op de pauselijke politiek tydens de
tweede wereldoorlog, welke in „Der
Stellvertreter" van de Duitser Rolf
Hochhuth wordt uitgeoefend, met lo
gica en feiten te weerleggen.
Pater Molloy begon aan zyn „The
Comforter" na „Der Stellvertreter"
te hebben gezien en de oorsspronke-
lyke versie van zeven uur te hebben
bestudeerd.
In het programma, dat voor de
opvoering werd uitgereikt, staat o.m.;
„Wanneer een toneelschryver tracht
te oordelen over de innerlyke motie
ven van een man, die langer dan
30 jaar voor de wereld heeft gestaan
met zyn talrijke uitspraken en om
vangrijke geschriften en een karika
tuur voorschildert, waarin wij 20 mi
nuten toneel een Pius XII te zien
krijgen, die pro-nazi is en meer be
langstelling koestert voor zyn inves
teringen dan voor het lyden van
mensen, Christenen of joden, ont
staat er een botsing tussen feiten,
die miljoenen mensen bekend zyn
de onnauwkeurige conclusies van
i auteur, die een vals beeld op
roept".
Alhoewel het „The comforter" aan
beroeps-afwerking onbreekt, maakt
het stuk grote indruk door de ernst
en overtuiging van zyn argumenten.
Constantin-Weyer
- 83 - overleden
Maurice ConsfcantinWeyer (83)
de Franse romanschrijver en toneel
schrijver is vandaag in zyn woning
overleden.
Oonstantüv—Weyer kreeg die Prix
Gonoourt in 1928 voor zyn roman
,Mn homme se penche sur san passe"
(Een man denkt na over zyn ver-
lenden). Hy schreef 46 romans, drie i
toneelstukken en twee films.
Poolse schrijver staat
volgende week terecht
De bekende Poolse schrijver Mel-
chior Wankowicz, die twee weken
geleden in Warschau gearresteerd
werd, zal volgende week terechtstaan
voor de arrondissementsrechtbank
van Warchau, zo hébben Poolse rech
terlijke functionarissen meegedeeld.
Het is niet bekend of t proces open
baar zal zyn. De 72-jarige Wanko
wicz, die een aantal jaren geleden
als Amerikaanse staatsburger naar
Polen terugkeerde na een langdu
rig verbiyf ln de V.S., wordt ervan
beschuldigd in het buitenland be
richten te hebben verspreid, die
„lasteriyk" waren voor Polen. Hy
was een van de 34 Poolse intellec
tuelen die in maart van dit jaar een
brief aan premier Cyrankiewicz on
dertekenden, waarin op grotere cul
turele vrybeld werd aangedrongen.
't helpt en., 't Is lekker
Gezaghebbende kringen in Saigon
hebben gisteren berichten tegenge
sproken, als zou de regering van pre
mier Ngoejen Khan zyn afgetreden.
Wel is reeds een ontslagaanvrage op
gesteld, doch deze zal niet worden
ingediend alvorens de hoge nationale
raad een nieuw staatshoofd zal
hebben gekozen. Het nieuwe staats
hoofd zal dan een nieuwe premier
moeten aanwyzen.
De Amerikaanse minister van De
fensie, McNamara, heeft gisteren op
een persconferentie gezegd, dat de
militaire situatie in Vietnam ernstig
is. De communistiscne Vietcong-
stryders waren doende hun „terro
ristische aanvallen" in getal en
kracht te vergroten.
Cake, koffie, pudding, vla-flip, vruchten alles wordt nog
lekkerder en nóg gezelliger met slagroom. (Tomatensoep ook.
met een wolkje ongeklopte slagroom). Vraag morgen zo'n
"huiseiyk" flesje slagroom aan uw melkman!
De Nederlandse Zendingsraad gaat op grote schaal in de protestantse kerk
in ons land een pamflet verspreiden over: de steeds groeiende internationale
taak der Nederlandse zending. Het bevat een uiteenzetting over en een toe
lichting op een gezamenlyke actie der Nederlandse kerken voor missionaire
oecumenische taken.
christelyke lectuur gesticht (uitgaan
de van de commissie voor wereldzen
ding en evangelisatie). De Zendings
raad hoopt op medewerking van de
christenen in Nederland om voor dit
fonds in vyf jaar f 1.000.000 by een
te brengen.
En tenslotte wordt voorgesteld, dat
de Nederlandse zending met f 10.800
per jaar gedurende vyf jaar zal deel
nemen in het programmafonds. Cir
ca 50 procent van dit fonds is be
stemd voor het steunen van de regio
nale organisatie der kerken in Oost*
Azié, Afrika en de Pacific. Het an
dere deel Is bestemd voor allerlei on
voorziene taken waarin acuut ge
holpen moet worden.
