Feestelijk jubileumconcert:
Handels „Judas Maccabaeus"
kunst
laleiöosQggp
45 JAREN EX ANIMO
Enthousiaste en
beschaafde zang
Krijgt SARTRE toch de NOBELPRIJS
Velerlei
speculaties
Een Picasso in
Zürich ontvreemd
CONCILIE OVER POSITIE VAN
KERK IN HEDENDAAGSE WERELD
Muziek overstemde
schoten en kreten
„(OP) WEG MET
DE POLITIE"
LEIDSCH DAGBLAD WOENSDAG 21 OKTOBER 1964
Dat de Chr. Oratorum Vereniging „Ex Animo"- bekend door
haar traditionele jaarlijkse „Matthaeus Passion"-uitvoeringen, ter
gelegenheid van het 45-jarig bestaan, teruggegrepen heeft op een
van Handels door de jaren heen succesrijkste oratoria, n.l. diens
„Judas Maccabaeus", stemt tot verheugenis, ook al bereikt een
man als hij bij lange na niet de geestelijke diepte en de godsdien
stige bezinning, eigen aan die van zijn tijdgenoot Bach of zijn
Belangrijke voorganger Heinrich Schütz.
Hetgeen overigens voor een oorspronkelijk in wezen door en
door met de opera verbonden componist ook niet te verwonderen
valt.
Maar wat wèl voor een dilettanten-
vereniging primair aanwezig is en
waaraan het zich met overgave kan
wijden, is Handels vruchtbaar-melo
dieuze, weergaloos doeltreffende, uit-
gblopemde schrijfwijze voor de koor-
vaarvan bijv. de in hun homo-
jone structuur eenvoudige en in hun
«lyfone opbouw meesterlijk gevon-
len expressieve Halleluja- en Amen-
koren overduidelijk getuigen,.
Daarmee wordt ook de „Judas
Maccabaeus" glorieus besloten.
Gun uzelf een najaars
belevenis: ga nu naar
Londén. Prachtige kleuren.
Nu in alle theaters hoog
seizoen. De Londense sfeer op z'n
best. Plaats in overvloed.
GA PER COMFORTABELE DAGBOOT
VAN DE STOOMVAART Mli.ZEELAND
Gezellige, goedverzorgde overtocht.
5 en 8-daagse hotelreizen naar Londen
reeds vanaf .f 142.-
n geheel verzorgde week-
endreis naar Londen per nachtboot
donderdag- of vrijdagnacht heen,
maandagochtend thuis f 165.- resp.
f135.- Inclusief.
dag- of nachtdienst.
Kunstwerken te
Palermo verdwenen
De Italiaanse politie zoekt nat
'wee kostbare 14e-eeuwse kunstwer
ken welke verdwenen zijn uit het
der Noormannen, het Sici-
Uaanse Parlementsgebouw te Paler
mo
De schatten zijn ongeveer 20 dagen
Weden verdwenen toen het Parle
ment met reces was en het paleis
foor het publiek open was.
Een van de vermiste werken
«en tapijt van 30 x 25 cm met
afbeelding van Christus die het graf
ïerlaat. Het andere is een kleine
triptiek van de Drieenheid, welke in
het bureau van de voorzitter va
Assemblée hing.
Zo kan men bij voorbaat reeds
vaststellen, dat dit juichende orato
rium dank zal oogsten van het
auditorium, dat niet geconfronteerd
wordt met het „ingewikkelde", doch
verstaanbare zij het veelal pom
peuze taal mag meeleven met het
boeiende gegeven, gewijd aan Israëls
vrijheidsstrijd, zoals deze te lezen
valt In die opocriefe boeken der Mac.
cabeën.
Het oratorium werd geschreven
ere van de overwinning in 1746
de Hertog van Cumberland
wie het werk is opgedragen
op The young Pretender (Charles
Edward), die trachtte de heerschap
pij der Stuarts te herstellen. En Han
del, die het werk zelf dirigeerde,
oogstte er onmiddellijk triomfen mee.
Het valt niet te verwonderen, dat
dit oratorium naast bijv. de Mes
sias, altijd tot de meest geliefde van
de dilettantenkoren die him gren-
kennen! behoord1 hoeft en nog
behoort.
Zowel voor de koorleden, de solis
ten als het orkest valt er veel genoe-
aan te beleven. Ook voor de toe
hoorder, die mede in musicologisch
opzicht geboeid wordt door interes
sante contrastrijke vondsten, al stond
Handel op 61-jarige leeftijd toch
stellig niet meer op het hoogtepunt
zijn geïnspireerd en fantasierijk
kunnen en al kan men herhaaldelijk
opmerken hoe hij by anderen
Vivaldi „leentje-buur" gespeeld
heeft. Een overigens zelfs by ge
nieën merkwaardig veel voorko
mend verschynsel!
Dat dirigent Herman de Wolff zich
in korte tijd met een verantwoorde
Handelstyi vertrouwd had gemaakt,
dat hy voorts niet dan na zorgvuldige
studie tot voor de moderne tijd al
1 verantwoorde coupures
overgegaan, waardoor de duur sterk
bekort werd. en dat hy zijn koor,
het ontroerende „Klagt Söhne Juda's,
klagt um Zion's Lied", gedurende de
ganse avond met opmerkeiyk enthou
siasme, grote frisheid en opgewekt
enthousiasme in heldere en steeds
beschaafde zang en in voorbeeldige
homogeniteit liet zingen, strekt hem
tot eer. Er waren nauweiyks inzin
kingen in de voortvarende tempi te
bespeuren, noch feilen in de exacte
inzetten, tevens ruim voldoende aan-
wijzingen, dat dit werk zijn liefde be.
zit.
Openings- en slotkoor vormden wel
de hoogtepunten, dooh ook de wijze
waarop hy het befaamde, aan
„Josua" ontleende „Séht, er kommt,
mit Preis gekrönt" liet zingen
eerst door de „Jongelingen", dan door
die „meisjes" en tenslotte in trotse
zelfverzekerdheid door het volle koor
verdient bewondering.
En zelfs in de meest massale koor-
fragmenten, herhaaldeiyk uitmun
tend door Handels frappant fugatiach
kunnen, wist hy de vereiste door
zichtigheid te bewaren. Zeker een
niet gemakkeiyke opgave voor deze
dirigent, die echter zyn volle aan
dacht aan zyn zangers en zangeres
sen kon wijden, omdat hy zich ge
steund wist door een voortreffelijk
instrumentaal apparaat als het „Re
sidentie-Kamerorkest", met Hans
Schouwman aan het klavecimbel, 4at
geen steek liet vallen en in bijzonder
betrouwbare harmonie zijn medewer
king verleende. Dat de uitspraak
het Duits niet altyd foutloos was,
moeten wij het koor maar niet al te
kwaiyk nemen.
Van de solisten stond de bas Max
ui Egmond, die in de laatste tyd
vorderingen heeft gemaakt,
zyn zang verloopt moeite
loos tot in de meest veeleisende colo
raturen, de sonoriteit van zyn stem
is aanmerkeiyk toegenomen en hy
zingt doorleefd en suggestief. Op
deze wyze voortgaand, zal hy bin
nenkort zeker tot de meest vooraan
staande internationale vocalisten
behoren. De wyze, waarop hy bijv. de
fantastisch moeilijke aria „Durch
Wundertaten" (No. 41) gezongen
heeft, was een indrukwekkend staal-
e van zyn huidig kunnen.
De sopraan Nelly van der Spek be
vestigde de uitnemende indrukken,
die wy na haar optreden in Bachs
„Hohe Messe" ontvingen. Haar stem
bezit het voor Handel vereiste timbre
zü heeft in de aan haar toever
trouwde aria's (o.a. het „Dann tönt
der Laut' und Harfe Klang") bewe-
tegen de hoge eisen volkomen
opgewassen te zyn.
De alt Wilhelmine Matthès had
clementie laten inroepen in verband
met verkoudheid, doch slechts een
héél deskundige toehoorder kon ho-
dat haar prestaties niet op volle
kracht naar voren kwamen. In haar
bezit de oratoriumwereld ongetwy-
feld een zangeres, die onder de wer
kelyk uitgesproken alten, die z<
schaars gezaaid zyn, e<
staande plaats mag innemen.