Ten aanzien van de taak in Indo
nesië merkt de Zendingsraad op,
„Wy zullen ln de komende jaren
hebben te rekenen met een vrij grote
vermeerdering van het aantal zen
dingsarbeiders in Indonesië en
voorts met een vermeerdering van de
geldeiyke steun aan allerlei soorten
van nieuwe arbeid, die in Indonesië
behoort te worden aangepakt in sa
menwerking met de kerken aldaar^
Meer samen werken
„Er is echter niet alleen een roe
ping van de Nederlandse christen om
deel te nemen aan missionaire taken
in wereldverband, maar er is ook roe
ping om meer samen te werken by de
vervulling van bepaalde gemeen-
schappelyke taken in Indonesië. Zo
wordt in het pamflet gezegd. In de
week na „Antwoord 64" wordt ge
vraagd: „Hebt u ook hier een ant
woord op deze gemeenschappeiyke
taken?" zo zei de algemeen secreta-
van de Nederlandse Zen
dingsraad, dr. J. Verkuyl, in zyn toe
lichting op het pamflet.
De wereldzendingsconferentie in
Mexico City (december 1963) deed
beroep op de kerken en zen
dingsgenootschappen in Europa en
Amerika om het wereldfonds voor
theologische opleiding voor de ko
mende vyf jaar van middelen te
voorzien. De Nederlandse Zendings
raad stelt voor, dat de Nederlandse
zending met f54.000 per jaar gedu
rende vyf jaar in dit fonds zal doel
en. Op genoemde zendingscon
ferentie werd een wereldfonds voor
NIVEAU OPVOEREN
Britse kerken over
huwelijksbureaus
D« Britse raad van kerken heeft
rich uitgesproken voor wetten om
het niveau van de huwelijksbureaus
op te voeren.
Een werkcommissie, die in het le
ven werd geroepen om de mogelijke
behoefte aan een huweiyksbureau
met christelyke beginselen te onder
zoeken, is tot de conclusie gekomen
dat „er weinig huwelijksbureaus
zijn, zo die wel bestaan, die niet
voor verbetering vatbaar zyn".
In Engeland zyn er naar schat
ting tussen de 100 en 1000 huwe-
ïyksbureaus. Hun aantal neemt bo
vendien steeds toe.
Verleden jaar maakten naar zeer
lage schatting van de commissie on
geveer 25.000 mensen gebruik van
deze bureaus. De cliënten vertegen
woordigen alle maatschappeiy ke
en economische groepen van de be
volking. Het waren meest een
zame mensen; voorts Is gebleken dat
de Britse vrouwen zich op Jongere
leeftyd tot de huweiyksbureaus wen
den dan de mannen.
De kerken wilden de huweffiksbu-
-iaus aan de navolgende eisen bin
den: bevoegd personeel, geen cliën
ten aanvaarden zonder een vooraf
gaand onderhoud, opgave van refe
renties en gezondheidsverklaring van
de cliënten, volledige discretie van
de zyde van het bureau.
De huidige cliënt mag bUJ zyn op
het moment een bureau te vinden,
dat aan twee van deze vyf vereisten
voldoet
Oud-president Eisenhower is gis
teren in het Walter Reed ziekenhuis
in Washington opgenomen wegens
ontsteking van de bronchiën en
luchtpyp. Hy spreekt moeffijk en
ïydt aan een pynlyke hoest, zyn al
gemene toestand is echter bevredi
gend, zo is van de zyde van het zie
kenhuis meegedeeld. Eisenhower, die
74 jaar is, zal het ziekenhuis naar
verwachting over een week weer
verlaten.
Oud-president Truman, die 13 ok
tober in een ziekenhuis in Kansas
City werd opgenomen na een val ln
zyn badkamer, is gisteren naar zyn
woning teruggekeerd. De 80-jarige
Truman had onder meer verwondin-
aan het hoofd opgelopen. Twee
ribben waren gebroken.
Kerkelijk Leven
dlaconessenhuia
te Voorburg da. J. B. Weener te Assen.
Bedankt voor Surhuisterveen Tb. A.
C. v. Drunen te Twisk voor Waar*
der P. J. Bos te Sprang voor Ooit*
gensplaat R. C. Cupenis te Rouveen.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Groningen-N. (3e pred -
pl.) J. v. d. Zanten te Zwolle. Aange
nomen naar Zutphen (vac. B. Schol
ten) P. Popma te Londen.
GEREF. KERKEN (VRIJGEMAAKT)
Beroepen te Vrouwenpolder T. Dek
ker, kand. te Hattem.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Gorlnchem A. Hofman
te Zeist te Zaandam C. Harinck té
Utrecht.
CHR. GEREF. KERKEN
Tweetal te Urk M. Baan te Zeist en
B. Bijleveld te Bussum.
Tweetal te Ermelo W. Heerma te
Nunspeet en W. de Joode te Zwaag-
REM. BROEDERSCHAP
Beroepen te Vlaardlngen C. Beukman
voorganger Ned. Prot. Bond te Ede-
EEN STERK STAALTJE
Moderne
Haarlemmerstraat
172 - 174 - 179
MIDZA