De twee tenoren Charles Holland
Ruth Pos stonden, hoewel
verddensteiyk zingend, toch niet op
geiyike hoogte: de eerste zong wel
met kernachtig, metalen geluid doch
voelde zich in de Handelsfeer toch
kemnelyk niet volkomen thuis en leek
zekere nervositeit niet te kunnen
overwinnen. De laatste zingt te open.
week en vlak, dan dat wy hem ge
noegzaam konden waarderen, ook al
ïyken verdere ontwikkelingsmogelijk
heden niet uitgesloten.
Met deze uitvoering heeft „Ex
Animo" zeker bewezen, dat de afwis
seling voor dit koor een welkome is
geweest. Het staat met toewyding
voor nieuwe taken open. Ook de toe
hoorders helaas was de zaal
slechts gedeeltelijk bezet hebben
met dankbaarheid kennis genomen
van het feit, dat niet Bach met zyn
„Matthaeus Passion" het uitsluitend
domein van deze vereniging behoeft
te zyn.
Dat zy zich met volle toewyding
aan Handel heeft gegeven, in volle
overeenstemming met haar gedenk
waardig jubileum, mag met erkente-
ïykheid gememoreerd worden.
Het concert is geopend met een
sympathiek woord van de bejaarde
ere-voorzitter dr. J. Riemens, die ge
waagde van de animo waarmee „Ex
Animo" door de jaren heen biyft zin
gen, in tegenstelling tot vele andere
zangverenigingen, die helaas ver
dwenen zyn.
De damessolisten werden na het
prachtig gezongen slotkoor en het
welgemeende, enthousiaste dankbe-
toon, met bloemen gehuldigd.
Solisten en dirigent tijdens de
jubileumuitvoering van „Ex Ani
mo". V.l.n.r. Max van Egmond
(bas), Nelly van der Spek (so
praan), dirigent Herman de
Wolff, Wilhelmina Matthès
(alt), Ruth Pos (tenor) en
Charles Holland tenor)
(Foto L.D Holvast)
Museumdirecteur
naar Leningrad
Gistermiddag zyn de heren H. P.
Baard en J. C. Ebbinge Wubben, de
directeuren van het Frans Halsmu
seum in Haarlem en het museum
Boymans van Beuningen in Rotter
dam, van Schiphol naar Leningrad
in de Sowj et-Unie vertrokken, waar
zij Nederland zullen vertegenwoordi
gen by de officiële viering van het
200-jarig bestaan van het beroemde
museum van Leningrad, de „Hermi
tage". De museum-directeuren zullen
de hele week in Rusland biyven.
Vier concerten van
elektronische muziek
In de expositiezaal N9 van de
Utrechtse Kring wordt, onder auspi
ciën van het Contactorgaan voor
elektronische muziek een serie van
vier concerten van elektronisch mu
ziek georganiseerd. Deze concerten
vinden plaats op de dinsdagen 3 no
vember. 19 januari, 23 maart en 11
mei. des avonds om 8.15 uur. Tot uit
voering komen werken van Bruno
Maderna. Luciano Berio, Ton de
Leeuw, Dick Raymakers, Tom Disse-
velt, Gottfried Michale Koenig, Ed
gar Varèse, Pierre Schaffer, Bulent
A rei, Herbert Eimert en Karlheinz
Stockhausen, allen progressieve figu-
en in het huidige muziekleven.
Ethery Pagava danst
Juliette
Ethery Pagava, destyds verbon
den aan het ballet van de Markies
de Cuevas, thans gast-soliste by het
Nationale Ballet, danst op 26 en 27
oktcber in het Concertgebouw in
Amsterdam voor de eerste maal in
Nederland „Juliette" in de pas de
deux uit Romeo en Julia in de cho
reografie van Serge Lifar en op mu
ziek van Tsjaikowsky.
Demonstratie voor
dichter Alvarez
In Kopenhagen hebben gister
avond ongeveer 300 jongelui voor de
Spaanse ambassade een betoging ge
houden als protest tegen de drie
jaar gevangenisstraf die onlangs op
gelegd is aan de Spaanse dichter
Carlos Alvarez. De demonstratie
verliep ordelyk.
De demonstranten droegen toort
sen by zich en borden waarop vrij
lating van de dichter werd geëist.
Vyftig politieagenten zagen toe zon
der in te grypen.
In Uw eigen tijd - naar Uw eigen smaak
thuis zelf Uw haar verzorgen met
POLY-Color Kleurshampoo
Was Uw haar thuis zelf met
POLY-Color Kleursham
poo en zie hoe prachtig Uw
haarkleur opgefrist wordt -
en hoe de eerste grijze haar
tjes hun oorspronkelijke
kleur helemaal terugkrij
gen. Even gemakkelijk kunt
U Uw haar ook een andere,
modieuze tint geven.
Keus uit 20 nuances, f2.25.
Verkrijgbaar bij Uw dro
gist of parfumerie-zaak.
Jean Paul Sartre, de Franse
toneel- en romanschrijver kan
morgen de Nobelprijs voor let
terkunde krijgen of hij wil of
niet.
Sartre, die de grootste favoriet
voor de prijs genoemd wordt,
zou gelijk gemeld aan de
Zweedse Nobel-autoriteiten ge
schreven hebben, dat hij een mo
gelijke prijs niet zal aannemen.
Er werd geen motief voor op
gegeven, alleen dat Sartre de
Zweedse Akademie niet in onge
legenheid wenst te brengen of
andere mogelijke kandidaten in
de weg wil staan.
Woordvoerders voor de Akademie
hebben gisteravond meegedeeld geen
brief van Sartre ontvangen te heb
ben, die echter geschreven kan zUn
aan de Nobelstichting, waarvan de
directeur elk commentaar weigerde.
Een woordvoerder voor de Akade
mie legde er gisteravond de nadruk
op dat winnaars van Nobelprijzen
niet tevoren op de hoogte gesteld
worden van de beslissing en dat geen
inlichtingen voor of na de keuze ge
geven worden.
De Akademie voor letteren heeft
gisteren onverwacht haar byeen-
komst van morgen enige uren uit
gesteld, mogeiyk om de nieuwe ont
wikkeling te bestuderen.
Een Zweedse criticus heeft gister
avond voor de Zweedse TV verklaard
dat de Akademie, over wier keuze
het dit jaar algemeen eens schynt te
zyn, Sartre had gekozen, en dat het
niet waarschynlyk is dat zy
gedachten zal veranderen, als zy dit
eenmaal besloten heeft. Hy zei. dat
de Akademie vermoed el yk toch Sar
tre zal kiezen ook als hy weigert de
prijs van ruim f183.000 aan te
De criticus zinspeelde er verder op
dat Sartre mogeiyk het geld in ont
vangst neemt, maar niet voor zich-
maar voor de een of andere zaak
die hij het waardig acht
Intussen zouden vrienden
Sartre bevestigd hebben dat hy de
Nobelprijs voor letterkunde gewei
gerd heeft. Zij zeiden dat zyn rede
van objectieve en persooniyke
aard zijn".
Leden van de redactie van Sar
tre's tydschrift „Le temps modemes"
zeiden dat zy zouden proberen Sar
tre tot andere gedachten te brengen.
Het schilderij van Picasso,
„Spaanse vrouw" geheten, is giste
ren in Zürich by een schilderijen
handelaar ontvreemd. De han
delswaarde van het doek wordt op
ruim f 40.000 geraamd-
(Van onze correspondent)
Het lang verbeide schema XIII, over de kerk in de hedendaagse
wereld, is dan eindelijk voor het eerst gisteren in discussie ge
komen. Het schema bestaat uit vier hoofdstukken waarvan het
vierde stellig aanleiding zal geven tot een langdurige discussie,
omdat er tal van punten van zeer uiteenlopende aard worden
behandeld.
WAARDERING EN
KRITIEK
Acbt sprekers hebben gisteren het
woord gevoerd. De eerste, kardinaal
Lienart uit Lille, die woorden van
lof uitte voor de commissie die een
buitengewoon moeiiyke taak
heeft gehad en een zo uitstekend
werkstuk aan de concilievaders heeft
voorgelegd, vond het een werkeiyk
evangelisch antwoord op vragen
christenen en niet-christenen.
Het gaat hier om een poging een
gesprek te voeren met de wereld, de
bu i tenkerkeiy ken.
Kardinaal Spellman, aartsbisschop
tn New York, een zeer conserva
tieve kardinaal, meende dat de voor
naamste voorwaarden voor een le
vend en vruchtbaar gesprek bestaat
in de gehoorzaamheid van degene
tot wie de kerk zich richt.
Andere sprekers gingen dieper in
op de tekst. Men vond dat sommi
ge gedeelten volkomen onbegrijpe-
lyk zyn. Hier en daar krijgt men
de indruk dat deze tekst vooral waar
het gaat om zeer delicate vraag
stukken, de valse moraal van de
huidige tyd zou willen aanvaarden.
Het is nodig, dat men deze zaken
zeer duidelyk uiteenzet en dat de
kerk niet in haar eigen vlees gaat
snijden. De kerk heeft door mid
del van haar bisschoppen, geesteiy-
ken en leken getoond dat zy de
moeder en leermeesteres is van alle
werker, die ooit ter wereld zyn ont
staan om de menseiyke noden te
lenigen.
Een andere spreker vond het no
dig. dat nog gedurende de lopende
zitting van het concilie begonnen zal
worden met de discussies over dit
schema en de huidige tekst te aan
vaarden als basis hiervoor. Hy meen
de evenwel, dat het onmogelijk zou
zyn om dit zeer ingewikkelde sche
ma geheel te behandelen binnen het
tydsbestek van deze derde concilie
zitting.
Een belangrijk spreker was nog
kardinaal Döpfner, de aartsbisschop
van München, die sprak uit naam
van 83 bisschoppen, die meende dat
het schema niet voldoende uiteen
zet wat eigenlyk het vraagstuk is
van het atheïsme. En wat de oor
zaak is dat bepaalde personen geen
btgrip kunnen opbrengen voor de
heilsboodschap. Wordt dat niet dui
delyk uiteengezet dan loopt men ge
vaar dat het schema wordt terug
gebracht tot een soort alleenspraak.
Men moet, wil men tot de wereld
spreken, eerst nauwkeurig weten
welke de ideëen zyn die deze wereld
beheersen, tot zover onze correspon
dent.
In 1965 geen zitting
Er waren vandaag tekenen die er
op wezen dat het Vaticaanse conci
lie zyn volgende zitting misschien in
1966 zal houden en gedurende het
gehele komende jaar niet byeen zal
komen.
Men neemt aan dat de huidige
zitting, de derde zitting van dit con
cilie, op ongeveer 21 november zal
worden verdaagd. Het is zeer on-
waarschynlyk dat deze zitting de
laatste zal biyken te zyn.
Kerkelijk Leven
Utrecht te Hars
kamp B. Haverkamp te Groenekan.
Aangenomen naar Kolder- en Dinx-
een A. de Leeuw. kand. te Utrecht,
bedankte voor Beuslchem en voor
Uitwijk. Bedankt voor Klazlenaveen
Ver maat te St.-Nlcolaasga
it W. F. v. d. Staat te Zevenhulzen
I.) voor St.-Annaland H. A. v.
Slooten te Voorthulzen.
GEREF. KERKEN
Aangenomen naar Nleuw-Weerdlnge
J. A. Kwast te Rulnerwold-Koekange.
CHR. GEREF. KERKEN
Beroepen te Zaamslag J. C. v. Ra-
venswaay te Scheveningen. Bedankt
"oor Klundert B. BIJleveld te Bussum.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te HJ. Ambacht A. Hofman
te Zeist.
VRIJE EVANG. GEMEENTEN
Bedankt voor Leeuwarden A. J. Buur-
PASTOOR NAAR
CONCILIE
Onder grote belangstelling ls de
parochieherder van het Brabantse
dorpje Esch, pastoor Harry Beex,
vanmorgen als enige Nederlandse
pastoor-auditor naar het concilie in
Rome vertrokken.
„Ik geloof, dat niemand van al
die 2.000 bisschoppen by zyn ver
trek naar het concüie in Rome uit
geleide is gedaan door de schooljeugd,
fanfare, de Schuts, de burgeriyke
overheid en de bevolking van zyn
diocees", merkte pastoor Beex op,
toen de gehele parochiegemeenschap
vanmorgen in alle vroegte feesteiyk
afscheid van hem nam.
Die belangstelling bewees volgens
pastoor Beex, dat de pastoors er wel
degeiyk by horen, zy leven era wer
ken temidden van de mensen en
kennen beter dan wie ook hun ver
langens en problemen.
Keiharde muziek uit radio of
grammofoon overstemde de
knallende schoten en de kreten
als in het vernietigingskamp
Sachsenhausen Russische krijgs
gevangenen een nekschot kre
gen.
By het proces tegen tien voorma
lige bewakers van het beruchte
kamp kwam aan het licht dat de
gevangenen in een lokaal werden
gebracht waar zy zogenaamd onder
zocht zouden worden. Als zij tegen
de meetlat stonden, liepen de SS-ers
achter hen en schoten de gevange
nen in de nek. Op deze wyze werden
meer dan tienduizend mensen ver
moord. De SS-er Kurt Hickl werd als
de voornaamste schuldige gebrand
merkt.
De andere SS-er, Otto Kaiser, zou
uit louter moordzucht persooniyk 105
gevangenen hebben omgebracht. Hy
wist daarvoor de meest weerzinwek
kende manieren te bedenken. Zo
stak hy gevangenen een slang in de
mond waarna hy hen liet stikken
door de slang op de water leiding
aan te sluiten.
Anderen liet hy in de winter zo
lang onder een koude douche staan
tot zy geen levenstekenen meer ga
ven. Hy gaf gevangenen bevel zich
zelf te doden. Als zy dit weigerden,
trapte hy hen dood.
Foto's
Tien van de voormalige bewakers
van het Triblinka-vernietigingskamp
zagen gisteren beelden uit de tyd
toen zy daar de scepter zwaaiden. De
in de gerechtszaal geprojecteerde fo
to s lieten groepen vrouwen zien die
zich aan haar kinderen vastklamp
ten voordat zy naar de gaskamer
werden gesleurd.
De verdachten, die worden be
schuldigd van medeplichtigheid aan
moord op 700.000 Poolse joden, ver
klaarden dat dergelyke tonelen da-
geiyks in het kamp voorkwamen. De
meeste foto's waren afkomstig uit
een album van de voornaamste ver
dachte, Kurt Franz.
Positief politie-boekje:
(Van onze Haagse corrrespondent)
„Weg met de politie" staat op de
omslag van een nieuwe pocket, waar
van gistermiddag het eerste exem
plaar is aangeboden aan de Haagse
hoofdcommissaris J. H. A. K. Gual-
therie van Weezel. De ware titel luidt
„Op weg met de politie", maar „op"
is weggedrukt op de rug van het
kaft. De gezagsondermijnende kreet
is de commerciële vlag die een uiter
mate politie-positief gerichte lading
dekt.
„De opdracht was een geïllustreer
de pocket over het moeiiyke onder
werp politie, maar beslist zonder sen
satie en absoluut zonder „nare din
gen", zei de directeur van de uit
geverij Nygh en van Dittmar. de
heer E W. P. van Dam van Isselt.
„De samenstellers hebben het da
gelijks werk in alle sectoren van het
politie-vak belicht, zy schetsen de
mannen van de politie ook als mensen
die óók wel eens boos kunnen wor
den, en die wel eens te snel kunnen
zyn met het uitdelen van een klap.
De samenstellers van het boekje
zyn het hoofd van het bureau voor
lichting van de Haagse politie, de
hoofdinspecteur W. M. van Andel en
zijn medewerker, inspecteur J. van
Straten. Beiden politieman in hart
en nieren, hebben het boekje bedoeld
als een tegenwicht van boeken als
„Kamer dertien", „De commissaris
i vertelt" en „Slaags met de politie".
